WPCw 2_BNa Z3|6manTimes RomanTimes Roman Bold\  PCXP"m^2CRddCCCdq2C28dddddddddd88qqqYzoCNzoozzC8C^dCYdYdYCdd88d8ddddCN8ddddY`(`lC2CC!CCCCCCCCCCd8YYYYYYzYzYzYzYC8C8C8C8ddddddddddYdddddodYYYYYYYdzYzYzYzYddddddddC8C8C8C8Ndz8z8z8z8z8ddddddCCCoNoNoNoNz8z8z8dddddddzYzYzYdz8dCoNz8dddddNF2[dCYddddd7>d<d<$YYdCCddooCYd<d<$YYdCCddooCYmSP1Spss1ur (v=2,22 h=2,22) f/r%Wuritun.   TABASetur inn tab f. h. j. dalk ;G@LIN1Setur l1nuh%W og l1nubil f/r%Wuritunr2U M x  j jHAU1Haus fyrir r%Wuritun.uritun.uhaus. "^ ^4 PC'    ?  3'3'Standard6&6&Standard/&U("Von `*@ X` hp x (#%'0*,.8135@8:mX(T1X)ttir Yrj punkta fyrir r%Wuritun.   ddAP APAP EFN1Setur inn merkingu fyrir efnisyfirlit (Col 1). JEFN2Setur inn merkingu fyrir efnisyfirlit (Col 2). L2 eA-UPHSHnikun i vinstri upphafsstodu   HAULUppsetn.  landscape listum E 6&6&Standard(1.h) - HP LJ IIIISKJALAP.PRS&6&6StandardHaus fyrir ferWareikning     USKLrD yx dddy   AnnaW yx Gdddy   Alls: yx dddy T yx dddy   ____________________________ ritun yfirmanns HLINEHline}I! ybdddy2pnna=VIKLVikulina yx dddy  yx dddy   FFmFeedF?st blaWs1Wuskil]  TABTab i haus og faetur X8 MLINmjo lina} yb dddy2aD\UeHJFNH%gri j?fnun. ` "NSNTLStaf- og t?luliWaskilgreining (1. a. 1.).X T I. A. 1. a.(1)(a) i) a) 1. a. a. 1. 1.(a) i) a)TXSTRXankastrik."HNK1Hnikar upp um 0.1c.  2 eHnl|HNK3Hnikar upp um 0.3c.  r NBLSSetur nUja blaWs1Wu.s  TABRSetur inn INNDRTT+MARREL.5 X  LETCOUR  @Velur courier letur$KY x_  @CY 2#|5 | |-! !CU10Courier 10pt Line Draw$ d  @R  CU8Courier 8pt Line Draw$a P  @  CU12Courier 12pt Line Draw$, Xx  @r  \ HAUFREHaus fyrir ferWareikninga } 6&6&StandardHaus #2 fyrir skjalaritun.6&6&Standard*@   X` hp x (#%'0*,.8135@8:$#8&$2(BLOK:rofablokk!3=C?TT03T?flutexti fyrir t?flu meW Yrem dlkum."Z2X` hp x (#%'0*,.8135@8:;}><?/GSGreinarskil.9 V: /KHKaflahaus.: Xt3 - à /I1AWalliWur.sem ritarar setja inn).;%@ I.؃/I2UndirliWur.sem ritarar setja inn).<7 ` @ 1.؃2A=X?>X*@?@@b$A/ULUndirliWur.=/LIAWalliWur.>/I3InnstiliWur.sem ritarar setja inn).?J  `   @ h"(1)؃/KAKafli.@ n -2gCAsABb+BCxBDbC/BRkv%Wi.A $ v a, à  /KGKaflagreinarnCmer.B z -GLEIGleitt letur.C ddd dd /GNGreinarnCmer.f greinarnCmeri.D x -2HE#CFiEGx%FHFFORSForseti gj?rir kunnugt.EJ p4 PC%  ddnd F dJ4 PC'm ORSETI  p4 PC% 0 dJ4 PC'm SLANDS Z   b4 PC' gj?rirXkunnugt: p4 PC%  ndnd  dJ4 PC'm  p4 PC%  dJ4 PC'm  b4 PC' /UFUndirfyrirs?gn.F #2 a,ÃX(T2X)ttir Yrj punkta fyrir skjalaritun.G ddUP UPUP TT07T?flutexti fyrir t?flu meW sj? dlkum.H֔X` hp x (#%'0*,.8135@8:6&StandardSKJALDB.PRSo\ *  ?   X` hp x (#%'0*,.8135@8:_K6&StandardSKJALDB.PRSo\ *    } X` hp x (#%'0*,.8135@8:,PX;NXXXXX17X5X5 NNX;;XXbb;N5ddaa~1d::aaa~~~dkkGd0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayaX\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z7oC2o\  PCXP1b;,5b\  PCP1f;, f4  p(AC@N::p\  PCPbv1bNbEv;XXbXbN>,_X;XXXXXX5:X5X51XXX;;XXbb;X5eeaa~1e::aaa~~~ekkGe0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayab\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z2`a܇a=aZ"m^,;bXX;;;Xe,;,1XXXXXXXXXX;;eeeXvvlEXvlbvv;1;gX;XbNbN;Xb1;b1bXbbNE;bXXXNF'F\;,;;;;;;;;;;;;b1XXXXXNvNvNvNvNE1E1E1E1bXXXXbbbbXXbXXXXlbXXXNNNNbvNvNvNvNXXXXXXbbE1E1E1E1Xbv1v1v1v1v1bbbbXXNNNbEbEbEbEv;v;v;bbbbbbXvNvNvNbv1bNbEv;XXbXbN>,_X;XXXXXX5:X5X51XXX;;XXbb;X5eeaa~1e::aaa~~~ekkGe0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayab\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z"m^:N_uu¶NNNu:N:AuuuuuuuuuuAAhרN[ϨܨNANmuNhuhuhNuuAAuAuuuuN[Auuuuhp/p~N:NN'NNNNNNNNNNuAhhhhhϜhhhhhNANANANAuuuuuuuuuuhuuuuuuhhhhhhhuhhhhuuuuuuuuNANANANA[uAAAAAuuuuuuϨNNN[[[[AAAuuuuuuܨuhhhuAuN[AuuuuuNR:juNhuuuuu@HuFuF*hhuNNuuNhFфA'MM捍]@s:`捍fsϨ`sfszNMuzsffzfMMfffffffMMMMMMMMMMMMN"m^:NuuNNNu:N:AuuuuuuuuuuNNu٨[uܨ騨NANuNuhhNuANA‚uh[Nuuuh\3\yN:NN'NNNNNNNNNNAuuuuu騨hhhhh[A[A[A[Auuuuuuuuuuuuuhhhhhhhhuuuuuu[A[A[A[AuAAAAAuu騨hhh[[[[NNN騨uhhhAh[NuuuNR:~uNuuuuuuFMuFuFAuuuNNuuNuFхA'MM捍]@s:`捍fsϨ`sfszNMςzsffzfMMfffffffMMMMMMMMMMMMN7oC2o\  PCXP1b;,5b\  PCP1f;, f4  p(AC@N::p\  PCP@N: /p4  p(ACa$J,!CeJ\  PCPa$M,! oeM4  p(AC__`TYIP7RBQ;QB`PcE,,aI[IwJ`EVB`IfIJIOP;Q;\MfE`Ij[f[T;P,,IMM[TSP_TTTTTTTTTTTTTTTTTTT;;;;;;;PPPPPPPPPPPPPPPPPPPP,,,,,,,,,,,,IIIIIIIMMMMMMMMMMMM[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[`Q`,`\f`2Oa\X"m^!,6CCoh,,,CK!,!%CCCCCCCCCC%%KKK;{`YY`QJ``,4`Qw``J`YJQ``~``Q,%,?C,;C;C;,CC%%C%hCCCC,4%CC`CC;@@H,!,,,,,,,,,,,,C%`;`;`;`;`;wYY;Q;Q;Q;Q;,%,%,%,%`C`C`C`C`C`C`C`C`C`C`;`C`C`C`C`CJC`;`;`;Y;Y;Y;Y;`CQ;Q;Q;Q;`C`C`C`C`C`C`C`C,%,%,%,%4`CQ%Q%Q%Q%Q%`C`C`C`C`C`Cw`Y,Y,Y,J4J4J4J4Q%Q%Q%`C`C`C`C`C`C~``CQ;Q;Q;`CQ%`CY,J4Q%`C`C`C`C`CN/!,\XEXXXXXX17X5X5&bbX;;XXXX;b5wwaa~1w::aaa~~~wkkGw0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayaX\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z2uվ 0SiLET2  b4 PC5  d*BHAU2  6&Sk;labrC 2 - 1. h%Wt6&StandardntersLAUSASKJ.PRSo\ 6&>6&StandardntersLAUSASKJ.PRSo\   ?   X` hp x (#%'0*,.8135@8: I. ă 5 BtbreiWsla f1kniefna. ă 1.THvernig hefur Yr;un f1kniefnaneyslu veriW h)r  landi sl. fimm r og hvernig m %tla aW hCn dreifist eftir aldursh;pum, kyni og tegundum f1kniefna? Ʒ ++F1kniefnaneytendum hefur veriW aW fj?lga og aldur neytenda hefur l%kkaW. Xetta er skoWun l?greglumanna sem vinna aW f1kniefnamlum og kemur fram 1 rsskUrslu vana og f1kniefnadeildar riW 1994 og hefur veriW 1trekaW  rinu 1995. Sama skoWun kemur fram 1 rsskUrslu S riW 1995. ++Hafa verWur hugfast Yegar veriW er aW meta st?Wu f1kniefnamla aW upplUsingar eru bundnar viW Y einstaklinga sem l?greglan og meWferWarstofnanir hafa afskipti af. V1stW$(9%9%FF er aW fleiri eru 1 neyslu og dreifingu f1kniefna, sem ekki er nein vitneskja um hj opinberum aWilum. ++ViW mat  standi 1 f1kniefnamlum er oftast tekiW miW af magni f1kniefna sem lagt er hald  af l?greglu og tollyfirv?ldum. Vissulega eru YaW sterkar v1sbendingar um st?Wu Yessara mla, en varast ber aW draga of sterkar lyktanir af Yv1 eing?ngu. AukiW magn f1kniefna sem lagt hefur veriW hald  undanfariW er hyggjuefni og gefur v1sbendingu um aukin umsvif  Yessu sviWi. ++Xau efni sem hafa veriW rWandi  f1kniefnamarkaWnum undanfarin fimm r eru einkum hass og amfetam1n, en s1Wan hafa komiW t1mabil Yar sem mikiW hefur boriW  ?Wrum efnum, Y fremur 1 stuttan t1ma. D%mi um Yau efni eru k;ka1n, LSD og Et?flur. Flest Yessara efna eru seld h)r  landi 1 dag Y;tt YaW s) einkum 1 lokuWum h;pum. Mikil dreifing og neysla hefur t.d. veriW undanfarin tv? r  Et?flum, s)rstaklega meWal f;lks  aldrinum 16 til 20 ra. ++Ekki er unnt aW svara Yv1 hvernig aldursdreifingu Yeirra, sem h?fW voru afskipti af undanfarin fimm r, er httaW, Yar sem g?gn um YaW eru ekki aWgengileg. Hins vegar m sj  meWfylgjandi t?flum sl1kar upplUsingar fyrir riW 1995. AW baki Yessum t?lum eru allir sem fengu d;m eWa stt 1 f1kniefnamlum  rinu 1995. Alls eru YaW 226 einstaklingar, 213 karlar og 13 konur. Fj?lmennasti einstaki aldursh;purinn er 20 til 24 ra. D;mar 1 f1kniefnamlum. ++Hmarksrefsing fyrir f1kniefnabrot er 10 r, en enginn d;mur hefur falliW sem hefur faliW 1 s)r hmarksrefsingu. Ef litiW er  d;maYr;un m sj aW fyrir innflutning  1 k1l;i af hassi m v%nta 3 mnaWa fangelsisvistar og 5 mnaWa fangelsisvistar fyrir 200 gramma innflutning af amfetam1ni. ++0 t?flunum h)r  eftir m sj fj?lda Yeirra einstaklinga sem hlotiW hafa d;ma vegna f1kniefnamla  rinu 1995. Einungis ?rf Yessara mla eru fr rinu 1993 eWa 1994 en velflest eru framin, ranns?kuW og d%md  rinu 1995. M Yv1 segja aW vel hafi tekist til viW aW hraWa meWferW Yessara mla hj l?greglu og d;mskerfi og ber aW hafa YaW 1 huga Yegar metiW er hvort brotum hafi fj?lgaW. Nokkrir einstaklingar komu oftar en einu sinni viW s?gu vegna f1kniefnabrota. 9 1 D;mar 1 f1kniefnamlum 1995. #eJ\  PCCP#у +l2 @@+l2 @@о Aldurll22 j "Hassʉ +Amfetam1n6Hass/amfetam1nFEt?flur\SLSDʀ[MarijCanaʯgSamtals ă +l2 @@+l2B ,"""@@о < 15 ra ll22 J B $ 0J| - 0JE< 0JI0J,T0J^0Jg 0 15!19 ra 22 J B $ 9J| - 5JE< 2JI1J,T1J^0Jg 18 20!24 ra 22 J B $14Jd -11J-<11JI3J,T0J^0Jg 39 25!29 ra 22 J B $ 2J| - 6JE< 4JI2J,T1J^0Jg 15 30 ra > ll22 J B $24Jd -12JE< 8JI1J,T1J^2Jg 48  _5TAFS   yx?#dddy %  Samtals ll22 J B $49Jd -34J-<25JI7J,T3J^2Jg120#b\  PC5P#у  / D;mar vegna s?lu f1kniefna 1995. #eJ\  PCCP#у +l2B ,"""@@+l2 @@ Aldurll22 j "Hassʉ +Amfetam1n6Hass/amfetam1nFEt?flur\SLSDʀ[MarijCanaʯgSamtals ă о+l2 @@+l2B ,"""@@ < 15 ra ll22 J B %0J .0Jr=0JI0J,T0J^0Jxi0#(9%9%FFԌ 15!19 ra 22 J B %3J .1Jr=0JI1J,T0J^0Jxi5 20!24 ra 22 J B %2J .4Jr=2JI2J,T0J^0J3h10 25!29 ra 22 J B %0J .3Jr=0JI0J,T0J^0Jxi3 30 ra > ll22 J B $10J .0Jr=2JI0J,T0J^0J3h12  _5TAFS  , yx?dddy %  Samtals ll22 J B $15J .8Jr=4JI3J,T0J^0J3h30 #b\  PC5P#h . D;mar vegna neyslu f1kniefna 1995. #eJ\  PCCP#у +l2B ,"""@@+l2 @@ Aldurll22 j "Hassʉ +Amfetam1n6Hass/amfetam1nFEt?flur\SLSDʀ[MarijCanaʯgSamtals ă о+l2 @@+l2B ,"""@@ < 15 ra ll22 J B %0J .0Jr=0JI0J,T0J^0Jxi0 15!19 ra 22 J B %6J .4Jr=2JI0J,T1J^0J3h13 20!24 ra 22 J B $12J .7Jr=9JI1J,T0J^0J3h29 25!29 ra 22 J B %2J .3Jr=4JI2J,T1J^0J3h12 30 ra > ll22 J B $14Jd -12Jr=6JI1J,T1J^2J3h36  _5TAFS  yx?dddy %  Samtals ll22 J B $34Jd -26J-<21JI4J,T3J^2J3h90#b\  PC5P#у ++Xeir einstaklingar sem f sttir 1 f1kniefnamlum eru Yeir sem h?fW eru afskipti af og hafa 1 f;rum s1num litla neysluskammta af efnum. Alls voru YaW 106 einstaklingar sem fengu sttir vegna f1kniefnaneyslu riW 1995 og meWalsttarupph%W var 25 YCsund kr;nur. h 1 Sttir 1 f1kniefnamlum 1995. #eJ\  PCCP#у +l2B ,"""@@+l2^ *I@о Aldurll22 ^ Hass (Amfetam1n 3Hass/amfetam1n=*CEt?flurʚMMarijCana`IWSamtalsʹ_KarlarhKonur ă +l2^ *I@+l2 C c""" @о < 15 ra ll22 J #0J C ,0J :0JcF0JP0JvZ0Jwb0Jj0 15!19 ra 22 JF "28J C ,8J :2JcF1JP1J1Y40J2a36Jj4 20!24 ra 22 JF "25J C +11J :5JcF2JP1J1Y44J2a42Jj2 25!29 ra 22 J #2J C ,3J :1JcF0JP1JvZ7Jwb6Jj1 30 ra > ll22 JF "10J C ,3J :1JcF0JP1J1Y15J2a14Jj1  _5TAFS   yx?odddy %  Samtals ll22 JF "65J C +25J :9JcF3JP4JX106J2a98Jj8#b\  PC5P#у 2.THvert m %tla aW umfang neyslunnar s):Ʒ ++a) rin 1990!1995 samanboriW viW rin 1985!1990 ++b) miWaW viW ?nnur norr%n l?nd? ++Xv1 miWur er erfitt aW gera nkv%ma Cttekt  heildarst%rW f1kniefnamarkaWar  0slandi. M telja aW aWgengi aW efnum hafi orWiW greiWara og kemur YaW meWal annars fram 1 ranns;kn  vegum Ranns;knarstofnunar uppeldis og menntamla sem gerW var 1992 og endurtekin 1994 (sj spurningu 12 h)r  eftir). Xv1 miWur er ekki h%gt aW segja fyrir um YaW hversu mikil neyslan er, en upplUsingar um aWgengi aW efnum gefa v1sbendingu um aW neytendah;purinn hafi veriW aW st%kka  undanf?rnum rum. %tla m aukningu  neyslu f1kniefna meW hliWsj;n af haldl?gWum efnum. Ef rin 1985 til 1990 eru borin saman viW s1WastliWin fimm r 1 Yessu tilliti m sj nokkra breytingu. Finna m aukningu  haldl?gWu amfetam1ni, meira ber  LSD og nUtt efni, Et?flur, kom  markaW og hefur nW mikilli CtbreiWslu. Xessi efni eru ?ll til viWb;tar st?Wugu framboWi  hassi (kannabis)#(9%9%FF sem hefur veriW rWandi efni  1slenskum f1kniefnamarkaWi undanfarinn ratug. ++Ef litiW er til hinna norr%nu landanna m greina svipaWa Yr;un Yar fyrir nokkrum rum og hefur veriW aW gerast h)r  landi. XaW sem einkum einkennir NorWurl?ndin er mikiW framboW og neysla  hassi (kannabis) og amfetam1ni. >nnur efni virWast koma t1mabundiW inn  f1kniefnamarkaWinn, sum n Yar nokkurri festu en ?nnur ekki. S?mu vandaml eru 1 ?llum l?ndum Yegar veriW er aW reyna aW meta neyslumagn 1 hverju landi fyrir sig. XaW m segja aW Y%r t?lur sem einkum hefur veriW byggt  og segja vissa s?gu eru svonefndar haldlagningart?lur fr l?greglu. Sammerkt ?llum norr%nu l?ndunum er hversu skipulagWur heimur f1kniefnaviWskipta virWist vera orWinn. SC Yr;un hefur tt s)r staW  undanf?rnum rum. Flestir telja aW Danm?rk gegni lykilhlutverki og st;rum hluta af f1kniefnum sem fara  markaW  NorWurl?ndum s) dreift YaWan. ++Ef reynt er aW sj greinarmuninn  markaWi h)r  landi og annars staWar  NorWurl?ndum m