Ríkisútvarpið ohf., frh. 3. umræðu.
Frú forseti. Við erum með hér til 3. umr. frumvarp hæstv. menntamálaráðherra um Ríkisútvarpið ohf. en megintilgangur frumvarpsins er að gera Ríkisútvarpinu kleift að fóta sig í þessu gerbreytta umhverfi sem er á fjölmiðlamarkaðnum og gera þar með útvarpinu mögulegt að efla starfsemi sína og, ef eitthvað er, sækja fram. Í frumvarpinu eru einnig hlutverk og skyldur Ríkisútvarpsins skilgreindar og mér finnst það vera mikilvægt. Frumvarpinu fylgja enn fremur metnaðarfull drög að þjónustusamningi sem ég held að við flest getum verið sammála um að sé málinu til framdráttar. Mér hefur heyrst það á flestum þeim sem tekið hafa til máls í málinu. Verði frumvarpið að lögum verður Ríkisútvarpið að ríkishlutafélagi, opinberu hlutafélagi, ohf., í almannaeigu.
Í 1. gr. frumvarpsins segir, með leyfi forseta:
„Ríkisútvarpið ohf. er sjálfstætt hlutafélag í eigu íslenska ríkisins. Sala félagsins eða hluta þess, sameining þess við önnur félög eða slit þess er óheimil.“
Þarna kemur skýrt fram í 1. gr. frumvarpsins sem ég las rétt í þessu að félagið verður ekki selt og því verður ekki skipt upp. Það má auðvitað spyrja af hverju ég sjái mig knúna til að ítreka það svo hér í byrjun máls míns en það er einfaldlega vegna þess að mér finnst aftur og aftur að menn hafi endurtekið það ranglega í umræðum hér, og fram hefur komið í ræðum hv. þingmanna stjórnarandstöðunnar, að nú sé verið að stíga fyrsta skref í átt til einkavæðingar útvarpsins. Sumir hafa byggt málflutning sinn alfarið á því.
Eins og sömu hv. þingmenn vita er einfaldlega hægt að selja Ríkisútvarpið í dag með því að fá til þess heimild í fjárlögum með svokallaðri 6. gr. heimild, það er ekki flóknara en svo. Ég tel því að ef eitthvað er sé með þeim aðgerðum sem hér er verið að fara í og með því frumvarpi sem hér er til umfjöllunar verið að torvelda sölu útvarpsins enda er það stefna þessarar ríkisstjórnar að áfram verði rekið hér almannaþjónustuútvarp í eigu allrar þjóðarinnar. Þetta finn ég mig knúna til að taka sérstaklega fram þar sem mér finnst að sumir hv. þingmenn stjórnarandstöðunnar sem taka þátt í þessari umræðu geri því skóna að nú sé verið að auðvelda sölu Ríkisútvarpsins eða taka fyrstu skrefin til einkavæðingar. Ég spyr þá hina sömu hvort þeir séu sáttir við hvernig fyrirkomulaginu er háttað í dag þar sem einfaldlega er hægt að fá heimild, svokallaða 6. gr. heimild í fjárlögum, til að selja útvarpið. Það væri áhugavert að heyra svör þeirra við því.
Staða og framtíð Ríkisútvarpsins hefur verið eitt helsta ágreiningsefni stjórnarflokkanna í þeirra annars farsæla samstarfi, það hlýtur öllum að vera ljóst sem fylgst hafa með stjórnmálum. Af hverju er það svo? Jú, það er vegna þess að framsóknarmenn hafa alltaf viljað standa vörð um Ríkisútvarpið og gera því mögulegt, ef eitthvað er, að sækja enn frekar fram. Framan af í samstarfi þessara tveggja flokka voru sjálfstæðismenn — þó ekki allir — þeirrar skoðunar að ríkið ætti ekki að standa í fjölmiðlarekstri nema þá með takmörkuðum hætti. Frá því að þessari skoðun var mjög haldið á lofti hefur einfaldlega fjölmiðlaumhverfið breyst. Svo að ég leyfi mér að tala bara hreint út skipti þáverandi formaður Sjálfstæðisflokksins um skoðun á Ríkisútvarpinu og framtíð þess í ljósi þessara breytinga á fjölmiðlamarkaðnum.
Þá hófust viðræður stjórnarflokkanna um með hvaða hætti væri verið að breyta lögum um Ríkisútvarpið enda kallar breytt fjölmiðlaumhverfi á breytingar. Þá er ég ekki einungis að tala um stöðuna á Íslandi heldur líka þær breytingar sem orðið hafa almennt á fjölmiðlaumhverfinu á alþjóðavísu, í því alþjóðasamstarfi og með þeim skuldbindingum sem við höfum undirgengist. Stofnunin sjálf hefur líka kallað eftir breytingum og í það minnsta hluti starfsmanna. Stjórnarflokkarnir sem mynda lýðræðislega kosinn meiri hluta þingsins eru einnig þeirrar skoðunar og þess vegna hafa þau frumvörp sem litið hafa dagsins ljós á þessu kjörtímabili verið lögð fram. Bara svona til upprifjunar eru auðvitað í gildi lög um stofnunina frá 1986 sem eitt og sér þýðir að væntanlega þarf einhverja endurskoðun á.
Mig langar aðeins í byrjun að taka það fram að ég er ekki sammála t.d. skoðun hv. þm. Péturs Blöndals sem hefur, a.m.k. í atkvæðaskýringu á einhverjum stigum þessa máls, lýst þeirri skoðun sinni að selja eigi Ríkisútvarpið. Ég er einfaldlega ekki sammála hv. þingmanni Sjálfstæðisflokksins og ekki hefur hans skoðun heldur hlotið hljómgrunn meiri hluta stjórnarliðsins eða ríkisstjórnarinnar því að það er eins og ég segi ekki ætlun okkar að selja útvarpið, frekar að styrkja það, og ég er viss um að menn geta vottað það að þær ríkisstjórnir sem Framsóknarflokkurinn hefur átt aðild að hafa aldrei haft áform um að selja útvarpið.
Það má kannski segja að þessi óeining um breytingar á starfsemi RÚV hafi hamlað eðlilegri þróun innan stofnunarinnar og nú er svo komið að óvissa um framtíðarskipan Ríkisútvarpsins hefur lamandi áhrif á reksturinn. Ég kom sjálf fyrst að málinu þegar ég settist á þing í haust og tók sæti í hv. menntamálanefnd en auðvitað hef ég fylgst með málinu sem varaþingmaður og tekið þátt í umræðum um stöðu og hlutverk RÚV á vettvangi míns flokks, Framsóknarflokksins.
Miklar breytingar hafa orðið á efni frumvarpsins frá því að það var fyrst lagt fram á þingi fyrir tæpum tveimur árum og unnið hefur verið að lagfæringum á efni þess í menntamálanefnd Alþingis og af hálfu menntamálaráðuneytisins. Ég held að það sé óhætt að halda því fram að öll hv. menntamálanefnd hefur lagt sig fram við að fjalla mjög málefnalega og efnislega um málið og fengið til þess á sinn fund hina ýmsu sérfræðinga. Eins og margoft hefur komið fram hafa verið haldnir margir fundir og margir gestir hafa komið. Það er gott enda á að fara vel og vandlega yfir mikilvæg málefni. Ég tel að sú málamiðlun stjórnarflokkanna sem kemur fram í frumvarpinu sem við hér ræðum af miklum móð, í það minnsta hv. stjórnarandstaða, sé góð og mikilvæg fyrir þróun og framtíð Ríkisútvarpsins ohf., almannaþjónustuútvarps allra landsmanna.
Einhverjum hv. þingmönnum stjórnarandstöðunnar hefur orðið tíðrætt um stefnu Framsóknar í málefnum útvarpsins. Það kemur mér í sjálfu sér ekki á óvart að menn leiti í smiðju Framsóknarflokksins eftir góðum málum og hugmyndum. Öllum er það í sjálfu sér velkomið. Ég frábið mér hins vegar að hv. þingmenn stjórnarandstöðunnar taki að sér hlutverk einhvers konar stjórnmálaskýranda eða þykist hafa þá þekkingu á innanbúðarmálum Framsóknar að þeir hafi uppi þau ummæli sem sumir þeirra hafa látið falla í umræðunum. Ég held að það sé engum til framdráttar að vera í þeim hnútuköstum hér.
Framsóknarflokkurinn hefur alltaf lagt áherslu á að hér á landi verði rekinn öflugur ríkisfjölmiðill þar sem rækt verði lögð við íslenska tungu, sögu þjóðarinnar og menningararfleifð sem þjónusti alla landsmenn, mæti kröfum um gæði og fjölbreytni, veiti áreiðanlega og hlutlæga fréttaþjónustu svo að ég nefni nú það helsta. Þar sem ályktanir flokksins hafa nokkrum sinnum verið nefndar hér í umræðunni og margsinnis rangtúlkaðar finnst mér við hæfi að ég lesi upp ályktun flokksþings Framsóknarflokksins. Flokksþingið ákveður meginstefnu flokksins í landsmálum, setur flokknum lög og hefur æðsta vald í málefnum hans.
Með leyfi forseta hljóðar flokksþingsályktun um RÚV frá 2005 svo:
„Mikilvægt er að Ríkisútvarpið verði áfram í þjóðareigu og sjálfstæði þess eflt. Hraða ber endurskoðun laga um Ríkisútvarpið þar sem m.a. stjórnskipulag stofnunarinnar verður endurskilgreint og mið tekið af nýju fjölmiðlaumhverfi. Skoðaðar verði mismunandi leiðir til að standa undir rekstrarkostnaði. Uppbyggingu og rekstri landshlutaútvarps verði haldið áfram og rekstrargrundvöllur tryggður.“
Með þeim breytingum sem eru hér til umfjöllunar er verið að festa almannaútvarp í sessi og forusta Framsóknarflokksins hefur fylgt þessari flokksþingsályktun mjög eftir. Þau atriði sem við framsóknarmenn höfum fyrst og fremst viljað standa vörð um er að RÚV sé ekki til sölu, verði áfram í eigu allrar þjóðarinnar, að hlutverk þess og staða verði tryggð, að réttindi starfsmanna séu tryggð að því leyti sem hægt er við þessar aðstæður og að RÚV hafi möguleika til þess að eflast og sækja enn frekar fram.
