WPC) 2_ BNa ZTimes Roman3|ooC2(o\  PCXP"m^2CRddCCCdq2C28dddddddddd88qqqYzoCNzoozzC8C^dCYdYdYCdd88d8ddddCN8ddddY`(`lC2CC!CCCCCCCCCCd8YYYYYYzYzYzYzYC8C8C8C8ddddddddddYdddddodYYYYYYYdzYzYzYzYddddddddC8C8C8C8Ndz8z8z8z8z8ddddddCCCoNoNoNoNz8z8z8dddddddzYzYzYdz8dCoNz8dddddNF2[dCYddddd7>d<d<$YYdCCddooCYd<d<$YYdCCddooCY<qqnn!8qBBnnnqyyPq7c1RyyXyycnnn~nyRzcXcyhFBnndhcnntnvyX~Xsyn~y3|o2m W 4 06 |f Mynda PostScript skjalrn - Apple LWPOSTSCR.PRSo4 PCaJwZ_Times RomanTimes Roman BoldTimes Roman ItalicLET2 ې3'$ b4 PCW - HP LJ III6&StandardSKJALAD.PRSo4* 2X  xhz7oC2(o\  PCXPz1b;,+0b\  PCPHAU3Haus #2 fyrir skjalaritun.j j X  1993!94. ! 1063 r fr stofnun AlYingis. 117. l?ggjafarYing. ! . ml. LET6Venjulegt 4 (Times Roman 14,0 pt).$a,q,$ p4 PC%  p4 PC% X(T2X)ttir Yrj punkta fyrir skjalaritun. ddUP UPUP 2.$a '"m^,;HXX;;;Xd,;,1XXXXXXXXXX11dddNvvlb;Elbvbll;1;SX;NXNXN;XX11X1XXXX;E1XXXXNU#U`;,;;;;;;;;;;;;X1NNNNNvvNlNlNlNlN;1;1;1;1XXXXXXXXXXNXXXXXbXNNNvNvNvNvNXlNlNlNlNXXXXXXXX;1;1;1;1EXl1l1l1l1l1XXXXXXv;v;v;bEbEbEbEl1l1l1XXXXXXXlNlNlNXl1Xv;bEl1XXXXXN>,PX;NXXXXX17X5X5 NNX;;XXbb;N5ddaa~1d::aaa~~~dkkGd0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayaX\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;zWaaa~~~{ouakIlWsNsWk\>:ayaX\rWaafaikNpNzfk}ayyozk~HAU2 - 6&dis J. - HP LJ III6&Standardskjalrn - Apple LWPOSTSCR.PRS6&>6&StandardHaus #1 fyrir skjalaritun.Z_  ?   X` hp x (#%'0*,.8135@8::ayab\rWaafaikNpNzfk}ayyozk~":N_uu¶NNNu:N:AuuuuuuuuuuAAhרN[ϨܨNANmuNhuhuhNuuAAuAuuuuN[Auuuuhp/p~N:NN'NNNNNNNNNNuAhhhhhϜhhhhhNANANANAuuuuuuuuuuhuuuuuuhhhhhhhuhhhhuuuuuuuuNNNAN[uAAAAAuuuuuuϨNNN[[[[AAAuuuuuuܨuhhhuAuN[AuuuuuR:juNhuuuuu@HuFuF*hhuNNuuNhF'AMM捍]@s:`捍fs`sfszRMuzsff":NuuNNNu:N:AuuuuuuuuuuNNu٨[uܨ騨NANuNuhhNuANA‚uh[Nuuuh\3\yN:NN'NNNNNNNNNNAuuuuu騨hhhhh[A[A[A[Auuuuuuuuuuuuuhhhhhhhhuuuuuu[[[A[uAAAAAuu騨hhh[[[[NNN騨uhhhAh[NuuuR:~uNuuuuuuFMuFuFAuuuNNuuNuF'AMM捍]@s:`捍fs`sfszRMւzsff2g)`$ ",;JXX;;;Xw,;,1XXXXXXXXXX;;wwwXllvll;NvbvllXbllbbE1EKX;XXNXN1XX11N1XXXXEE1XNvNNEG1G`;,;;;;;;;;;;;;X1lXlXlXlXlXvvNlNlNlNlN;1;1;1;1vXXXXXXXXXbNlXXXXbNXlXlXlXlXvNvNvNvNXlNlNlNlNXXXXXXXX;;;1;NvNb1b1b1b1b1vXvXvXvXXXvlElElEXEXEXEXEb1b1b1XXXXXXvbNbEbEbEXb1vXlEXEb1bNbNXXX>,\XEXXXXXX17X5X5&bbX;;XXXX;b5wwaa~1w::aaa~~~wkkGw0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~{ouakIlWsNsWk\>:ayaX\rWaafaikNpNzfk}ayyozk~2) LET2  b4 PC+0  HAU2  6&dis J. - HP LJ III6&Standardd.tersSKJALAD.PRSo46&>6&Standardd.tersSKJALAD.PRSo4*  ?   X` hp x (#%'0*,.8135@8:ssurar Skarph)Winssonar umhverfisrWherra. UnniW hefur veriW aW gerW Yess 1 umhverfisrWuneytinu 1 samrWi viW fulltrCa Yeirra sveitarf)laga er mliW varWar. Umsj;n meW frumvarpsgerWinni hefur veriW 1 h?ndum J;ns Gunnars Ott;ssonar, skrifstofustj;ra 1 rWuneytinu, en honum til aWstoWar hafa veriW $var Petersen og Haukur J;hannesson fr NttCrufr%Wistofnun 0slands, G1sli G1slason landslagsarkitekt og FriWj;n X;rWarson, fyrrverandi alYingismaWur. + AWdragandi Yess frumvarps sem h)r liggur fyrir er aW sumariW 1993 r%ddi >ssur Skarph)Winsson umhverfisrWherra viW Umsa sveitarstj;rnarmenn viW BreiWafj?rW um YaW hvernig best yrWi staWiW aW vernd nttCru og menningarverWm%ta 1 firWinum og eflingu byggWar Yar. 0 framhaldi af Yv1 var kveWiW aW kanna m?guleika  aW setja s)rst?k l?g um vernd BreiWafjarWar Yar sem hliWsj;n v%ri h?fW af l?gum nr. 36/1974, um verndun MUvatns og Laxr 1 SuWurXingeyjarsUslu. Gagna var aflaW  vegum umhverfisrWuneytisins um nttCrufar  sv%Winu, menningarverWm%ti, nUtingu hlunninda, atvinnuh%tti, umferW ferWamanna, eignarhald og ?nnur atriWi sem mliW varWar. RWherra efndi aW Yv1 bCnu til fundar meW fulltrCum hreppsnefnda Reykh;lahrepps 1 AusturBarWastrandarsUslu, Saurb%jarhrepps, SkarWshrepps og Fellsstrandarhrepps 1 DalasUslu og fulltrCum nttCruverndarnefnda  Yessu sv%Wi.  fundinum, sem haldinn var 20. okt;ber 1993 1 Vogalandi 1 Kr;ksfjarWarnesi, kynnti rWherra hugmyndir aW s)rl?gum um vernd BreiWafjarWar og r%ddi Y%r viW fundarmenn sem voru  einu mli um mikilv%gi sl1krar lagasetningar. FundaW var 1 Stykkish;lmi 13. desember sl. um sama efni meW fulltrCum hreppsnefnda, nttCruverndarnefnda og h)raWsnefndar 1 Sn%fellsness og HnappadalssUslu. Fundur Yessi var fj?ls;ttur og var einr;ma samstaWa um aW stefnt skyldi aW setningu laga um vernd BreiWafjarWar sem n%Wu til sem flestra eyja, h;lma og skerja  firWinum og strandlengju 1 innri hluta hans. + Xeim sveitarstj;rnum, sem mliW varWar, voru send dr?g aW frumvarpi til laga um z$ vernd BreiWafjarWar um miWjan desember sl. og 1 framhaldi af Yv1 efndi rWherra til fundar meW fulltrCum Yeirra 1 Stykkish;lmi 12. janCar 1994.  fundinum gafst fundarm?nnum kostur  aW koma  framf%ri bendingum og athugasemdum s1num viW frumvarpsdr?gin. Fundarmenn voru sammla um mikilv%gi Yess aW setja l?g um vernd sv%Wisins og h?fWu ekki athugasemdir viW frumvarpsdr?gin. 0 lj;si Yessarar samst?Wu var kveWiW aW leggja frumvarp Yetta til laga um vernd BreiWafjarWar fyrir AlYingi  117. l?ggjafarYingi 1994. + Helstu markmiW meW setningu laga um vernd BreiWafjarWar eru:  I. A. 1. a.(1)(a) i) a) 1. a. a. 1. 1.(a) i) a) /I1 @ + 1.؃T  aW vernda landslag, einstakar jarWmyndanir og l1fr1ki BreiWafjarWar,Ʒ  /I1 @ + 2.؃T  aW tryggja vernd menningarminja,Ʒ  /I1 @ + 3.؃T  aW bCa 1 haginn fyrir vaxandi fj?lda ferWamanna og tryggja almenningi aWgang aW nttCru fjarWarins og s?gu n Yess aW spj?ll hlj;tist af, Ʒ  /I1 @ + 4.؃T  aW stuWla aW auknum ranns;knum  l1fr1ki og jarWfr%Wi BreiWafjarWar,Ʒ  /I1 @ + 5.؃T  aW renna styrkum stoWum undir eyjabCskap og aWra hefWbundna nUtingu hlunninda  BreiWafirWi.Ʒ + 0 frumvarpi Yessu er gert rW fyrir aW 1 l?gunum verWi einungis almenn verndarkv%Wi sem gilda skuli um allt sv%WiW. 0 reglugerW, sem sett verWi  grundvelli laganna 1 samvinnu viW heimamenn, verWi hins vegar kveWiW nnar  um framkv%mdina og reglur settar um Y Y%tti sem mli skipta. Lagt er til aW 1 BreiWafjarWarnefnd, sem verWi rWherra til rWgjafar viW framkv%md laganna og Yar  meWal setningu reglugerWa og annarra kv%Wa er lCta aW vernd sv%Wisins, verWi heimamenn 1 meiri hluta. XaW er lj;st aW taka verWur tillit til margra ;l1kra sj;narmiWa sem erfitt getur veriW aW samr%ma eigi aW vernda nttCru BreiWafjarWar og menningarminjar 1 firWinum og tryggja jafnframt bl;mlegar byggWir um ;komin r. G;Wur rangur af Yeirri viWleitni n%st ekki nema meW skilningi og vilja heimamanna. + Langt er s1Wan umr%Wa h;fst um Y?rf fyrir s)rstaka vernd BreiWafjarWar. AlYingi lyktaWi riW 1978, aW till?gu FriWj;ns X;rWarsonar alYingismanns, ?aW skora  r1kisstj;rn aW stuWla hiW fyrsta aW Yv1, aW hiW fj?lY%tta l1fr1ki BreiWafjarWar verWi kannaW og verndaW, eftir Yv1 sem Yurfa Yykir, 1 samrWi viW heimamenn og nttCruverndarsamt?k . 