sj aW her;1n virWist hafa mikla CtbreiWslu t.d. 1 Danm?rku, en hefur ekki nW neinni fastri CtbreiWslu h)r  landi. Danir tala um aW Yau vandaml sem fylgja her;1nneyslu s)u s)rstaklega alvarleg og reyna aW sporna gegn frekari CtbreiWslu Yess efnis. ++ViWskipti meW f1kniefni eru mun skipulagWari h)r  landi nC en Wur. XaW er h%gt aW v%nta mikils hagnaWar af Yessum viWskiptum og verW efna, t.d. 1 Hollandi, er svo lgt samanboriW viW 1slenskan markaW aW ekki Yarf mikla fjrmuni til aW hafa af viWskiptunum umtalsverWan hagnaW. ++Hinu m ekki gleyma aW efnin hafa einnig breyst mikiW  undanf?rnum rum. Til d%mis hefur magn THC (tetrahUdr;kannab1n;l) sem er v1mugefandi efniW 1 kannabis aukist verulega. Fyrir kannabispl?ntur sem r%ktaWar eru utan dyra er THCmagn um 5% og hefur h%kkaW Cr Yv1 aW vera 2%. Hins vegar er THCmagniW almennt mun h%rra 1 Yeim pl?ntum sem r%ktaWar eru innan dyra (oft viW s)rstakar aWst%Wur) og hefur m%lst allt aW 24%. Mikil aukning hefur veriW  kannabisefnum meW hu THCinnihaldi, sem bendir til aukinnar r%ktunar innan dyra. (SkUrsla SameinuWu Xj;Wanna 1995 um stand 1 f1kniefnamlum ! International Narcotics Control Board ! Vienna). XaW sem Yessar staWreyndir segja okkur er aW f1kniefnasala hefur ekki eing?ngu aukist aW magni til heldur er samsetning Yeirra, Y.e. efnisblanda Yeirra, mun skaWlegri nC en Wur var. 3.THversu mikiW m %tla aW flutt hafi veriW inn af ;l?glegum f1kniefnum sl. 10 r, hvert er verWm%ti Yeirra og hve mikiW hefur veriW gert uppt%kt  Yv1 t1mabili? Ʒ ++Mj?g erfitt er aW segja til um magn Yeirra f1kniefna sem flutt hafa veriW til landsins. Erlend l?gregluliW hafa oft notaW Y viWmiWun aW hald s) lagt  um 10% Yeirra efna sem koma inn 1 landiW. Ekki er v1st aW sC tala s) raunh%f h)r  landi, en mikilsvert er aW afla vitneskju um hvesu mikiW af f1kniefnum er  markaWi h)r  landi.  * Yfirlit yfir haldl?gW f1kniefni sl. 10 r. #eJ\  PCCP#у +l2 C c""" @+l2Z [ \ ]^_`abcd"""""@о Haldl?gW efni$)JFZ (1985JG [ 11986JH \ ;1987JI]D1988JJ^N1989JK_W1990JL`a1991JMaj1992JNbt1993JOc}1994JPd1995 ă Hass/grll22"$)JFZ (8906J [ 010383J \ :14916J]C19170JJ^N9321JK_W6760JL`a5167Jai20650J bs17699J c|20235J d10933 MarijCana/gr $)JZ )574J [ 2273J \ <236J]F55J^P48J_Y74J`c94Jak332Jbv86Jc93Jd305 Hassol1all22"$)J Z +0J [ 40J \ <963J]E105J^Q4J_Z0J`d8Jam0Jbv42Jc0Jd0 Kannabispl?n/stk.)JZ *27J [ 40J \ =16J]F31J^P13J_Y15J`c40Jal36Jbv53Jc~109Jd221 Amfetam1n/gr$)JZ )970J [ 40J \ <365J]E640J^O198J_X199JL`a1563JMaj1638JNbt3375Jc~783JPd5146 K;ka1n/gr22"$)JZ *24JG [ 11698J \ <534J]E100J^O747J_X206J`b206JMaj1295Jbv14Jc~317Jd143 LSD/stk.ll22"$)JFZ (2223J [ 48J \ >0J]G6J^O694J_Y58J`d5Jal91Jbv69Jc~369Jd11$(9%9%FFԌHer;1n/gr22"$)J Z +0J [ 42J \ >0J]G0J^Q0J_Z0J`d0Jam0Jbw0Jc2Jd0 Sveppir/gr22"$)J Z +0J [ 40J \ >0J]G0J^Q0J_Z0J`c91Jak144Jbu743Jc~813Jd158 Et?flur/stk.22"$)J Z +0J [ 40J \ >0J]G0J^Q0J_Z0J`d0Jam8Jbw1Jc22JPd1820 Lyf/Sterar/stk.$)J Z +0J [ 40J \ >0J]G0J^Q0J_Z0JL`a4196Jak357JNbt1235J c|16232J d47644#b\  PC5P#у ++0 t?flunni h)r aW framan m sj yfirlit yfir haldl?gW f1kniefni fr rinu 1985. Af Yessari t?flu m sj aukningu  haldl?gWu amfetam1ni. Ef tekiW er miW af svonefndu g?tuverWi  amfetam1ni Y er verWm%ti Yess magns sem lagt var hald  riW 1995 um 20 millj;nir kr;na og Yeirra 10 k1l;a, sem lagt var hald  af hassi, um 15 millj;nir. Sala  Et?flum hefur veriW mj?g mikil; ein sl1k tafla er seld  3 til 5 YCsund kr;nur og Yv1 er g?tuverWm%ti Yeirra 1820 taflna sem lagt var hald  um 6 til 9 millj;nir. X er vert aW benda s)rstaklega  aW mikil aukning hefur orWiW  r%ktun kannabisplantna h)r  landi  undanf?rnum rum. Eins og h)r kemur fram var lagt hald  221 sl1ka pl?ntu  s1Wasta ri sem er mikil aukning fr fyrri rum. Ekki er h%gt aW %tla verWm%ti sl1kra plantna, m.a. Yar sem Y%r voru  mj?g misj?fnu r%ktunarstigi Yegar lagt var hald  Y%r. ++AW samanl?gWu s)st aW g?tuverWm%ti Yeirra efna, sem lagt var hald  riW 1995 er um 40 millj;nir kr. ef eing?ngu eru skoWuW Yau efni sem mest eru 1 dreifingu um Yessar mundir, Y.e.a.s. hass, amfetam1n og Et?flur. Xv1 miWur virWist sem sC Yr;un sem varW  rinu 1995 haldi fram Yv1  fyrstu tveimur mnuWum rsins 1996 hefur veriW lagt hald  1620 gr?mm af amfetam1ni, auk Yess sem hald var lagt  808 t?flur af pressuWu amfetam1ni. X hefur veriW lagt hald  364 gr?mm af hassi, 34 Et?flur, 223 skammta af LSD og 31 gramm af k;ka1ni. XaW sem er hvaW alvarlegast er hversu mikiW framboW virWist vera  amfetam1ni og LSD. ++X skulum viW skoWa verWm%ti Yeirra f1kniefna sem l?greglan hefur lagt hald  s1Wustu 10 r. Til einf?ldunar er tekiW miW af g?tuverWm%ti Yessara efna eins og YaW er haustiW 1995. TekiW skal fram aW f1kniefni eins og amfetam1n og k;ka1n eru oft drUgW mj?g fyrir s?lu. Xegar l?greglan hefur lagt hald  Yessi efni eru Yau hins vegar oft ;drUgW og Yv1 v%ri h%gt aW auka verWgildi Yeirra nokkuW til viWb;tar Yv1 sem h)r er nefnt. о7 %tlaW verWm%ti haldlagWra f1kniefna 1985 til 1995. ă +l2Z [ \ ]^_`abcd"""""@+l2 ~FG о#eJ\  PCCP# Heiti f1kniefna) 3heildarmagnE~~NFFVg?tuverWm%tihqJrzverWm%ti alls ă Hassll22"$) 3144,140 kgE~~NFFV1500 fyrir gr.hqJYx216 millj;nir Amfetam1n22"$) 314, 877 kgE~~NFFV4000 fyrir gr.hqJy59,5 millj;nir K;ka1nll22"$) 33,594 kgE~~NFFV15.000 fyrir gr.hqJy53,9 millj;nir Et?flurll22"$) 31851 t?flurE~~NFFV3500 fyrir t?fluhqJz6,4 millj;nir Hassol1all22"$) 31122 gr.E~~NFFV4000 fyrir gr.hqJz4,5 millj;nir LSDll22"$) 33534 stk.E~~NFFV2000 fyrir t?fluhqJz7,0 millj;nir MarijCana22"$) 32170 gr.E~~NFFV1500 fyrir gr.hqJz3,2 millj;nir  _5TAFS   yx?#dddy %  ++ll22"$) 3 <E~~NFFVGG`hsamtalsJKx350,5 millj;nir#b\  PC5P#у 4.THve mikill hefur uppt%kur hagnaWur af s?lu vana og f1kniefna veriW rin 1990!1995 samanboriW viW rin 1985!1990. AW hve miklu leyti hefur honum veriW rWstafaW til forvarna 1 f1kniefnamlum? Ʒ ++Mj?g sjaldg%ft er aW lagt s) hald  fjrmuni viW ranns;knir f1kniefnamla og fjrh%Wir#(9%9%FF Yv1 ;verulegar. Ekki reyndist unnt aW f nkv%mt yfirlit vegna Yessa innan Yeirra t1mamarka sem skUrslugerW Yessari voru sett. Fjrmunir, sem lagt er hald  vegna Yessara mla, renna 1 r1kissj;W. 5.TEr h%gt aW %tla hve margir hafa beWiW varanlegt heilsutj;n af vana og f1kniefnaneyslu sl. 10 r? Ʒ ++0 raun er ekki h%gt aW %tla hve margir hafi beWiW varanlegt heilsutj;n af v?ldum fengis og f1kniefnaneyslu sl. 10 r. Kemur Yar Umislegt til og m nefna Yrennt 1 Yv1 sambandi. 0 fyrsta lagi eru heilbrigWisst)ttir ekki sammla um hven%r fengisneysla, sem er st;r hluti vana og f1kniefnaneyslu, s) orWin aW vandamli.  sama htt er umdeilt hven%r telja megi aW sl1k neysla hafi haft varanlegan skaWa 1 f?r meW s)r. Loks eru efalaust skiptar skoWanir um hvernig skilgreina eigi varanlegan skaWa. 0 Yessu sambandi m benda  aW 1 rsskUrslu S fyrir riW 1994 segir  bls. 12: ?HeilbrigWisst)ttir eru ekki sammla um hvernig og hven%r  aW greina einhvern fengissjCkan. XaW hefur Yv1 veriW erfitt aW meta t1Wni eWa l1kurnar  Yv1 h)r  0slandi sem annars staWar hversu margir yrWu fengissjCkir. Oft hafa Y%r t?lur sem birst hafa 1 hverju landi miklu fremur sagt til um viWhorf rWamanna og heilbrigWisst)tta til vandans fremur en aW Y%r segWu til um hversu v1muefnavandinn v%ri st;r 1 viWkomandi landi.  0 lj;si framangreinds verWur aW taka ?llum t?lulegum upplUsingum meW fyrirvara. ++0 ?Wru lagi er varanlegt heilsutj;n af v?ldum vana og f1kniefnaneyslu 1 raun ekki skrW s)rstaklega 1 t?lfr%Wiyfirlitum sjCkrahCsa. Sl1ka skrningu er eing?ngu aW finna 1 sjCkraskrm sjCklinganna  viWkomandi stofnunum. ++0 YriWja lagi virWist vera einhver h;pur manna sem sjaldan eWa aldrei notf%rir s)r Yj;nustu heilbrigWiskerfisins Y; aW flest bendi til aW vana og f1kniefnaneysla Yeirra s) komin Cr b?ndum, a.m.k. t1mabundiW. ++Um YriWjungur sjCklinga hj S 1994 var aW koma YangaW 1 fyrsta skipti eWa 647 einstaklingar. Heildarfj?ldi sjCklinga var 1615 Yetta r. T?lur fr S gefa til kynna aW um 2/3 hlutar sjCklinga s)u ekki aW koma YangaW 1 fyrsta sinn. Ekki er ;eWlilegt aW lykta aW einhver hluti Yess h;ps hafi Yegar beWiW varanlegt heilsutj;n vegna neyslu sinnar  vana og f1kniefnum. Reyndar segir 1 nefndri rsskUrslu aW ?... Yannig viWhorf eru r1kjandi 1 Yj;Wf)laginu, aW %tla m aW n%r allir sem lenda 1 einhverju heilsutj;ni eWa 1 langvinnum vanda vegna v1muefnaneyslu fari 1 meWferW fyrr eWa s1War.  ++ R1kissp1t?lunum er ein af fimm skorum geWdeildar tileinkuW sjCkd;msmeWferW vegna vana og f1kniefnavanda.  Yessari deild voru riW 1994 einir 539 einstaklingar lagWir inn en alls dv?ldu  s?mu skor 718 einstaklingar. Xetta hlutfall gefur v1sbendingu um hve st;r hluti sjCklinga er lagWur inn oftar en einu sinni  ri. Alls voru 396 brWalegur  R1kissp1t?lum riW 1994 vegna vana og f1kniefnaneyslu. X er allnokkur starfsemi  SjCkrahCsi Reykjav1kur vegna s?mu mla. ++MeW hliWsj;n af ?llu framangreindu m telja l1klegt aW um allst;ran h;p s) aW r%Wa sem beWiW hefur varanlegt heilsutj;n vegna vana og f1kniefnaneyslu sl. 10 r. Vert er aW minna  aW ofangreindar upplUsingar varWa aWeins riW 1994. Sem fyrr segir verWur ekki slegiW f?stu hver sC tala nkv%mlega er, en ;h%tt aW fullyrWa aW Yessi h;pur skiptir a.m.k. nokkrum hundruWum. 6.THvaWa breytingar hafa orWiW  fj?lda innlagna  meWferWarstofnanir vegna vana og f1kniefnaneyslu rin 1990!1995 samanboriW viW rin 1985!1990, skipt#(9%9%FF eftir aldri og kyni? Ʒ ++T?lur um innlagnir  t1mabilinu 1985 til 1990 benda til Yess aW rlega hafi innlagnir veriW um 2.800 til 3.300, en s1Wustu r hefur sC tala haldist n%r ;breytt meW smv%gilegum sveiflum Y;. Xetta er ekki ;eWlileg Yr;un 1 lj;si Yess aW meWferWarCrr%Wum fyrir sjCklinga sem flestir hafa nUtt s)r hefur fj?lgaW smm saman. Hins vegar virWist Umislegt benda til Yess aW 1 kj?lfar aukinnar v1muefnaneyslu meWal ungs f;lks og 1 lj;si aukinnar herslu S  aW veita ungu f;lki og ekki s1st konum meWferW vegna v1muefnavanda megi bCast viW aW Yessi tala h%kki eitthvaW. Ekki er ;eWlilegt aW %tla aW nokkuW t1mabundnar sveiflur s)u  fj?lda innlagna hj sjCkrastofnunum, m.a. vegna t1mabundinna sveiflna og breytinga  neysluvenjum vana og f1kniefnaneytenda, samt Yv1 aW st?Wugt er veriW aW brydda upp  nUjungum 1 meWferW sjCklinga meW v1muefnavanda, t.d. meW aukinni herslu  g?ngudeildarmeWferW meW Umsu sniWi, sem og meW starfsemi annarra stofnana  Yessu sviWi. ++Samkv%mt g?gnum landl%knisemb%ttisins hefur hlutur kvenna fariW mj?g vaxandi hvaW innlagnir varWar  sjCkrastofnanir sem veita meWferW vegna vana og f1kniefnavanda. Xannig hefur hlutur Yeirra sem eru yngri en 20 ra og koma til meWferWar hj S tv?faldast  sl. tveimur 5 ra t1mabilum. X; er Yetta s)rstaklega berandi hvaW nUliWa 1 meWferW hj S varWar, en Yar j;kst hlutur kvenna, yngri en 20 ra, Cr 7,2% 1 21,8% og hlutur sama aldursh;ps karla Cr 7,2% 1 15,4% fr 1984 til 1995. Almennt hefur hlutur kvenna 1 meWferW hj S aukist Cr 20% viW upphafiW 1 26% riW 1994. 