Að sama skapi viljum við að áfram sé í boði fyrir landsmenn fjölbreytt flóra fjölmiðlunar. Í umræðum, nú síðast held ég á gamlársdag, sem ég heyrði í Ríkisútvarpinu þar sem fjölmiðlafræðingar fjölluðu um fjölmiðlamarkaðinn, Þorbjörn Broddason og Hjördís Finnbogadóttir að mig minnir, kom fram að það er auðvitað ótrúlega fjölbreytt flóra fjölmiðlunar á Íslandi miðað við okkar 300 þús. manna samfélag. Það ber vott um grósku og kraft þessarar þjóðar og við höfum alltaf fagnað því. Það er mikilvægt að við höldum því til haga að hér geti áfram starfað þessi fjölbreytta flóra og það er þannig að sjá í þróun á fjölmiðlamarkaðnum bara á síðustu vikum og mánuðum að miðað við fyrirliggjandi frumvarp treysta gamlir og nýir eigendur fjölmiðla sér til að sækja enn frekar fram þannig að það virðist ekki hafa annað en þau góðu áhrif. (Gripið fram í.)
Hæstv. forseti. Ég sé í sjálfu sér ekki ástæðu til að lengja mjög þá umræðu sem hér fer fram um þetta frumvarp. Hv. þingmaður Framsóknarflokksins Dagný Jónsdóttir, varaformaður menntamálanefndar, fór vel yfir málið í ræðu sinni hér í þinginu í gær og raunar í fyrri umræðum líka og ég vísa til þeirra ræðna og nefndarálita með frumvarpinu að öðru leyti. Ófátt hefur verið sagt um málsmeðferð þessa máls en ég verð að segja það fyrir mitt leyti að frá því að ég hóf sjálf að taka þátt og fylgjast með meðferð þessa máls finnst mér meðferðin almennt hafa verið góð. Hv. menntamálanefnd hefur lagt sig fram við að fá þá gesti á fundi nefndarinnar sem óskað hefur verið eftir og átt mikla og málefnalega og efnislega umræðu um málið enda er mikilvægt að svo sé. Þingfundahléið um jólin eftir 2. umr. var til að mynda vel notað til að fara yfir málið og ég held að í allt hafi um sex fundir verið haldnir núna.
Ég tek undir það sem hefur verið sagt um framgang fjármálaráðuneytisins hvað varðar afhendingu þeirra bréfasendinga sem gengu milli ráðuneytisins og Eftirlitsstofnunar EFTA, ESA. Mér finnst ótækt að ráðuneytið hafi ekki upplýst þá nefnd sem hefur þetta mál til meðferðar um samskiptin og þessi framganga er alls ekki til þess fallin að hjálpa til við málið. Auðvitað var nefndarmönnum kunnugt um fyrri bréfaskipti og samskipti þessara aðila en það breytir því ekki að mér hefði þótt eðlilegt að ráðuneytið hefði haft forustu um að skýra fyrr frá seinni samskiptum og seinni bréfum sem þarna gengu á milli. Ég vil þó segja að um leið og hv. formanni nefndarinnar var kunnugt um tilvist og áframhaldandi bréfaskipti óskaði hann eðlilega eftir því að nefndin fengi aðgang að bréfunum. Þau bárust þá í hólf okkar og höfðum við tækifæri til að kynna okkur efni þeirra fyrir fund þar sem síðan var farið efnislega yfir málið. Við lestur gagnanna kom fram að við þekktum þetta að mestu leyti þó að það afsaki ekki þessa framkomu ráðuneytisins í garð nefndarinnar.
Málið hefur nú verið rætt á þrem þingum og auðvitað tekið miklum breytingum. Segja má nefndinni til hróss að hún hefur tekið af skarið um að færa þetta mál til sífellt betri vegar. Það er ekkert skrýtið að breytingar hafi orðið á málinu enda hefur fjölmiðlaumhverfið breyst mjög og umræðan þroskast í samfélaginu um hvert við stefnum og ég ætla hvorki að endurtaka í hve margar klukkustundir né hve marga fundi né hve margir gestir hafi komið á fundi nefndarinnar. Það hefur komið hér fram.
Ég vil bara að lokum segja að auðvitað mun þetta mál hljóta þá eðlilegu þinglegu meðferð sem hér er fram undan og verður rætt í þann tíma sem hv. þingmenn telja nauðsyn til. Það er auðvitað okkar lýðræðislegi réttur, þingmanna, að ræða um málið. Hér var rætt mikið um fundarsköp og fundarstjórn forseta og því finnst mér mikilvægt að ég lýsi þeirri skoðun minni að auðvitað á að ræða þetta mál í þann tíma sem menn telja sig þurfa. Það er lýðræðislegur réttur þeirra sem á þinginu sitja og það er auðvitað rétt að fulltrúar allra flokka hafa notfært sér þennan rétt í gegnum tíðina. Er það vel. Það breytir því ekki að það er ósköp eðlilegt að menn endurskoði þingsköp sem samþykkt voru 1993. Ég er þeirrar skoðunar eins og ég veit að langflestir þingmenn eru að við þurfum með einhverjum hætti að færa starf þingsins fram í tímann og kannski mæta betur breyttum háttum. Það er verkefni sem mér skilst að sé í fullum gangi og aðild að því eiga fulltrúar allra þingflokka. Auðvitað gera menn ekki slíkar breytingar á starfsháttum þingsins eða þingsköpum nema allir séu því samþykkir.
Frú forseti. Það er beinlínis dapurlegt að hlusta á þá sjálfsblekkingu sem þingmenn Framsóknarflokksins eru greinilega haldnir. Mér finnst dapurlegt að sjá hina ungu og efnilegu þingmenn Framsóknarflokksins fasta eins og viðkvæm, nýfædd folöld í mýri þessarar sömu sjálfsblekkingar. Hér talar hv. þingmaður um stefnu Framsóknarflokksins og frábiður sér það eiginlega að aðrir menn leyfi sér að mæla hana á þeim kvarða sem stefnan er. Hv. þingmaður las upp stefnu sem samþykkt var á flokksþingi Framsóknar árið 2005.
Má ég lesa, með leyfi forseta, úr stefnu flokksins frá flokksþingi 1999 þar sem segir:
„Allar rásir Ríkisútvarpsins verði áfram í ríkiseigu og því verði ekki breytt í hlutafélag.“
Má ég lesa upp, með leyfi hæstv. forseta, ályktun flokksþings 2003:
„Breyta skal rekstrarformi Ríkisútvarpsins í sjálfseignarstofnun …“
Frú forseti. Svo kemur hv. þingmaður og les upp nýjustu útgáfuna frá árinu 2005 sem er staðfesting og sönnun á því sem við höfum haldið hér fram, að það er búið að svínbeygja Framsóknarflokkinn þannig að hann er allur í einum keng. Ástæðan fyrir því að flokkurinn er rúinn fylgi, búið að tæta af honum trúnaðinn, búið að tæta af honum a.m.k. hálfan þingflokkinn miðað við kannanir, er nákvæmlega það að flokkurinn er ekki trúr hugsjónum sínum. Hann svíkur þær. Hann stendur ekki við þau loforð sem hann gefur þjóðinni. (Gripið fram í.) Það eru skýringarnar sem eru á því að flokkurinn er lentur í þessari þungu stöðu.
Frú forseti. Af hverju tekur Framsóknarflokkurinn að sér það hlutverk að keyra þetta mál í gegn af miklu meira offorsi en þingmenn flokksins? Nú hafa helmingi fleiri þingmenn Framsóknar mælt fyrir málinu í þessari umræðu (Forseti hringir.) og talað samtals sjö sinnum lengur en þingmenn Sjálfstæðisflokksins. Ég spyr: Af hverju?
Frú forseti. Það er gott að hv. þm. Össur Skarphéðinsson sé þvílíkur áhugamaður um stefnu Framsóknarflokksins sem ég lái honum ekki — enda finnst mér hún vera góð — að hann haldi til haga öllum okkar ályktunum.
En eins og ég rakti í ræðu minni þá hefur fjölmiðlaumhverfið það mikið breyst að eðlilega breytast straumar og stefnur í þessu. Ég hélt nú að Samfylkingin kannaðist við að hún hefði smám saman kannski breytt af og til stefnu sinni. Menn þurfa ekki að leita lengra aftur en bara að horfa á sjávarútvegsmálin. Var ekki stefnu Samfylkingarinnar í sjávarútvegsmálum breytt svo sem í einni ræðu á aðalfundi LÍÚ? Við getum svo sem talið fleiri atriði upp. (Gripið fram í.)
Það er auðvitað þannig að við áttum lýðræðislegar samræður, eins og ég held að allir stjórnmálaflokkar þekki innan sinna raða, um stefnu í þessu máli. Ég las áðan þá nýjustu flokkssamþykkt sem við eigum um Ríkisútvarpið. Það sem við erum að gera hér í dag og það frumvarp sem hér liggur fyrir er á allan (Forseti hringir.) hátt í samræmi við hana.
