WPCN 2_BNa Z3|omanTimes RomanTimes Roman Bold\  PCXP"m^2CRddCCCdq2C28dddddddddd88qqqYzoCNzoozzC8C^dCYdYdYCdd88d8ddddCN8ddddY`(`lC2CC!CCCCCCCCCCd8YYYYYYzYzYzYzYC8C8C8C8ddddddddddYdddddodYYYYYYYdzYzYzYzYddddddddC8C8C8C8Ndz8z8z8z8z8ddddddCCCoNoNoNoNz8z8z8dddddddzYzYzYdz8dCoNz8dddddNF2[dCYddddd7>d<d<$YYdCCddooCYd<d<$YYdCCddooCY,PX;NXXXXX17X5X5 NNX;;XXbb;N5ddaa~1d::aaa~~~dkkGd0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayaX\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z7oC2ܹo\  PCXP1b;,b\  PCP1f;, {f4  p(AC@N:p\  PCPbv1bNbEv;XXbXbN>,_X;XXXXXX5:X5X51XXX;;XXbb;X5eeaa~1e::aaa~~~ekkGe0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayab\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z"m^,;bXX;;;Xe,;,1XXXXXXXXXX;;eeeXvvlEXvlbvv;1;gX;XbNbN;Xb1;b1bXbbNE;bXXXNF'F\;,;;;;;;;;;;;;b1XXXXXNvNvNvNvNE1E1E1E1bXXXXbbbbXXbXXXXlbXXXNNNNbvNvNvNvNXXXXXXbbE1E1E1E1Xbv1v1v1v1v1bbbbXXNNNbEbEbEbEv;v;v;bbbbbbXvNvNvNbv1bNbEv;XXbXbN>,_X;XXXXXX5:X5X51XXX;;XXbb;X5eeaa~1e::aaa~~~ekkGe0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayab\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z"m^:N_uu¶NNNu:N:AuuuuuuuuuuAAhרN[ϨܨNANmuNhuhuhNuuAAuAuuuuN[Auuuuhp/p~N:NN'NNNNNNNNNNuAhhhhhϜhhhhhNANANANAuuuuuuuuuuhuuuuuuhhhhhhhuhhhhuuuuuuuuNANANANA[uAAAAAuuuuuuϨNNN[[[[AAAuuuuuuܨuhhhuAuN[AuuuuuNR:juNhuuuuu@HuFuF*hhuNNuuNhFфA'MM捍]@s:`捍fsϨ`sfszNMuzsffzfMMfffffffMMMMMMMMMMMMN2 ahh}("m^:NuuNNNu:N:AuuuuuuuuuuNNu٨[uܨ騨NANuNuhhNuANA‚uh[Nuuuh\3\yN:NN'NNNNNNNNNNAuuuuu騨hhhhh[A[A[A[Auuuuuuuuuuuuuhhhhhhhhuuuuuu[A[A[A[AuAAAAAuu騨hhh[[[[NNN騨uhhhAh[NuuuNR:~uNuuuuuuFMuFuFAuuuNNuuNuFхA'MM捍]@s:`捍fsϨ`sfszNMςzsffzfMMfffffffMMMMMMMMMMMMNDLRTveir dkar fyrir r%Wuritun.$^  SP3Spss1ur (e=2,30 n=0,90) f/r%Wuritun.o ? DSK1Dlkaskilgreining fyrir r%Wuritun.0X` hp x (#%'0*,.8135@8:m2!h?apMxSP1Spss1ur (v=2,22 h=2,22) f/r%Wuritun.   TABASetur inn tab f. h. j. dalk ;G@LIN1Setur l1nuh%W og l1nubil f/r%WuritunrHAU1Haus fyrir r%Wuritun.uritun.uhaus."^ ^4 PC'    ?  3'3'Standard6&6&Standard/&U("Von `*@ X` hp x (#%'0*,.8135@8:m2#x! jo" j" eC#X(T1X)ttir Yrj punkta fyrir r%Wuritun.  ddAP APAP EFN1Setur inn merkingu fyrir efnisyfirlit (Col 1). JEFN2Setur inn merkingu fyrir efnisyfirlit (Col 2). LUPHSHnikun i vinstri upphafsstodu   2** A# %'p(HAULUppsetn.  landscape listum E 6&6&Standard(1.h) - HP LJ IIIISKJALAP.PRS&6&6StandardHaus fyrir ferWareikning     USKL rD yx dddy   AnnaW yx Gdddy   Alls: yx dddy T yx dddy   ____________________________ ritun yfirmanns HLINEHline}I! ybdddyVIKLVikulina yx dddy  yx dddy   2a,n\*a*++a,FFmFeedF?st blaWs1Wuskil]  TABTab i haus og faetur X8 MLINmjo lina} yb dddyHJFNH%gri j?fnun. ` "N2i.,\C-e-e.SNTLStaf- og t?luliWaskilgreining (1. a. 1.).X T I. A. 1. a.(1)(a) i) a) 1. a. a. 1. 1.(a) i) a)TXSTRXankastrik."HNK1Hnikar upp um 0.1c.  HNK3Hnikar upp um 0.3c.  r 2m0n.l /|u/|/NBLSSetur nUja blaWs1Wu.s  TABRSetur inn INNDRTT+MARREL.5 X  LETCOUR  @Velur courier letur$KY x_  @CY CU10Courier 10pt Line Draw$ d  @R  23|0|11b3CU8Courier 8pt Line Draw$a P  @  CU12Courier 12pt Line Draw$, Xx  @r  \ HAUFREHaus fyrir ferWareikninga} 6&6&StandardHaus #2 fyrir skjalaritun.6&6&Standard*@   X` hp x (#%'0*,.8135@8: ,4!