7.THversu m?rg dauWsf?ll og afbrot m rekja til f1kniefnaneyslu rlega sl. 10 r? Ʒ ++AWeins er h%gt aW rekja fein dauWsf?ll beinl1nis til ofneyslu vana og f1kniefna sl. r (t.d. 3 skrW dauWsf?ll vegna fengisneyslu 1989). Hins vegar er r)tt aW benda  aW h)r er um fyrstu skrWu dnarors?k aW r%Wa samkv%mt alYj;Wlegu dnarmeinaskrnni sem 1 gildi er  0slandi. Xannig er ;h%tt aW telja aW nokkru fleiri dauWsf?ll megi rekja til vana og f1kniefnaneyslu, t.d. vegna slysa 1 tengslum viW v)lknCin ?kut%ki, lyfjaeitranir og vegna sjlfsverka. Hins vegar verWur ekki s)W aW beinl1nis megi rekja nema fein dauWsf?ll rlega til fengisneyslu. XaW hefur komiW fram 1 ranns;knum  vegum L?greglunnar 1 Reykjav1k aW Yeir sem neyta f1kniefna hafa sterka tilhneigingu til sjlfsv1ga. Alls h?fWu 30% Yeirra sem handteknir voru vegna f1kniefnamla fyrstu 4 mnuWi rsins 1995 gert tilraun til sjlfsv1gs. Hins vegar eru ekki tilt%kar upplUsingar um YaW hversu m?rg sl1k sjlfsv1g eru framin  hverju ri. 8.THvaW m %tla aW f1kniefnaneysla kosti 1 beinum fjrmunum:Ʒ ++a) r1ki og sveitarf)l?g? ++b) einstakling sem neytir sl1kra efna daglega? ++Xv1 miWur liggja ekki fyrir n%gjanlegar ranns;knir  Yessum mlum til aW geta sagt til um heildarkostnaW samf)lagsins vegna f1kniefnaneyslu. H%gt er Y; aW sj af Yeim g?gnum sem koma fram 1 Yessari skUrslu aW h)r er um verulegar fjrh%Wir aW r%Wa sem skipta hundruWum millj;na. Mikill kostnaWur liggur 1 rekstri l?greglu, tollaeftirlits og heilsug%slu. X er ;taliW fjrmagn vegna tj;na sem verWa viW Umsa afbrotastarfsemi vegna fjrm?gnunar f1kniefnaneyslu. Samkv%mt ranns;kn sem gerW var  vegum emb%ttis l?greglustj;rans 1 Reykjav1k 1995 kom 1 lj;s aW um 20% Yeirra sem l?greglan hefur afskipti af vegna f1kniefnamla hafa reglubundna vinnu en aWrir eru annaWhvort 1 t1mabundnum st?rfum eWa engum. Xar af voru 42%  Umsum b;tum fr hinu opinbera. Erfitt#(9%9%FF er aW fullyrWa um kostnaW hj hverjum neytanda. Fer YaW eftir Yv1 magni sem neytt er og einnig tegundum f1kniefna. Bt fr niWurst?Wum Wurgreindrar ranns;knar m draga upp mynd af ?meWalneytanda . Hugmyndin Yar aW baki er aW reyna aW tta sig  neyslusamsetningunni  hverjum t1ma. Hann neytir aW mestu leyti hass en einnig nokkurs amfetam1ns. Xessi meWalneytandi okkar neytir f1kniefna fyrir um 500 YCsund kr.  ri eWa um 40 YCsund kr. aW meWaltali  mnuWi ef tekiW er miW af markaWsverWi f1kniefna. Hluta Yess fjrmagns sem menn hafa til neyslu afla Yeir meW s?lu YUfis (20%) og meW s?lu f1kniefna (26%), en mest virWist greitt meW beinum fjrmunum. Af Yessum niWurst?Wum m sj aW standinu h)r  landi svipar mj?g til Yess sem gerist erlendis. ++Ef viW h?fum 1 huga eing?ngu Y sem hlutu d;ma og sttir vegna f1kniefnamla  rinu 1995 m %tla aW Yeir 226 einstaklingar sem Yeim tengdust hafi variW um 100 millj;num kr;na til f1kniefnaviWskipta. 0treka verWur fyrirvara meW Yessar t?lur. 9.THversu oft hefur veriW gripiW til Yess rWs aW nota tlbeitur viW ranns;kn f1kniefnamla og telja s)rfr%Wingar YaW litlegan kost til aW upplUsa f1kniefnaml? Ʒ ++SC ranns;knaraWferW aW fylgjast meW manni Yegar hann kaupir f1kniefni og gr1pa inn 1 Y atburWars er vel Yekkt b%Wi h)rlendis og erlendis og hefur gefist mj?g vel. Erlend l?gregluliW nota jafnan mikiW Y aWferW aW lta l?greglumenn leyna starfi s1nu og kaupa f1kniefni og handtaka s1Wan seljanda. SC aWferW hefur ekki veriW t1WkuW h)r  landi. Fmenni okkar gerir YaW aW verkum aW flestir l?greglumenn sem vinna aW f1kniefnamlum er Yekktir meWal Yeirra sem stunda Yessi viWskipti. Af Yessum s?kum eru ranns;knarmenn h)r  landi mun hWari veitendum upplUsinga en erlendir starfsf)lagar. ++FjallaW var um Yessa ranns;knaraWferW 1 h%star)ttard;mi 21. ma1 1993 (d;mur 67/1993), Yar sem vinnuaWferWir l?greglu vegna notkunar tlbeitu viW f1kniefnaranns;knir voru staWfestar. 10.THvernig er httaW s)rYjlfun starfsf;lks  sviWi f1kniefnamla og m %tla aW toll og l?gg%sla hafi  aW skipa fullkomnum t%kjabCnaWi til aW takast  viW f1kniefnavandann?Ʒ ++THversu margir starfa aW f1kniefnamlum og hver er %tluW mannaflaY?rf 1 Yeim mlaflokki  n%stu rum? Ʒ Tollg%slumlefni. ++ViW emb%tti r1kistollstj;ra starfa nC 23 starfsmenn, Yar af 8 hj Tollg%slu 0slands sem hefur meW h?ndum tollaeftirlit. XaW eru einkum starfsmenn Tollg%slu 0slands sem vinna aW f1kniefnamlum. Flestir eru Yeir tollg%slumenn, sem numiW hafa viW Tollsk;la r1kisins, en Yar hefur veriW kennt til verka varWandi f1kniefnaml. Tollg%slumenn Yessir eru allir meW langa og v1Wt%ka starfsreynslu af alhliWa tollg%slust?rfum, sem gagnast Yeim einnig  sviWi f1kniefnamla. ++Tollg%sla 0slands viW emb%tti r1kistollstj;ra hefur einn leitarhund 1 sinni Yj;nustu, en auk Yess eru gegnumlUsingart%ki sem staWsett eru  Tollp;ststofunni. X hefur tollg%slan  Keflav1kurflugvelli einnig gegnumlUsingart%ki og tvo leitarhunda. Umr%ddur bCnaWur aW meWt?ldum hundunum er ekki fullkominn og kannski ekki heldur fulln%gjandi en gagnast Y; vel viW leit aW f1kniefnum. Ekki Yykir st%Wa til Yess aW nefna undir Yessum liW t%kjabCnaW eins og bifreiWar, fars1ma, talst?Wvar o.Y.h. K?nnun  mannaflaY?rf 1 f1kniefnamlum  komandi rum hefur ekki veriW gerW.#(9%9%FFԌ L?gg%slumlefni. ++Alls eru YaW 18 til 19 starfsmenn sem koma aW ranns;knum f1kniefnamla hj L?greglunni 1 Reykjav1k sem fer meW landsumboW 1 sl1kum ranns;knum. Fj?ldi l?greglumanna hefur Yv1 aukist nokkuW undanfarin r en 9 starfsmenn sinntu Yessum mlum 1986. Auk Yess eru nokkrir l?greglumenn 1 t1mabundnum verkefnum hj ?Wrum l?gregluemb%ttum viW ranns;knir f1kniefnamla. ++Fr%Wsla og Yjlfun l?greglumanna  Yessu sviWi er fyrst og fremst 1 formi starfsYjlfunar 1 vana og f1kniefnadeild. Allir l?greglumenn f vissa Yjlfun 1 nmi s1nu 1 L?greglusk;la r1kisins en engin s)rst?k nmskeiW 1 s)rh%fWum ranns;knum eru fyrir hendi. X hafa nokkrir l?greglumenn s;tt nmskeiW erlendis 1 ranns;knum Yessara mla. ++Ekki liggur fyrir nein %tlun um starfsmannafj?lda viW vana og f1kniefnaranns;knir. 0 Yv1 sambandi m benda  aW umtalsverWar breytingar eru fyrirsjanlegar  allri ranns;knarvinnu  vegum l?gregluemb%tta 1 landinu ef tekiW er miW af frumvarpi aW l?greglul?gum sem d;msmlarWherra hefur lagt fram nUveriW. ++F1kniefnaviWskipti h)r  landi eru nC mun skipulegri en Wur hefur Yekkst. Af Yeim s?kum hefur orWiW mun erfiWara og fl;knara aW stunda Yessar ranns;knir sem s1fellt kalla  endurnUjun t%kja og t%knibCnaWar. Sl1kum kaupum eru Y; veruleg takm?rk sett meW fjrveitingum sem til l?gg%slumla renna. 11.THversu margir d;mar hafa falliW vegna f1kniefnabrota s1Wustu fimm r?Ʒ ++THversu margir d;mar hafa kveWiW  um fangelsisvist  sama t1ma? Ʒ ++THversu margir d;mar hafa kveWiW  um ?nnur Crr%Wi og Y hver? Ʒ ++THversu margir sektard;mar hafa veriW felldir og hversu htt hlutfall sekta hefur innheimst? Ʒ ++ meWfylgjandi t?flu m sj d;ma flokkaWa eftir rum og tegundum viWurlaga. SC venja hefur skapast 1 fullnustut?lfr%Wi aW flokka brotaYola 1 nokkra aWalbrotaflokka (sj rsskUrslu Fangelsismlastofnunar). Ef um brotasamsteypu er aW r%Wa er d;mYoli flokkaWur 1 Yann brotaflokk Yar sem Yyngst refsing liggur viW broti. Xetta YUWir 1 raun aW fleiri eru d%mdir fyrir f1kniefnabrot en h)r kemur fram, en hafa ekki 1 sama d;mi veriW d%mdir fyrir ?nnur brot sem Yyngri refsing hefur legiW viW. Til frekari skUringar m v1sa 1 upplUsingar Y%r sem koma fram viW spurningu 1 h)r aW framan. 0 meWfylgjandi t?flu eru hins vegar Yeir d;mar sem koma til Fangelsismlastofnunar til fullnustu samkv%mt Wurgreindri greiningu. ++Ekki hefur veriW kannaWur fj?ldi Yeirra sem brotiW hafa f1kniefnal?ggj?fina og undirgengist viWurlagakv?rWun. UppkveWnir d;mar. +l2 ~FG + C }+e о#eJ\  PCCP#++% /C C : }B :skb. ++%\ -:skb.ʖ C 8:skb. }B/skb.ʷOnWSkb.++delEkki r:"#:skb. -/sektʷ C 8/skb. }B/sekt4MSkb.gW/sektʪ+bSektʚekrefsingwAnnaWSamtals ă  _5TAFS   yx?a$ddd y %  + C }+e +B | *d""""" о1991J~$15J B /6J7 | :2JqD0JO8J*Y3Jdd1JYn0Jy0J35 1992J~$22J B /5J7 | :3JqD2JfN10J*Y2Jdd3JYn2Jy0J49 1993J~$21J B /2J7 | :2JqD0JfN10J*Y0Jdd2JYn0Jy0J37 1994J~$41J B /0J7 | :3JqD0JO7J*Y1Jdc20JYn5Jy0J77 1995J~$25J B /1J7 | :4JqD0JO9J*Y2Jdc34JYn2Jy0J77#b\  PC5P#у# (9%9%FFԌ++Alls eru YaW Yv1 84 d;mar Yar sem einnig var kveWiW  um sektargreiWslu og nam hCn alls 6.048.000 kr. vegna f1kniefnamla. Sektarrefsingar eru framsendar l?greglustj;rum til fullnustu. L?greglustj;raemb%ttiW 1 Reykjav1k f)kk langst%rstan hluta Yeirra sekta til fullnustu eWa 4.508.000 kr;nur. ++Innheimta sekta vegna f1kniefnamla er ekki s)rstaklega sundurgreind hj emb%tti l?greglustj;rans 1 Reykjav1k. Almennt getur innheimta sekta tekiW 3 til 5 r. Sektir l%gri en 20 YCsund kr;na fyrnast  3 rum en sektir h%rri en YaW  5 rum. Ferill innheimtu stendur oft yfir allan fyrningart1mann, en almennt innheimtast um 70% sekta. 12.THvaWa ranns;knir hafa veriW gerWar  tengslum f1kniefnabrota og annarra afbrota? Ʒ ++Mj?g skiptar skoWanir eru meWal fr%Wimanna um  hvern htt f1kniefnabrot tengjast ?Wrum afbrotum. Flestir Yessara fr%Wimanna eru erlendir, Yv1 ekki hafa tt s)r staW margar ranns;knir h)r  landi. XaW sem fr%Wimenn virWast almennt sammla um er aW tengslin s)u fyrir hendi, en um orsakasamhengiW er ekki full stt. X er tt viW hvort YaW s) f1kniefnaneysla sem leiWi menn til afbrota eWa svonefnt afbrotal1ferni sem s) hvati til neyslu f1kniefna. Fj?lmargar erlendar ranns;knir sUna mikla neyslu afbrotamanna  f1kniefnum. Hins vegar er ekki h%gt aW l1ta fram hj Yv1 aW opinberir aWilar hafa ekki vitneskju um alla afbrotamenn og Yv1 er ekki h%gt aW alh%fa um Yessi ml. XaW eru margir afbrotamenn sem ekki nota f1kniefni og margir f1kniefnaneytendur sem ekki eru 1 afbrotum. ++ Ranns;knarstofnun uppeldis og menntamla gerWi ranns;kn riW 1995 sem bar nafniW ESPAD 1995. Ranns;knin var l?gW fyrir 100.000 nemendur 1 22 Evr;pul?ndum. Allir 10. bekkir  0slandi t;ku Ytt 1 Yessari k?nnun. Xar var meWal annars spurt um v1muefnaneyslu, afbrot og ofbeldi. Hins vegar var ekki fjallaW s)rstaklega um tengsl f1kniefnabrota og annarra afbrota. ++Helstu ranns;knir sem gerWar hafa veriW h)rlendis og varpa lj;si  Yessi tengsl eru eftirfarandi: 1.TPsychological characteristics of juvenile alcohol and drug users (J;n FriWrik SigurWsson, G1sli GuWj;nsson, Journal of Adolescene 1996).Ʒ 2.TRanns;kn  fengis og f1kniefnaneysla fanga fyrir afplnun (J;n FriWrik SigurWsson ! Fangelsismlastofnun, 1994).Ʒ 3.TRanns;kn  v1muefnaneyslu evr;pskra sk;lanema 1995 (Ranns;knarstofnun uppeldis og menntamla, ;Ctgefin). EƷ 4.TRn 1 Reykjav1k (GuWmundur GuWj;nsson, Karl Steinar Valsson ! L?greglan 1 Reykjav1k, 1995).Ʒ 5.TStaWa f1kniefnamla 1995 (Karl Steinar Valsson ! L?greglan 1 Reykjav1k, 1995).Ʒ 13.TEru f1kniefnaneytendur l1klegri en aWrir til aW fremja afbrot? Ef svo er, hvaWa afbrot helst? Ʒ ++MeW neyslu sinni  f1kniefnum brj;ta menn l?g landsins. Hvort f1kniefnaneytendur s)u l1klegri en almennir borgarar til aW brj;ta aWrar reglur samf)lagsins er erfitt aW svara. XaW er lj;st aW mikiW fjrmagn Yarf til aW neyta f1kniefna. Sumir sem neyta Yessara efna hafa ekki launaWa vinnu og Yv1 m spyrja hvernig h%gt s) aW vera 1 neyslu dUrra efna og hafa ekki neina launaWa vinnu. Af Yeim st%Wum hefur veriW bent  aW neytendur f1kniefna neyWist til aW fremja afbrot til aW fulln%gja f1kn sinni. Xau afbrot sem helst hefur veriW bent  1 Yessu sambandi eru auWgunarbrot Umisskonar. X er YaW jafnt Ctgfa v1sana sem# (9%9%FF innbrot og Yj;fnaWir af Umsu tagi. Xetta f;lk er Y helst aW leita eftir hlutum sem auWvelt er aW koma 1 verW. Ef tekiW er miW af Yeim ranns;knum sem gerWar hafa veriW virWist sem neysla f1kniefna s) hvati aW frekari brotastarfsemi. R)tt er aW geta Yess aW aukning hefur einnig veriW  framboWi f1kniefna sem oft tengjast ofbeldisverkum. Er h)r einkum tt viW amfetam1n. Geta m Yess aW ekki hafa veriW gerWar athuganir  umfangi viWskipta meW YUfi sem sjlfsagt g%ti varpaW nokkru lj;si  heildarmynd f1kniefnaviWskipta. ++Xv1 miWur er erfitt aW segja til um YaW hversu veigamikil f1kniefnaneyslan ein er 1 afbrotal1ferni einstaklinga. Hafa verWur 1 huga Umsar aWrar breytingar sem orWiW hafa 1 Yj;Wf)laginu  undanf?rnum rum. Heildst%War ranns;knir hafa ekki veriW gerWar h)r  landi sem taka til Yessara mla. ++0 ranns;kn sem J;n FriWrik SigurWsson slfr%Wingur hj Fangelsismlastofnun gerWi  runum 1991!1993 og nWi til 344 fanga sem voru 1 afplnun kom 1 lj;s aW 64% aWspurWra h?fWu veriW undir hrifum fengis Yegar afbrot var framiW er nC s%tti afplnun. X s?gWust 33% hafa veriW undir hrifum f1kniefna og 22% undir hrifum b%Wi fengis og f1kniefna. Langflestir (95%) Yeirra sem voru aW afplna d;ma fyrir ofbeldisbrot s?gWust hafa veriW undir hrifum fengis  Yeim t1ma. 14.THvaWa reynsla hefur orWiW af l?gleiWingu f1kniefna, t.d. 1 Hollandi, meW tilliti til afbrotamlefna? Ʒ ++XaW hafa alltaf heyrst raddir um YaW aW ein Yeirra leiWa sem hugsanlegar s)u til aW berjast gegn CtbreiWslu f1kniefna s) aW l?gleiWa ?ll eWa sum Yeirra. Ekki er h%gt aW segja aW sC umr%Wa s)  alvarlegu stigi h)r  landi. 