Frú forseti. Í fyrsta lagi hefur Samfylkingin ekki breytt sinni stefnu í sjávarútvegsmálum. Í öðru lagi er það rétt hjá hv. þingmanni að auðvitað laga stundum flokkar stefnu sína að breyttum viðhorfum. Það var ekkert óeðlilegt við það þó að Framsóknarflokkurinn breytti í takt við breytingar í tíðarandanum stefnu sinni gagnvart einstökum þáttum stjórnmálanna, hugsanlega útvarpsrekstri líka. Það liggur hins vegar alveg ljóst fyrir af hverju Framsóknarflokkurinn eða forusta hans, ritari hans, hefur breytt stefnunni í þessum efnum. Það er vegna þess að Framsóknarflokkurinn er kúgaður af Sjálfstæðisflokknum til þess að gera það. Forusta Framsóknarflokksins lætur knýja sig niður á hnén og tekur hverju sem er þrátt fyrir að fyrir liggi að fylgi flokksins, það sem eftir er af því, grasrótin í flokknum, er allt annarrar skoðunar. Það hafa komið fram bæði borgarfulltrúar, ungir leiðtogar og varaþingmenn á síðustu vikum og missirum og staðfest þetta.
Ég spyr enn og aftur. Af hverju taka þingmenn Framsóknarflokksins að sér þetta hlutverk? Það meira að segja fer þeim illa.
Frú forseti. Stefna Framsóknarflokksins er unnin í breiðum hópi grasrótarinnar. Í þessum rúmlega 10.500 manna flokki — þetta er fjöldahreyfing í raun og veru — er hún unnin í aðdraganda flokksþinga með þeim hætti — og mér þykir rétt að upplýsa hv. þm. Össur Skarphéðinsson um það — að öllum flokksmönnum gefst þáttur í að taka þátt í málefnastarfi sem fer fram á netinu og á fundum um allt land. Svo koma menn með þær ályktanir sem þar hafa verið samdar og fara með inn á flokksþingið. Við handskrifum ekki handritið fyrir fram heldur kemur grasrótin og stjórnar því.
Af því hann vitnar til grasrótarinnar og framsóknarmanna um allt land þá hefur sú sem hér stendur farið á um 20 fundi nú á þessu haustmissiri um allt land og hitt þar framsóknarmenn, okkar trúnaðarmenn alls staðar, og haldið opna fundi. Ég get bara upplýst það að hvergi var minnst á RÚV-frumvarpið. Þetta er ekki mál sem er heitt í okkar röðum … (ÖS: Það er nú ekki rétt.) … þetta er mál sem er (Forseti hringir.) ekki heitt í okkar röðum (Gripið fram í.) vegna þess að við höfum fullan stuðning til þess að fylgja þessu eftir.
Frú forseti. Ég þakka þingmanni fyrir ágæta ræðu. Ég tek undir það að þetta frumvarp hefur hlotið mikla umfjöllun í menntamálanefnd og margir gestir hafa verið þar kallaðir til.
Þrátt fyrir það hefur nefndin ekki viljað gera breytingar á frumvarpinu til að draga úr óvissu um kjör starfsmanna RÚV. Því spyr ég hv. þm. Sæunni Stefánsdóttur: Telur þingmaðurinn að réttindi og kjör starfsmanna Ríkisútvarpsins skerðist ekki ef þetta frumvarp Ríkisútvarpið ohf. verður að lögum?
Frú forseti. Ég þakka hv. þingmanni fyrir fyrirspurn hans. Við meðferð málsins höfum við fengið á fundi okkar fulltrúa bæði starfsmannaskrifstofu fjármálaráðuneytisins sem og fulltrúa þeirra stéttarfélaga sem um ræðir.
Það er alveg ljóst að það hefur verið margítrekað við okkur að réttindi starfsmanna og kjör munu ekki skerðast við formbreytinguna. Síðan verður það auðvitað undir þessum starfsmannafélögum og viðsamningsaðila þeirra í framtíðinni komið hvernig menn muni haga því til framtíðar enda getum við ekki bundið hendur launþeganna.
Ég held að fulltrúi launþega — ef ég man rétt tengist hv. þingmaður SFR með einhverjum hætti — ætti að sjá að ekki sé rétt að binda hendur launþeganna til þeirrar framtíðar að þeir hafi ekki það vald eða þau eðlilegu réttindi að geta sjálfir samið um sín kjör til framtíðar.
En ég get fullvissað hv. þingmann um að (Forseti hringir.) afar vel hefur verið farið yfir þessi mál og þau undirbúin. Ég held því að við þá formbreytingu sem mun væntanlega eiga sér stað við þessi lög að ekkert mál hafi verið jafn vel undirbúið. (Forseti hringir.)
Frú forseti. Þá verð ég að upplýsa það hér að hv. þm. Sæunn Stefánsdóttir fer ekki með rétt mál. Annars vegar má lesa það út úr hennar máli að fulltrúar hagsmunasamtaka hafi lýst því yfir á fundi nefndarinnar að þetta mundi ekki skerða kjör og réttindi. Það er ekki rétt. Forsvarsmenn hagsmunasamtaka hafa opinberað það að með þessu frumvarpi verður kippt úr sambandi lögum um réttindi og skyldur opinberra starfsmanna sem þýðir að kjör þeirra skerðast. Því miður þá er það þannig.
Talandi um grasrót, frú forseti, þá ætla ég að fá að lesa upp úr Fréttablaðinu frá 29. nóvember 2006. Þar segir, með leyfi forseta:
„Stjórn Sambands ungra framsóknarmanna samþykkti í gær ályktun þar sem þingmenn eru hvattir til þess að samþykkja ekki frumvarp um RÚV ohf.“
Þetta er nú blessuð grasrótin í Framsókn.
Virðulegi forseti. Jú, ungir framsóknarmenn, Samband ungra framsóknarmanna er svo sannarlega hluti af grasrót flokksins. Þessi ályktun þeirra hefur verið gerð ljós og við tekið hana til greina. En hún kemur fram löngu eftir að þetta mál er hér komið fram.
Eins og ég lýsti áðan þá er það nú þannig að á þessum 20 fundum sem ég hef farið á í haust og hitt hundruð framsóknarmanna hefur þetta mál ekki verið það heita mál sem menn vilja hafa hér.
Varðandi áframhaldandi réttindi starfsmanna þá er það nú þannig að hv. þingmaður fylgdi um tíma stjórnmálaflokki sem hefur á stefnu sinni að RÚV verði að sjálfseignarstofnun. Þá eiga nú við þessi sömu sjónarmið og hann lýsti í ræðu sinni. (Gripið fram í.)
Það er auðvitað þannig að við getum ekkert bundið hendur starfsmanna fram í tímann. (MÁ: ... samið við starfsmenn.) Með sama hætti mun félagið nýja, Ríkisútvarpið ohf., auðvitað semja við starfsmenn. (Gripið fram í.) Já, jú, jú stjórn nýs félags mundi leggja sig fram um að semja við starfsmenn. (Forseti hringir.) Það er fullur vilji allra sem að málinu koma að það verði haldið þannig á (Forseti hringir.) starfsmannamálunum að kjör starfsmanna við þessar breytingar (Gripið fram í.) verði ekki skert og það verður staðið við það. (Gripið fram í.)
Frú forseti. Það er sorglegt hvernig komið er fyrir Framsóknarflokknum í þessu máli. Það hefur reyndar verið farið vel yfir það í ítarlegum ræðum. En það er enn þá sorglegra að sjá svona unga og hressa og glæsilega konu sem hv. þingmaður er, koma hér upp og reyna í nokkrum orðum að sannfæra sjálfa sig um ekki eigi að einkavæða Ríkisútvarpið. Þess vegna spyr ég hv. þm. Sæunni Stefánsdóttur hvort þessi breyting í ohf. sé ekki augljóst skref í átt að einkavæðingu og ég bið hana að minnast Fréttablaðsins til dæmis frá því síðasta mánudag vegna þess að því miður hef ég ekki tíma til að lesa hér upp úr því ágæta blaði.
Forseti. Eins og hv. þingmaður er væntanlega búinn að kynna sér þar sem hann hefur skoðað félagsformin sem um hefur verið rætt í þessu sambandi þá voru þessi lög sett af ríkisstjórninni sérstaklega í þeim tilgangi að eiga til þetta félagaform sem getur nýtt sér kosti hlutafélagaformsins en er nær ríkinu, þ.e. ð það sé skýrt að það sé áfram í eigu ríkisins. Þess vegna voru lögin um opinber hlutafélög sett. Þetta hlutafélagaform, þ.e. ohf. er mun nær ríkinu en til dæmis sjálfeignarstofnunin, ef menn skoða mismunandi stöðu þessara félagaforma. Þess vegna töldu menn skynsamlegt að fara þessa leið.
Annars þakka ég hv. þingmanni orð í minn garð en bið nú jafnréttissinnaðan mann, eins og ég veit að hann er, að gæta þess hvernig hann talar til þingmannanna.
(Forseti (RG): Forseti áminnir þingmenn um að ganga ekki í ræðustólinn fyrr en búið er að kynna þá.)
Frú forseti. Ég gerði það bara vegna þess að ég sá áðan þegar ég kom hingað að búið var að taka tíu sekúndur af ræðutíma mínum. Það er hátt hlutfall af ræðutímanum. Sem betur fer er núna stillt á eina mínútu.
(Forseti (RG): Ræðutíminn er leiðréttur. Starfsmaður reynir eftir fremsta megni að hafa tímann réttan fyrir þingmenn.)
Takk fyrir, frú forseti.
Hv. þm. Sæunn Stefánsdóttir hefur sennilega ekki lesið Fréttablaðið á mánudaginn síðasta. Þar er einmitt ítarlegt viðtal við Ástráð Haraldsson, hæstaréttarlögmann. Ég leyfi mér að vitna beint í ummæli hans.
„Um leið og starfsemi er færð í form hlutafélags verður hún einkaréttareðlis og það er mikilvægt að menn átti sig á að frumvarpið fjallar því í reynd um einkavæðingu Ríkisútvarpsins, ...“
Í lengra máli fjallar Ástráður Haraldsson síðan um það að þessi breyting ohf. eða hf. er ekki grundvallarbreyting. Þetta er nefnilega fyrsta skrefið í einkavæðingu Ríkisútvarpsins og það er þvert á stefnu Framsóknarflokksins. Það er grafalvarlegur hlutur að þingmenn Framsóknarflokksins ætla að stíga það skref með Sjálfstæðisflokknum að þessu sinni.