&6" 8#;TT03T?flutexti fyrir t?flu meW Yrem dlkum. Z2X` hp x (#%'0*,.8135@8:%^2@&p@'XATT01T?flutexti fyrir t?flu meW einum dlki.$`X` hp x (#%'0*,.8135@8:bQ?stQ/LIAWalliWur.</I3InnstiliWur.sem ritarar setja inn).=J  `   @ h"(1)؃/KAKafli.> n -/BRkv%Wi.? $ v a, à  2xU@bRAx{RBbRC#US/KGKaflagreinarnCmer.@ z -GLEIGleitt letur.A ddd dd /GNGreinarnCmer.f greinarnCmeri.B x -FORSForseti gj?rir kunnugt.CJ p4 PC%  ddnd F dJ4 PC'm ORSETI  p4 PC% 0 dJ4 PC'm SLANDS Z   b4 PC' gj?rirXkunnugt: p4 PC%  ndnd  dJ4 PC'm  p4 PC%  dJ4 PC'm  b4 PC' 2x[DiUExVFVGX/UFUndirfyrirs?gn.D #2 a,ÃX(T2X)ttir Yrj punkta fyrir skjalaritun.E ddUP UPUP TT07T?flutexti fyrir t?flu meW sj? dlkum.F֔X` hp x (#%'0*,.8135@8:6&Standard - LexGTG1.PRSprso\ ΰ  ?   X` hp x (#%'0*,.8135@8:_K6&StandardSKJALDB.PRSo\ *    } X` hp x (#%'0*,.8135@8:gwZZskkkkB{sssZZcJRRRkkkl_dRZ>\J\B\JlZoN21mRgRKlNaJlRsRSRYZB\BhVrNlRwgsg_BZ11RVVg_]Zk___________________BBBBBBBZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ111111111111RRRRRRRVVVVVVVVVVVVggggggggggggggggggggl\l2lhsl"m^,;JXX;;;Xw,;,1XXXXXXXXXX;;wwwXllvll;NvbvllXbllbbE1EKX;XXNXN1XX11N1XXXXEE1XNvNNEG1G`;,;;;;;;;;;;;;X1lXlXlXlXlXvvNlNlNlNlN;1;1;1;1vXXXXXXXXXbNlXXXXbNXlXlXlXlXvNvNvNvNXlNlNlNlNXXXXXXXX;1;1;1;1NvNb1b1b1b1b1vXvXvXvXXXvlElElEXEXEXEXEb1b1b1XXXXXXvbNbEbEbEXb1vXlEXEb1bNbNXXXN>,\XEXXXXXX17X5X5&bbX;;XXXX;b5wwaa~1w::aaa~~~wkkGw0~W,Iykk~~~~NkktWaaa~~~πovakIlWlNlWk\;:ayaX\rWaabaikNlNzf\ayyoNk::affyonk~oooooooooooooooooooNNNNNNNkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk::::::::::::aaaaaaaffffffffffffyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyl;z$^|վ .SiLET2  b4 PC  bYHAU2  6&Sk;labrC 2 - 1. h%Wt6&StandardJ.tersVIGDIS.PRSo\ 6&>6&StandardJ.tersVIGDIS.PRSo\ Q  ?   X` hp x (#%'0*,.8135@8:ssur Skarph)Winsson. >/KA#I. KAFLI.>n /KAۃ 8X/KH  UmrW og hagnUting.8t3/KH ۃ @/KG4$1. gr.@z /KGۃ ++ 0slenska r1kiW hefur umrWa- og hagnUtingarr)tt yfir orku allra vatnsfalla utan afmarkaWra landa sem hW eru einkaeignarr)tti meW Yeim takm?rkunum sem greinir 1 l?gum Yessum. B/GN4$2. gr.ZBx /GNۃ ++ Xeir sem Yegar hafa virkjaW fallv?tn til orkuvinnslu eWa hafiW virkjunarframkv%mdir skulu halda Yeim r)ttindum sem Yeir hafa ?Wlast samkv%mt gildandi l?gum. S?muleiWis halda gildi s1nu allar heimildir sem AlYingi hefur veitt einst?kum aWilum til virkjunarframkv%mda. ++ R)ttur samkv%mt Yessari grein er ;framseljanlegur nema meW samYykki rWherra. B/GN4$3. gr. Bx /GNۃ ++ Landeigendur hafa heimild til aW reisa og reka raforkuver meW allt aW 200 kW afli 1 Yeim vatnsf?llum sem um land Yeirra renna. ++ Landeigandi m ekki aWskilja virkjunarr)tt skv. 1. mgr. fr landareign sinni. AW ?Wru leyti skal virkjunarr)ttur landeiganda lCta kv%Wum V. kafla vatnalaga, nr. 15/1923. >/KA{#II. KAFLI >n /KAۃ 8X/KH Virkjunarleyfi. 