0 fyrsta lagi er ekki h%gt aW segja aW vilji s) til aW sporna gegn CtbreiWslu f1kniefna meW Yv1 aW auWvelda framboW Yeirra. 0 ?Wru lagi v%rum viW aW l1ta fram hj Yeim hliWarverkunum sem l%knisfr%Win hefur taliW sannaW aW s)u samfara neyslu Yessara efna. Bent hefur veriW  Yau r?k aW samhliWa Yv1 aW veita greiWan aWgang aW f1kniefnum muni s?luverW Yeirra l%kka og Yv1 muni neytendur Yurfa minni fjrmuni til neyslunnar. XaW muni Yv1 f%kka afbrotum Yannig aW l?gleiWing hefWi g;W hrif  afbrotamlin einnig. XaW hefur hins vegar ekki veriW h%gt aW sj aW samfara l?gleiWingu f1kniefna 1 Hollandi hafi afbrotum f%kkaW. Auk Yess hefur greiWur aWgangur aW sl1kum efnum skapaW nokkra erfiWleika fyrir ngrannal?ndin, sem fylgt hafa annarri stefnu. ViWskipti meW f1kniefni hafa aukist mikiW 1 Hollandi og afbrotum fj?lgaW. Afbrot eru n%r hvergi fleiri 1 Evr;pu og Y s)rstaklega 1 Amsterdam. Ef viW l1tum  afbrot 1 nokkrum h?fuWborgum Evr;pu riW 1993 Y er t1Wni Yeirra eftirfarandi miWaW viW 100 YCsund 1bCa (rsskUrsla Interpol, 1993). +B | *d""""" +^ о +^ + b+о#eJ\  PCCP#++ / AbbR Gr;far Borg /MorW ANauWgunbbRl1kamsrsir++dXj;fnaWiruF1kniefnabrot  _5TAFS  W yx?"ddd y 1%  Reykjav1k /0,91 A9,9bbR3,4++d3,3u163 Kaupmannah?fn  /2,79 A15bbR283++d17u2196 :sl;  /2,53 A17bbR67++d9,7u735 Stokkh;lmur /5,48 A28bbR53++d15,3u655 Helsinki /2,22 A13bbR41++d8,4u230 Amsterdam /40 A35bbR227++d16,4u7#b\  PC5P# ++Telja m aW Yessar t?lur tali s1nu mli um afleiWingar aukinnar f1kniefnaneyslu. Afbrot# (9%9%FF eru greinilega algengust 1 Yeim l?ndum Yar sem neysla efna er mest. X er ekki vafi  Yv1 aW frjlsr%Wi 1 Hollandi hefur gert ?Wrum ngrannal?ndum erfitt um vik vegna mikils fl%Wis efna fr Hollandi, auk Yess sem hollensk yfirv?ld hafa veriW s?kuW um aW vera fremur treg til samstarfs um ranns;knir  afleiWingum l?gleiWingar f1kniefna. ++Samkv%mt k?nnun Evr;purWsins 1990  neyslu f1kniefna kom 1 lj;s aW neysla 15 til 16 ra einstaklinga hefur aukist um helming 1 Hollandi  runum 1984 til 1988!89. X h?fWu allt aW 80% hollenskra 14 ra unglinga pr;faW kannabisefni riW 1992. S?lust?Wum  kannabis hefur fj?lgaW Cr 30 riW 1980 1 1500 riW 1992 sem segir s1na s?gu um aukiW framboW og eftirspurn. Reynt hefur veriW aW aWgreina hvaWa f1kniefni eru til s?lu  kaffihCsum, en reynslan hefur sUnt aW Yar er h%gt aW kaupa n%r ?ll f1kniefni. 15.THvert er taliW aWgengi unglinga  aldrinum 14 til 20 ra aW f1kniefnum? Ʒ ++ViW skoWun  aWgengi unglinga  f1kniefnum er h%gt aW byggja  tveimur ranns;knum. Reikna m meW aW meiri hluti Yeirra sem h)r um r%Wir s%ki sk;la og Yv1 eru niWurst?Wur sem komiW hafa fram 1 ranns;knum  vegum Ranns;knarstofnunar uppeldis og menntamla mj?g mikilv%gar. Xv1 er s1Wan ekki aW leyna aW hluti unglinga  Yessum aldri s%kir ekki sk;la og er Yv1 ekki 1 Crtaki Ranns;knarstofnunar. Xv1 er nauWsynlegt aW leggja einnig til grundvallar Y%r niWurst?Wur sem komu fram 1 ranns;kn  vegum L?greglustj;rans 1 Reykjav1k 1995. ++Helstu niWurst?Wur Cr ranns;kn l?greglunnar voru Y%r aW 72% aWspurWra gtu CtvegaW s)r hass, 62% amfetam1n, 36% marijCana og LSD og 32% Et?flur. T%pur helmingur (43,2%) Yeirra sem t;ku Ytt 1 ranns;kninni voru  aldrinum 16 til 20 ra. Geta verWur Yess aW Ytttakendur 1 ranns;kn l?greglu voru Yeir sem h?fW h?fWu veriW afskipti af vegna f1kniefnamla. Ranns;kn  vegum Ranns;knarstofnunar uppeldis og menntamla Ungt f;lk 92. Xar var spurt: Ef YC %ttir handb%rt f) og vildir Ctvega Y)r eftirtalin efni heldurWu aW Y)r t%kist YaW  2!3 d?gum? NiWurst?Wur voru: (hlutfall (%) Yeirra sem geta CtvegaW eftirfarandi efni.) #eJ\  PCCP#++ Ef YC %ttir handb%rt f) og vildir Ctvega Y)r eftirtalin efni heldurWu aW Y)r t%kist YaW  2!3 d?gum? о++ / A 9. bekkurbbR10. bekkur++dFramhaldssk;li + b++ *,"о++ Bj;r  /JE66,9J8*V82,1J:,i96,5 ++ L)tt v1n  /JE58,6J8*V75,9J:,i97,8 ++ Sterkt v1n  /JE58,6J8*V76,4J:,i95,5 ++ Hass  /JF9,4J8*V18,1J:,i35,4 ++ >nnur f1kniefni  /JF8,0J8*V13,3J:,i20,1 ++(Vikm?rk innan viW 1%)#b\  PC5P# ++NiWurst?Wur Cr ranns;kninni Ungt f;lk 92 og V1muefnaneysla framhaldssk;lanema 1994. #eJ\  PCCP#++ Ef YC %ttir handb%rt f) og vildir Ctvega Y)r eftirtalin efni heldurWu aW Y)r t%kist YaW  2!3 d?gum? о++ /JIJ*V 1992J,i1994 ăI# (9%9%FFԌо++ / fengi JIJ8*V95,9J:,i97,1 ++ / Hass JIJ8*V35,1J:,i44,1 ++ / Amfetam1n JIJ8*V18,1J:,i22,8 ++ / Als%la/Et?flur JIJ[*WxxxJ:,i13,7 ++ / K;ka1n JIJ8*V11,5J,j9,9 ++ / Krakk JIJ}*W6,2J,j5,1 ++ / LSD JIJ}*W9,0J:,i14,8 ++ / Her;1n JIJ}*W7,5J,j6,5 ++ /(Vikm?rk  bilinu 1!2%)#b\  PC5P# ++Af Yessum niWurst?Wum m greina breytingar  aWgengi f1kniefna fyrir aldursh;pinn 16 til 20 ra. H)r koma fram upplUsingar sem ber saman viW g?gn l?gregluyfirvalda um framboW efna og st?Wu  f1kniefnamarkaWi. XaW s)st t.d.  Epillum. XaW var fyrst lagt hald  sl1kar t?flur 1992 og Y 1 mj?g litlu magni. Hins vegar s)st aW tveimur rum s1War er mikiW framboW  Yessum efnum og reyndar vekur einnig athygli aukiW framboW  LSD. ++THvaWa Crr%Wum er helst aW beita til aW hindra aWgengi aW f1kniefnum? Ʒ ++Hafa ber 1 huga aW f1kniefni eru s?luvara sem lUtur l?gmlum framboWs og eftirspurnar. Xv1 Yarf aW vinna  tvennum v1gst?Wvum til aW breyta Yv1 standi sem r1kir 1 dag. Draga Yarf Cr eftirspurn eftir f1kniefnum, sem helst verWur gert meW markvissum forv?rnum. X Yarf einnig aW hefta framboW Yessara efna meW aWgerWum l?greglu og tollyfirvalda. ++Erlendis hafa veriW reyndar Umsar aWferWir viW forvarnir. Er Yar fyrst aW nefna DAREfr%WsluefniW sem hefur veriW notaW 1 m?rg r 1 Bandar1kjunum og skilaW miklum rangri. Tveir l?greglumenn fr L?greglunni 1 Reykjav1k f;ru 1 apr1lmnuWi l996 til Yess aW kynna s)r Yetta efni 1 Bandar1kjunum. Til er meira af sl1ku fr%Wsluefni og m t.d. nefna Lions Quest kennsluefniW ?AW n t?kum  tilverunni  sem hefur veriW kennt h)r  landi s1Wan 1990. VerkefniW er samvinna milli menntamlarWuneytisins og Lionshreyfingarinnar, en frumCtgfan er bandar1sk. EfniW er %tlaW 12 til 14 ra unglingum og foreldrab;k fylgir nmsefninu. Alls hafa 800 kennarar s;tt Lions QuestnmskeiW og kynningar. EfniW hefur veriW kennt 1 60 til 70 sk;lum, Yar af flestum  h?fuWborgarsv%Winu. 0 L%knablaWinu 1994 er greint fr ranns;kn  v1muefnanotkun unglinga, hrifaYttum og hrifum fr%Wslu. Ranns;knin, sem gerW var af X;rarni G1slasyni, Ald1si Yngvad;ttur og Brynd1si Benediksd;ttur, nWi til 566 nemenda sem voru 12!13 ra riW 1989 og aftur til 500 Yeirra Yremur rum s1War eWa 1992. Ranns;knin leiWir 1 lj;s aW v1muefnanotkun 1 ?llum myndum eykst fremur meWal 1slenskra ungmenna og f%rist neWar 1 aldursh;pinn. Ekki kom fram markt%kur munur  v1muefnaneyslu Yeirra 280 unglinga sem fengiW h?fWu Lions QuestnmsefniW miWaW viW samanburWarh;pinn. ++Auk Yess er boWiW upp  Umislegt annaW nmsefni 1 f1kniefnav?rnum  vegum Nmsgagnastofnunar. Mestallt forvarnarefni sem nC er notaW  YaW sameiginlegt aW l?gW er mikil hersla  fr%Wslu sem h?fWa  til kveWins aldursh;ps. ++L?greglu og tollyfirv?ldum verWur aW vera kleift aW vinna aW ranns;knum Yessara mla. Sl1kar ranns;knir eru t1mafrekar Yar sem f1kniefnainnflytjendur eru mj?g varir um sig. InnflutningsleiWir fyrir f1kniefni til landsins eru Yv1 miWur mj?g margar. Aukin ferWal?g til og fr landinu b%Wi sj; og flugleiWis hafa gert yfirv?ldum erfitt um vik. Auk Yess er magn f1kniefna 1 flestum tilvikum ekki mikiW, sem gerir m?guleika til aW fela Yau# (9%9%FF mj?g mikla. Xv1 er lj;st aW g;Wur t%kja og t%knibCnaWur er nauWsynlegur til aW yfirv?ldum eigi aW auWnast aW vinna skipulega 1 s1nu starfi. 16.TEr til Yess vitaW eWa st%Wa til aW %tla aW v%ndi s) stundaW  0slandi?Ʒ ++THefur veriW kannaW eWa er st%Wa til aW %tla aW f1kniefnaneytendur fjrmagni neyslu s1na meW v%ndi?Ʒ 17.THvaW m %tla um umfang sl1ks?Ʒ ++TEr YaW bundiW viW einstaklinga eWa er um skipulagWa starfsemi aW r%Wa? Ʒ ++Ekki liggja fyrir traustar upplUsingar um v%ndi sem stundaW er h)r  landi. XaW hefur komiW fram aW v%ndi er stundaW 1 einhverjum m%li. Einn d;mur hefur gengiW h)r  landi. En 1 Yv1 var karlmaWur d%mdur fyrir aW hafa  rinu 1988 og til 2. febrCar 1989 1 vinningsskyni margsinnis haft millig?ngu um aW f;lk hefWi holdlegar samfarir og 1 Yessu skyni haft  s1num sn%rum fimm stClkur. Var taliW varWa viW 1. mgr. 206. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. ++Lengi hefur veriW orWr;mur um aW v%ndi s) stundaW meWal kvenna sem eru 1 neyslu f1kniefna. XaW hefur veriW staWfest 1 viWt?lum l?greglu viW s?mu konur. Ekki er h%gt  Yessu stigi aW fullyrWa aW h)r s) um skipulagWa starfsemi aW r%Wa, heldur s) fremur um aW r%Wa fa einstaklinga sem stunda Yessa starfsemi til aW standa undir kostnaWi vegna f1kniefnaneyslu. ++Telja verWur fremur ;l1klegt aW skipuleg starfsemi geti viWgengist 1 einhverjum m%li n Yess aW vitneskja Yar aW lCtandi berist l?greglu eWa ?Wrum yfirv?ldum. FmenniW h)r  landi og hiW einlita samf)lag gefur visst aWhald hvaW Yessi ml varWar. X; aWst%Wur hafi skapast  nokkrum veitingast?Wum  h?fuWborgarsv%Winu  s1Wustu mnuWum sem vekja kveWnar grunsemdir hafa ekki komiW fram k%rur um aW skipul?gW v%ndisstarfsemi s) Yar rekin. 18.THefur krakkk;ka1n veriW gert uppt%kt h)r  landi? Ʒ ++TEr talin st%Wa til aW ;ttast aW YaW ni CtbreiWslu h)r?Ʒ ++TTil hvaWa Crr%Wa hefur veriW gripiW til aW sporna viW Yv1 aW sl1kt efni ni CtbreiWslu? Ʒ ++Krakkk;ka1n hefur ekki veriW gert uppt%kt h)r  landi en menn sem handteknir hafa veriW vegna f1kniefnamla hafa viWurkennt neyslu efnis. Ekki hefur Y; komiW fram hvort sC neysla f;r fram h)r  landi eWa erlendis. Erfitt er aW sp fyrir um YaW hvort krakk k;ka1n geti nW CtbreiWslu h)r  landi. BtbreiWsla Yess efnis hefur einkum veriW 1 Bandar1kjunum, en hCn hefur ekki veriW mikil 1 Evr;pu. st%Wa er til aW ;ttast aW s?kum minni neyslu f1kniefna 1 Bandar1kjunum  s1Wustu rum, einkum  k;ka1ni, s) hugsanlegt aW framleiWendur Yess efnis horfi til markaWar 1 Evr;pu. XaW er Yv1 miWur ekki h%gt aW Ctiloka aW krakkk;ka1n geti komiW inn  markaW h)rlendis. Ekki hefur veriW gripiW til s)rstakra aWgerWa h)r  landi vegna krakkk;ka1ns heldur hefur YaW veriW meWh?ndlaW samt ?Wrum f1kniefnum. 19.THversu Ctbreidd m %tla aW neysla als%lu s) h)r  landi?Ʒ ++THversu oft og 1 hve miklu magni hefur efniW veriW gert uppt%kt h)r  landi? Ʒ ++Neysla Etaflna eWa als%lu hefur aukist h)r  landi sl. 3 til 4 r. XaW hefur einkum boriW  sl1kri neyslu hj f;lki  aldrinum 16 til 20 ra. Neysla Yessa efnis hefur einkum veriW hj einstaklingum sem hafa ekki Wur komiW viW s?gu f1kniefnamla. Samkv%mt#(9%9%FF g?gnum l?greglu hefur dreifing m.a. tt s)r staW 1 framhaldssk;lum og  veitingahCsum. 0 ranns;kn Ranns;knarstofnunar uppeldis og menntamla var ekki spurt um neyslu Etaflna 1992 en riW 1994 h?fWu 2,5% framhaldsk;lanema neytt Yess efnis. Eins og kemur fram 1 svari viW spurningu 3 h)r aW framan var fyrst lagt hald  Et?flur riW 1992 og var einungis lagt hald  ?rfar t?flur Yar til s1Wasta r, en Y var lagt hald  1.820 t?flur. 20.THefur veriW gripiW til aWgerWa til aW uppfr%Wa Y h;pa sem helst neyta Yess og helstu h%ttuh;pa um afleiWingar neyslunnar? Ʒ ++Erfitt er aW koma markvissri fr%Wslu til Yeirra sem eru 1 neyslu f1kniefna. XaW er gert ef Yeir leita s)r aWstoWar hj meWferWaraWilum eWa snCa s)r til Yeirra sem sinna forv?rnum.  vegum nokurra aWila er Y; reynt aW n til h%ttuh;pa og m Yar nefna Reykjav1kurborg (Ctideild, M;torsmiWjan), RauWa krossinn (RauWakrosshCsiW), V1mulausa %sku (rWgj?f fyrir foreldra) o.fl. Landl%knisemb%ttiW h;f samstarf viW f)lag framhaldssk;la um s)rstakt fr%Wslutak voriW 1995. Um s1Wustu ram;t var sett  laggirnar umfangsmikiW verkefni til Yess aW n til h%ttuh;ps vegna neyslu Etaflna. X h;fst samstarfsverkefni menntamlarWuneytisins og F)lags framhaldssk;la og fleiri aWila undir heitinu Jafningjafr%Wsla. VerkefniW stendur til vorsins 1996 og verWur Y metiW. 