Ferill 20. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1996–97. – 1066 ár frá stofnun Alþingis.
121. löggjafarþing. – 20 . mál.
780. Viðbótarskýrsla
forsætisráðherra um þróun launa og lífskjara á Íslandi á árunum 1991–1996.
(Lögð fyrir Alþingi á 121. löggjafarþingi 1996–97.)
Meinlegar villur reyndust vera í útreikningi á sköttum, barnabótum o.fl. í töflu 3 á blaðsíðu 3 í skýrslu um þróun launa og lífskjara á Íslandi á árunum 1991–1996 sem útbýtt var á Alþingi 12. mars 1997 (þskj. 742). M.a. voru barnabætur ekki rétt reiknaðar og eins var forsenda frádráttar lífeyrisiðgjalds röng. Vegna þessara villna var sú mynd, sem gefin var af skattbyrði í skýrslunni, röng og sýndi mun meiri hækkun en raun var á. Leiðrétt tafla fylgir hér með.
Tafla 3. Tekjur, skattar og ráðstöfunartekjur á mánuði eftir hjúskaparstöðu.
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
Hjón með 2 börn.
Atvinnutekjur
197.750
216.500
221.400
222.400
227.500
241.500
260.820
Tekjuskattur²
40.017
44.068
45.086
48.900
52.113
55.653
61.380
Barnabætur
7.574
8.242
5.458
5.503
5.542
5.664
5.685
Vaxtagjöld
19.442
21.317
22.825
23.108
23.383
23.658
24.317
Vaxtabætur
8.533
9.267
9.775
9.933
9.775
10.475
10.558
Ráðstöfunartekjur
173.840
189.941
191.546
188.936
190.704
201.986
215.683
Tekjuskattsbyrði,
hlutfall af atvinnutekjum
12,1%
12,3%
13,5%
15,0%
16,2%
16,4%
17,3%
Einstætt foreldri með eitt barn³
Atvinnutekjur
70.000
76.500
78.100
79.500
80.500
83.200
89.856
Tekjuskattur
6.371
7.063
7.155
8.954
9.752
9.868
11.823
Barnabætur
10.940
11.804
11.954
13.998
14.009
14.408
14.668
Vaxtagjöld
11.875
13.017
14.017
14.200
14.563
14.925
15.333
Vaxtabætur
6.767
7.550
8.167
8.267
8.308
9.225
9.425
Meðlag
6.814
7.315
7.509
10.300
10.300
10.712
10.794
Ráðstöfunartekjur
88.150
96.106
98.575
103.110
103.366
107.676
112.921
Bætur umfram tekjuskatt,
hlutfall af atvinnutekjum
–16,2%
–16,1%
–16,6%
–16,7%
–15,6%
–16,5%
–13,7%
Einhleypir
Atvinnutekjur
68.200
74.500
73.400
71.900
72.900
76.100
82.188
Tekjuskattur
6.371
7.063
7.155
8.954
9.752
9.868
11.823
Barnabætur
0
0
0
0
0
0
0
Vaxtagjöld
10.525
11.517
12.617
12.875
12.983
13.092
13.600
Vaxtabætur
5.017
5.483
6.033
6.217
5.975
6.450
6.708
Ráðstöfunartekjur
66.846
72.920
72.278
69.163
69.123
72.682
77.074
Tekjuskattsbyrði,
hlutfall af atvinnutekjum
2,0%
2,1%
1,5%
3,8%
5,2%
4,5%
6,2%
Til samanburðar
Vísitala kaupmáttar ráðstöfunartekna
100,0
102,5
100,1
94,1
94,1
97,4
101,8
. Annað barnið er yngra en 7 ára, hitt eldra.
² Annað hjónanna aflar allra teknanna og nýtir 80% af persónuafslætti hins.
³ Barnið er yngra en 7 ára.
Hér er miðað við meðalatvinnutekjur fremur en tekjuskattsstofn eins og gert var í skýrslunni. Er það gert til einföldunar. Á því tímabili sem skýrslan tekur til voru gerðar ýmsar breytingar á heimildum til frádráttar frá tekjum, svo sem hlutabréfafrádrætti, frádrætti vegna hluta lífeyrissjóðstekna o.fl., sem hefur í för með sér að tekjuskattsstofn er ekki góður kvarði á tekjuþróun. Jafnframt er flókið að gera þeim áhrifum skil í meðaltölum.
Eins og fram kemur í töflunni að framan eykst skattbyrði hjóna með tvö börn úr 12,1% í 17,3% eða um 5,2 prósentustig, en ekki um 6,6 stig eins og stóð í skýrslunni.
Þegar aukning skattbyrðar á þessu tímabili er metin er nauðsynlegt að hafa þrennt í huga. Í fyrsta lagi breytingar sem gerðar voru á álagningu óbeinna skatta samhliða breytingum á tekjusköttum. Árið 1993 var aðstöðugjald fellt niður og skatthlutfall hækkað um 1,5 prósentustig, en ríkissjóður greiddi tekjutap sveitarfélaga með þeim hætti. Tilgangur þessara breytinga var að auka samkeppnishæfni atvinnulífsins, auka atvinnu og lækka verðlag. Árið 1994 var síðan útsvarshlutfall í staðgreiðslu hækkað um 1,6 prósentustig og tekjuskattshlutfall lækkað á móti um 1,15 prósentustig. Ástæða þess að tekjuskattshlutfallið lækkaði ekki meira var sú að virðisaukaskattur af matvælum var lækkaður úr 24,5% í 14% frá og með 1. janúar 1994. Á móti var tekjuskattshlutfallið hækkað um 0,35%. Loks var heimilaður frádráttur vegna hluta launamanns í iðgjaldi til lífeyrissjóða og varð sú breyting á árunum 1995 og 1996. Á móti þeim breytingum var persónuafsláttur o.fl. fryst á árinu 1996.
Í öðru lagi hafa reglur um barnabætur og barnabótaauka breyst á þessu tímabili. Meginbreytingin felst í tilfærslu frá barnabótum yfir í tekju- og eignatengdan barnabótaauka og kom sú breyting til framkvæmda á árinu 1992. Þá var tekjuskerðingarhlutfall barnabótaaukans lækkað á árinu 1996 til að draga úr jaðaráhrifum hans á afkomu tekjulágra fjölskyldna. Þessar breytingar hafa hins vegar engin áhrif á skattbyrði þeirra hjóna sem stillt er upp í meðfylgjandi töflu, þar sem tekjur þeirra eru fyrir ofan tekjuviðmiðun barnabótaaukans, en lækka að sama skapi skattbyrði tekjulægri barnafjölskyldna.
Í þriðja lagi er rétt að hafa í huga að uppbygging tekjuskattskerfisins hér á landi, þar sem saman fer eitt skatthlutfall og hár persónuafsláttur sem breytist í takt við verðlag fremur en laun, veldur því að skattbyrði hækkar þegar efnahagslífið er í uppsveiflu en lækkar á samdráttartímabilum. Þetta þarf að hafa í huga þegar skattbyrði er borin saman milli ára.