Forseti. Mér er vel kunnug tilvist þessarar greinar enda, eins og hv. þingmaðurinn veit, var efni hennar fylgiskjal — það vill svo heppilega til — með minnihlutaáliti menntamálanefndar. Þar af leiðandi kom manni ekki á óvart að hún skyldi birtast þennan dag í Fréttablaðinu.
Eins og ég nefndi hér áðan þá er tilgangur okkar með því að standa að þessum breytingum klárlega sá að við teljum að Ríkisútvarpið þurfi að geta vaxið og dafnað með öðrum aðferðum í gerbreyttu fjölmiðlaumhverfi. Við og Vinstri grænir, Framsóknarflokkurinn og Vinstri grænir erum sammála um heilmargt varðandi RÚV, hvert hlutverk þess eigi að vera í þjónustu við alla landsmenn og að það eigi að sinna almannaþjónustuhlutverki sem er víðtækara heldur en til að mynda Samfylkingin hefur haldið í tölum sínum innan menntamálanefndar.
En varðandi rekstrarformið þá erum við hreinlega (Forseti hringir.) ekki sammála. Um það er bara pólitísk mismunandi afstaða.
Forseti. Það var rifjað upp að hér, að ég held í gær, að minnsta kosti í þessari umræðu, að 1. apríl næstkomandi, daginn sem 1. apríl-frumvarpið á að taka gildi, væru nákvæmlega tvö ár síðan störf hóf og störfum lauk tiltekinn fréttastjóri á fréttastofu útvarps, Ríkisútvarpsins. Mig minnir að í þeirri umræðu sem um það spratt þá hafi fulltrúar Framsóknarflokksins talið að allt hafi verið með felldu um ráðningu hans og valið á þeim manni umfram þá sem öðrum þóttu hæfari.
Mig langar að spyrja: Er þetta ekki örugglega svo? Og í öðru lagi spyr ég: Er það ekki alveg öruggt að hægt sé að halda áfram að ráða fréttastjóra með þessum hætti eftir að Ríkisútvarpið verður að Ríkisútvarpinu ohf.?
Frú forseti. Ég ætla á engan hátt að verja þennan gjörning sem má kalla 1. apríl-mál eða hvað menn vilja kalla það, enda kom ég ekki nálægt því og tel mig hvorki þurfa að bera ábyrgð á því máli né mæla því bót. Það sem við erum að gera núna er að færa pólitísk áhrif burt frá útvarpinu að því leyti að við felum einungis Alþingi það hlutverk eða þinginu að kjósa stjórn sem hefur hið rekstrarlega hlutverk. Við færum þar með pólitísku áhrif úr dagskrárgerðinni og vonandi úr útvarpinu vegna þess að við þurfum að ná samstöðu um hlutverk og skyldur Ríkisútvarpsins og mikilvægi þess í samfélagi okkar og menningarsögu. Ég held að allir flokkar hafi lýst með einhverjum hætti leiðum til að ná því. Útvarpsstjóri verður áfram ráðinn af menntamálaráðherra á hverjum tíma en um það verða auðvitað að gilda lög sem eru um ráðningar opinberra starfsmanna og að hæfasti aðilinn sé ráðinn til starfa.
Forseti. Það er ánægjulegt og ég held að það sé í fyrsta sinn sem þingmaður Framsóknarflokksins viðurkennir að ranglega hafi verið staðið að ráðningu þeirri sem hér varð gerð að umræðuefni. Á sínum tíma barðist Framsóknarflokkurinn á hæl og hnakka gegn þeirri gagnrýni sem þá var höfð uppi, enda er það í eðli Framsóknarflokksins og mjög fast gróið í sögu hans að vilja beita ríkisvaldinu, þegar hann er með það, til pólitískra áhrifa fyrir sjálfan sig. Hann er auðvitað eins konar samtryggingarfélag og hann er auðvitað eins konar atvinnumiðlun og það loðir við Framsókn.
Mér heyrðist þingmaðurinn segja að menntamálaráðherra réði útvarpsstjóra áfram. Það er ekki svo. Það er einmitt svo að fréttastjóramálið getur gerst aftur hvenær sem er. Það felst í því að sá ríkisstjórnarmeirihluti sem kosinn er í stjórnina héðan frá Alþingi ræður því sem hann vill ráða áfram, vegna þess að hann ræður útvarpsstjórann og getur rekið hann þegar honum sýnist og hefur þvílíkt ægivald yfir honum að ef sá maður er ekki þeim mun sterkari karakter og meiri persóna getur það fallið í það far. Það er það sem Framsóknarflokkurinn hefur lýst sig sammála í þessu máli og í öllum þeim sjö umræðum sem farið hafa fram um það.
[15:03]Útbýting:
Frú forseti. Ég get ekki annað en vorkennt þeim hv. þingmönnum Framsóknarflokksins sem hér þurfa að standa daglangt og náttlangt að verja þessa vitleysu úr Sjálfstæðisflokknum. Það vita það allir sem hafa hlustað á þessar umræður að Framsóknarflokkurinn hefur enga sannfæringu fyrir þessu máli en því hlutskipti deilir hann að vísu með flestum þingmönnum Sjálfstæðisflokksins því að það hefur ekki nokkur maður talað hér utan hæstv. menntamálaráðherra sem hefur sýnt það að hann eða hún hafi snefil af einhvers konar sannfæringu fyrir málinu sem hér liggur fyrir. Sorglegast er þó auðvitað að sjá hlutskipti hinna ungu þingmanna Framsóknarflokksins sem verja þetta mál í bak og fyrir og þurfa meira að segja að afneita sínu eigin baklandi til að verja sínar eigin gjörðir. Hér á ég auðvitað, frú forseti, við orð hv. þm. Sæunnar Stefánsdóttur áðan sem lýsti því yfir að hún hefði farið gandreið um landið með forustu flokks síns á 20 fundi, talað við hundruð framsóknarmanna og allir hefðu verið sammála því máli sem hér liggur fyrir. Það var ekki hægt að skilja annað á máli hv. þingmanns.
Er það þá svo, frú forseti, svo ég spyrji hv. þm. Sæunni Stefánsdóttur, að ungir framsóknarmenn séu ekki partur af flokknum? — Ef hinir ungu þingmenn Framsóknarflokksins vildu hugsanlega aðeins leggja við hlustir og hlýða á spurningar mínar, þá ætla ég að endurtaka þær: Eru ungir framsóknarmenn ekki hluti af baklandi flokksins? Mæta þeir ekki á fundi flokksins?
Ég spyr vegna þess, eins og kom fram í máli hv. þm. Valdimars L. Friðrikssonar áðan, að það hefur komið fram opinberlega að ungir framsóknarmenn hafi mótmælt þessu með formlegum hætti. Það var ekkert venjulegt félag (DJ: Hvenær?) sem mótmælti þessu heldur var það stjórn Sambands ungra framsóknarmanna. Hv. þm. Dagný Jónsdóttir fylgist greinilega ekki vel með hræringum í sínum flokki, kannski vill hún helst vera laus við þær og ég skil það mætavel. Hún varpar fram einfaldri spurningu til mín, frú forseti: Hvenær gerðist það? Ég er ekki alveg nákvæmlega klár á dagsetningunni en ég veit hvenær fréttin birtist. Hún birtist 29. nóvember árið 2006. (Gripið fram í.) Það kemur hér fram, sem betur fer, að ritari flokksins, sem sprettur úr jarðvegi ungra framsóknarmanna, fylgist töluvert betur með en hin austfirska þingkona, hv. þm. Dagný Jónsdóttir, því að hún upplýsir að þessi ályktun hafi verið samþykkt að kveldi 5. nóvember á síðasta ári.
Það er hins vegar merkilegt að hv. þm. Dagnýju Jónsdóttur finnst það skipta máli að þessi ályktun hafi komið fram eftir að málið kom fram. Er það ekki einmitt þess vegna, eftir að málið kom fram og þegar það var búið að vera í umræðu og þegar ungir framsóknarmenn, sem ég get sannarlega sagt af eigin kynnum að er vel gefið og vel innrætt fólk, höfðu kynnst rökum sem menn höfðu sett fram um málið, sem þeir taka þessa afstöðu? Er hægt að halda því fram eins og þessir þingmenn gera, sem virðast svo gersamlega búnir að skera á sinn naflastreng við móðurkvið flokksins, að Framsóknarflokkurinn sé bara ánægður með þetta mál? Það er ekki hægt að skilja annað hjá hv. þm. Sæunni Stefánsdóttur en að Framsóknarflokkurinn sé bara giska glaður með það að hér sé verið að knýja í gegn frumvarp sem brýtur gegn öllum fyrri samþykktum flokksins á þessu sviði, eins og ég las upp áðan. Og út af hinum skelfilega mæðusvip sem kemur á þær stöllur, hv. þingmenn Sæunni Stefánsdóttur og Dagnýju Jónsdóttur, þegar ég nefni þetta, þá er alveg sjálfsagt að ég lesi þetta upp aftur síðar í ræðu minni.