21.THvernig er fr%Wslu um f1kniefnaml og afleiWingar f1kniefnaneyslu httaW 1:Ʒ ++Ta) grunnsk;lum, Ʒ ++0 aWalnmskr grunnsk;la fr 1989 eru s)rst?k kv%Wi um f1knivarnir 1 grunnsk;lum. MeW f1kniv?rnum er tt viW allt starf 1 sk;lum sem miWar aW Yv1 aW koma 1 veg fyrir aW b?rn og unglingar neyti vana og f1kniefna. MeW vana og f1kniefnum er tt viW fengi, t;bak og ?nnur efni sem valda vana eWa f1kn.  viWmiWunarstundaskr fyrir grunnsk;la eru ekki s)rstakir t1mar tilgreindir til f1knivarna, en sk;lar hafa nokkrar stundir til rWst?funar  viku sem h%gt er aW nUta m.a. 1 Yessu skyni. Einnig hafa nokkur st;r sveitarf)l?g stuWlaW aW skipulegri kennslu 1 f1kniv?rnum meW Yv1 aW greiWa allan eWa hluta kennslukostnaWar og b%ta viW stundum til Yessara mla, einkum 1 7. og 8. bekk grunnsk;la. Milli 50!60% nemenda 1 Yessum rg?ngum f kennslu 1 nmsefninu ?AW n t?kum  tilverunni  (Lions Quest) sem er langviWamesta kennsluefni 1 f1kniv?rnum 1 grunnsk;lum. EfniW kom fyrst Ct riW 1990 og hefur notkun Yess fariW vaxandi undanfarin r og viWt?kur yfirleitt veriW jkv%War hj kennurum, nemendum og foreldrum. Hver grunnsk;li skipuleggur f1knivarnakennsluna og %tlast er til aW stefna sk;lans  Yessu sviWi eins og ?Wrum birtist 1 sk;lanmskr sk;lans. ++Ekki liggur fyrir nkv%m vitneskja um umfang f1knivarnakennslu 1 grunnsk;lum eWa hvers konar aWferWum er beitt, nema 1 tengslum viW nmsefniW ?AW n t?kum  tilverunni . MenntamlarWuneytiW hefur ;skaW eftir upplUsingum fr grunnsk;lum um f1knivarnakennsluna og nC er unniW aW Crvinnslu Cr Yeirri k?nnun. Fyrir liggja nokkrar skUrslur fr menntamlarWuneytinu um nmsefniW ?AW n t?kum  tilverunni . ++T b) framhaldssk;lum, Ʒ ++K?nnun sem gerW var  vegum menntamlarWuneytisins haustiW 1995 meWal sk;lameistara 1 framhaldssk;lum sUnir aW 1 n%stum ?llum framhaldssk;lum fer fram einhver fr%Wsla um f1kniefni og afleiWingar f1kniefnaneyslu. Misjafnt er hvernig staWiW er aW umfj?llun um Yessi ml, en hCn er m.a. tengd kennslu 1 l1ffr%Wi, heilbrigWisfr%Wi, f)lagsfr%Wi, slfr%Wi og 1Yr;ttum. Einnig er um YaW aW r%Wa aW Umsir utan sk;lans s)u fengnir#(9%9%FF til aW fjalla um f1kniefnaml  sk;lat1ma. ++0 gildandi nmskr fyrir framhaldsk;la er ekki fjallaW s)rstaklega um f1kniefni og afleiWingar f1kniefnaneyslu, en endurskoWun nmskrrinnar stendur fyrir dyrum. ++ vor?nn 1996 hefur  vegum menntamlarWuneytisins og F)lags framhaldssk;lanema veriW 1 gangi s)rstakt tilraunaverkefni 1 f1kniv?rnum, svok?lluW jafningjafr%Wsla. VerkefniW miWar aW Yv1 aW virkja nemendur sjlfa 1 aW breyta viWhorfum til f1kniefnaneyslu og vinna aW stefnum?rkun fyrir framhaldssk;la 1 f1knivarnamlum. ++T c) f)lagsmiWst?Wvum ungs f;lks? Ʒ ++F)lagsmiWst?Wvar eru einkum 1 Reykjav1k. F)lagsmiWst?Wvarnar Yar vinna aW forv?rnum meWal barna og unglinga fyrst og fremst meW Yv1 aW bj;Wa upp  f)lags og t;mstundastarf sem unglingar hafa huga  og taka virkan Ytt 1. Fr%Wsla um afleiWingar notkunar v1muefna er mikilv%gur liWur 1 dagskr f)lagsmiWst?Wva. Starfsf;lk miWst?Wvanna sinnir fr%Wslunni auk Yess sem YaW leitar samrWs viW fagf;lk  kveWnum sviWum. MarkmiW forvarnastarfsins er aW auka Yekkingu  h%ttunni viW aW neyta v1muefna, hafa hrif  viWhorf unglinga gegn vana og f1kniefnum, hafa hrif  atferli Yeirra Yannig aW Yeir kj;si aW neyta ekki vana og f1kniefna. Starfsmenn reyna meW Yessum h%tti aW hafa hrif  l1fsst1l unglinganna Yannig aW Yeir kj;si heilbrigWan l1fsst1l. F)lagsmiWst?Wvarnar vinna 1. og 2. stigs forvarnarstarf meW Yv1 aW koma 1 veg fyrir aW unglingar hefji neyslu vana og f1kniefna og meW Yv1 aW st?Wva neyslu. 0 miWst?Wvunum gilda skUrar reglur um fengi og t;bak. Reykingar eru stranglega bannaWar innan sem utan dyra og fengi og ?nnur v1muefni eru stranglega b?nnuW. Brj;ti unglingur Yessar reglur er heillav%nlegast aW skoWa aWgerWir Ct fr Yv1 hvaW honum er fyrir bestu. 22.THefur veriW miWlaW markvissri fr%Wslu til foreldra um f1kniefnaml?Ʒ ++TEf svo er, hvernig og 1 hve miklum m%li? Ʒ ++L?gregluyfirv?ld sinna ?llum Yeim beiWnum sem til Yeirra berast um fr%Wslu  sviWi v1muvarna, hvort sem um er aW r%Wa grunnsk;la, framhaldssk;la, f)lagsmiWst?Wvar eWa foreldra. L?gregluyfirv?ld eru st%rWar sinna vegna misjafnlega 1 stakk bCin til aW sinna forv?rnum. Af Yeim s?kum hafa fulltrCar fr fornvarnardeild l?greglunnar 1 Reykjav1k haldiW marga sl1ka fr%Wslufundi  landsbyggWinni. ++X hafa sk;lal%knar og sk;lahjCkrunarfr%Wingar haldiW uppi mikilli fr%Wslu 1 sk;lum. Fleiri koma aW forv?rnum en Yv1 miWur hefur ekki veriW fyrir aW fara einni yfirstj;rn  forvarnarmlum sem telja verWur skynsamlegt til aW mannafli og f) nUtist sem best og samh%fing komi fram 1 herslum. Hluta af nmsefni Lions Quest er beint til foreldra en eins og Wur hefur komiW fram er YaW ekki kennt 1 ?llum sk;lum landsins. Engin markviss fr%Wsla er aW ?Wru leyti um f1kniefnaml %tluW foreldrum. Foreldraf)l?g grunnsk;la hafa Y; m?rg tekiW Yessi mlefni s)rstaklega fyrir  fr%Wslufundum. Einnig hafa Umsir aWilar sent foreldrum upplUsingaefni. R)tt er aW geta Yess aW veriW er aW gera heildarCttekt  forvarnarmlum af nefnd sem skipuW var af d;msmlarWherra 1 upphafi rs 1996. V%nta m niWurst?Wu Yeirrar vinnu sumariW 1996 (sj einnig svar viW spurningu 15. h)r aW framan). 23.THafa veriW gerWar athuganir  hrifum f1kniefnaneyslu  fj?lskyldur f1kniefnaneytenda?Ʒ ++TEf svo er, hverjar voru niWurst?Wur og hvernig  aW bregWast viW Yeim? Ʒ#(9%9%FFԌ++Ein ranns;kn er 1 gangi  vegum L?greglustj;rans 1 Reykjav1k Yar sem Yessi ml eru k?nnuW. V%nta m niWurstaWna Cr henni  rinu 1996. Erlendar ranns;knir eru margar og flestar komast aW Yeirri niWurst?Wu aW neysla f1kniefna hafi mj?g sl%m hrif  allt fj?lskyldul1f.  YaW jafnt viW hvort heldur neyslan er hj foreldrum eWa b?rnum. Oft r1kir mikil upplausn  heimilum Yar sem foreldrar eru 1 neyslu f1kniefna og eru d%mi Yessa mj?g m?rg. S?mu s?gu er aW segja um hrif Yess  fj?lskyldul1f er b?rn hefja neyslu f1kniefna. Foreldrar standa rWYrota frammi fyrir vanda sem Yeir Yekkja l1tiW til og eiga oft erfitt meW aW bregWast viW. Xegar metiW er hvaW skynsamlegt s) aW gera 1 forv?rnum 1 f1kniefnamlum verWur aW taka miW af Yv1 aW fr%Wslan m ekki vera bundin viW b?rnin og unglingana heldur Yarf einnig aW miWla fr%Wslu til foreldra. 24.TTil hvaWa aWgerWa hyggst r1kissstj;nin gr1pa til aW koma 1 veg fyrir dreifingu, innflutning og neyslu f1kniefna? Ʒ ++RWuneyti Yau sem vana og f1kniefnaml heyra undir hafa um langt skeiW staWiW fyrir margv1slegum aWgerWum til aW draga Cr og hindra neyslu Yessara efna og Yar meW innflutning og dreifingu. ++0 byrjun Yessa rs kvaW d;msmlarWherra aW hrinda af staW taki 1 vana og f1kniefnav?rnum 1 Yv1 skyni aW: "Tathuga hvort herWa beri viWurl?g viW dreifingu vana og f1kniefna,Ʒ "Tathuga hvort endurskoWa Yurfi meWferW k%ruvalds og d;mst;la  brotum vegna vana og f1kniefna,Ʒ "Tefla l?gg%slu og ?nnur Crr%Wi gegn dreifingu og neyslu vana og f1kniefna,Ʒ "Tefla forvarnir  sviWi vana og f1kniefna, Yar  meWal fr%Wslu 1 sk;lum,Ʒ "Tb%ta Crr%Wi og leita nUrra leiWa til aW endurh%fa ungmenni sem leiWst hafa Ct 1 neyslu vana og f1kniefna,Ʒ "TskoWa meWferWarCrr%Wi fyrir ungmenni sem 1 tengslum viW vana og f1kniefnaneyslu hafa leiWst Ct 1 afbrot og fengiW refsid;ma vegna Yeirra.Ʒ ++Verkefnisstj;rn taksins er aW st?rfum og mun skila liti s1nu og till?gum til rWherra 1 ma1mnuWi nk. ++0 lok janCar sl. kvaW r1kisstj;rnin aW till?gu d;msmlarWherra, menntamlarWherra, f)lagsmlarWherra og heilbrigWis og tryggingamlarWherra aW samr%ma aWgerWir vegna taks 1 vana og f1kniefnav?rnum. Jafnframt var kveWiW aW stofna nefnd rWuneyta 1 vana og f1kniefnav?rnum. Verkefni nefndarinnar er: ++1. AW fylgjast meW vinnu sem hvert rWuneyti hefur meW h?ndum eWa kann aW setja af staW til aW samr%ma verkefni og aWgerWir Yeirra  sviWi vana og f1kniefnavarna og koma 1 veg fyrir tv1verknaW vegna sk?runar  verkefnum milli rWuneyta. ++2. AW skoWa verkaskiptingu milli rWuneyta  Yessu sviWi m.t.t. sk?runar og gera till?gur til r1kisstj;rnarinnar um framt1Warfyrirkomulag verkaskiptingar. ++3. AW gr1pa inn 1 og kveWa 1 hvaWa rWuneyti verkefni  Yessu sviWi skuli unniW, komi tv1verknaWur 1 lj;s. Nefnd rWuneytanna mun einnig skila s1num till?gum 1 ma1, m.a. um framt1Warfyrirkomulag verkaskiptingar milli rWuneyta  Yessu sviWi. ++Forvarnir  Yessu sviWi eru 1 h?ndum nokkurra rWuneyta.  sl. ri var stofnaWur s)rstakur forvarnasj;Wur 1 fengismlum sem %tlaW er aW styrkja forvarnaverkefni vegna fengisvarna aWallega sem og annarra v1muefnavarna. Sj;Wurinn hefur 50 m.kr. til rWst?funar  Yessu ri. Xar af hefur fjrlaganefnd kveWiW rWst?fun liWlega 20 m.kr. til Yessara mla svo sj;Wstj;rn getur veitt um 29 m.kr. Frestur til aW skila ums;knum er nU#(9%9%FFԮlega Ctrunninn og er veriW aW fara yfir Y%r. ++Verkefni sem sj;Wurinn mun styrkja verWa v%ntanlega b%Wi  sviWi skammt1ma og langt1maforvarna. 0 sj;Wstj;rn eiga s%ti fulltrCar Yeirra rWuneyta sem hlut eiga aW mli og er stefnt aW Yv1 aW nUta meW markvissari h%tti Y fjrmuni sem til rWst?funar eru til forvarnastarfs  Yessu sviWi. 25.TEru form uppi um aW fela einu rWuneyti byrgW Yessa mlaflokks eWa styrkja toll og l?gg%slu 1 Yessu skyni? Ʒ ++VarWandi form um aW fela einu rWuneyti byrgW Yessa mlaflokks v1sast til svars viW spurningu 24 um verkefni nefndar fj?gurra rWuneyta sem Yessi ml heyra undir. VarWandi form um aW styrkja toll og l?gg%slu Y er efling l?gg%slu meWal Yess sem verkefnisstj;rnin mun skoWa 1 sinni vinnu sem og hlutverk tollg%slu og samvinna Yessara aWila. O II. GUm Yr;un ofbeldis. ă 1.TEru afbrot hlutfallslega t1Wari 1 Y)ttbUli en dreifbUli? Ʒ ++THvaWa ranns;knir liggja fyrir um Yau ml? Ʒ ++Engar ranns;knir liggja fyrir um Yetta atriWi h)r  landi. Engum einum aWila hefur veriW faliW aW hafa yfirstj;rn t?lfr%Wilegra upplUsinga vegna afbrotamlefna. UnniW er aW breytingum  Yessu sviWi og hefur nC nUveriW veriW tekin upp samr%md skrning allra l?greglustofnana Yannig aW h%gt verWi aW greina afbrotat1Wni eftir landshlutum 1 framt1Winni. 3.THafa breytingar veriW gerWar  l?gg%sluformi samhliWa breytingum 1 Yj;Wf)laginu?Ʒ ++TEr svo er, hverjar og hj hvaWa l?gregluliWum? Ʒ ++Meginhlutverk l?greglu er aW halda uppi l?gum og reglu og koma 1 veg fyrir aW brotiW s) gegn Yeim. herslur 1 l?gg%slu hafa s%tt nokkrum breytingum sem einkum hafa veriW 1 Y veru aW f%ra l?gregluna n%r borgurunum. Er sC breyting 1 samr%mi viW Yr;un sem hefur veriW erlendis  liWnum ratug. Einn liWur sl1kra breytinga er opnun l?greglust?Wva sem sinna s)rst?kum hverfaeiningum. Erfitt er aW meta Yessar breytingar  landsv1su Yar sem Y%r taka einkum til l?gg%slu  h?fuWborgarsv%Winu. Ef litiW er til emb%ttis l?greglustj;rans 1 Reykjav1k, sem er langfj?lmennasta l?gregluliW landsins, Y hefur veriW unniW aW sl1kum breytingum s1Wan 1988. OpnaWar hafa veriW l?greglust?Wvar og l?greglumenn settir 1 Yj;nustuverk 1 einst?kum hverfum. rangur Yess hefur skilaW s)r 1 meiri samvinnu l?greglu og borgara og greiWara upplUsingafl%Wi milli Yessara aWila. FyrirhugaWar breytingar  fyrirkomulagi l?gg%slu 1 landinu koma til meW aW greiWa fyrir upplUsingafl%Wi til l?greglu verWi ranns;knir stundaWar af staWbundnum l?gregluliWum. Ekki er h%gt aW neita Yv1 aW nokkrar breytingar hafa tt s)r staW 1 Y veru aW afbrotastarfsemi s) skipulagWari en Wur Yekktist. Sl1k breyting kallar  nU og b%tt vinnubr?gW l?greglu. 4.THvaWa Crr%Wum hefur veriW beitt gagnvart ungum afbrotam?nnum, hverjir hafa yfirstj;rn sl1kra Crr%Wa og hvaWa rangri hafa Yau Crr%Wi skilaW?