aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka, 2. umræða.
Frú forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti um frumvarp til laga um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka, frá hv. efnahags- og viðskiptanefnd.
Nefndarálitið er að finna á þskj. 1275 og þar er getið um gesti sem komu til nefndarinnar sem og umsagnir sem bárust henni. Þá er frumvarpinu einnig lýst.
Nefndin leggur til að gerðar verði ýmsar breytingar á frumvarpinu, flestar þeirra tæknilegar sem lýst er í nefndaráliti en nokkrar efnislegar sem ég ætla að ræða.
1. Lagðar eru til tvær breytingar á 4. gr. Annars vegar að orðinu „viðvarandi“ verði bætt við a-lið til að undirstrika að átt sé við samninga sem ætlað er að gildi til lengri tíma. Hins vegar er lagt til að á eftir b-lið 1. mgr. komi nýr stafliður um að kanna þurfi áreiðanleika viðskiptamanns fari gjaldeyrisviðskipti hans yfir 1.000 evrur. Þetta er sett inn til að nálgast sjónarmið Samtaka banka og verðbréfafyrirtækja, samanber umsögn þeirra.
2. Lagðar eru til breytingar á 5. gr. Í fyrsta lagi eru lagðar til breytingar á 1. málsl. 1. mgr. til að taka af allan vafa um að ákvæðið eigi bæði við um viðvarandi samningssamband og einstök viðskipti. Í öðru lagi eru lagðar til breytingar á 3. mgr. til að taka af öll tvímæli um hvernig kennsl skuli borin á þriðja mann með því að vísa í a- og b-lið 1. mgr.
Þá eru þrjár tæknilegar breytingar sem ég ætla að láta vera að fara yfir.
6. Lögð er til breyting á fyrri málslið 3. mgr. 16. gr. til að taka af allan vafa um að ákvæðið eigi jafnframt við þegar lögmaður veitir ráðgjöf um hvort höfða eigi dómsmál eða komast hjá dómsmáli. Tillaga þessi tekur mið af ábendingu Lögmannafélags Íslands um að gæta samræmis við 2. mgr. 9. gr.
Svo eru tvær tæknilegar breytingar.
9. Lögð er til breyting á 29. gr. um að gildistöku 12. gr. verði frestað til að koma til móts við beiðni Samtaka banka og verðbréfafyrirtækja um aðlögunartíma til að undirbúa framkvæmd samkvæmt þessu ákvæði, en gert er ráð fyrir því að ákvæði 12. gr. taki gildi 1. janúar 2007.
Nefndin leggur til að frumvarpið verði samþykkt með fyrrnefndum breytingum sem gerð er tillaga um í sérstöku þingskjali.
Í nefndinni var rætt ítarlega um þær auknu heimildir sem veittar eru bönkum og fjármálafyrirtækjum til að veita upplýsingar um reikninga þriðju aðila til opinberra aðila. Miklar umræður urðu um hvernig ríkið gengur í auknum mæli á réttindi einstaklinga sem er afleiðing af hryðjuverkunum í Bandaríkjunum fyrir nokkrum árum og mikið var rætt í nefndinni um það hvort menn væru hugsanlega að ganga of nærri persónurétti einstaklinga. Vegna þess hyggst nefndin taka málið aftur inn milli 2. og 3. umr. og ræða enn frekar það atriði og gera hugsanlega breytingar á frumvarpinu ef þurfa þykir þannig að gætt sé persónuverndar einstaklinga ef upplýsingar um reikninga þeirra eru gefnar til opinberra aðila.
Hv. þm. Jóhanna Sigurðardóttir var fjarverandi við afgreiðslu málsins og hv. þm. Ögmundur Jónasson skrifar undir álit þetta með fyrirvara.
Undir nefndarálitið rita hv. þingmenn Pétur H. Blöndal, Jónína Bjartmarz, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, Guðjón Ólafur Jónsson, Birgir Ámannsson, Ingvi Hrafn Óskarsson, Ögmundur Jónasson, með fyrirvara, og Lúðvík Bergvinsson.
Hæstv. forseti. Ég ætla að gera grein fyrir þeim fyrirvara sem ég hef gert um þetta frumvarp. Ég tek undir það sem hv. þm. Pétur H. Blöndal sagði um persónuverndina almennt í kjölfar hryðjuverka í Bandaríkjunum í september 2001. En eins og við þekkjum hafa verið gerðar ýmsar breytingar á lögum þar, sem eru afar varhugaverðar og hafa síðan verið að birtast í lagasetningum víðs vegar um heiminn á eins konar keðjuverkandi hátt.