8t3/KH ۃ @/KG4$4. gr.L @z /KGۃ ++ RWherra veitir virkjunarleyfi til aW reisa og reka vatnsaflsvirkjanir. Virkjunarleyfi tekur einnig til vatnsmiWlunar og flutnings  vatni milli vatnasviWa sem nauWsynlegur er vegna virkjunar Yess, lagningar hspennul1nu og byggingar aWveitust?Wva sem nauWsynlegar eru til aW flytja orku virkjunar YangaW sem hCn er afhent til dreifingar eWa seld notanda samkv%mt s)rsamningum. ++ SamYykki AlYingis Yarf til aW reisa og reka vatnsaflsvirkjun st%rri en 2.000 kW aW uppsettu afli. ++ Virkjunarleyfi felur 1 s)r einkar)tt til handa leyfishafa til aW vinna raforku Cr vatnsfallinu  leyfist1manum innan Yeirra marka og meW Yeim skilmlum sem 1 leyfisbr)finu felast. W$(9%9%FFԌB/GN4$5. gr.5Bx /GNۃ ++ Wur en virkjunarleyfi er veitt skal leita umsagnar umhverfisrWherra og Orkustofnunar. B/GN4$6. gr.Bx /GNۃ ++ 0 virkjunarleyfi skulu greind Yau skilyrWi sem leyfishafa eru sett, Yar  meWal um gildist1ma leyfis, skUrslugj?f leyfishafa, skyldu hans til aW hl1ta eftirliti og greiWa kostnaW af Yv1, um ?ryggis- og umhverfisverndarrWstafanir og kaup vtrygginga gegn hugsanlegri b;tabyrgW leyfishafa. B/GN4$7. gr.Bx /GNۃ ++ Fyrir virkjunarleyfi skal greiWa leyfisgjald. Leyfisgjald skal miWast viW orkuvinnslugetu fyrirhugaWs orkuvers og skal YaW nnar kveWiW 1 l?gum um aukatekjur r1kissj;Ws. B/GN4$8. gr.ABx /GNۃ ++ Virkjunarleyfi er ekki framseljanlegt nema til komi samYykki rWherra. B/GN4$9. gr.Bx /GNۃ ++ RWherra getur afturkallaW leyfi ef leyfishafi fylgir ekki skilmlum laga Yessara eWa skilyrWum sem sett eru 1 virkjunarleyfi hans. B/GN$10. gr. Bx /GNۃ ++ Landeigendur og bCendur  Yv1 sv%Wi sem mannvirki vegna virkjunarframkv%mda eiga aW n yfir eru skyldir til aW Yola Yau  l?ndum s1num og l;Wum, svo og aW lta af hendi land og mannvirki og aW Yola hvers konar afnot af landi, takmarkanir  umrWar)tti og ;Y%gindi sem nauWsynleg eru vegna framkv%mdar verksins, viWhalds Yess og starfr%kslu. Um b;tabyrgW virkjunaraWila vegna Yess fer eftir kv%Wum III. kafla. >/KA\"III. KAFLI>n /KAۃ 8X/KH  Eignarnms- og b;takv%Wi. 8t3/KH ۃ @/KG$11. gr.@z /KGۃ ++ NC rennur vatnsfall um land sem er hW einkaeignarr)tti og rWherra veitir ?Wrum en landeiganda leyfi til aW virkja YaW. Getur landeigandi Y krafist b;ta vegna tj;ns sem hann verWur sannanlega fyrir af Yeim s?kum. ++ ViW kv?rWun b;ta skv. 1. mgr. skal aWeins tekiW tillit til tj;ns vegna verWrUrnunar  landareign og spjalla  henni, afnotamissis af landsg%Wum eWa hlunnindum og umferWar eWa troWnings  landareign. VerWi virkjun til aW spilla fyrir kosti landeiganda  aW virkja sjlfur vatnsfalliW skv. 1. mgr. 3. gr.  hann einnig r)tt til b;ta af Yeim s?kum. ++ AWrir sem verWa sannanlega fyrir tj;ni vegna virkjunar eWa framkv%mda viW hana, sbr. 10. gr., eiga r)tt til b;ta eftir kv%Wum 2. mgr. B/GN$12. gr.Bx /GNۃ ++ RWherra getur heimilaW virkjunarleyfishafa aW taka eignarnmi nauWsynleg landsv%Wi undir mannvirki, Yar meW taliW land undir vatnsmiWlanir, spennist?Wvar og orkuflutningsl1nur. RWherra getur einnig heimilaW leyfishafa aW taka eignarnmi mannvirki sem kunna"(9%9%FF aW standa 1 vegi fyrir virkjunarframkv%mdum og annaW sem nauWsyn ber til vegna framkv%mda viW virkjun og starfr%kslu hennar. ++ Ef eignarnm skv. 1. mgr.  hluta af landareign hefur 1 f?r meW s)r verulega rUrnun hennar aW ?Wru leyti  landeigandi r)tt  aW eignarnmiW verWi ltiW n til hennar 1 heild sinni. ++ Framkv%md eignarnms  grundvelli Yessara laga fer eftir almennum reglum aW ?Wru leyti en Yv1 aW um kv?rWun eignarnmsb;ta gilda kv%Wi 11. gr. >/KAY#IV. KAFLI#>n /KAۃ 8X/KH! Tmis kv%Wi.z#8t3/KH ۃ @/KG$13. gr.