0 greinargerW meW till?gu til Yessarar Yingslyktunar er  YaW bent aW fram hafi komiW hugmyndir um setningu s)rstakra laga um vernd BreiWafjarWar l1kt og gilda um MUvatn og Lax 1 SuWurXingeyjarsUslu. Jafnframt er tekiW fram 1 greinargerWinni aW Y;tt brWur hski vofi ekki yfir BreiWafirWi s) eWlilegt og sjlfsagt aW athuga Yessi ml 1 t%ka t1W og gera viWeigandi rWstafanir ef Yurfa Yykir. NttCruverndarYing, nttCruverndarsamt?k heimamanna og fleiri aWilar hafa einnig lyktaW um nauWsyn Yess aW vernda nttCru BreiWafjarWar meW einhverjum h%tti og sv%WiW hefur veriW  nttCruminjaskr s1Wan riW 1978. NttCrufar og menningarminjar. ă + BreiWafj?rWur er st%rsta samfellda votlendissv%Wi landsins og eru strandsv%Wi Yar um helmingur af allri strandlengju landsins. 0 firWinum innanverWum er mikiW grunns%vi, en utar er dUpi v1Wast m%lt 1 tugum metra og er liWlega hundraW metrar Yar sem YaW er mest. Kunnastur er BreiWafj?rWur fyrir mikinn fj?lda eyja, h;lma, skerja og boWa. Eyjarnar  BreiWafirWi hafa l?ngum veriW litnar ;teljandi l1kt og Vatnsdalsh;lar og v?tnin  ArnarvatnsheiWi. + BreiWafjarWareyjum er gjarnan skipt 1 tvo h;pa, Vestureyjar og SuWureyjar, sem n Y; ekki til allra eyja  firWinum. Skilin  milli Vestureyja og SuWureyja eru  reiki, z$ en eftir Yv1 sem n%st verWur komist eru SuWureyjar sunnan l1nu fr fjallinu Klofningi yst 1 DalasUslu og Ct fj?rW, en Vestureyjar norWan hennar. + Sjvarfalla g%tir meira  BreiWafirWi en flestum ?Wrum strandsv%Wum viW 0sland og er mesti munur fl;Ws og fj?ru  sj?tta metra. Miklar breytingar eiga s)r staW  landslagi eftir sjvarf?llum vegna misdUpis og hins mikla fj?lda eyja og skerja. Sund Yorna og st;rir leiru eWa skerjaflkar r1sa Cr sj; um fj?ru svo aW landslagiW tekur miklum stakkaskiptum. V1Wa myndast straumrastir og er HvammsfjarWarr?st Yeirra kunnust. Xetta umhverfi og breytingar  Yv1 torvelda siglingar og gera Y%r h%ttulegar. Ekki er ;kunnugum rWlagt aW sigla um eyjarnar n g;Wrar leiWsagnar. + Vegna eyjafj?ldans er taliW aW  BreiWafirWi s) yfir helmingur af ?llum fj?rum viW 0sland. Xetta atriWi eitt veitir v1sbendingu um Y YUWingu sem BreiWafj?rWur hefur fyrir l1fr1ki landsins. L1fmagn 1 fj?rum og  grunns%vi er mikiW og l1ffr%Wileg hrif Yessara sv%Wa n langt Ct fyrir m?rk Yeirra, hvort heldur er upp  land eWa Ct  dUpri hafsv%Wi. + Stofnar hryggdUra 1 BreiWafirWi eru yfirleitt st;rir og gefur YaW v1sbendingu um ;venjuauWugt lgdUral1f sem fiskar, selir, hvalir og fuglar lifa  beint eWa ;beint. TegundaauWgi 1 fj?rum og  grunns%vi er ;trClega mikil Yar sem smdUr Yr1fast 1 skj;li v1Wttumikilla Yang og Yarask;ga. Fuglar eru berandi 1 l1fr1ki BreiWafjarWar. Sj;fuglar eru algengastir fugla  firWinum og mest berandi. Xeir hafa veriW nytjaWir um aldir og telst sv%WiW vera meW YUWingarmestu sj;fuglabyggWum landsins Y;tt eiginleg fuglabj?rg s)u Yar b%Wi l1til og lg. Fuglal1fiW er fj?lskrCWugt og umtalsverWa hluta af stofnum sumra tegunda 1 landinu er aW finna  firWinum, t.d. lunda, %Warfugls, teistu, svartbaks og hv1tmfs. H%st hlutfall er Y; 1 stofnum toppskarfs og d1laskarfs Yv1 um 90% af sk?rfum landsins verpa  BreiWafirWi. Um helmingur Yeirra fuglategunda sem verpa h)rlendis, eWa 37, eru rvissir varpfuglar 1 eyjunum og fimm tegundir hafa aW auki orpiW Yar ;reglulega. Xegar strandsv%Wi fjarWarins eru talin meW verpa um 50 tegundir fugla  sv%Winu sem er um 70% af rvissum varpfuglum landsins. Sjalds)Wir fuglar eiga varpl?nd  BreiWafirWi, Yar  meWal um fimmtungur 1slenska Y;rshanastofnsins og rCmur helmingur af ?llum haf?rnum 1 landinu. Xrjr fuglategundir, marg%s, tildra og rauWbrystingur, eru rvissir gestir vor og haust Y;tt Y%r verpi ekki. Xetta eru svonefndir fargestir sem eru  reglubundnum ferWum milli varpheimkynna  norWl%gum sl;Wum og vetrarst?Wva  Bretlandseyjum. Nl%gt 10% allra marg%sa af Yeim stofni sem kemur viW h)r  landi halda sig  BreiWafjarWarsv%Winu. Um 60% af Yeim t%plega 300 YCsund rauWbrystingum sem koma viW  0slandi nUta s)r fj?rur  BreiWafirWi. + BWar 1slensku selategundirnar k%pa  BreiWafirWi. 