Frú forseti. Það mega þó þessar vösku þingkonur eiga að þær leggja það á sig að ganga ekki bara svipugöng Sjálfstæðisflokksins heldur a.m.k. að hlusta á stöku ræður manna sem fjalla um stefnu þeirra en ég spyr: Hvar er víkingurinn Guðjón Ólafur Jónsson? Hvar er sá maður sem hæst hefur látið hér og farið hamförum út af miklu minna tilefni en þessu? Hvar eru nú öll stóru orðin hjá honum? Hvar er hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson sem flaut hér inn eins og sprek reyndar á öldum ungra framsóknarmanna sem hann er núna að svíkja með því að styðja mál sem ungir framsóknarmenn hafa ályktað sérstaklega gegn? (Gripið fram í.) Ég spyr sérstaklega eftir hv. þm. Guðjóni Ólafi Jónssyni vegna þess að hann er einn af ábyrgðarmönnum málsins. Þó að hann hafi komið óvænt hingað inn á fjörur okkar alþingismanna, og var aufúsugestur, og hafi ekki komið að upphafi þessa máls, gaf meira að segja frá sér þannig hljóð á upphafsskeiðum málsins að það mátti skilja það svo að þar færi maður sem hefði kjark og döngun til að fylgja sannfæringu sinni og væri ekki hlynntur málinu, þá ýtti hann því eigi að síður til hafnar að því marki að hann gerðist galeiðuþræll á galeiðu hv. þm. Sigurðar Kára Kristjánssonar í hinstu för málsins hingað inn á þing með því að skrifa undir nefndarálitið og samþykkja það án fyrirvara.
Frú forseti. Þegar ég ræði hér hlutskipti Framsóknarflokksins gleður það mig auðvitað að hv. þm. Sigurður Kári Kristjánsson er mættur til leiks. En hv. þingmaður sem á þó að teljast ábyrgðarmaður þessa máls hefur talað hér einn sjötta af þeim tíma sem framsóknarþingmennirnir hafa varið í það að verja þetta ólukkumál Sjálfstæðisflokksins. Sigurður Kári Kristjánsson lét sig hafa það að henda hérna fram á borðið meirihlutaáliti sem taldi u.þ.b. 30 línur og það tók hann fjórar mínútur að fara yfir málið. Það mega þó eiga hv. þingmenn Framsóknarflokksins að þeir ganga plankann á enda eins og þegar sjóræningjarnir voru að refsa föngum sínum í gamla daga og láta fallast heiðarlega til sjávar. Þær koma þó hérna hv. þingkonur Dagný Jónsdóttir og Sæunn Stefánsdóttir og gera heiðarlega tilraun til að gera sér upp sannfæringu. Allir sem hafa hlustað á mál þeirra sjá að þar fylgir ekki hugur máli. Þarna er Framsóknarflokkurinn enn þá einu sinni að láta Sjálfstæðisflokkinn svínbeygja sig og hv. þm. Sigurður Kári Kristjánsson getur ekki annað en glott í kampinn þar sem hann situr í sæti sínu því að hann hefur unnið sitt verk vel. Honum hefur tekist að láta þingmenn Framsóknarflokksins moka flórinn í því fjósi sem þetta mál er statt í. Hann hefur ekki verið að verja málstaðinn, ekki frekar en hæstv. menntamálaráðherra. Nei, það er látið eftir þingmönnum Framsóknarflokksins.
Hitt má svo segja að sannfæring hv. þm. Sigurðar Kára Kristjánssonar fyrir málinu er álíka óburðug og sannfæring eða öllu heldur skortur á sannfæringu sem geislar af öllu máli hv. þingmanna Framsóknarflokksins. Það vita allir að hv. þm. Sigurður Kári Kristjánsson, formaður menntamálanefndar, hefur skrifað og talað með allt öðrum hætti en birtist í þessu frumvarpi. Hv. þm. Sigurður Kári Kristjánsson var árum saman sem ungur sjálfstæðismaður á allt annarri skoðun en birtist í þessu frumvarpi. Hann hefur tekið þetta verk að sér eins og hvert annað kóngsins „jern og arbejd“ til að hlýða sínum tugtara eða sínum meistara sem jafnvel á stundum mætti kalla sínum kvalara miðað við síðasta fund þeirra um þetta tiltekna mál sem boðaður var í fjölmiðlum og allir vita hvernig lyktaði.
Hv. þingmaður kom inn á Alþingi fullur af hugsjónakrafti og þrótti. Hann hafði mjög skýra og afdráttarlausa afstöðu í málefnum Ríkisútvarpsins, hann vildi selja það, hann vildi einkavæða það og hann hafði tilteknar skoðanir á því hvernig fjármagna átti Ríkisútvarpið og rekstur þess. Þessi hv. þingmaður lagði tvö ár í röð fram frumvörp sem beinlínis mæltu fyrir um að Ríkisútvarpið skyldi selt og það er svo makalaust að í því frumvarpi er varið þremur síðum til þess að telja upp galla þeirrar leiðar sem hæstv. menntamálaráðherra og ríkisstjórn hafa valið til að fjármagna rekstur Ríkisútvarpsins, þ.e. nefskattinn. Enginn í þessum þingsölum hefur fært jafnelegant og fagurlega smíðuð rök gegn nefskattinum og hv. þm. Sigurður Kári Kristjánsson gerði fyrstu tvö ár þingveru sinnar.
Frú forseti. Stundum verða menn pólitískir umskiptingar. Stundum, allt í einu á einni nóttu virðist spretta út úr þeim allt annar maður en í þeim var þegar þeir komu inn á þing, því að það hefur nefnilega enginn maður líka flutt jafnsterk og alla vega þróttmikil rök og hv. þm. Sigurður Kári Kristjánsson fyrir því að taka upp nefskattinn. Með öðrum orðum, sá þingmaður sem steig hingað inn á fjalir Alþingis var á móti nefskattinum en um leið og hamskiptin gerðust og hann hófst til þeirrar fremdar að verða formaður menntamálanefndar breyttist skyndilega afstaða hans líka og formaður menntamálanefndar talar nú óhikað gegn hv. þm. Sigurði Kára Kristjánssyni sem mætti hér til leiks á vordögum árið 2003. Þetta er ekki mjög merkilegt. Þetta er ekki síst merkilegt í ljósi þess að stjórnarskráin leggur á herðar mönnum þær skyldur að fara eftir sannfæringu sinni. Hv. þingmaður hefur sagt það hátt og í hljóði, og fylgir þar stefnu Sambands ungra sjálfstæðismanna, að það eigi að selja Ríkisútvarpið og getur það verið að hv. þingmaður hafi skipt um skoðun? Ég held ekki. Ég hef ekki heyrt hann lýsa því yfir. Það kann að vera, frú forseti, að hugsanlega styðji þetta frumvarp þessa viðleitni hv. þingmanns. Það getur vel verið að frumvarpið, ef það verður að lögum, steypi Ríkisútvarpinu í þá ógæfu að það sé hugsanlegt að það verði uppiskroppa með fjármagn þegar fram líða stundir og það verði nauðsynlegt að koma því á markað.
Það sem mér finnst langmerkilegast við þær umræður sem hér hafa staðið síðustu daga er sú staðreynd að það hefur komið fram að formaður menntamálanefndar gerir sér mætavel grein fyrir því að Ríkisútvarpið er statt a.m.k. á gráu svæði að því er varðar tekjur þess og sölu á auglýsingum. Fram kom í umræðum í fyrradag um fundarstjórn forseta þar sem ég spurði hv. þingmann eftir áliti hans varðandi stöðu Ríkisútvarpsins gagnvart samkeppnisreglum EES að hv. formaður menntamálanefndar telur að eins og staðan sé í dag standist rekstur Ríkisútvarpsins ekki þær samkeppnisreglur. (SKK: Það er ekki rétt. Ekki vera að …)
Frú forseti. Hv. þingmaður segir að það sé ekki rétt. Þá ber að líta á það sem hv. þingmaður sagði í fyrradag. Ég spyr hann þar, með leyfi forseta, hvort hann telji að kröfum samkeppnislaga og skuldbindinga gagnvart Evrópska efnahagssvæðinu hafi verið svarað með fullnægjandi hætti í frumvarpinu. Þingmaðurinn telur að hann sé algerlega á þurru landi hvað varðar þær reglur. Síðan spyr hv. þingmaður mig, með leyfi forseta:
,,… og það væri ágætt að fá sjónarmið hv. þm. Össurar Skarphéðinssonar til þess, hvort núverandi lagaumhverfi Ríkisútvarpsins bryti gegn markmiðum samkeppnislaga. Ég spurði hvort það gæti verið.“
Svo svarar hv. þingmaður sjálfum sér með svofelldum … (SKK: … samkeppnis…) Svo svarar þingmaðurinn sjálfum sér: „Svarið við því var auðvitað já. Auðvitað er það þannig.“ Nú kallar hv. þingmaður fram í að hann hafi ekki átt við evrópskar réttarreglur. Það kann vel að vera. Ekki tókst ræðuritara að lesa nákvæmlega í hugsanir hans. Hann segir að það hafi einungis átt við íslenskar samkeppnisreglur en óvart eru íslensk samkeppnislög algjörlega í anda evrópska réttarins á þessu sviði. Ef hv. þingmaður telur að Ríkisútvarpið eða það umhverfi sem það starfar í núna brjóti gegn markmiðum samkeppnislaga leiðir af sjálfu að þá hlýtur það einnig að brjóta gegn hinum evrópsku réttarreglum á þessu sviði. Ef hv. þingmaður er hins vegar þeirrar skoðunar að Ríkisútvarpið starfi ekki samkvæmt reglum íslenskra samkeppnislaga, hvaða rök hefur hann þá fyrir því að frumvarpið sem hann hefur sjálfur tekið þátt í að semja núna standist þetta eitthvað frekar? Mig langar af þessu tilefni til að varpa aftur til hans þeirri spurningu sem ég varpaði til hans fyrir tveimur dögum: Hvernig stendur á því að í því frumvarpi sem núna liggur fyrir er ekki pósitíft ákvæði sem undanþiggur Ríkisútvarpið samkeppnislögum? Hvernig stendur á því?