#@z /KGۃ ++ Brot gegn l?gum Yessum varWa sektum, nema Yyngri refsingu varWi samkv%mt ?Wrum l?gum. D%ma m jafnt l?gaWila sem einstakling til greiWslu sekta vegna brota  l?gum Yessum. L?gaWila m kvarWa sekt n tillits til Yess hvort s?k verWi s?nnuW  starfsmann hans. B/GN$14. gr.%Bx /GNۃ ++ RWherra er heimilt aW setja meW reglugerW nnari kv%Wi um framkv%md laga Yessara, Yar  meWal um upph%W leyfisgjalda skv. 7. gr. >/KAx#V. KAFLI&>n /KAۃ 8X/KH  Gildistaka og brottfall lagakv%Wa.7'8t3/KH ۃ @/KG$15. gr.'@z /KGۃ ++ L?g Yessi ?Wlast Yegar gildi. ++ Um leiW falla Cr gildi 49. gr., 54.!55. gr., 58.!59. gr. og 64.!66. gr. laga nr. 15/1923. Q!AGLEI ggd GreinargerW.(AGLEI dgg ۃ ++ Frumvarp Yetta var flutt af Yingm?nnum AlUWuflokksins  s1Wasta Yingi en f)kk Y ekki afgreiWslu. XaW er nC flutt ;breytt af Yingm?nnum Yingflokks jafnaWarmanna. 5 L?ggj?f um virkjun vatnsfalla. ă ++ Orka vatnsfalla taldist ekki til hlunninda viW upphaf byggWar h)r  landi og lengst af s1Wan. XaW var fyrst 1 upphafi Yessarar aldar sem m?nnum varW lj;st aW 0sland byggi yfir mikilli vatnsorku sem nUta m%tti til raforkuframleiWslu v%ri n%gilegt fjrmagn, t%kniYekking og framtak til staWar. 0 kj?lfar Yessa reis alda brasks og spkaupmennsku um land allt. Seldu landeigendur fossa til kaupenda sem Umist voru innlendir eWa erlendir einstaklingar eWa f)l?g. ++ Xetta vakti ugg 1 brj;sti margra landsmanna og AlYingi samYykkti Yegar riW l907 l?g um takm?rkun  eignar- og umrWar)tti  fossum  0slandi, um eignarnm  fossum o.fl., en l?gum Yessum var %tlaW aW sporna viW Yeirri Yr;un aW fossar landsins k%must 1 eigu Ctlendinga. ++ Flj;tlega f;ru efasemdir aW vakna um r)tt landeigenda til vatnsfalla og um YaW hvort yfirleitt v%ri h%gt aW ?Wlast eignar- eWa yfirrWar)tt  rennandi vatni. riW 1917 flutti G1sli Sveinsson, YingmaWur Vestur-Skaftfellinga, Yingslyktunartill?gu um riftun  samningum um nUtingu vatnsfalla er sUslur og hreppar kunni aW hafa gert viW einstaka menn eWa f)l?g og 1 bga komi viW r)tt landssj;Ws. Benti hann 1 frams?gur%Wu  YaW aW d%mi#(9%9%FF v%ru um aW seld hefWu veriW vatnsr)ttindi viW fossa 1 ;byggWum og almenningum sem enginn einstaklingur g%ti tt tilkall til. Tillaga G1sla varW til Yess aW AlYingi kaus fimm manna milliYinganefnd til aW gera Cttekt  eignarr)tti aW vatnsr)ttindum og var nefndin, sem k?lluW var fossanefndin, skipuW meW konungsCrskurWi 22. okt;ber 1917. Nefndin r)W Einar Arn;rsson, Yverandi pr;fessor 1 l?gum, sem rWgjafa sinn og samdi hann 1tarlega litsgerW um vatnsr)ttindi. Var YaW niWurstaWa hans aW vatn v%ri ekki almennt undirorpiW eignarr)tti Yeirra sem land %ttu undir Yv1. Landeigandi %tti r)tt til aW nUta vatn til heimilisYarfa, jarWr%ktar eWa iWnaWar, en aW ?Wru leyti v%ri ?llum frjlst aW nota vatniW endurgjaldslaust. ++ Fossanefndin lauk st?rfum voriW 1919, en klofnaWi 1 afst?Wu sinni. Vildi meiri hluti nefndarmanna, Yeir Bjarni J;nsson fr Vogi, J;n Xorlksson verkfr%Wingur og GuWmundur Bj?rnsson landl%knir, fallast  sj;narmiW Einars Arn;rssonar um aW ?ll vatnsorka v%ri almenningseign, en minni hluti