0 firWinum er nl%gt fimmtungur af ?llum landselum viW 0sland og allt aW helmingur af ?llum Ctselum. X m sj Umis smhveli svo sem hn1su, h?frungategundir og hhyrninga v1Wa  firWinum og talsvert er Yar af hrefnu, aWallega Y; fyrir utan ystu sker. Margar lax og silungsr falla 1 BreiWafj?rW, Yar  meWal nokkrar af bestu laxveiWim landsins svo sem Haukadals og Lax 1 D?lum. + :v1Wa er jafnmikla gr;sku aW finna og 1 m?rgum BreiWafjarWareyja Y;tt hrj;strug eWa gr;Wurvana sker s)u einnig ;talm?rg. Eyjarnar eru margbreytilegar aW st%rW, landslagi, vatnsbCskap, gerW og dUpt jarWvegs, auk fjarl%gWar fr str?ndu. Allir Yessir eWlisY%ttir hafa hrif  fj?lbreytileika gr;Wurs, en bCseta, beit, st%rW og tegund fuglabyggWa eru einnig hrifavaldar. BreiWafjarWareyjar bj;Wa upp  n%g d%mi um breytileg hrif allra Yessara umhverfisYtta. Alls hafa fundist 1 eyjunum 229 tegundir h z$Ԯplantna eWa um helmingur af nttCrulegri fl;ru landsins. Ein Yessara jurta, fl%WarbCi, hefur hvergi fundist h)r  landi nema  Yessum sl;Wum. >nnur sjaldg%f tegund er villilaukur sem vex 1 Hvalltrum. + Fyrir tilstilli sj;fugla nj;ta BreiWafjarWareyjar frj;semi sjvar 1 r1kum m%li meW Yeim burWi sem Yeir bera upp  land. Gn%gW n%ringarefna leiWir af s)r mikla framleiWni, svo gras vex Yar 1 Cthaga eins og  bestu tCnum. Tmsir fuglar, t.d. kr1ur og mfar, Y;ttu hinir g%tustu burWargjafar og 1 seinni t1W hafa grg%sir, sem s%kja eyjarnar heim til aW fella fjaWrir, b%st 1 h;pinn Y;tt Y%r kunni einnig aW ganga n%rri gr;Wri. Gr;Wur fuglabyggWanna er frekar einh%fur, en hvergi gr%nkar eins flj;tt  vorin og Yar. FuglabyggWir, einkum lundabalar, haldast stundum gr%nar allan veturinn. Stundum er Y; of mikiW af Yv1 g;Wa, t.d.  skarfaskerjum Yv1 hv1tt drit b;kstaflega Yekur Yau svo Yau sjst langt aW. Skarfar, sem flytja sig upp 1 gr;Wurs%lar eyjar, hafa aldrei veriW aufCsugestir 1 augum eyjamanna, enda skilja Yeir eftir sviWna j?rW. B%ndur misstu Yv1 b%Wi sl%gjur  landrUrum j?rWum og %Warfuglinn sem forWast skarfabyggWir. NC er hins vegar ekki hver h;lmi sleginn n) f) haldiW eins st1ft aW beit 1 eyjum og fyrrum. Gr;WurfariW hefur tekiW stakkaskiptum 1 kj?lfariW. Xetta s)st greinilega  hv?nninni sem hefur YotiW upp v1Wa og sauWf) er s;lgiW 1. Xar m nefna hvannabreiWurnar 1 Sandeyjum 1 Flateyjarl?ndum og Spr;kseyjum 1 Ltral?ndum. JarWvegur er annars grunnur 1 flestum BreiWafjarWareyja og vatns?flun v1Wa torveld, einkum 1 Yurrkasumrum og vetrarh?rkum. X%r takm?rkuWu mUrar sem eru 1 eyjunum eru sannkallaWar l1f%War Yv1 Yar er helst neysluvatn aW f. + Fleira en fuglafj?ld hefur hjlpaW til aW mynda og b%ta jarWveg. Xang og Yarask;gar eru geysimiklir um allan fj?rW og slitnar st?Wugt Cr Yeim og rekur  land Yannig aW hrannir myndast 1 fl;Wfarinu.  hverjum st;rstraumi losna Yessar hrannir og reka 1 l?ngum r?stum um allan sj;, en Y%r kastast einnig upp  land og rotna smm saman og mynda jarWveg. Fyrrum var Yang boriW Cr fj?rum upp 1 matjurtagarWa og reyndist besti burWur sem hjlpaWi til aW b%ta jarWveginn. + Undirlendi er fremur l1tiW umhverfis fj?rWinn. Str?ndin er v1Wast aWeins mj; r%ma sem r1s all sn?gglega inn til landsins 1 300!500 m h fj?ll. JarWhiti er v1Wa, einkum vestarlega 1 Vestureyjum og VatnsfirWi, svo og  Reykjanesi 1 Reykh;lasveit. Merkilegar jarWmyndanir fr jarWfr%Wilegu sj;narmiWi eru margar  