Ég spyr að gefnu tilefni. Ég var staddur sjálfur í hv. menntamálanefnd þegar forstjóri Samkeppniseftirlits kom til fundar við nefndina ásamt öðrum manni. Þá spunnust umræður um þetta og það var alveg ljóst að forstjóri Samkeppniseftirlits var þeirrar skoðunar að frumvarpið um Ríkisútvarpið væri ekki í anda íslenskra samkeppnislaga. Þá kom það viðhorf fram bæði hjá formanni nefndarinnar og forstjóra stofnunarinnar að þar sem um sérlög væri að ræða gengju þau framar. Eins og hv. þingmaður man voru búvörulögin sérstaklega nefnd. Nú vill svo til að í búvörulögunum er slíkt pósitíft ákvæði sem beinlínis undanþiggur greinar landbúnaðarins samkeppnislögunum. Hvernig stendur þá á því að það þarf ekki að gera það varðandi Ríkisútvarpið? (SKK: Af almennri reglunni um … …) Frú forseti. Ég tel að hv. þingmaður þurfi að koma hingað til að svara þessu og skýra þetta. Þetta eru einmitt þau mál sem mestu hafa skipt í umræðunni upp á síðkastið, þ.e. deilan um það hvort frumvarpið um Ríkisútvarpið standist samkeppnislög, hvort það standist evrópskar réttarreglur á því sviði. Margt hefur komið fram sem bendir til þess að svo sé ekki. Í umsögn Samkeppniseftirlitsins sem barst menntamálanefnd einhvern tímann síðla síðasta ár er fjallað mjög rækilega um þetta mál.
Eins og við vitum er það markmið samkeppnislaganna að efla samkeppni í viðskiptum og vinna gegn óhæfilegum hindrunum og takmörkunum á frelsi í atvinnurekstri. Það er markmið þessara laga að vinna gegn skaðlegri fákeppni á samkeppnismörkuðum. Reyndar er það líka markmið þeirra að auðvelda aðgang nýrra keppinauta að markaðnum. Það kemur að vísu fram í álitinu að það er ekki hlutverk Samkeppniseftirlitsins að taka afstöðu til þess hvort það fyrirkomulag sem er að finna í frumvarpi um Ríkisútvarpið sé í samræmi við reglur EES-samningsins, aðallega um ríkisaðstoð. Hins vegar er alveg ljóst, eins og bent er á, að það leiðir af frumvarpinu að Ríkisútvarpið mun keppa við einkafyrirtæki í útvarpsrekstri á mörkuðum bæði að því er varðar birtingu auglýsinga í hljóðvarpi og í sjónvarpi og líka varðandi þá samkeppni sem birtist í formi kostunar.
Hvert er lykilatriði fyrir velgengni fyrirtækis á sviði fjölmiðlunar varðandi sölu auglýsinga? Það er auðvitað vinsælt dagskrárefni. Samkeppniseftirlitið segir bókstaflega að það telji að Ríkisútvarpið muni geta nýtt ríkisaðstoðina til að framleiða eða kaupa vinsælt dagskrárefni. Niðurstaða Samkeppniseftirlitsins er svona: Að mati Samkeppniseftirlitsins raskar þetta fyrirkomulag samkeppni á viðkomandi auglýsingamörkuðum. Samkeppniseftirlitið segir að þarna sé um að ræða samkeppnislega mismunun sem þurfi að koma í veg fyrir. Samkeppniseftirlitið bendir á tvær leiðir. Fyrri leiðin er sú að Ríkisútvarpið hverfi af auglýsingamarkaði og að starfsemi þess verði alfarið kostuð af opinberum fjárframlögum. Þetta er leið sem er farin mjög víða í Evrópuríkjum eins og rakið er mjög rækilega í frumvarpinu. Í öðru lagi er bent á þá leið að ef Ríkisútvarpið ætlar að starfa á auglýsingamarkaði geti sú starfsemi farið fram á vegum sérstakra útvarps- eða sjónvarpsstöðva eða þá rása sem séu alfarið fjármagnaðar með auglýsingatekjum. Eins og ég hef skilið þá leið felur það eiginlega í sér að búnar séu til eins konar mjólkurkýr sem standi á fjósi ríkisins og afli tekna með þessum hætti. (GÓJ: Er þetta ríkisvæðing?) Þetta eru þær tvær leiðir sem Samkeppniseftirlitið bendir á. Svo segir Samkeppniseftirlitið að það taki ekki að svo komnu máli afstöðu til þess hvora leiðina sé æskilegra að velja til að koma í veg fyrir það sem það kallar framangreinda samkeppnislega mismunun eða hvernig eigi að útfæra leiðirnar.
Það er athyglisvert, frú forseti, að hvorug leiðin er valin. Þar með er óhjákvæmilegt annað en að draga þá ályktun af þessu að Samkeppniseftirlitið sé að benda á það að í fyrsta lagi standist ríkisútvarpsfrumvarpið ekki íslenskar samkeppnisreglur og í öðru lagi ekki heldur reglur hins evrópska samkeppnisréttar. Þá hljótum við að spyrja okkur: Hvaða afleiðingar er það líklegt til að hafa fyrir Ríkisútvarpið í framtíðinni?
Fram hefur komið hjá hv. þm. Sigurði Kára Kristjánssyni, eins og ég rakti áðan, að í besta falli er hægt að segja að Ríkisútvarpið sé statt á gráu svæði hvað þetta varðar í dag. Þegar hefur komið fram kvörtun til Eftirlitsstofnunar EFTA varðandi starfsemi þess í dag, þegar það starfar á formi ríkisfyrirtækis. Hvað gerist nú þegar (GÓJ: Ríkisvæðing?) búið er að breyta rekstrarforminu? Kannski gæti lögfræðingurinn og hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson svarað því í ræðu sem ég er viss um að hann flytur síðar í dag til þess að útskýra þetta atriði. (Gripið fram í.) Það er mjög líklegt að á grundvelli þeirra sterku röksemda sem koma fram í áliti Samkeppniseftirlitsins muni keppinautarnir hefja mál, byrja á því að senda kæru og kvörtun til evrópskra eftirlitsstofnana og síðar að hefja mál á grundvelli þeirra sterku röksemda sem þarna koma fram. (Gripið fram í: Er þetta þá ríkisvæðing ... ?) Engum dettur í hug annað en að þetta álit sé skrifað af hálfu Samkeppniseftirlitsins með hliðsjón af evrópskum réttarreglum.
Ég er reyndar algjörlega sannfærður um (GÓJ: ... einkavæðingu.) það að með álitinu er Samkeppniseftirlitið beinlínis að benda markaðnum á það að frumvarpið er eins langt og hugsast getur frá því að samræmast skuldbindingum okkar varðandi EES. Það er svo merkilegt að sumir í liði stjórnarinnar hafa aftur og aftur gripið til þeirrar röksemdar sem ég gat um áðan, að búvörulög væru þannig úr garði gerð að þau gætu undanþegið greinar landbúnaðarins samkeppnislögum en þá horfa menn fram hjá þeim róttæka mun sem er annars vegar á rekstri fjölmiðla og hins vegar á landbúnaðarframleiðslu, að hið fyrra er ekki partur af EES-sviðinu en hið síðara er það. Á því er grundvallarmunur.
Nú gætu menn velt fyrir sér hvað gerðist ef slík kæra eða kvörtun kæmi fram. Ef hv. formaður menntamálanefndar er þeirrar skoðunar í dag er rekstur Ríkisútvarpsins á gráu svæði. Eru þá ekki allar líkur á því að það verði komið út fyrir hið gráa svæði yfir á hið dökka svæði þar sem er alveg ljóst hver staðan er þegar búið er að gera þetta að hlutafélagi? Ég óttast það. Ég tel reyndar að einmitt þetta sé kannski lykilatriði í því frumvarpi sem hér liggur fyrir, þ.e. þegar slík kæra kemur fram og menn fara að meta stöðuna horfa þeir auðvitað til þess að Ríkisútvarpið er orðið að hlutafélagi. Menn gera það að hlutafélagi til að njóta ákveðins ávinnings og hagræðis sem hlýst af því að hafa fyrirtækið á því formi. Það veitir ákveðna sveigju og lipurð en um leið og menn horfa til þess að þarna er verið að taka upp rekstrarform sem nýtir ávinning verður það að sjálfsögðu líka látið sæta hinum stífu samkeppnisreglum sem gilda um fyrirtæki á markaði.
Þá tel ég að niðurstaðan leiði mjög líklega til þess að kveðinn verði upp úrskurður sem í fyrsta lagi taki af öll tvímæli um að hlutafélagið Ríkisútvarp sé að keppa við einkafyrirtæki með óhæfilegum hætti og í öðru lagi til þess að ríkið sæti fébótaábyrgð, hugsanlega aftur til þess tíma sem gildistími þessa frumvarps verði settur við, og í þriðja lagi að niðurstaðan verði sú að möguleikar Ríkisútvarpsins til þess að starfa á markaði við auglýsingasölu verði takmarkaðir allverulega og þá dreg ég af því þá ályktun að þetta leiði til þess að starfsgrundvöllur Ríkisútvarpsins ohf. verði mjög veiktur til frambúðar. Ég treysti mér ekki til að segja hvað þetta kann að skipta miklu máli varðandi tekjumöguleikana í framtíðinni en ég held hins vegar að það verði ákaflega erfitt fyrir ríkisvaldið á þeim tíma að koma til þingsins, til þjóðarinnar og óska eftir mörgum milljörðum til viðbótar til að reka þetta þjóðþrifafyrirtæki. Ég er þess vegna þeirrar skoðunar að þetta frumvarp skapi í besta falli verulega óvissu um framtíð Ríkisútvarpsins en í versta falli geti það leitt til gerbreytinga á möguleikum þess til að starfa með núverandi formi og gegna núverandi hlutverki í framtíðinni.
Menn geta verið ósammála mér um síðari niðurstöðuna en ég held að það sé óhjákvæmilegt fyrir alla sem koma að þessum málum með hlutlausum augum og opnum — sem ég veit að á náttúrlega ekki við suma þingmenn Framsóknarflokksins — annað en að fallast á að þetta skapar óvissu og það er auðvitað hættan í þessu máli. Það er mjög líklegt að þetta leiði til verulegrar óvissu.