nefndarmanna, Yeir GuWmundur Eggerz og Sveinn :lafsson fr FirWi, taldi aW vatnsorkan v%ri undirorpin eignarr)tti landeigenda. Nefndarmenn voru Y; allir sammla Yv1 aW flutt yrWi Yingslyktunartillaga um r)tt r1kisins til vatnsorku 1 almenningum og afr)ttum. Var s1Wan flutt  AlYingi riW 1919 Yingslyktunartillaga Yar sem skoraW var  landstj;rnina ?aW lUsa alla vatnsorku  almenningum og afr)ttum eign r1kisins og aW gera ef meW Yarf rWstafanir til Yess aW rifting fari fram  gerningum milli einstaklinga eWa f)laga er 1 bga kynnu aW koma viW Yennan r)tt Yj;Wf)lagsins . Bjarni J;nsson fr Vogi, sem innan nefndarinnar hafWi vallt haldiW fram Yeirri skoWun aW r1kiW %tti ?ll vatnsr)ttindi, jafnt  l?ndum einstakra manna sem annars staWar, flutti breytingartill?gu viW Yingslyktunartill?guna Yess efnis aW 1 staW orWanna ?1 afr)ttum  k%mi ?1 afr)ttum Yeim er eigi heyra til neinni kveWinni j?rW einstakra manna eWa sveitarf)laga . Xegar tillagan var svo samYykkt  AlYingi 27. september 1919 var ekki minnst  afr)tti, en hins vegar almenninga. ++ NC t;ku viW nokkurra ra deilur um fossamlin, en frumvarp til vatnalaga var endanlega samYykkt  AlYingi riW 1923. Xar var reynt aW br%Wa saman sj;narmiW meiri og minni hluta fossanefndarinnar og var niWurstaWan sC aW kv%Win um eignarr)tt vatnsr)ttinda voru h?fW ;lj;s. Segir Yannig 1 2. gr. vatnalaganna: ?Landareign hverri fylgir r)ttur til umrWa og hagnUtingar Yv1 vatni, straumvatni eWa st?Wuvatni, sem  henni er,  Yann htt, sem l?g Yessi heimila.  S1Wan eru r)ttindi landeiganda talin upp 1 l?gunum, en Yar er honum m.a. bannaW aW virkja fallvatn sem er yfir 500 eWlishest?fl| X Խ ? о-LET1 S4 PCE 500 eWlishest?fl samsvara 3,22 gWh/ri af vatnsorku (hrorku). X t?lu Yarf aW margfalda meW heildarnUtni rafst?Wvar (sem venjulegast er  bilinu 0,85!9,90) til aW f samsvarandi raforku, svonefnda rennslisraforku sem er sC raforka sem fengist ef allt rennsli rinnar 1 meWalri v%ri nUtt. XaW fer svo eftir breytileika rennslisins 1 viWkomandi vatnsfalli og miWlunarm?guleikum hve st;ran hluta rennslisorkunnar er  mJ unnt aW nUta 1 reynd.# -LET1 o\  PCܹ  nema meW leyfi rWherra. Jafnframt er rWherra heimilaW skv. 54. gr. laganna aW taka s)rhvert fallvatn, virkjaW eWa ;virkjaW, l?gnmi til aW vinna Cr Yv1 orku til almenningsYarfa, en landeigandi skal eiga r)tt til endurgjalds vegna tj;ns sem hann yrWi fyrir af vatnst?kunni eWa vegna missis orkuvers eWa orkuveitu sem hann hefur Yegar byggt. ++ Xessi kv%Wi hafa veriW 1trekuW 1 s1Wari l?gum og Yarf nC samkv%mt gildandi orkul?gum leyfi AlYingis til Yess aW reisa og reka raforkuver st%rra en 2.000 kW og leyfi rWherra til Yess aW reisa raforkuver  bilinu 200!2.000 kW. Einstakar virkjanir hafa veriW kveWnar meW s)rl?gum og 1 l?gum um raforkuver, nr. 60/1981, meW s1Wari breytingum,U(9%9%FF hefur AlYingi kveWiW st;rvirkjanir  vatnsafli. ++ Xegar Yetta er virt er lj;st aW einstaklingur eWa f)lag sem  land aW vatnsfalli r%Wur ekki yfir nUtingu Yess til raforkuframleiWslu umfram 200 kW. Hins vegar hefur talsverW r)ttar;vissa veriW r1kjandi um b%tur til landeigenda fyrir virkjun vatnsfalla og Yykir nauWsyn bera til Yess aW b%ta Cr Yv1 meW nUrri l?ggj?f.  