Ʒ 5.THvaWa ranns;knir hafa veriW gerWar  Yessum Crr%Wum? Ʒ#(9%9%FFԌ++Ef h?fW eru afskipti af unglingum yngri en 15 ra er skUrsla vegna Yeirra send f)lagsmlayfirv?ldum  viWkomandi staW. Samkv%mt lauslegri k?nnun virWast Yeir flestir vera drengir. NokkuW er misjafnt eftir umd%mum hvaWa Crr%Wi eru tilt%k fyrir f)lagsmlayfirv?ld vegna mlefna ungra afbrotamanna. Ef litiW er s)rstaklega til Reykjav1kur er starfr%kt s)rst?k unglingadeild sem hefur yfirumsj;n meW Yessum mlefnum. Til skUringar m gera greinarmun  Yeim Crr%Wum sem beitt er af F)lagsmlastofnun Reykjav1kurborgar og Yeim Crr%Wum sem aWrir veita. MeWal Crr%Wa F)lagsmlastofnunar eru einstaklingsviWt?l, fj?lskylduviWt?l, tilsj;n, fjrhagsaWstoW veitt af hverfaskrifstofum, unglingaathvarf, vistun  einkaheimili, h;pastarf unglinga og ferW meW hlendish;pi unglingadeildar, h;pastarf fyrir Y unglinga sem brotiW hafa af s)r a.m.k. einu sinni, starfsemi M;torsmiWjunnar, nmskeiW fyrir foreldra barna 1 afbrotum, unglingasambUli, tilsj;narsambUli, vinnuYjlfun og v1muefnah;pur. X eru Umis Crr%Wi sem rekin eru af ?Wrum aWilum en F)lagsmlastofnun, meWal Yeirra eru ranns;knarvistun, sk;lavistun, nmsrWgj?f, heimavistarsk;lar, aWstoW slfr%Wideilda sk;la, aWstoW og rWgj?f RauWa krossins, starfsemi unglingageWdeildar unglingarWgj?f o. fl. Eins og sj m af Yessari upptalningu eru Umis Crr%Wi reynd til aW koma 1 veg fyrir aW b?rn og unglingar haldi fram  afbrotabrautinni. Engar s)rstakar ranns;knir hafa veriW gerWar  rangri. Gagnagrunnur er tilt%kur svo m?gulegt er aW rannsaka g?gn frekar. Fangelsismlastofnun hefur eing?ngu afskipti af ungmennum sem orWin eru sakh%f, Y.e.a.s. 15 ra g?mul, og hafa annaWhvort hlotiW ;skilorWsbundinn fangelsisd;m eWa Y aW r1kissaks;knari hefur frestaW skilorWsbundiW aW gefa Ct k%ru  hendur Yeim. k%rufrestanir. ++ s1Wustu rum hefur r1kissaks;knari  ri hverju v1saW mlum 50 til 100 ungmenna  aldrinum 15 til 21 rs til Fangelsismlastofnunar. Eru Yau undir umsj;n og eftirliti unglingamlafulltrCa stofnunarinnar 1 2 r. Yfirleitt hafa Yau gerst sek um auWgunar og fjrr)ttindabrot Umiss konar. Xau eru ?ll boWuW til stofnunarinnar til viWtals og athugun gerW  h?gum Yeirra og st?Wu. Reynt er aW aWstoWa Yau eftir megni og fylgjast meW Yeim  skilorWst1manum. Athuganir benda til Yess aW um 5% Yeirra ungmenna, sem k%ru er frestaW gegn  h?fuWborgarsv%Winu, s)u seinna d%md til fangelsisvistar. Xetta Yyrfti Y; aW rannsaka betur ef draga %tti af Yv1 v1Wt%kari lyktanir. R)tt er aW geta Yess aW h)r er eing?ngu um aW r%Wa ungmenni af h?fuWborgarsv%Winu. Fangelsismlastofnun er ekki kunnugt um sl1ka aWstoW viW ungmenni Cti  landsbyggWinni. Ml Yeirra sendir r1kissaks;knari viWkomandi sUslumannsemb%ttum til afgreiWslu. Xar er k%rufrestunin birt fyrir hinum brotlega, en ml hans ekki athuguW nnar eWa hann hafWur undir s)rst?ku eftirliti eftir Yv1 sem best er vitaW. Mlefni ungra fanga. ++Almennt s)W er ft1tt aW ungmenni  aldrinum 16 til 17 ra hlj;ti ;skilorWsbundna fangelsisd;ma. Xeim hefur Y; fariW fj?lgandi og skar riW 1995 sig nokkuW Cr. X afplnaWi einn 16 ra unglingur og fimm 17 ra unglingar refsid;ma. Einn Cr s1Warnefnda h;pnum afplnaWi Yrisvar  rinu. Ekki er unnt aW segja til um hvort Yessi Yr;un haldi fram. Fangelsismlastofnun hefur reynt aW senda yngri d;mYola til vistunar  Kv1abryggju. X; er ekki %skilegt aW safna saman  einn staW m?rgum ungmennum 1 samb%rilegri st?Wu, sem Yar aW auki Yekkjast innbyrWis og hafa staWiW saman 1 afbrotum. Reynslan hefur auk Yess sUnt aW sumir d;mYolar  Yessum aldri eru orWnir svo erfiWir aW ekki er unnt aW#(9%9%FF vista Y 1 opnu fangelsi, meWal annars vegna strokh%ttu og ofbeldishneigWar. Reynt er aW dreifa Yeim  fangelsin, en Yeir sem hlotiW hafa lengstu d;mana afplna  Litla Hrauni. Xar stendur Yeim m.a. til boWa sk;laganga  staWnum 1 Fj?lbrautask;la SuWurlands, vinna og aWstoW slfr%Wings, heilbrigWisf;lks og annars starfsf;lks Fangelsismlastofnunar. VeriW er aW byggja 630 fermetra vinnu og 1Yr;ttaskla  Litla Hrauni og er reiknaW meW Yv1 aW hann verWi tekinn 1 notkun snemma sumars 1996. >nnur aWstaWa  Litla Hrauni hefur einnig veriW st;rb%tt. B%Wi er aW tekiW hefur veriW 1 notkun nUtt fangelsi og Y hefur eldra hCsn%Wi annaWhvort veriW aflagt sem fangarUmi eWa YaW endurnUjaW. X m segja aW 1 fyrsta sinn 1 1slenskri fangelsiss?gu s) nC komin  raunveruleg deildaskipting 1 refsivistarstofnun. Fangar eru Yv1 aWgreindir eftir aldri, st?Wu, f)lagslegum aWst%Wum o.fl. Ungir kvenfangar eru undantekningarlaust vistaWir 1 K;pavogsfangelsinu. ++ rinu 1995 heimilaWi Fangelsismlastofnun 56 f?ngum aW ljCka afplnun utan fangelsa, Y.e.a.s. annaWhvort 1 6 vikna v1muefnameWferW  sjCkrastofnunum S eWa  fangaheimili f)lagasamtakanna Verndar 1 Reykjav1k og stunda YaWan vinnu eWa nm. Lagt verWur mat  rangur Yessa samstarfs  n%stunni. X gengu l?g um samf)lagsYj;nustu 1 staW styttri refsid;ma 1 gildi 1. jCl1 1995 og hefur Yegar 34 d;mYolum veriW heimilaW aW taka Ct d;ma s1na meW Yessum h%tti undir eftirliti og umsj;n Fangelsismlastofnunar. Xessi Crr%Wi koma aW v1su sjaldan erfiWustu ungmennunum aW haldi af st%Wum sem aW framan greinir. ++FyrirhugaW er samstarf  milli fangelsismlastofnunar og RauWa kross 0slands um aW YjlfaWir sjlfboWaliWar  vegum hinna s1Warnefndu heims%ki fangelsin reglulega og bj;Wi f?ngum upp  vinttu og stuWning  meWan  afplnun stendur. Bundnar eru vonir viW aW Yetta fyrirkomulag muni ekki s1st koma yngri f?ngum aW haldi. UnniW er aW undirbCningi og reiknaW er meW aW sl1kar heims;knir geti hafist haustiW 1996. 6.THefur veriW gerW ranns;kn  Yv1 hvort aukiW atvinnuleysi h)r  landi undanfarin r hafi tengst fj?lgun afbrota? Ef svo er, hvaWa afbrotum helst?Ʒ ++THvaWa ranns;knir hafa veriW gerWar  Yessum mlum? Ʒ ++Ekki er vitaW til aW neinar ranns;knir hafi veriW gerWar h)rlendis sem beinl1nis hafi tekiW  Yessu mli. Erfitt er aW segja til um YaW hvort skUr tengsl s)u milli fj?lgunar afbrota og aukningar atvinnuleysis. Erlendar ranns;knir hafa ekki veriW samd;ma 1 Yessum efnum heldur. Segja m aW lengi vel hafi YaW veriW fullyrt aW h%gt v%ri aW benda  skUr tengsl Yarna  milli, en meW nnari ranns;knum hafi komiW 1 lj;s aW Yessi tengsl s)u mun veikari en Wur var taliW. XaW hefur til aW mynda ekki haft veruleg hrif  Yr;un afbrota Yegar uppsveifla er 1 atvinnul1fi og atvinnuleysi minnkar. Vert er aW geta Yess aW sumar Yeirra ranns;kna sem gerWar hafa veriW  Yessu sviWi hafa bent til vissra tengsla milli atvinnuleysis og kveWinna tegunda afbrota, einkum Yj;fnaWarbrota, en s1Wur til tengsla viW ofbeldisverk. Ekki m Y; gera l1tiW Cr Yv1 hvaWa hrif YaW kunni aW hafa  einstaklinga aW alast upp viW atvinnuleysi og mikilv%gi Yeirrar festu 1 fj?lskyldu og f)lagsl1fi sem fylgir fastri atvinnu. 7.THvernig er staWiW aW ranns;knum  ofbeldisverkum? Ʒ ++Ranns;kn ofbeldisverka fer aW h%tti opinberra mla, Y.e. meW hefWbundnum h%tti. Hins vegar hefur RLR m%lt fyrir um s)rstaka meWferW hinna alvarlegri Yessara mla meW Yeim h%tti aW Yau skuli hafa forgang umfram ?nnur ml og eru 1 handb;k RLR s)rst?k#(9%9%FF fyrirm%li um ranns;kn Yeirra. L?g nr. 31, 1988 sem m%ltu fyrir um forgang hvaW varWar ranns;kn, k%ru og d;msmeWferW sifskapar og sk1rl1fisbrota fram yfir ?nnur refsilagabrot, hafa veriW felld Cr gildi eftir gildist?ku laga nr. 19, 1991 um meWferW opinberra mla. X ber aW geta Yess aW ranns;kn kynferWisbrota er nC meW markvissari h%tti en Wur var og hefur veriW tekiW upp niW samstarf viW neyWarm;tt?ku slysadeildar SjCkrahCss Reykjav1kur 1 Fossvogi aW Yv1 er varWar skoWun Yolenda kynferWisofbeldis. 8.THver er t1Wni ofbeldisverka h)r  landi og samanburWur viW ?nnur l?nd? Ʒ ++L1tiW fer fyrir ranns;knum af Yessu tagi h)r  landi og m nefna aW samanburWur hefur veriW Yeim annm?rkum hWur aW samr%md skrning  brotum hefur ekki veriW fyrir hendi h)r  landi. S samanburWur sem gerWur hefur veriW kemur meWal annars fram 1 svari viW spurningu 14 um f1kniefnaml h)r aW framan. XaW hefur einkum veriW hvaW varWar upplUsingar fr alYj;Wal?greglustofnuninni Interpol. 0slendingar hafa ekki ltiW 1 t) fullgildar upplUsingar um fj?lda afbrota eins og ?nnur r1ki hafa gert til Yeirra samtaka. (Sj spurningu 14 um f1kniefnaml h)r aW framan.) 9.THversu margir Yeirra sem sitja af s)r refsid;ma brj;ta af s)r  nUjan leik?Ʒ 10.THversu hu hlutfalli refsifanga  undanf?rnum rum hefur veriW gert aW sitja af s)r 1trekaWa refsingu? Ʒ ++Ranns;kn sem gerW var riW 1985  endurkomum 1 fangelsi h)r  landi YaW r sUndi aW t%plega 60% d;mYola komu aftur 1 fangelsi  5 ra t1mabili fr lausn. Almenna reglan er sC aW Yv1 yngri sem d;mYolar eru viW fyrstu inng?ngu 1 fangelsi Yeim mun l1klegra er aW Yeir komi aftur. ++Fyrstu niWurst?Wur Cr nUlegri ranns;kn slfr%Wings Fangelsismlastofnunar sUna aW endurkomuhlutfalliW er nC undir 50%. Til samanburWar m geta Yess aW 1 ngrannal?ndunum er Yetta hlutfall taliW mun h%rra og nU finnsk ranns;kn sUnir endurkomuhlutfall 1 finnsk fangelsi vera 79%. NUleg bresk ranns;kn sUnir nnast sama hlutfall, eWa 78%. 11.THver er meWalaldur refsifanga og meWallengd refsid;ma fyrir helstu ofbeldisbrot? Ʒ ++MeWalaldur refsifanga sem nC afplna d;ma fyrir ofbeldisbrot er 35 r og meWallengd d;ms er 345 dagar. Athuga ber aW h)r er einungis um mj?g fa einstaklinga aW r%Wa (f%rri en 10 talsins). 12.THefur veriW gerWur samanburWur  afbrotamlefnum h)rlendis og erlendis?Ʒ 13.TEr sC Yr;un sem orWiW hefur h)rlendis undanfarin r  einhvern htt samb%rileg Yr;uninni erlendis?Ʒ 14.THvaWa ranns;knir eru tilt%kar um Yessi ml h)r  landi? Ʒ ++0 nokkrum ranns;knum hefur komiW fram samanburWur milli einstakra brotaflokka en ekki hefur veriW gerW heildst%W Cttekt  Yessum mlum. MeW v1san til fyrri svara er YaW fyrst og fremst skortur  samr%mdri skrningu h)rlendis sem hefur hamlaW Yessum samanburWi. Xessar ranns;knir h)r  landi hafa tekiW til rna og f1kniefnamla. X%r ranns;knir sem gerWar hafa veriW hafa sUnt aW afbrotat1Wni er nokkru l%gri h)r  landi en 1 ngrannal?ndunum Y;tt svo virWist sem fremur s) aukning  brotastarfsemi h)rlendis. X aukningu sem veriW hefur h)r  landi 1 einst?kum brotaflokkum mtti sj fyrir nokkrum rum annars staWar  NorWurl?ndum. XaW varWar einkum fj?lgun f1kniefnamla, innbrota#(9%9%FF og Yj;fnaWa. X eru v%ntanlegar niWurst?Wur Cr ranns;kn Ranns;knarstofnunar uppeldis og menntamla ?ESPAD 1995  sem greint var fr viW svari viW spurningu 12 um f1kniefnaml. SC ranns;kn tekur Y; einungis til 10. bekkjar. Ranns;knir grunnsk;la  afbrotamlefnum almennt Yyrftu aW taka til st%rri aldursh;ps. Til Yess aW greina Yr;un 1 Yessum mlum Yyrfti aW gera langt1maranns;knir en Y%r hafa ekki veriW framkv%mdar h)r  landi (sj einnig svar viW spurningu 14 1 1. hluta og spurningu 8 h)r aW framan). 