BreiWafirWi. Xar m t.d. nefna bogadregna keiluganga, basaltinnskot meW fallegu stuWlabergi, flykruberg, gabbr;innskot og berg Cr hv1tu anort;s1ti. + BCiW hefur veriW 1 eyjum  BreiWafirWi allt fr Yv1 aW land byggWist. Wur var bCiW 1 tugum eyja  firWinum. Mannvistarleifar m Yv1 finna um allar eyjar, s)rstaklega  heimaeyjunum. Breytingar til Yeirra l1fshtta sem nC t1Wkast hafa gengiW h%gar fyrir sig  BreiWafjarWareyjum en v1Wast annars staWar  landinu og hafa mannvistarleifar Yv1 varWveist betur en annars staWar. Xar eru t.d. gamlir matjurtagarWar, fornir torfgarWar, grj;tgarWar, ntthagar, naust, ruddar varir, bryggjur, btakv1ar, sj;varnargarWar, leguf%ri, fiskhjallar, skothCs, %Warbyrgi, CtsUnisturnar, kCag?tur, r)ttir, stekkar og sjvarfallavirkjun. T;ftir af h1bUlum og CtihCsum eru af ;venjufj?lbreyttum toga, t.d. 1bCWarhCs, fj;s, hl?Wur, fjrhCs, 1shCs, br%WsluhCs, verbCWir, sm1WahCs, dCnhCs, btaskUli, b%nhCs, klaustur, yfirsetukofar, h%nsnakofar, brunnhCs og CtsUnisturn. + Xessar mannvistarleifar bera margbreytilegu atvinnul1fi gl?ggt vitni. Af n;gu er aW taka, en YaW sem gerir mannvistarleifar 1 BreiWafjarWareyjum einkum hugaverWar eru Y%r sem tengjast sj;num  einn eWa annan htt, svo sem aW l1kum l%tur. Einhver merkilegustu mannvirkin eru btakv1ar eWa dokkir, hlaWnir garWar til varnar fyrir bta, z$ SilfurgarWurinn 1 GrUluvogi 1 Flatey, dokkin 1 RauWseyjum og kv1in SteingerWur 1 Akureyjum  GilsfirWi. Einnig m nefna sjvarfallavirkjunina sem dreif kornmyllu 1 Brokey, en Yar er einnig CtsUnisturn sem og 1 Akureyjum  GilsfirWi og SviWnum. Xau mannvirki voru byggW svo unnt v%ri aW svipast um eftir btsferWum veiWiYj;fa og annarra. + Fr t1mum landnms  0slandi hefur BreiWafj?rWur vallt veriW talinn meW gj?fulustu sv%Wum landsins, oft nefndur gullkista Yj;Warinnar. Kemur Yar margt til, svo sem fj?lbreytt og auWugt fugla og dUral1f, miklar og g;War grasnytjar og fj?rubeit, tekja s?lva og annarra Y?runga og fengs%l fiskimiW. HlunnindabCskapur hefur hvergi veriW meira berandi h)rlendis en  BreiWafirWi. Fj?lbreytni l1fr1kis og mikil auWgi varW Yess valdandi aW betra Y;tti aW bCa 1 BreiWafjarWareyjum en flestum ?Wrum st?Wum  0slandi. BCseta viW BreiWafj?rW. ă + Tugir eyja  BreiWafirWi hafa veriW byggWar 1 lengri eWa skemmri t1ma, sumar allt fr upphafi byggWar  0slandi. X%r skiptast milli tvenns konar bUla, eyjajarWa og landjarWa. EyjajarWir eru Yau bUli k?lluW sem hafa ekki landrUmi nema 1 eyjum sem Yeim tilheyra, en landjarWirnar eiga landnytjar s1nar aW mestu uppi 1 landi Y;tt einn eWa fleiri h;lmi fylgi undan str?ndu. M?rg af helstu st;rbUlum landh)raWanna umhverfis BreiWafj?rW eiga Y; umtalsverW 1t?k 1 eyjum. Xar m nefna Bjarnarh?fn og Helgafell  Sn%fellsnesi, StaWarfell og SkarW 1 DalasUslu, Kr;ksfjarWarnes, MiWhCs, Reykh;la, StaW, SklmarnesmCla, Fj?rW og Brjnsl%k 1 BarWastrandarsUslum. Jafnframt eru Yetta m?rg af st%rstu og kunnustu bUlum landsins. HvaW 1t?k 1 eyjum snertir og nytsemi af Yeim eru h?fuWb;lin Reykh;lar og SkarW st%rst landjarWa. + BCskapur Yr;aWist meW nokkuW ?Wrum h%tti  breiWfirskum eyjabUlum en landj?rWum. TalaW hefur veriW um ?eyjabCskap  sem eitthvaW annaW en YaW sem b%ndur aWh?fWust uppi  landi. Ef til vill var helsti munurinn s aW eyjab%ndum voru btar jafnnauWsynlegir og hestar landjarWab%ndum. Hin margbreytilegu hlunnindi eyjanna gerWu YaW einnig aW verkum aW eyjamenn h?fWu %t1W n;g aW b1ta og brenna meWan hungursneyW r1kti annars staWar  landinu. Nl%gW eyjamanna viW fengs%l fiskimiW tti ekki