NUtingarr)ttur vatnsfalla  afr)ttum og almenningum. ă ++ Eins og fram er komiW hefur veriW fjallaW um nUtingarr)tt vatnsfalla  afr)ttum og almenningum allt fr rinu 1917. Utan Yeirra landsv%Wa sem tilheyra bCj?rWum eru st;r sv%Wi sem aldrei voru numin af landnmsm?nnum. Hlendi landsins og Umis gr;WursnauW sv%Wi f)llu ekki undir landnm einstakra manna, en hafa veriW nUtt 1 sameiningu, Umist af 1bCum tiltekinna hreppa eWa h)raWa. Smm saman hefur myndast afnotahefW  beit og silungsveiWum  Yessum landsv%Wum sem nefnd eru afr)ttir og almenningar. Um nUtingu Yeirra er Yegar aW finna 1tarlegar reglur 1 landbrigWaY%tti Yj;Wveldislaganna eins og Yau eru skrW 1 Grgs. ++ XaW hefur hins vegar v1Wa veriW ;lj;st hver s)u m?rk afr)tta og bCjarWa og hver s)u r)ttindi eigenda bCjarWa  almenningum og afr)ttum. ++ TaliW hefur veriW aW sum afr)ttarl?nd kunni aW vera undirorpin fullum eignarr)tti einstaklinga eWa sveitarf)laga, en 1 ?Wrum tilvikum s) aWeins um afmarkaWan afnotar)tt aW r%Wa, svo sem upprekstrarr)tt og/eWa veiWir)tt. ++ 0 d;mi H%star)ttar riW 1955 er fjallaW um eignarr)tt  Landmannaafr)tti. Komst r)tturinn aW Yeirri niWurst?Wu, sem var andst%W niWurst?Wu h)raWsd;ms, aW ekki hefWu veriW leiddar s?nnur aW Yv1 aW Landmanna- og Holtamannahreppar hefWu ?Wlast eignarr)tt aW afr)ttinum, hvorki fyrir nm, l?ggerning, hefW n) meW ?Wrum h%tti. Hins vegar %ttu 1bCar Yessara hreppa, svo og bCendur bUlanna N%furholts og H;la 1 Rangrvallahreppi, sameiginlegan veiWir)tt 1 v?tnum  afr)ttinum. ++ 0 d;mi H%star)ttar fr rinu 1969 er fjallaW um eignarr)tt aW NUjab%jarafr)tti sem liggur  m?rkum SkagafjarWar- og EyjafjarWarsUslna. Xar hafWi h)raWsd;mur d%mt SkagfirWingum eignarr)tt aW afr)ttinum 1 samr%mi viW afsal fr rinu 1464. H%stir)ttur komst hins vegar aW Yeirri niWurst?Wu aW ?yfirlUsingar 1 afs?lum fyrr og s1War, sem eigi styWjast viW ?nnur g?gn, n%gja eigi til aW d%ma ?Wrum hvorum aWila eignarr)tt til ?r%fa landsv%Wis Yessa . ++ 0 d;mi H%star)ttar um eignarr)ttarkr?fu r1kissj;Ws aW Landmannaafr)tti riW 1981 segir r)tturinn 1 niWurst?Wu sinni aW ?AlYingi hafi ekki sett l?g um Yetta efni, Y; aW YaW hefWi veriW eWlileg leiW til aW f kv?rWun handhafa r1kisvaldsins um mlefniW . Er h)r tt viW almenn l?g um eignarr)tt aW almenningum og afr)ttarl?ndum. 0 framhaldi af Yessu voru samin dr?g aW frumvarpi til sl1kra laga riW 1982, en s1Wan var riW 1984 samYykkt 1 r1kisstj;rninni aW skipa Yriggja manna nefnd til aW gera dr?g aW frumvarpi til laga um eignarr)tt aW almenningum og afr)ttum og skyldi nefndin hafa frumvarpsdr?gin fr rinu 1982 til hliWsj;nar.  fyrri hluta rsins 1993 skilaWi nefnd Yessi dr?gum aW frumvarpi til laga um Yj;Wlendur og kv?rWun marka eignarlanda, afr)tta og Yj;Wlendna, en ekki nWist samkomulag um flutning frumvarpsins milli Yverandi stj;rnarflokka Yar sem greiningur var um hvort kv%Wi Yess v%ru 1 samr%mi viW eignarr)ttarkv%Wi stj;rnarskrr. Xverandi iWnaWarrWherra, sem nC er fyrsti flutningsmaWur Yessa frumvarps, f;l valinkunnum l?gm?nnum aW endursemja frumvarpiW meW hliWsj;n af framkominni gagn#(9%9%FFԮrUni og var YaW gert m.a. meW Yv1 aW saminn var