Það virðist vera eitt af uppáhaldsþáttunum í ræðum ýmissa þingmanna sjálfstæðismanna, þótt þeir að vísu taki ekki mjög mikið til máls nú á þessum síðari stigum umræðunnar, að gera lítið úr þeim sjónarmiðum sem hafa komið fram frá ýmsum þeim sem áður mátti þó kalla leiðtoga lífs þeirra. Einn af þeim er Þorsteinn Pálsson, fyrrverandi forsætisráðherra (Gripið fram í.) og formaður … Frú forseti. Ég ætlaði að gefa hv. þm. Guðjóni Ólafi Jónssyni færi á að ljúka frammíkalli sínu. Ég var að gera að umræðuefni ákveðin viðhorf sem fyrrverandi forsætisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins hefur ítrekað viðrað opinberlega með mjög sterkum rökum. Það er Þorsteinn Pálsson og eins og þjóð veit þá er hann ritstjóri Fréttablaðsins. Hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson, sá að vísu sæmd sína alveg við ystu bjargbrún og hætti við að ljúka frammíkalli sínu, en hann var að ýja að því (Gripið fram í.) að ritstjóri Fréttablaðsins sem var einn af merkustu stjórnmálamönnum Sjálfstæðisflokksins á sínum tíma, og hv. þingmaður á auðvitað að bera virðingu fyrir slíkum mönnum sem sannarlega má telja í hópi þeirra sem merkastir hafa stigið hér um fjalir á síðustu áratugum, hann var að ýja að því að það væru annarleg sjónarmið sem réðu skrifum þessa ágæta ritstjóra. Það hefur verið plagsiður þessara manna sem hafa óbeðnir tekið að sér að moka flórinn fyrir Sjálfstæðisflokkinn að láta að því liggja að hin skeleggu skrif sem hafa komið fram m.a. hjá Þorsteini Pálssyni stafi af því að þar séu menn á ferðinni sem séu að gæta hagsmuna eigenda sinna.
Við einhverjar aðstæður væri hugsanlega hægt að segja að það væri réttlætanlegt að taka með þeim hætti til máls út af samhengi hlutanna en það er hins vegar ekki réttlætanlegt gagnvart manni eins og Þorsteini Pálssyni sem allir vita að hefur verið með heiðarlegustu og ærlegustu stjórnmálamönnum sem hér hafa starfað og er það ekki lengur, hann er ekki stjórnmálamaður í dag. En hann hefur hins vegar vakið eftirtekt á því að mörgu er mjög ábótavant í þessu ferli. Hann vakti t.d. athygli á því í ritstjórnargrein að stjórnvöld hefðu haldið leyndum fyrir Alþingi ákaflega mikilvægum skjölum sem vörðuðu samskipti ráðuneytanna við Eftirlitsstofnun EFTA vegna samkeppnismálanna. Það hefur ekkert vafist fyrir fyrrum formanni Sjálfstæðisflokksins af hverju þessum skjölum var haldið leyndum. Mig langar, frú forseti, að upplýsa hv. frammíkallanda Guðjón Ólaf Jónsson um hvað formaður Sjálfstæðisflokksins og fyrrverandi forsætisráðherra taldi að hefði valdið því. (Gripið fram í.) Hann orðaði það svo, með leyfi forseta:
„Augljóst má vera að þeir sem bera stjórnskipulega ábyrgð á samkeppnismálum hafa talið að birting þeirra mundi veikja röksemdafærsluna.“
Með öðrum orðum, hann er að segja að hæstv. menntamálaráðherra, Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, hafi vitandi vits skotið þessum gögnum undan vegna þess að í þeim væri að finna röksemdir sem veiktu málflutning ráðuneytisins. Nú ætla ég ekki að segja að hv. formaður menntamálanefndar eigi skilið þau ummæli vegna þess að hann var bara vinnumaður í því verki. En það er hins vegar óneitanlega ákaflega merkilegt að hann skuli hafa tekið þátt í því að haga verklagi menntamálanefndar með þeim hætti að það gafst ekki tóm til að skoða þetta og nú kann vel að vera að hv. þingmaður hafi með lestri sínum, síðar, hugsanlega fyrir — það er komið í ljós að hv. þingmaður er hraðlæs á evrópsku og skilur ensku og evrópsku miklu betur en allir aðrir í þessum sölum — komist að því að efni þeirra skipti engu máli. Við skulum bara gefa okkur það röksemdafærslunnar vegna að hann hafi haft rétt fyrir sér. En er það ekki í anda lýðræðis og gagnsærra vinnubragða að aðrir í nefndinni fái að komast að þeirri skoðun sjálfir ef hún er rétt, að sjálfsögðu? Hv. þingmanni hefði verið í lófa lagið að loka fundi nefndarinnar þannig að stjórnarandstaðan í nefndinni hefði getað bæði lesið skjölin sjálf og líka yfir helgina kallað til sérfræðinga til að skoða þetta mál og komist að þessari niðurstöðu sjálf. Það hefði ekki skipt nokkru einasta máli fyrir framgang málsins hér. Það hefði verið hægt að hefja umræðuna alveg eins og stjórnarandstaðan var reiðubúin til samkvæmt samkomulagi kl. 13:30 á mánudaginn en það var eitthvað annað sem olli því.
Hv. þingmaður sem kom fram og notaði svipuð orð og hv. þingmenn Sæunn Stefánsdóttir og Dagný Jónsdóttir í dag og sagði í Fréttablaðinu að þetta væri ótækt og óásættanlegt starfslag af hálfu ráðuneytanna. Hann lýsti því yfir í sama viðtali að hann ætlaði aldeilis að tala yfir hausamótunum á ráðherrunum, sagði það að vísu ekki með þessum orðum en það lá í því sem hv. þingmaður sagði. Með leyfi forseta langar mig til að rifja upp fyrir þessum unga þingmanni sem skyndilega virðist vera farinn að reskjast fyrir aldur fram, a.m.k. tapa minni því þarna sagði hann, með leyfi forseta:
„Það er ótækt og óásættanlegt að þetta starfslag hafi verið viðhaft.“ — Svo kemur þessi dásamlega setning: — „Ég ætla mér að ræða þetta mál frekar við ráðherrana [Árna Mathiesen og Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur].“
Í þessu liggur auðvitað að hv. þingmaður ætlaði að gæta réttar nefndarinnar. Hann ætlaði að sjá til þess að sá ferill sem hann á sem formaður menntamálanefndar yrði áfram jafnglæstur í þessu máli allt til loka og hann hafði verið fram að þeim tíma því að hv. … (Gripið fram í.) Frú forseti. Það er eins og hv. þingmenn eigi erfitt með að hlýða á sannleikann í þessu máli. Ég ætla ekki að leita aðstoðar hæstv. forseta, ég treysti mér vel til að eiga við þá menn sjálfur en það kynni hins vegar að verða til þess að ég þyrfti að lengja ræðu mína örlítið.
Hv. þingmaður ætlaði auðvitað að verja heiður nefndarinnar, verja gagnsæ vinnubrögð nefndarinnar og hann ætlaði að finna að þessu við ráðherrana og hann ætlaði auðvitað að krefjast þess að nefndin fengi tíma til að vinna þetta mál með sama hætti og áður sem hann átti hrós skilið fyrir að mörgu leyti. Hann kom bónleiður til búðar. Hann var tuktaður þannig til að hann kom kaghýddur af fundi ráðherrans og hann reif þetta mál í gegn á föstudegi. Honum hefði verið í lófa lagið, þótt ekki væri nema gefa einn sólarhring til viðbótar eða fram á mánudag. Stjórnarandstaðan var búin að fallast á að umræðan hæfist á mánudag og hún hafði staðið við það og hafði þó ærin tilefni til eftir þetta til að segja að ríkisstjórnin hefði brotið sitt samkomulag.
Þetta rennir stoðum, frú forseti, undir þá skýringu sem ritstjóri Fréttablaðsins gaf á þessum vinnubrögðum. Hann sagði einfaldlega að það væri verið að skjóta þessum gögnum undan umræðunni, láta hníga að ákvörðun áður en þau væru skoðuð vegna þess að það væri augljóst að í þeim væri að finna röksemdir sem veiktu málflutning þeirra sem bæru stjórnskipulega ábyrgð á málaflokknum. En það er hins vegar á ábyrgð þeirra tveggja ungu manna sem eru í hlutverki eins konar yfirgjammara á þessum fundi og ferst það vel úr hendi og ættu reyndar ekki að gera mikið annað, þeir virðast vera langbestir í því og miklu betri en t.d. að fjalla vel og vandlega um flókin frumvörp, þeir eru ábyrgir fyrir þessu líka. Ég spyr hv. þingmann Guðjón Ólaf Jónsson: Af hverju tekur Framsóknarflokkurinn að sér skítverk af þessu tagi? Af hverju tekur Framsóknarflokkurinn að sér að moka íhaldsfjósið í þessum efnum? (GÓJ: Það er einkavæðingar …) Það er engu líkara en Framsóknarflokkurinn og sérstaklega yngri hlutar þingflokksins séu orðnir eins og læmingjahjörð en menn vita það að á sjö til átta ára fresti og yfirleitt líka á fullu tungli, ég veit ekki hvort það hefur einhver áhrif á Framsóknarflokkinn, þá grípur þessi sérkennilega kennd læmingjana að hvarvetna sem þeir sjá björg þá verða þeir að fleygja sér fyrir þau. Og það hefur Framsóknarflokkurinn gert í þessu máli. Hann hefur anað út í hvaða ófæru sem er og hann hefur svikið allar sínar fyrri samþykktir … (GÓJ: Einkavæðinguna eða ríkisvæðinguna?) allar sínar fyrri samþykktir.
Hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson kom hingað eftir að tveir eða þrír, ég man ekki hversu margir, ráðherrar flúðu af þinginu m.a. eins og fyrrverandi formaður Framsóknarflokksins sem bókstaflega hvarf úr íslenskum stjórnmálum vegna þess að viðbrögð hans eigin flokksmanna við túlkun hans á stefnu flokksins voru slík að hann átti ekki annarra kosta völ.