s1st st;ran Ytt 1 velgengni Yeirra. + Wur var mannmargt 1 BreiWafjarWareyjum og tugir eyjajarWa 1 byggW, en f;lksfl;tti hefur veriW mikill Cr eyjunum  s1Wari t1mum, ekki s1st um miWja Yessa ?ld. SamanburWur  eyjaj?rWum 1 bCW 1703 Yegar rni MagnCsson og Pll V1dal1n t;ku saman JarWab;kina og Yeirra sem nC eru byggWar sUnir Y Yr;un sem tt hefur s)r staW, en eyjabyggW hefur aW mestu lagst af  Yessum t1ma. Af 40 eyjaj?rWum sem rni og Pll nefna eru aWeins tv%r (5%) enn Y 1 fullri bCW. LandjarWirnar hafa haldist mun betur 1 byggW og er heilsrsbCseta enn  36 (77%) Yeirra. + SumarbCstaWabyggW er t?luverW 1 BreiWafjarWareyjum. L1klega er sl1k byggW 1 20 eyjakl?sum og heyra til t%plega helmings af eyjaj?rWum. St%rst er sumarbyggW 1 Flatey Yar sem einnig er heilsrsbCseta, en n%rri liggur aW um eitt hundraW manns dveljist Yar  sumrin. AWallega er um aW r%Wa afkomendur Yeirra sem bjuggu 1 eyjunum, en aWkomuf;lk hefur einnig keypt eyjar til aW dveljast Yar 1 fr1stundum. S1Wustu 10!20 r hafa fj?lmargar eyjar veriW seldar til sumardvalar og nytja, svo sem St;ruTungueyjar  HvammsfirWi, Akureyjar  GilsfirWi, Bjarneyjar, SviWnur og Hvalltur 1 Vestureyjum.  z$Ԍ "Eignarhald. + Eignarhald er fl;kiW  m?rgum BreiWafjarWareyja og langt fr Yv1 aW vera reiWanlegt 1 Yeim g?gnum sem fyrir hendi eru. 0 flestum tilfellum munu eyjarnar vera 1 ;skiptri sameign. Fj?ldi eigenda er mikill aW sumum eyjakl?sum, tugur eWa jafnvel nokkrir tugir manna. st%Wan er fyrst og fremst st?Wugar skiptingar milli erfingja 1 t1mans rs og eyjajarWirnar oft margbUlar. G?mlu skiptingarnar milli bUla, hvort sem tt er viW eyjabUli eWa landjarWir, hafa l1ka riWlast fr Yv1 sem Wur var. BCiW er aW selja einstakar eyjar undan j?rWum eWa eyWijarWir hafa falliW undir ngrannabUli 1 t1mans rs.  vegum umhverfisrWuneytisins er unniW aW Yv1 aW taka saman yfirlit um eignarhald  eyjunum. Alls eru um 200 eyjar og h;lmar 1 eigu opinberra aWila, eWa nl%gt 8% BreiWafjarWareyja. "Hlunnindi. + Skynsamleg nUting hlunninda hefur veriW kj?lfestan 1 bCskap 1 BreiWafjarWareyjum  liWnum ?ldum auk hefWbundinna bCgreina og fiskveiWa. Fj?lbreytni 1 hlunnindum gerWi YaW aW verkum aW ?X(T2 ggUP  ...!xX(T2! UPgg hvergi [var] gagnsamara  0slandi en 1 BreiWafjarWareyjumX(T2 ggUP  ...!yX(T2! UPgg   eins og J;n Esp;l1n orWaWi YaW riW 1698. Lesa m um hlunnindi sem nUtt voru 1 BreiWafjarWareyjum fyrr  t1mum 1 JarWab;k rna MagnCssonar og Pls V1dal1ns sem Ct var gefin riW 1703. Xar segir m.a. fr YUWingu hinna Umsu hlunninda  BreiWafjarWarbUlum fyrir n%r Yremur ?ldum. Eggjatekja var mj?g YUWingarmikil, s)rstaklega taka skarfs, %War, svartbaks, kr1u-, anda, teistu og hv1tmfseggja. $War og skarfsegg, svartbaks og kr1uegg eru enn nytjuW en 1 mun minna m%li og alls ekki t1nd meW jafnreglubundnum h%tti og Wur. NC eru einnig tekin ritu og fUlsegg sem ekki var fyrrum, l1klega vegna Yess aW rita var sjaldg%f og fUll ;Yekktur sem varpfugl. + 0 BreiWafirWi voru umtalsverW hlunnindi af selveiWum. AfurWirnar voru notaWar til hins Utrasta, skinn 1 sk; og f?t, kj?t og spik til matar og spik til lUsingar.  