nUr kafli, III. kafli, um eignarnms- og b;takv%Wi. AW Yeim breytingum gerWum var taliW aW frumvarpiW samr%mdist umr%ddum stj;rnarskrrkv%Wum. Um YaW var Y; fram greiningur milli Yverandi stj;rnarflokka og l?gfr%Wilegra rWunauta Yeirra. MeW hliWsj;n af 1vitnuWum d;mum H%star)ttar og til Yess aW eyWa r)ttar;vissu er nauWsynlegt aW AlYingi taki afst?Wu og taki af tv1m%li sem aW liti flutningsmanna yrWi best gert meW Yv1 aW samYykkja frumvarp YaW sem h)r er flutt. * Meginefni frumvarpsins. ă ++ Meginefni Yessa frumvarps er aW kveWa meW skUrum h%tti aW r1kiW hafi umrWa- og hagnUtingarr)tt yfir orku allra vatnsfalla utan afmarkaWra landa sem hW eru einkaeignarr)tti, Y.e. orku vatnsfalla  afr)ttum og almenningum sem ekki eru 1 einkaeign, burts)W fr beitar- og veiWir)ttindum annarra aWila  s?mu afr)ttum. NCgildandi takm?rkunum  virkjunarr)tti vatnsfalla er haldiW og 1 11. gr. frumvarpsins er lagt til aW l?gfest verWi kv%Wi um b%tur til landeiganda sem land  aW vatnsfalli sem heimilaW hefur veriW aW virkja. Skulu b%turnar miWast viW sannanlegt tj;n landeigandans, Yar  meWal missi r)ttar hans til aW virkja vatnsfalliW til allt aW 200 kW raforkuframleiWslu ef um sl1kt er aW r%Wa. Athugasemdir viW einstakar greinar frumvarpsins.ă #Um 1. gr. ++ FrumvarpiW kveWur  um YaW meW ;tv1r%Wum h%tti aW r)ttur til umrWa og hagnUtingar  orku 1slenskra fallvatna utan eignarlanda sem hW eru einkaeignarr)tti s) 1 h?ndum r1kisins. H)r er Yv1 slegiW f?stu aW r1kiW hafi Yann r)tt  almenningum og afr)ttum, Y;tt aWrir aWilar kunni aW eiga Yar takm?rkuW eignarr)ttindi, svo sem beitarr)tt eWa r)tt til silungsveiWa. MeW hliWsj;n af Yv1 aW frumvarpiW hefur aWeins aW geyma kv%Wi um tiltekin vatnsr)ttindi er r)ttur r1kisins h)r nefndur umrWa- og hagnUtingarr)ttur en ekki eignarr)ttur, sbr. 2. gr. vatnalaga, nr. 15/1923. #Um 2. gr. ++ H)r er orka fallvatna sem Yegar hefur veriW tekin til nUtingar undanskilin fr umrWa- og hagnUtingarr)tti r1kisins skv. 1. gr. Eigendur virkjana sem Yegar hafa veriW byggWar eWa kunna aW vera 1 byggingu viW gildist?ku laganna geta Yv1 rekiW Y%r fram sem hingaW til. Ekki er heldur %tlunin meW frumvarpi Yessu aW fella Cr gildi heimildir sem AlYingi hefur Yegar veitt til virkjunar fallvatna en ekki hafa veriW nUttar Yegar l?gin taka gildi. Er YaW r)ttaW 1 lok 1. mgr. ++ 0 2. mgr. er lagt til kv%Wi sem skilyrWir framsal virkjunarleyfis samYykki rWherra og er YaW eWlilegt 1 lj;si Yess aW rWuneyti og stofnanir Yess hafa yfirsUn um orkumarkaWinn. #Um 3. gr. ++ H)r er Yv1 slegiW f?stu aW landeigendur hafi fram heimild til Yess aW nUta allt aW 200 kW afl 1 Yeim vatnsf?llum sem um land Yeirra renna n Yess aW Yurfa til Yess s)rstakt leyfi. kv%Wi Yetta samsvarar 2. mgr. 49. gr. vatnalaga, nr. 15/1923, og 10. gr. orkulaga, nr. 58/1967. ++ Landeigendur geta ekki aWskiliW Yennan r)tt fr landareign sinni, t.d. selt hann s)rstaklega.