15.THafa veriW gerWar kannanir  viWhorfum almennra borgara til afbrota og l?greglumla? Ʒ 16.THafi sl1kar ranns;knir veriW gerWar, hverjar urWu niWurst?Wurnar? Ʒ ++Nokkrar kannanir hafa veriW gerWar  viWhorfum almennings 1 garW l?greglu auk Yess sem viWhorf almennra borgara hafa oft komiW fram 1 fj?lmiWlum 1 tengslum viW einst?k afbrotaml. Fyrsta k?nnunin af Yessu tagi var gerW af Erlendi Baldurssyni afbrotafr%Wingi riW 1980. K?nnunin f;r Yannig fram aW valdir voru 600 menn af handah;fi Cr Reykjav1k, 250 Cr SuWurMClasUslu og 250 fr Vestmannaeyjum. Allir einstaklingar voru  aldrinum 20 til 69 ra. Helstu niWurst?Wur voru aW almenningur taldi aW samskipti viW l?greglu 1 heimasUslu eWa b%jarf)lagi v%ru g;W, einungis 5,6% t?ldu Yau sl%m. Mj?g fir eWa 6,5% vilja draga Cr l?gg%slu en flestir vildu auka hana eWa t?ldu hana h%filega. Fimmta hverjum manni 1 Crtakinu fannst Y; kostnaWurinn viW l?gg%slu of mikill, en rCmlega helmingi fannst hann annaWhvort vera h%filegur eWa mega vera meiri. X taldi helmingur aW l?gbrotum og ;spektum myndi f%kka ef l?gg%slan yrWi aukin, en rCmlega YriWji hver taldi aW svo yrWi ekki. F;lki fannst aW l?greglan %tti aW leggja mesta herslu  aW koma 1 veg fyrir afbrot,  umferWareftirlit og almenna aWstoW viW almenning. Xeir eiginleikar sem flestir telja mest berandi 1 fari l?greglunnar eru vingjarnleiki, drambsemi og tillitssemi. Hlutfallslega mun fleiri nefndu jkv%Wu eiginleikana sem gefnir voru upp, heldur en Y neikv%Wu. X voru Yeir l1ka mun fleiri sem s?gWust bera mikla virWingu fyrir l?greglunni heldur en Yeir sem ekki gera YaW. X voru YaW t%p 70% Yeirra sem samskipti h?fWu haft viW l?greglu riW fyrir ranns;knina sem s?gWu Yau hafa veriW annaWhvort alltaf g;W eWa yfirleitt g;W, en 7,3% s?gWu aW Yau hefWu annaWhvort alltaf veriW sl%m eWa yfirleitt sl%m. Nokkur gagnrUni kom fram  l?greglu, einkum fr yngri Ytttakendum 1 k?nnuninni. SC gagnrUni var meWal annars 1 Y veru aW l?greglan handt%ki f;lk oftar en st%Wa v%ri til og hCn t%ki ekki n%gjanlegt tillit til almennings. X virWast fleiri vera ;n%gWir meW viWbr?gW l?greglunnar 1 afbrotamlum heldur en ?almennum mlum . ++X hefur dr. Helgi Gunnlaugsson lektor viW Hsk;la 0slands staWiW fyrir tveimur k?nnunum  afst?Wu 0slendinga til afbrota 1 samvinnu viW F)lagsv1sindastofnun Hsk;la 0slands. Fyrri athugunin var gerW riW 1989 og sC s1Wari riW 1994. Fram kemur aW riW 1994 litu mun fleiri afbrot vera mikiW vandaml  0slandi en riW 1989. Til d%mis taldi um YriWjungur afbrot vera mikiW vandaml  0slandi riW 1994 en ekki nema um 12% riW 1989. Xessar niWurst?Wur eru s1Wan bornar saman viW Yr;un afbrota hj Ranns;knarl?greglu r1kisins og vana og f1kniefnadeild l?greglunnar 1 Reykjav1k fyrir svipaW t1mabil og fram kemur aW mlafj?ldi breyttist ekki Ukja mikiW  Yessu t1mabili nema innbrotum fj?lgaWi. Hins vegar sUnir greining  fj?lda afbrotafr)tta 1 fj?lmiWlum aW talsvert meira er fjallaW um afbrot nC en  n1unda ratugnum. Yfir 80% aWspurWra 1 viWhorfsk?nnuninni t?ldu refsingar  0slandi of v%gar riW 1994 en rCm 70% riW 1989. Flestir nefndu f1kniefnaneyslu sem mest vandaml afbrota 1 bWum k?nnunum, 40% riW 1989 og 31% 1994. AfstaWa til ofbeldisbrota hafWi Y; breyst einna mest en mun fleiri nefndu ofbeldisbrot#(9%9%FF 1994 en fimm rum Wur. Mikill meiri hluti aWspurWra, eWa um 75% 1 bWum k?nnunum, taldi aW v1muefnaneysla og erfiWar heimilisaWst%Wur s)u mikilv%gustu st%Wur Yess aW f;lk leiWist Ct 1 afbrot  0slandi en mun f%rri nefna v%gar refsingar eWa efnahagslega erfiWleika sem mikilv%gustu hrifaY%ttina. ++0 apr1l 1994 gerWi 0M Gallup k?nnun fyrir d;msmlarWuneytiW, Fangelsismlastofnun r1kisins og L?gregluna 1 Reykjav1k. MarkmiW ranns;knarinnar var aW kanna Y%tti er snCa aW l?greglu og fangelsismlum, afbrotum og refsingum. K?nnunin var s1maviWtalsk?nnun og voru Ytttakendur 1950 einstaklingar af ?llu landinu  aldrinum 12 til 24 ra. 0 Yessari k?nnun voru menn spurWir um hversu ?rugga Yeir teldu sig vera 1 sinni heimabyggW og s1Wan aW n%turlagi 1 Reykjav1k. X kom 1 lj;s aW 6,7% h?fWu s%tt l1kamlegu ofbeldi  sl. 12 mnuWum fyrir k?nnunina. Hlutfall karla var nokkru h%rra (9,2%) en kvenna (4,0%). Algengast var aW f;lk  aldrinum 16 til 19 ra v%ri beitt ofbeldi. Ef litiW er  bCsetu kom 1 lj;s aW hlutfall Yeirra sem beittir voru ofbeldi var h%rra  Vestfj?rWum (11,4%), SuWurlandi (8,6%) og SuWurnesjum (8,3%) en 1 Reykjav1k (7,7%) en l%gst var Yetta hlutfall  NorWurlandi vestra (3,4%). ++X hefur L?greglan 1 Reykjav1k einnig gert sl1kar ranns;knir 1 einst?kum hverfum 1 tengslum viW s)rst?k l?gregluverkefni. Ein sl1k var gerW meWal 1bCa 1 rb% og Austurb% Reykjav1kur 1 desember 1994. 0bCar voru beWnir aW forgangsraWa verkefnum l?greglu eftir mikilv%gi Yeirra. NiWurstaWan var sC aW 46% Yttakenda t?ldu aW f1kniefnaml %ttu aW hafa forgang en s1Wan fylgdu umferWarml meW herslu  ?ryggi yngstu vegfarendanna. X kom 1 lj;s aW 1bCar l?gWu mikla herslu  forvarnarstarf og framkomu l?greglu. Reynslan af samskiptum viW l?greglu voru 1 82% tilvika g;W en 1 4% tilvika sl%m. AWspurWir um Crlausnir l?greglu t?ldu 59% Y%r vera g;War en 6% sl%mar. AW lokum t?ldu 80% aW auka m%tti l?gg%sluna en enginn vildi minnka hana. ++X var gerW k?nnun meWal 1bCa 1 Vesturb% Reykjav1kur sumariW 1995 Yar sem spurningalisti var sendur  900 heimili. Endurheimtur voru 314 eWa 35%. Xar kom fram aW 16,9% svarenda h?fWu orWiW f;rnarl?mb afbrota riW 1994. Algengast var aW YaW v%ri vegna innbrota og Yj;fnaWa (6,3%), en nokkuW vegna skemmdarverka (5,6%) og 1% vegna l1kamsrsa. 0bCar voru spurWir hvaW Yeir teldu vera helstu vandaml 1 s1nu hverfi og voru YaW innbrot og Yj;fnaWir (30,5%), umferWarml (16,3%) og ofbeldisverk 2,0%. X voru Yeir spurWir hvernig Yeir teldu l?greglu r%kja skyldust?rf s1n og t?ldu 23,4% YaW gert mj?g vel, 38,3% vel, en 3,3% illa. Ekki er vitaW til Yess aW aWrar stofnanir eWa emb%tti hafi gert ranns;knir  Yessu sviWi. 17.THvernig er httaW vinnu 1 forvarnarmlum og Yeim Crr%Wum sem fyrir hendi eru 1 afbrotamlum?Ʒ 18.THvar fer heildarstj;rnun sl1kra Crr%Wa fram og eru Yau samh%fW 1 ?llum byggWarl?gum? Ʒ ++Forvarnarml eru undir umsj;n nokkurra emb%tta og stofnana og hefur YaW s%tt gagnrUni aW ekki skuli vera ein samr%md stj;rnun  Yessum mlum. Bent er  sv?r viW spurningu 15, 21 og 22 um f1kniefnaml h)r aW framan. Eins og Wur er getiW s%tir heildarskipulag 1 forvarnarmlum nC endurskoWun af nefnd sem r1kisstj;rnin kvaW aW skipa aW till?gu d;ms og kirkjumlarWherra og starfar  vegum Yess rWuneytis. Bent er  aW um ratug og Yar til  s1Wasta ri starfaWi  vegum fors%tisrWuneytis s)rst?k samstarfsnefnd rWuneyta um f1kniefni, en 1 Yeirri nefnd ttu s%ti fulltrCar f)lagsmlarWuneytis, fjrmlarWuneytis og d;ms og kirkjumlarWuneytis, menntamlarWuneytis og heilbrigWis#(9%9%FF og tryggingamlarWuneytis. Hlutverk nefndarinnar var m.a. aW samr%ma st?rf rWuneyta og stofnana aW f1kniefnav?rnum. 19.THver er kyn og aldursdreifing Yolenda og gerenda ofbeldisbrota, Yar meW talin kynferWisbrot? Ʒ ++AW Yv1 er hin alvarlegustu brot varWar, Y.e. manndrp af setningi er aldursdreifingin fr 15 ra til 51 rs. MeWalaldur karla er 28,0 r og kvenna 34,6 r. Samsvarandi t?lur fyrir brotaYola eru 35,1 r fyrir karla en 32,7 r fyrir konur. Um kynferWisbrot er YaW aW segja aW meWalaldur gerenda fyrir ?ll sl1k brot er 34 r, en fyrir nauWganir 29 r. Aldur Yolenda er fyrir ?ll brot 19 r en nauWganir 26 r. MiWaW er viW ml fr unum 1988 til 1994. XaW ber Y; aW r)tta aW t?lur Yessar eru fr starfssv%Wi RLR (stj;rnsUsluumd%mi). 20.THvernig hefur ofbeldi breyst  undanf?rnum rum meW tilliti til alvarleika og Yess hvar Yv1 er beitt?Ʒ 21.THvaWa aWferWum er algengast aW beitt s) viW ofbeldisverk og hverjar eru helstu orsakir ofbeldis? Ʒ ++H)r liggja far ranns;knir til grundvallar. Hins vegar virWist sem ofbeldi s) nC oftar beitt af litlu tilefni og af meinfUsi. Sp?rk eru algeng og virWist sem Yeim s) beint aW viWkv%mum st?Wum svo sem h?fWi. Nokkrar greinar hafa veriW skrifaWar um Yessi ml af l?greglu og ?Wrum. XaW er ekki h%gt aW segja aW ofbeldi hafi aukist, en hins vegar hafa aWferWir og verkamynstur breyst. Varasamt er aW draga lyktanir um raunverulega fj?lgun eWa f%kkun ofbeldisverka n Yess aW fyrir liggi 1tarlegar ranns;knir Yar sem tekiW er tillit til allra gagna. Sl1kar ranns;knir liggja ekki fyrir h)r  landi nema aW mj?g takm?rkuWu leyti. MeWal Yess sem hafa verWur 1 huga er: ++1) heildarfj?ldi ofbeldisbrota: b%Wi Yeirra sem tilkynnt eru til l?greglu og eins Yeirra sem koma til slysadeilda. ++2) skipting m.t.t. alvarleika: b%Wi lagalegar og l%knisfr%Wilegar skilgreiningar. ++3) sundurgreining afbrota: aWferW, tilefni, eWli, kyn og aldur aWila. ++Mj?g er brUnt aW gera st?Wugar og 1tarlegar ranns;knir  Yeim atriWum sem leiWa til ofbeldis, svo aW h%gt s) aW segja til um Yr;un og gera viWeigandi rWstafanir. Ofbeldi er hW m?rgum atriWum og getur stand manns, aWst%Wur og Umsir samverkandi Y%ttir leitt til ofbeldis. MeWal h%ttuYtta eru: ++1. >lvunarsstand. fengi er sennilega helsti ofbeldishvetjandi v1mugjafinn og reynsla Yess leiWir oft af s)r ofbeldishttsemi, auk Yess sem ?lvaWir einstaklingar eru einnig kj;sanleg f;rnarl?mb ofbeldismanna og annarra misindismanna. ++2. F1kniefni. >nnur f1kniefni en fengi eru ekki eing?ngu ofbeldishvetjandi heldur verWa neytendur oft haldnir ofs;knarbrjl%Wi sem m.a. lUsir s)r 1 Yv1 aW menn vopnast s)r til varnar gegn 1mynduWum andst%Wingum og YaW eykur l1kur  alvarlegu ofbeldi. ++3. Xrengsli. Xrengsli geta skapaW ertandi umhverfi og leitt til ofbeldisverka. ++4. Ofbeldismyndir eWa leikir. Til eru d%mi um YaW hj l?gregluyfirv?ldum aW tiltekin ofbeldisverk megi rekja til horfs ofbeldismynda. Hefur komiW fram bein v1san til tiltekins verknaWar, en einnig er hugsanlegt aW mikiW horf  ofbeldi geti meW t1manum rUrt virWingu og jkv%tt hugarfar 1 garW annarra. NokkuW skiptar skoWanir eru meWal fr%Wimanna um Yessi ml, enda m?rg sj;narmiW sem Yessu tengjast og erfitt aW einangra orsaka og hrifaY%tti. ++5. Ofbeldisumr%Wa 1 fj?lmiWlum. 0 ranns;kn sem dr. Helgi Gunnlaugsson lektor viW#(9%9%FF Hsk;la 0slands gerWi kom fram mikil breyting  umfj?llun um Yessi efni  runum fr 1989 til 1993. Ef tekiW v%ri miW af umfj?llun fj?lmiWla einni saman m%tti halda aW mikil aukning hefWi orWiW  beitingu ofbeldis  Yessu t1mabili. Hins vegar var einnig kannaW umfang mla hj l?gregluyfirv?ldum sem gaf ekki til kynna miklar breytingar. Mikil og hasarkennd umfj?llun fj?lmiWla getur aliW  ;tta og ;?ryggi borgaranna meira en g;Wu h;fi gegnir. ++6. AWgengi aW vopnum. AWgengi aW vopnum, eWa ?Wrum hlutum sem h%gt er aW beita sem vopnum, getur rWiW miklu um YaW hvort ofbeldi verWi smv%gilegt eWa alvarlegt. Alvarleiki ofbeldis r%Wst oft af Yv1 hvar YaW  s)r staW og hvaWa hluta er h%gt aW gr1pa til. Flest alvarlegustu tilvikin eiga s)r staW 1 heimahCsum. Xar er greiWastur aWgangur aW vopnum, t.d. hn1fum, sem eru langalgengustu morWvopnin  0slandi. Hefur ofbeldi aukist? ++Ef horft er til Yeirra Ytta sem oft virWast vera samfara beitingu ofbeldis og nefndir hafa veriW h)r aW framan v%ri eWlilegt aW telja aW ofbeldi hlj;ti aW hafa aukist mikiW. XaW  einkum viW Yar sem heildarfj?ldi tilkynntra ofbeldisverka til l?greglu hefur aukist. En aukning  tilkynntum brotum til l?greglu Yarf ekki aW fela 1 s)r aW um raunfj?lgun s) aW r%Wa. Skipulagsbreytingar og meiri nl%gW l?greglu viW borgara getur leitt til Yess aW h%rra hlutfall brota er k%rt til l?greglu en Wur var. Til aW f gleggri mynd af st?Wu ofbeldisbrota er mj?g gagnlegt aW skoWa upplUsingar fr slysadeildum Yv1 YangaW leitar meiri hluti Yeirra sem skaWa hlj;ta viW ofbeldisbrot. 0 Yessu sambandi er gott aW skoWa s)rstaklega yfirlit sem fylgir spurningu 26 h)r  eftir fr slysadeild SjCkrahCss Reykjav1kur. Yfirlit slysadeildar sUnir mj?g litla fj?lgun mla fr 1975 ef tekiW er tillit til 1bCafj?lda. ++Tmsir samverkandi Y%ttir hafa breytt mynstri ofbeldis. Aukin fengis og f1kniefnaneysla hefur vegiW Yar Yungt og aukiW alvarleika verknaWa Y;tt ekki s) alltaf um fj?lgun tilvika aW r%Wa. X er Y; ekki s1Wur alvarleg Yr;un sem Yar kemur fram. Oft er Yar um aW r%Wa tilefnislausar rsir. ViW skoWun  l?gregluskUrslum kemur skUrt fram aW fengi er n nokkurs vafa helsti ofbeldisverkandi v1mugjafinn sem Yekkist, auk Yess sem htt hlutfall Yeirra sem verWa f;rnarl?mb ofbeldis er einnig undir hrifum fengis. Drykkjuvenjur 0slendinga eru aW mestu leyti bundnar viW helgar, og ofbeldi er einnig mest  Yeim t1ma. Ekki er h%gt aW sj hversu fengisneyslan ein s)r  mikinn Ytt 1 ofbeldisbrotum, en lj;st er aW meiri hluti l1kamsmeiWinga  0slandi gerist 1 framhaldi af deilum ?lvaWs f;lks. Xessar niWurst?Wur eru samt ekki einhl1tar Yv1 t.d. riW 1988 voru framin 6 manndrp  0slandi. ri s1War var bj;r l?gleiddur og j;kst fengissalan um 23% aW v1nandamagni. XaW r var ekkert manndrp framiW  0slandi, en alvarlegum ofbeldisverkum, svo sem rnum, fj?lgaWi g1furlega og fleiri Yurfti aW leggja  sp1tala vegna ofbeldisverka. ++fengis og v1muefnaneysla virWist skapa umhverfi sem eykur mj?g l1kur  ofbeldisverkum. Aukin neysla er greinanleg  efnum sem eru ofbeldishvetjandi og skapa einnig ;tta til aW beita ofbeldi aW tilefnislausu. XaW hefur aukist aW menn geta s1Wur gefiW skUringu  Yeim verkum sem Yeir fremja. 