Yessari ?ld hafa einkum veriW veiddir landselsk;par eftir aW skinn Yeirra urWu eftirs;knarverW Ctflutningsvara. AWeins skinniW er hirt af k;pum og l1tils httar af kj?ti og spiki ef hr%junum er ekki s?kkt eftir aW bCiW er aW hirWa kjlka Cr Yeim.  annan ratug hafa selskinn veriW mikiW til verWlaus vegna r;Wurs erlendra friWunarsinna og dr; Cr selveiWum Yess vegna. Hins vegar h;f svonefnd hringormanefnd, sem saman stendur af hagsmunaaWilum 1 sjvarCtvegi, aW greiWa verWlaun fyrir drepna seli riW 1982. XaW varW til Yess aW laWa gamalgr;na hlunnindab%ndur, svo og fj?lmarga skotmenn Cr Y)ttbUli og sveitum, til aW drepa seli vegna verWlaunanna Yrtt fyrir bann viW skotveiWum  innanverWum BreiWafirWi, sbr. l?g um selaskot fr 1925. Segja sumir aW YaW s) af sem Wur var Yegar forfeWur hlunnindab%nda b?rWust fyrir friWun sela 1 ltrum, enda skotveiWar litnar v1s leiW til aW f%la Y fr. + $WardCnstekja var v1Wa 1 BreiWafjarWareyjum og er enn. Xetta eru einu hlunnindin sem nokkurn veginn jafnmikil r%kt er l?gW viW nC og Wur. VerW  %WardCni hefur lengi veriW htt og dCntekja Yess vegna haldist viW. Allra seinustu r hefur Y; komiW afturkippur 1 s?lu  %WardCni. $Warr%kt er 1 raun talin vera grundv?llur framhaldandi bCsetu 1 eyjunum nema annaW komi 1 staWinn. + Lundatekja var v1Wa fyrrum og er enn stunduW t?luvert sem hfveiWi  fullv?xnum fuglum. Wur var kofan (unginn) yfirleitt tekin 1 holu. HfveiWi er nC meira stunduW sem sport en af brUnni nauWsyn. Skelfisks og hrognkelsaveiWar voru Wur taldar til hlunninda  um 20% bUlanna. S veiWiskapur hefur Yr;ast 1 arWb%rar atvinnugreinar sem ekki eru s1Wur stundaWar af Y)ttbUlisf;lki en til sveita. >nnur hlunnindi voru z$ stunduW 1 minna m%li 1 t1W rna og Pls, lftaveiWar aWeins  einu bUli og hvannatekja  tveimur. XaW er nokkuW lj;st aW hlunnindi bUla voru talsvert meiri en rni og Pll greina fr 1 JarWab;k sinni. berandi er aW Yeir hafa reynt aW draga Cr YUWingu Yeirra fyrir bUlin, enda h%tta  aukinni skattlagningu. Athugasemdir viW einstakar greinar frumvarpsins. ă #Um 1. gr. + H)r er gerW grein fyrir Yeim tilgangi frumvarpsins aW stuWla aW verndun BreiWafjarWar. Eins og fram kemur af ?Wrum kv%Wum frumvarpsins er gert rW fyrir almennri vernd sem ni til landslags, einstakra jarWmyndana, l1fr1kis og menningarminja. Stefnt er aW Yv1 aW varWveita nttCrufar BreiWafjarWar og menningarminjar eftir Yv1 sem h%gt er meW hliWsj;n af Yr;un byggWar og atvinnuhttum Yess f;lks sem sv%WiW byggir. #Um 2. gr. + 0 greininni eru dregin m?rk Yess sv%Wis sem kv%Wi frumvarpsins n til. Gert er rW fyrir aW Hagadrpssker, Oddbjarnarsker, Stagley og H?skuldsey s)u aW ?llu leyti innan Yessa sv%Wis. #Um 3. gr. + 0 1. mgr. er staWfest aW umhverfisrWherra fari meW stj;rn mla er varWa vernd BreiWafjarWar samkv%mt frumvarpinu. NauWsynlegt er taliW aW setja kv%Wi 1 frumvarpiW um rWgjafanefnd fyrir umhverfisrWherra sem ynni jafnframt aW Umsum mlum er varWa framkv%md verndarinnar. Gert er rW fyrir aW nefndin semji dr?g aW reglugerWum skv. 5. og 6. gr. og fjalli um leyfisveitingar og undanYgur skv. 4. gr. frumvarpsins. Lagt er til aW heimamenn skipi meiri hluta nefndarinnar enda mun verndin aW verulegu leyti byggja  Yekkingu Yeirra og vilja til aW laga atvinnuh%tti og Yr;un mannl1fs aW nttCru fjarWarins. Til aW svo megi verWa Yarf aW taka tillit til margra ;l1kra sj;narmiWa sem erfitt g%ti reynst aW samr%ma n virkrar Yttt?ku heimamanna. #Um 4. gr. + Samkv%mt Yessari grein verWur almenna reglan sC aW hvers konar mannvirkjagerW og jarWrask er ;heimilt n samYykkis umhverfisrWherra aW fenginni ums?gn rWgjafanefndarinnar. Hins vegar eru heimilaWar nauWsynlegar og eWlilegar framkv%mdir vegna bCskapar  l?gbUlum svo framarlega sem Y%r valda ekki spj?llum  menningarminjum eWa nttCruverWm%tum aW d;mi rWgjafanefndarinnar. Leiki vafi  Yv1 hvort h%tta s)  aW framkv%md vegna bCskapar  l?gbUli valdi spj?llum verWur aW bera hana undir nefndina. Ekki Yarf