#(9%9%FFԌ#Um 4. gr. ++ Efni Yessarar greinar er 1 samr%mi viW kv%Wi nCgildandi laga, Y.e. 10. gr. orkulaga, nr. 58/1967. SC breyting er Y; gerW  uppsetningu aW vallt Yarf leyfi rWherra til Yess aW reisa og reka virkjun yfir tiltekinni aflgetu, en til Ctgfu leyfis til aW reisa og reka vatnsaflsvirkjun st%rri en 2.000 kW aW uppsettu afli Yarf samYykki AlYingis. #Um 5. gr. ++ ViW Ctgfu leyfis til virkjunar vatnsfalls og tengdra framkv%mda Yarf aW taka tillit til nttCruverndarsj;narmiWa. Xv1 Yykir r)tt aW leitaW s) umsagnar umhverfisrWherra Yannig aW um YaW s) fjallaW af s)rfr%Wingum umhverfisrWuneytisins og NttCruverndar r1kisins, sbr. 23. gr. laga um nttCruvernd, nr. 93/1996. ++ Einnig Yykir r)tt aW tekiW s) fram aW leitaW skuli umsagnar Orkustofnunar, en s)rfr%Wingar hennar bCa yfir margv1slegri Yekkingu  sviWi orkumla. #Um 6. gr. ++ Lagt er til aW rWherra hafi nokkurt svigrCm um efni virkjunarleyfis sem markist af aWst%Wum 1 hvert sinn. 0 greininni eru talin upp helstu atriWi sem fjallaW skuli um 1 virkjunarleyfi en upptalningin er ekki t%mandi. #Um 7. gr. ++ EWlilegt Yykir aW greitt s) leyfisgjald fyrir virkjunarleyfi og aW YaW miWist viW aflgetu fyrirhugaWs orkuvers. Lagt er til aW kv?rWun um sl1kt gjald s) tekin formlega meW l?gum um aukatekjur r1kissj;Ws. #Um 8. gr. ++ FrumvarpiW hefur Y meginstefnu aW rWherra gefi Ct ?ll virkjunarleyfi og aW framsal Yeirra s) skilyrt samYykki hans. Er YaW byggt  Yv1 aW YaW eigi aW vera  verksviWi rWherra aW framkv%ma hverju sinni stefnum?rkun AlYingis og r1kisstj;rnar 1 orkumlum og Yttur 1 Yeirri framkv%md s) aW hafa yfirumsj;n meW Yv1 aW framboW og eftirspurn  raforku haldist 1 hendur eftir Yv1 sem unnt er. #Um 9. gr. ++ Mikilv%gt er aW rWherra hafi heimild til Yess aW fylgja Yv1 eftir aW leyfishafi uppfylli Y skilmla sem honum eru settir. Xv1 er gert rW fyrir aW rWherra geti afturkallaW leyfi og eru Y s)rstaklega h?fW 1 huga gr;f brot  skilmlum. `"Um 10. gr. ++ kv%Wi Yessarar greinar er 1 samr%mi viW kv%Wi 55. gr. vatnalaga, nr. 15/1923, og hefur Yv1 lengi veriW gildandi r)ttur h)r  landi. `"Um 11. gr. ++ H)r er aW finna meginreglu um mat  Yv1 tj;ni sem landeigendur verWa fyrir ef rWherra veitir ?Wrum aWilum leyfi til virkjunar vatnsfalls sem Yeir eiga land aW. Er meginreglan sC aW Yeir eiga r)tt  b;tum fyrir YaW tj;n sem Yeir verWa fyrir en hins vegar ekki vegna tapaWs hagnaWar Yeirra af Yv1 aW byggja sjlfir vatnsaflsvirkjun, ef Yeir hefWu til Yess getu, eWa kr?fu til hlutdeildar 1 framt1WarhagnaWi Yess sem virkjun reisir.#(9%9%FFԌ++ Valdi virkjun Yv1 aW h%tta verWi rekstri smvirkjunar allt aW 200 kW eWa eigi verWi unnt aW byggja hana, myndast b;tar)ttur og sama er aW segja um b%tur vegna afnotamissis lands, skemmda  gr;Wri og troWnings  landi. Sl1kur b;tar)ttur myndast Y; ekki fyrr en virkjunarleyfi hefur veriW veitt ?Wrum en landeiganda. ++  sama htt skal meta b%tur fyrir tj;n sem aWilar verWa fyrir viW Y%r aWst%Wur sem lUst er 1 10. gr. eWa viW eignarnm, sbr. 12. gr. `"Um 12. gr. ++ NauWsynlegt er aW rWherra hafi heimild til aW veita virkjunarleyfishafa eignarnmsheimild.  kv%WiW s)r margar hliWst%Wur 1 1slenskum l?gum er varWa virkjanaml. `"Um 13. gr. ++ Greinin Yarfnast ekki skUringa. `"Um 14. gr. ++ Greinin Yarfnast ekki skUringa. `"Um 15. gr. ++ Lagt er til aW kv%Wi vatnalaga sem Umist eru efnislega tekin upp 1 frumvarp Yetta eWa samrUmast ekki efni Yess s)u felld brott.