Sala kristfjárjarðarinnar Utanverðuness, 1. umræða.
Hæstv. forseti. Frumvarp þetta er flutt til að afla heimildar fyrir stjórn Utanverðunesslegats í sveitarfélaginu Skagafirði til að selja jörðina Utanverðunes til ábúanda hennar.
Jörðin Utanverðunes er kristfjárjörð en kristfjárjarðir voru hluti af fátækraframfærslu sveitarfélaga fyrr á öldum. Voru jarðirnar gefnar í því skyni að fátæklingar í viðkomandi hreppi mættu njóta afgjalds eftir þær um aldur og ævi.
Jörðin var gefin Rípurhreppi í Skagafirði með gjafabréfi, dags. 31. janúar 1838. Gjöfinni skyldi varið í þágu munaðarlausra barna í hreppnum Stofnaður var sjóðurinn Utanverðunesslegat um gjöfina og er jörðin eign sjóðsins. Afgjald vegna jarðarinnar hefur runnið til sjóðsins.
Kristfjárjarðir verða ekki seldar nema til komi sérstök lagaheimild þar sem jarðirnar eru yfirleitt eigin eign sem má líkja við sjálfseignarstofnun eða eign sjóðs eins og er í þessu tilfelli. Hefur Alþingi ávallt sett það skilyrði að söluandvirði verði varið í samræmi við fornan tilgang kristfjárjarðarinnar.
Nauðsyn á lagaheimild til sölu jarðarinnar er til komin vegna beiðni núverandi ábúanda hennar til stjórnar Utanverðunesslegats um kaup á jörðinni. Hefur ábúandi búið einn á jörðinni frá árinu 1999 og er eigandi að fasteignum og fylgifé sem á jörðinni eru. Á jörðinni er nú stundaður sauðfjárbúskapur.
Um efni frumvarpsins vísast að öðru leyti til þess og athugasemda við það, en að lokinni þessari umræðu legg ég til að málinu verði vísað til hv. félagsmálanefndar og 2. umr.
Herra forseti. Mikið hefur verið rætt á hv. Alþingi undanfarna daga um eignarrétt ýmiss konar. Menn tala um að Ríkisútvarpið sé þjóðareign án þess að fara nánar út í hvað það þýðir. Hér erum við að ræða um nokkuð merkilegan eignarrétt sem eru kristfjárjarðir og kristfé, en í Íslandssögu Einars Laxness segir svo, með leyfi forseta:
„Kristfé, fé gefið Kristi til framfærslu „guðs fátækra“ eða þeim til styrktar með öðrum hætti, sem kirkjuvaldið hvatti menn þegar um miðja þjóðveldisöld til að gefa sér til sáluhjálpar eða guðsþakka, enda þurfti ekki að greiða tíund af slíkum gjöfum.“
Við erum sem sagt að fjalla hér um eign sem er eign Krists, þ.e. Jesú Krists, og menn þurfa að hafa það í huga. Nú geta verið vandræði að fá heimild til að selja slíka jörð vegna þess að eigandinn er ekki við og þess vegna tekur Alþingi sér leyfi til þess að gefa heimild til að selja þessa jörð enda reiknar maður með því að gott verð fáist fyrir jörðina og það renni þá til þess legats sem um jörðina er stofnað og arður þess verði þá notaður í upphaflegum tilgangi, að sú eign verði notuð í þeim tilgangi sem segir til framfærslu „guðs fátækra“.
Þessar jarðir voru oft á tíðum nefndar sælubú og stundum voru þær settar upp við ferjustaði til þess að auðvelda mönnum að komast til kirkju. Elsti kristfjármáldaginn er frá Bakka í Borgarfirði, (Ferjubakka), til að hjálpa mönnum að fá stuðning til að komast yfir ána. Í rauninni hefði það fé átt að renna til brúarinnar þegar hún var byggð á sínum tíma. Ekki veit ég hvort það var gert.
Þetta frumvarp er dálítið athyglisvert í ljósi umræðunnar um eignarrétt sem menn hafa talað mikið um, um sjálfseignarstofnanir, um einkaeignarrétt, um þjóðareign o.s.frv., um ríkið, um ríkiseign — sumir segja að ríkiseign sé sama og eign þjóðarinnar, sem ég er alfarið á móti vegna þess að ríkið er jú lögpersóna, það er ákveðinn aðili í þjóðfélaginu — og hér erum við að fjalla um eignarrétt þar sem fé hefur verið gefið Kristi og hann á.