leyfi rWherra fyrir byggingum eWa gerW mannvirkja sem eru 1 samr%mi viW staWfesta skipulags%tlun. #Um 5. gr. + 0 greininni er kveWiW  um aW rWgjafanefndin skuli gera till?gur aW reglum um vernd l1fr1kis  sv%Winu og skynsamlega nUtingu Yess sem rWherra staWfesti meW reglugerW. Gert er rW fyrir aW hefWbundnar nytjar haldist og ?nnur auWlindanUting verWi 1 samr%mi viW markmiW verndarinnar. Einnig aW atvinnuh%ttir og umferW um sv%WiW verWi meW Yeim h%tti aW ekki valdi neikv%Wum hrifum  l1fr1ki. S)rstaklega %tti aW g%ta Yess aW valda ekki ;Yarfa truflun fyrir fuglal1f um varpt1ma og skaWa ekki fj?ru z$ԫ og botndUral1f meW ;%skilegum veiWarf%rum eWa ?Wrum verkf%rum. Jafnframt skal 1 reglugerWinni kveWa  um varnir gegn hvers konar mengun. + 0 2. mgr. er kveWiW  um aW setja skuli kv%Wi 1 reglugerW til aW hamla gegn h%ttu  spj?llum  nttCrufari af v?ldum ferWamanna. s;kn ferWamanna 1 BreiWafjarWareyjar hefur aukist verulega  undanf?rnum rum. Enn sem komiW er leitar f;lk mest til Flateyjar meW fl;abtnum Baldri sem gengur milli Stykkish;lms og Brjnsl%kjar og 1 btaferWir fr Stykkish;lmi. Einnig eru nUlega hafnar skipulagWar ferWir fr Reykh;lum og stuttar ferWir eru auglUstar um ngrenni Flateyjar. Fyrir 10!15 rum komu 1.000!2.000 manns til Flateyjar  sumrin, en s1Wasta ratug hafa 6.000!8.000 manns heims;tt eyjuna rlega. L1tiW hefur veriW gert til Yess aW m%ta Yessari aukningu og er fuglal1f 1 eyjunni Yegar fariW aW lta  sj af Yessum s?kum aW mati fuglafr%Winga. NauWsynlegt er orWiW aW setja umgengnisreglur og koma upplUsingum um eyjuna meW skipulegum h%tti til ferWaf;lks. Sama  viW um marga aWra staWi  firWinum Y;tt straumur ferWamanna s) enn sem komiW er ekki mikill. Jafnvel getur Yurft aW takmarka aWgang t1mabundiW aW kveWnum eyjum eWa sv%Wum  firWinum, t.d. um varpt1ma, og setja reglur um ferWir bta (leiWir, hraWa, st%rW, hvaWa). #Um 6. gr. + 0 greininni er rWherra veitt heimild til aW leyfa starfr%kslu nttCruranns;knast?Wvar  BreiWafirWi. Gert er rW fyrir aW samiW verWi viW heimamenn um sl1ka st?W, rekstur hennar, skipulag og hlutverk. M%lt er fyrir um aW rWherra skuli setja meW reglugerW nnari fyrirm%li um stj;rn og starfsemi st?Wvarinnar. #Um 7. gr. + Greinin Yarfnast ekki skUringar. #Um 8. gr. + Greinin Yarfnast ekki skUringar. #Um 9. gr. + Greinin Yarfnast ekki skUringar. Fylgiskjal.   y? ddd y b^  FjrmlarWuneyti, fjrlagaskrifstofa:  Ums?gn um frumvarp til laga um vernd BreiWafjarWar. + Frumvarpi Yessu er %tlaW aW styrkja nttCruvernd 1 BreiWafirWi. Ef frumvarpiW verWur aW l?gum yrWi kostnaWur r1kissj;Ws einkum af tvennum toga. 0 fyrsta lagi yrWi skipuW nefnd fimm manna stj;rnv?ldum til rWgjafar um framkv%md nttCruverndarinnar. $tla m aW nefndarlaun og annar kostnaWur nefndarinnar verWi innan viW 100 YCs. kr.  ri. 0 ?Wru lagi yrWi heimilt aW koma  f;t nttCruranns;knast?W sem fjrm?gnuW yrWi af r1kissj;Wi skv. 7. gr. frumvarpsins. Af hlfu umhverfisrWuneytisins er fyr y$ ԮirhugaW aW samiW verWi um hlutverk og starfsr%kslu st?Wvarinnar viW viWkomandi sveitarf)l?g.  Yessu stigi liggja ekki fyrir fullm;taWar till?gur um umfang Yessarar starfsemi. Ekki hafa heldur veriW l?gW fram dr?g aW rekstrar%tlun st?Wvarinnar. Ef tekiW er miW af fyrstu hugmyndum umhverfisrWuneytis um tilh?gun ranns;knanna og rekstri svipaWrar st?Wvar viW MUvatn m Y; %tla aW stofnkostnaWur verWi a.m.k. 1 m.kr. og rlegur rekstrarkostnaWur um 4 m.kr. Er Y gert rW fyrir aW hCsn%Wi fyrir st?Wina verWi tekiW  leigu og aW launakostnaWur samsvari einu starfi.