0 ranns;kn  Yessum mlum sem GuWmundur GuWj;nsson, yfirl?gregluYj;nn 1 Reykjav1k, gerWi riW 1992 hafa Yessir hrifaY%ttir komiW skUrt fram. Auk Yess vakti athygli mj?g mikiW fengismagn 1 bl;Wi (yfir 2 pr;mill) og htt hlutfall k;ka1ns eWa amfetam1ns 1 bl;Wi sem taliW var  m?rkum eitrunar. X kom einnig fram, ef borin eru saman rin 1985 og 1992 aW hlutfall l1kamsmeiWinga 1 heimahCsum hefur h%kkaW Cr 14,5% 1 27%, rsir  almannaf%ri standa nnast 1 staW (fj?lgaWi#(9%9%FF Cr 21% 1 22%) og Yeim f%kkaWi mikiW inni  veitingahCsum, Cr 44,9% 1 24,5%. Ef litiW er  aWdraganda taka fj?lgaWi Yeim tilvikum Yar sem deilur voru milli manna, Cr 25,2% 1 57,7% en fyrirvaralausar rsir h?fWu svipaW hlutfall eWa fr 34% 1 34,4%. rsarmenn voru 1 95% tilvika karlmenn, og h)lst YaW ;breytt milli Yessara ra. Kyn Yolenda breyttist aWeins aW Yv1 leyti aW hlutur karla j;kst Cr 74% 1 78,7%. Ef litiW er  beitingu ofbeldis fj?lgaWi mj?g tilvikum Yar sem slegiW var og sparkaW (Cr 4,2% 1 8,5%) eWa sparkaW 1 liggjandi mann (2,3% 1 7,1%). 22.THvernig hefur Yr;unin orWiW  sl. 10 rum  fj?lda kynferWisbrota og aldri gerenda og Yolenda? Ʒ ++H)r er v1saW til svars viW spurningu 19 h)r aW framan aW Yv1 er varWar aldur gerenda og Yolenda, en hann virWist ekki hafa breyst aW neinu marki. AW Yv1 er varWar frekari sv?r viW Yessari spurningu m v1sa til 1tarlegs svars RLR 9. desember 1993 viW fyrirspurn fr >nnu :lafsd;ttur Bj?rnsson nr. 251  117. l?ggjarfarYingi (224. ml), um Umis ml er varWa kynferWisbrot. Auk Yess er veriW aW semja sv?r viW fyrirspurn vegna sifskapar og kynferWisbrota  vegum d;ms og kirkjumlarWuneytisins sem birt verWur brWlega. 23.THve margir d;mar hafa falliW vegna kynferWisbrota sl. 10. r?Ʒ ++THversu margir d;mar hafa kveWiW  um fangavist?Ʒ ++THversu margir d;mar hafa kveWiW  um ?nnur Crr%Wi og Y hver?Ʒ ++THversu margir sektard;mar hafa veriW felldir og hversu htt hlutfall sekta hefur innheimst? Ʒ + *,"+ C }+e о#eJ\  PCCP#++% /C C : }B :skb. ++%\ -:skb.ʖ C 8:skb. }B/skb.ʷOnWSkb.++delEkki r:"#:skb. -/sektʷ C 8/skb. }B/sekt4MSkb.gW/sektʪ+bSektʚekrefsingwAnnaWSamtals ă  _5TAFS   yx?Gdddy x%  + C }+e +B | *d""""" о1986J%4J B /0J7 | :6JqD0JO1J*Y0Jdd0JYn0Jy0J11 1987J%4J B /1J7 | :4JqD0JO2J*Y0Jdd0JYn0Jy0J11 1988J%9J B /0J7 | :0JqD0JO3J*Y0Jdd0JYn0Jy0J12 1989J%4J B /0J7 | :3JqD0JO4J*Y0Jdd0JYn1Jy0J12 1990J~$11J B /0J7 | :4JqD0JO6J*Y0Jdd1JYn0Jy0J22 1991J%8J B /0J7 | :4JqD0JO9J*Y0Jdd0JYn0Jy0J21 1992J~$10J B /0J7 | :1JqD0JO3J*Y0Jdd0JYn0Jy0J14 1993J~$16J B /0J7 | :1JqD0JO5J*Y0Jdd1JYn0Jy0J23 1994J~$11J B /0J7 | :6JqD0JO8J*Y2Jdd0JYn0Jy1J28 1995J~$16J B /0J7 | :4JqD0JO3J*Y0Jdd1JYn1Jy0J25#b\  PC5P#у ++Eins og kemur fram 1 Yessari t?flu h)r aW ofan Y hefur veriW kveWiW  um sektargreiWslu 1 6 d;mum samtals 424.000 kr;nur. Um innheimtuhlutfall v1sast til svars viW spurningu 11 um f1kniefnaml h)r aW framan. 24.THvernig er bCiW aW Yolendum kynferWisbrota og eru form um aW herWa refsingu fyrir kynferWisbrot? Ʒ ++UmtalsverWar breytingar voru gerWar  kv%Wum hegningarlaga 1 kj?lfar skUrslu nauWgunarmlanefndar sem birt var 1989. X%r breytingar voru meWal annars til Yess %tl#(9%9%FFԮaWar aW b%ta aWst?Wu f;rnarlamba kynferWisafbrota. Ekki er h%gt aW sj aW  annan htt s) bCiW aW Yolendum h)r  landi en Yekkist 1 ngrannal?ndum okkar. Ekki eru uppi nein form um aW gera frekari breytingar  Yessum kafla hegningarlaga 1 Y veru aW Yyngja refsingar. 25.THvaWa breytingar urWu meW nUjum skaWab;tal?gum 1 sambandi viW r)tt f;rnarlamba ofbeldis til skaWab;ta?Ʒ ++THefur hann rUrnaW? Ʒ ++Engar breytingar urWu  r)tti f;rnarlamba ofbeldis til skaWab;ta viW gildist?ku laga nr. 50/1993. SC breyting varW meW gildist?ku laganna aW r1kissj;Wur byrgist greiWslu til f;rnarlamba  s)rstaklega tilgreindum b;tum. 26.THvaWa breytingar hafa orWiW  verkum af v?ldum ofbeldis sem meWh?ndlaWir hafa veriW  sjCkrahCsum s1Wustu 20 r, sundurliWaWar eftir rum, varWandi eftirfarandi: Ʒ ++Ta) heildarfj?lda mla,Ʒ ++Tb) fj?lda innlagna,Ʒ ++Tc) alvarleika miWaW viW l%knisfr%Wilegu staWlana AIS og ISS, ;skaW er t?lulegra upplUsinga samt helstu CtskUringum  l%knisfr%Wilegu mati,Ʒ ++Td) kyn og aldursskiptingu ofbeldisYola? Ʒ ++ meWfylgjandi t?flu m sj fj?lda Yeirra sem leitaW hafa til slysadeildar SjCkrahCss Reykjav1kur s1Wan 1975 vegna ofbeldis sem Yeir hafa veriW beittir. +B | *d""""" +A ` c о#eJ\  PCCP# r++wA$Karlar 0Konurw ` <Samtals G0bCafj?ldicUHlutfall 1 %,eFj?ldi innlagnaGxKarlarKonur ă  _5TAFS   yx?dddy %  +A ` c + ` c,! о1975J&1045M 1486 ` =1531JK84856cY1,80J,k52z42x10 1976J&1135M 1495 ` =1630JK84493cY1,93J,k59z44x15 1977J&1218M 1571 ` =1789JK83887cY2,13J,k49z38x11 1978J&1334M 1597 ` =1931JK83376cY2,32J,k54z36x18 1979J&1159M 1496 ` =1655JK83536cY1,98J,k55z34x21 1980J'981M 1465 ` =1446JK83766cY1,73J,k41z29x12 1981J'811M 1357 ` =1168JK84593cY1,38J,k55z41x14 1982J'916M 1364 ` =1280JK86092cY1,49J,k46z30x16 1983J'905M 1370 ` =1275JK87309cY1,46J,k59z45x14 1984J&1075M 1385 ` =1460JK88745cY1,65J,k59z51ʛ8 1985J'982M 1384 ` =1366JK89868cY1,52J,k57z43x14 1986J'980M 1380 ` =1360JK91497cY1,49J,k46z36x10 1987J&1229M 1463 ` =1692JK93425cY1,81J,k46z31x15 1988J&1479M 1549 ` =2028JK95811cY2,12J,k74z56x18 1989J&1640M 1580 ` =2220JK96708cY2,30J,k86z64x22 1990J&1466M 1561 ` =2027JK97569cY2,08J,k78z56x22 1991J&1471M 1521 ` =1992JK99623cY2,00J,k76z57x19 1992J&1474M 1564 ` =2038JRJ100850cY2,02J,k80z54x26 1993J&1186M 1475 ` =1661JRJ101824cY1,63J,k59z47x12 1994J&1410M 1556 ` =1966JRJ103020cY1,91J],j122z62x60#b\  PC5P#у #(9%9%FFԌ++Athyglisvert er aW sj aW hlutfall Yeirra sem leita til slysadeildar vegna ofbeldis hefur ekki aukist svo markt%kt s) s1Wan 1975 ef tekiW er tillit til 1bCafj?lda 1 Reykjav1k. 0 reynd er YaW mj?g s)rstakt miWaW viW Y%r aWst%Wur sem skapast hafa h)r undanfarin r og eru taldar hvatar aW ofbeldisverkum. Xv1 miWur er ekki fyrir aW fara upplUsingum hliWst%Wum Yessum fr ?Wrum st?Wum  landinu. ++ skurWl%knaYingi 1993 birtu Yr1r l%knar  slysa og b%klunardeild Borgarsp1tala (SjCkrahCs Reykjav1kur), Yeir Bj?rn Zo-ga, Brynj;lfur Mogensen og Helgi Sigvaldason, niWurst?Wur ranns;knar Yeirra  verkum eftir ofbeldi 1 Reykjav1k. ViW ranns;kn Yeirra kom 1 lj;s aW t1Wni innlagna eftir ofbeldi hafWi tv?faldast  runum 1974 til 1991 en heildart1Wni ofbeldis var  Yessu t1mabili breytileg. Xessi aukning  innl?gnum var einkum  s1Wari hluta t1mabilsins. Fj?lgun innlagna getur hugsanlega skUrst af breyttu verkamynstri. Alvarleiki verkanna virWist ekki hafa aukist miWaW viW AIS og ISSstaWla. Innl?gnum vegna andlitsverka hefur f%kkaW en brotum, kviWarhols og kynf%raverkum hefur fj?lgaW. AIS og ISS eru aWYj;Wlegir staWar sem notaWir eru viW alvarleikaflokkun verka. Ekki reyndist unnt aW f nnari CtskUringar  l%knisfr%Wilegu st?Wlunum  Yeim t1ma sem var til skUrslugerWarinnar. ++Ef litiW er  fj?lda Yeirra sem lagWir eru inn  slysadeild, sem jafnan eru Yeir sem hlj;ta alvarlegustu verkana, Y hefur hlutfall kvenna h%kkaW mj?g, og eru Y%r nC n%r helmingur Yeirra sem inn eru lagWar. riW 1975 voru YaW aWeins 2% Yeirra kvenna sem komu  slysadeild vegna ofbeldisverka sem varW aW leggja inn en riW 1994 voru Y%r 10%. XaW sem skekkir Yessa mynd nokkuW er aW riW 1994 var byrjaW aW skr sem innlagnir komur kvenna sem leita til neyWarm;tt?ku vegna kynferWisbrota. Hlutfall karla hefur hins vegar h%kkaW minna og er reyndar ekki h%st fyrir riW 1994 ef litiW er  Yetta 20 ra t1mabil. Xessar upplUsingar eru Yv1 1 raun staWfesting Yess aW ofbeldi hafi ekki aukist til muna heldur form Yess breyst aW nokkru marki. ++Ef litiW er  aldursdreifingu Yeirra sem leituWu til slysadeildar SjCkrahCss Reykjav1kur kemur fram aW YaW hafa orWiW breytingar s1Wan 1975. Hj k?rlum hefur aldurinn heldur l%kkaW og er st%rsti h;pur Yeirra sem aWstoWar leita nC 15 til 19 ra (32,5% en var Wur 17,9%). riW 1975 var fj?lmennasti h;pur karla 20 til 24 ra (20,6%). Xessi aldursh;pur (20!24 ra) er enn fj?lmennur (22%) Yannig aW helsta breyting hj k?rlum er aW fj?lgaW hefur 1 aldursh;pnum 15 til 19 ra meWal Yeirra sem leita til slysadeildar. ++ meWfylgjandi t?flu m sj samanburW milli ranna 1975 og 1994 aW Yv1 er varWar aldursskiptingu og kyn Yeirra sem leituWu til slysadeildar vegna ofbeldisverka. о+ ` c,! +% m++o% ) 1975 AmmW[k1994 о#eJ\  PCCP# Aldur4% #Karlar ! hlutfall 9Konur ! hlutfallʾmUAldur eKarlar ! hlutfall{Konur ! hlutfall ă  _5TAFS   yx?!dddy %  +% m+ {"""@о++J/0!4 raJ *4,00%J, @8,90%JV0!4 raJtl3,30%J{8,50% ++J/5!9 raJC )10,80%J, @7,70%JV5!9 raJtl2,80%J{1,80% ++J10!14 raJC )11,50%J ?12,10%JT10!14 raJtl7,00%J{8,60% ++J15!19 raJC )18,00%J ?13,30%JT15!19 raJ/k23,50%J{16,40% ++J20!24 raJC )20,70%J ?13,60%JT20!24 raJ/k22,20%J{21,00% ++J25!29 raJC )10,00%J ?11,60%JT25!29 raJ/k14,00%J{10,10% ++J30!34 raJ *7,50%J, @8,20%JT30!34 raJtl8,10%J{7,70% ++J35!39 raJ *4,70%J, @7,60%JT35!39 raJtl6,60%J{8,60% ++J40!44 raJ *4,90%J, @4,50%JT40!44 raJtl5,00%J{5,60%$(9%9%FFԌ++J45!49 raJ *2,30%J, @5,60%JT45!49 raJtl2,30%J{4,00% ++J50!54 raJ *1,80%J, @1,40%JT50!54 raJtl2,50%J{4,30% ++J55!59 raJ *1,60%J, @3,10%JT55!59 raJtl1,10%J{1,60% ++J60!64 raJ *0,80%J, @1,00%JT60!64 raJtl0,80%J{0,72% ++J65!69 raJ *0,80%J, @0,10%JT65!69 raJtl0,30%J{0,20% ++J70!74 raJ *0,50%J, @0,20%JT70!74 raJtl0,25%J{0,50% ++J75!79 raJ *1,00%J, @0,60%JT75!79 raJtl0,25%J{0,36% ++Jg80 og eldriJ *0,00%J, @0,00%JKR80 og eldriJtl0,00%J{0,00%  _5TAFS  X yx? dddy 2%  Heildarfj?ldiJ +1045J B486J]Jm1410J{556#b\  PC5P#у ++Aldursdreifing kvenna er meW nokkuW ?Wrum h%tti. X;tt Y%r s)u einnig flestar  aldrinum 15 til 19 ra (13,3% til 16,4%) og 20 til 24 ra (13,6% til 21.0%) er samt fj?lmennur h;pur kvenna 1 eldri aldursh;pum. Sem d%mi m nefna aW riW 1975 voru 7,6% Yeirra kvenna sem leituWu til slysadeildar vegna ofbeldis  aldrinum 35 til 39 ra en riW 1994 voru YaW 8,6% kvenna. ++0 heild m sj aW Y;tt heldur s) Yr;un 1 Y tt aW aldur kvenna f%rist 1 svipuW aldursskeiW og karla, er enn t?luverWur munur . Enn eru fleiri konur sem leita til slysadeildar 1 eldri aldursh;pum. Telja verWur l1klegt aW Yar vegi Yungt aW algengast er aW konur verWi fyrir s1num verkum  heimilum en karlar  g?tum Cti. 0 Yessu sambandi m benda  aW veriW er aW gera 1tarlega ranns;kn  umfangi og eWli heimilisofbeldis  vegum d;ms og kirkjumlarWuneytisins sem v%ntanlega verWur tilbCin  vormnuWum 1996. ++ undanf?rnum rum hefur f%rst mj?g 1 v?xt aW l1kamsmeiWingar v%ru tilkynntar til l?greglu,  sama t1ma og ekki er aW sj aW fleiri hlj;ti ofbeldisverka skv. g?gnum SjCkrahCss Reykjav1kur. Xetta vekur athygli og bendir til Yess aW fj?lgun tilvika samkv%mt l?gregluskUrslum komi til af Yv1 aW f;lk tilkynni mun frekar sl1k ofbeldisverk en Wur. H)r kunna aW vera Umsar skUringar aW baki, svo sem aW f;lk s%ttir sig s1Wur viW ofbeldi en Wur. Hugsanlega m aW einhverju leyti rekja skUringuna til meira forvarnarstarfs l?greglu og breyttra herslna og starfshtta, enn fremur aW meiri fj?lmiWlaumfj?llun um ofbeldi hvetji f;lk frekar til aW tilkynna sl1k brot. X vekur athygli aW fj?lgun tilvika samkv%mt l?gregluskUrslum liggur 1 minni httar mlum, en ekki Yeim alvarlegri, Y; svo aW rsarmunstur hafi nokkuW breyst  undanf?rnum rum. Xetta styWur einmitt Y tilgtu aW f;lk leiti frekar en Wur til l?greglu vegna ofbeldisverka, n Yess Y; aW um raunverulega fj?lgun ofbeldistilvika s) aW r%Wa.