Fyrirvari minn lýtur þó að öðru, hann lýtur að því sem snertir skilgreiningu á hryðjuverkum. Tilgangur þessara laga eins og hann er skilgreindur í 1. gr. er eftirfarandi, með leyfi forseta:
„Tilgangur laga þessara er að koma í veg fyrir peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka með því að skylda aðila sem stunda starfsemi er kann að verða notuð til peningaþvættis og fjármögnunar hryðjuverka til að þekkja deili á viðskiptamönnum sínum og starfsemi þeirra og tilkynna um það til bærra yfirvalda verði þeir varir við slíka ólögmæta starfsemi.“
Ekki er ég andvígur þessu. Ég vil koma í veg fyrir peningaþvætti og hvers kyns svindl og að sjálfsögðu einnig hryðjuverk. Spurningin snýst hins vegar um hitt: Hvað eru hryðjuverk? Hvernig skilgreinum við hryðjuverk? Í 3. gr. laganna segir í 2. tölulið, með leyfi forseta:
„Fjármögnun hryðjuverka: Öflun fjár í þeim tilgangi eða með vitneskju um að nota eigi það til að fremja brot sem er refsivert skv. 100. gr. a almennra hegningarlaga.“
Hvað segir í 100. gr. almennra hegningarlaga? Hún er reyndar alllöng og í nokkrum liðum en þar segir m.a. í a-lið 100. gr.:
„Fyrir hryðjuverk skal refsa með allt að ævilöngu fangelsi hverjum sem í þeim tilgangi að valda almenningi verulegum ótta eða þvinga með ólögmætum hætti íslensk eða erlend stjórnvöld eða alþjóðastofnun til að gera eitthvað eða láta eitthvað ógert eða í því skyni að veikja eða skaða stjórnskipun eða stjórnmálalegar, efnahagslegar eða þjóðfélagslegar undirstöður ríkis eða alþjóðastofnunar fremur eitt eða fleiri af eftirtöldum brotum, þegar verknaðurinn í ljósi eðlis hans eða með hliðsjón af aðstæðum þegar og þar sem hann er framinn getur skaðað ríki eða alþjóðastofnun alvarlega:
1. manndráp,
2. líkamsárás,
3. frelsissviptingu,
4. raskar umferðaröryggi skv. 1. mgr. 168. gr., truflar rekstur almennra samgöngutækja o.fl. skv. 1. mgr. 176. gr. …“
Hér er sem sagt vísað í truflun á rekstri almennra samgöngutækja og fleira samkvæmt 1. mgr. 176. gr. Lítum þá á hvað er að finna í 176. gr. Þar segir eftirfarandi, með leyfi forseta:
„Ef maður veldur með ólögmætum verknaði verulegri truflun á rekstri almennra samgöngutækja, opinberum póst-, síma- eða útvarpsrekstri eða rekstri stöðva eða virkjana, sem almenningur fær frá vatn, gas, rafmagn, hita eða aðrar nauðsynjar, þá varðar það fangelsi allt að 3 árum, eða sektum, ef málsbætur eru.“
Truflun á útvarpsrekstri getur sem sagt leitt til þessa, það er með öðrum orðum skilgreint sem hryðjuverk samkvæmt þeim lögum sem hér er lagt til að við samþykkjum.
Er líklegt að það leiði til málssóknar trufli menn útvarpsrekstur? Já, það hefur reyndar gerst. Það gerðist eftir verkfall opinberra starfsmanna árið 1984. Þá var rekstur útvarpsins stöðvaður hinn 1. október vegna þess að ríkisstjórnin greiddi mönnum ekki laun eins og vera bar fyrir unna vinnu og starfsmenn lögðu niður störf. Sá sem hér stendur var í hópi þeirra sem dregnir voru fyrir rétt, fyrst undirrétt og svo sá ríkissaksóknari ástæðu til að skjóta málinu til Hæstaréttar og krefjast fangelsisdóms vegna þessa. Þá spyr ég: Er stuðningur við Starfsmannafélag sjónvarpsins kannski stuðningur við hryðjuverk? Nú kann þetta að hljóma eins og hvert annað grín en ég meina það ekki sem slíkt. Ég er bara að segja að við skulum hyggja vel að því sem við erum að festa í lögin og skoða nákvæmlega hvert allir þessir angar og þessar rætur liggja eins og ég hef rakið hér.
Hæstv. forseti. Ég vildi gera grein fyrir þessu og vara við því að við samþykkjum ákvæði sem þessu tengist. Ég velti því mikið fyrir mér hvort ég ætti að samþykkja frumvarpið að öðru leyti og hafa fyrirvara. Ég ákvað að gera það vegna þess að ég tel mjög mikilvægt að koma í veg fyrir peningaþvætti og að sjálfsögðu einnig fjármögnun hryðjuverka ef þau eru raunveruleg. Ég vara hins vegar við þessum öngum, að við förum ekki að reisa skorður við stuðningi við samtök sem eru lýðræðisleg, byggja á andófi hugsanlega, lýðræðislegu andófi, og að við séum varkár þegar við drögum línur í þessum efnum. Við munum í mínum flokki, þingflokki Vinstri hreyfingarinnar – græns framboðs, greiða atkvæði gegn þessari grein sem snýr að orðskýringum og leggja þar með áherslu á þennan skilning okkar og þessi varnaðarorð.