Frú forseti. Vegna þess að sá maður er ekki lengur á meðal okkar þá kýs ég að tala frekar varlega um hann og kalla þetta því túlkun hans, þ.e. túlkun Halldórs Ásgrímssonar á stefnu Framsóknarflokksins. En við þann þingmann sem hér er staddur og getur svarað fyrir sig hef ég allt önnur orð og miklu harðari. Ég segi það hreint út, þetta eru svik Framsóknarflokksins við yfirlýsta stefnu. (GÓJ: Það er einkavæðingin …)
Hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson hefur því miður gengið í þeim flokki alla leiðina á enda. Hann hefur t.d. tekið þátt í því að lemja í gegn frumvarp sem er algerlega í andstöðu við vilja hans eigin baklands. Þegar ég segi hans eigin baklands, þá á ég við þann hluta Framsóknarflokksins sem hv. þingmaður kemur úr þótt að vísu megi sjá á honum að elli kerling fari að meitla einhverja drætti í andlit hans þá er hann samt enn þá ungur og hefur sem betur fer yfir sér gáska og fjör hins unga þingmanns sem er auðvitað merkilegt miðað við að hér er um þingmann í Framsóknarflokknum að ræða sem er í heldur þungri stöðu í dag. En þessi þingmaður hefur gengið fram fyrir skjöldu hér í salnum til að reyna að troða þessu frumvarpi í gegn. Það hefur enginn þingmaður, ekki einu sinni í hópi sjálfstæðismanna, komið hér sérstaklega upp eins og hann gerði fyrir jól og kvartað undan því að samkomulag hefði tekist milli stjórnar og stjórnarandstöðu um að fresta 3. umr. fram yfir jól. Þessi hv. þingmaður vildi klára málið sem allra fyrst, koma frumvarpinu í gegn sem er þó algerlega í andstöðu við samþykktir Framsóknarflokksins.
Mig langar að rifja það upp fyrir hv. þingmanni af því að mér sýnist, frú forseti, að minni hans a.m.k. að því er varðar stefnu Framsóknarflokksins sé svolítið gloppótt, jafnvel farið að bila töluvert, en Framsóknarflokkurinn hefur á þremur flokksþingum sínum fjallað um þetta mál. Og það má reyndar rifja það upp að í upphafi stóð hann í lappirnar. Það á rifja það upp, hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson. Nú langar mig til þess, frú forseti, að hafa hv. þingmann Guðjón Ólaf í salnum því ég þarf að eiga við hann orðastað.
Árið 1996 gerði nefnd innan Sjálfstæðisflokksins skýrslu um endurskoðun á útvarpslögum. Í þeirri nefnd voru Gunnlaugur Sævar Gunnlaugsson, Tómas Ingi Olrich, sem þá var hér á þingi, og Ásdís Halla Bragadóttir. Náttúrlega af sanngirni gagnvart Ríkisútvarpinu var einn nefndarmaður sóttur út fyrir Valhöll. Hann var sóttur alla leið til keppinautarins og það var Páll Magnússon, núverandi útvarpsstjóri, sem þá var reyndar starfsmaður Stöðvar 2 og var sóttur þangað.
Sú skýrsla, sem ég hef í tilefni þessarar umræðu lesið aftur tíu árum eftir að hún var samin, gefur dálítið glögga mynd af þeim þrönga stakki sem sjálfstæðismenn vildu þá sníða RÚV í framtíðinni. Þar voru nánast lögð drög að því sem nú er að gerast, þ.e. að breyta RÚV þannig að tekið væri skref í átt að sölu og þar með einkavæðingu.
En eftir að skýrslan lá fyrir — og ber nú vel í veiði að hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson, fulltrúi Framsóknarflokksins, gengur í salinn — átti nefnilega í fyrsta skipti að beygja Framsóknarflokkinn til hlýðni. Þá var sett upp sérstök nefnd á vegum þeirra stjórnarflokka sem enn þá sitja illu heilli. (Gripið fram í.) En þá var enn hægt að finna menn í Framsóknarflokknum sem stóðu í lappirnar og (Gripið fram í.) var sóttur maður að nafni Gissur Pétursson, núverandi framkvæmdastjóri Vinnumálastofnunar. Góður og gegn framsóknarmaður sem aldrei hefur bilað og heldur hneigst til þess að vera, eins og hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson var einu sinni, í þeim armi sem vildi standa í lappirnar gagnvart Sjálfstæðisflokknum. Á þeim tíma hafði Gissur Pétursson og þeir sem störfuðu í nefndinni bakland. Þeir höfðu menn eins og Guðjón Ólaf Jónsson sem studdu þá gegn því að selja Ríkisútvarpið. Það voru þeir sem gerðu það að verkum að með stuðningi manna eins og Guðjóns Ólafs, sem þá var ungur framsóknarmaður, leiddi til þess að ekki varð samkomulag um frumvarpsdrögin. Þetta var árið 1998.
Árinu síðar, frú forseti, árið 1999, var samþykkt með atkvæði Guðjóns Ólafs Jónssonar, sem núna er hv. þingmaður á Alþingi í dag, á flokksþingi Framsóknarflokksins, með leyfi forseta:
„Allar rásir Ríkisútvarpsins verði áfram í ríkiseigu og því verði ekki breytt í hlutafélag.“
Frú forseti. Núna er hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson, sem greiddi atkvæði með þessu 1999 á flokksþinginu, að berjast gegn sinni fyrri stefnu. Hann gengur manna harðast fram í því að hér verði barið í gegn frumvarp sem í fyrsta lagi svíkur þá stefnu sem hann samþykkti áður að því leyti til að Ríkisútvarpið á að vera hlutafélag.
Í öðru lagi felur það líka í sér svik við hina gömlu stefnu frá 1999 að því marki að í því frumvarpi sem við erum að ræða, og sem hv. þingmaður hefur mært flestum mönnum fremur, er gert ráð fyrir að ein rásin, hugsanlega Rás 2, verði seld eða lögð niður. Því þar er beinlínis sagt, að Ríkisútvarpið ohf. beri ekki skylda til þess að starfrækja nema eina rás.
Frú forseti. Þarna er um að ræða tvenns konar svik við samþykktarstefnu Framsóknarflokksins. Það er auðvitað dapurlegt að það skuli vera sá ágæti piltur og hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson sem tekur þátt í því.
Sömuleiðis, frú forseti, var árið 2003 líka með atkvæði hv. þm. Guðjón Ólafs Jónssonar, samþykkt eftirfarandi stefna um Ríkisútvarpið, og bið ég nú hv. þingmann Guðjón Ólaf Jónsson vel að hlýða og ég vona að hann sígi ekki alveg niður úr stólnum, mér sýnist hann sé nú eiginlega undir þessum lestri orðinn þannig að hann a.m.k. eigi erfitt með að standa í lappirnar. (GÓJ: Ég er að bíða eftir stefnu Samfylkingarinnar.) Með leyfi forseta, hljóðaði stefnan sem þessir ungu Tyrkir Framsóknarflokksins samþykktu þá:
„Breyta skal rekstrarformi Ríkisútvarpsins í sjálfseignarstofnun sem verði laus við viðskiptaleg, stjórnmálaleg eða önnur hagsmunatengsl.“
Frú forseti. Hér er verið að gera allt annað í frumvarpinu. Það sem skiptir máli fyrir þá sem hafa einhvern tímann haft taugar til Framsóknarflokksins, eins og ég hef nú stundum haft, og það sem skiptir máli fyrir þá sem hugsanlega hafa hvarflað frá flokknum en gætu velt því fyrir sér að styðja hann aftur og það sem skiptir máli fyrir alla þá sem trúa á það að menn eigi að fara eftir sannfæringu sinni og vera samkvæmir sjálfum sér, þá vantar skýringar hv. þm. Guðjóns Ólafs Jónssonar og annarra þingmanna Framsóknarflokksins fyrir því hvers vegna þeir hafa með þessum hætti gengið, ekki bara á svig, heldur á bak þeirra orða sem flokksþing Framsóknarflokksins gaf kjósendum á þeim tíma.
En það er eins og maðurinn sagði, fólk er ekki fífl. Fólk lætur ekki bjóða sér hvað sem er. Það er ekki síst vegna þessa sem framsóknarmenn hafa í hrönnum yfirgefið flokk sinn og forustu.
Ef hv. þm. Einar Már Sigurðarson vildi gera mér þann greiða að trufla ekki hv. þm. Guðjón Ólaf Jónsson meðan ég er að ræða við hann um stefnu Framsóknarflokksins yrði ég glaður við. Til að hv. flokksbróðir minn skilji hvað um er að ræða er ég að fara þess vinsamlega á leit við hv. þm. Guðjón Ólaf Jónsson að hann útskýri af hverju hann stendur ekki við þau orð sem Framsóknarflokkurinn gaf fyrir hans hönd með samþykki hans á flokksþinginu 2003, flokksþinginu 2001 og flokksþinginu 1999.
En ég skal upplýsa hv. þingmann af hverju það er. Það er vegna þess að Framsóknarflokkurinn er í þessum máli alveg eins og í Íraksmálinu, svínbeygður af Sjálfstæðisflokknum. Hann er í hverju málinu á fætur öðru látinn éta ofan í sig sínar eigin yfirlýsingar. Þetta gerir það að verkum að fólk treystir ekki flokknum framar. Það er þetta sem gerir það að (Gripið fram í.) verkum að tveir þriðju af því fylgi sem (GÓJ: Hvað segir formaður Samfylkingarinnar?) kaus Framsóknarflokkinn við síðustu …
(Forseti (SP): Forseti vill biðja hv. þingmenn um að gefa ræðumanni hljóð og tækifæri til þess að ljúka ræðu sinni.)
Frú forseti. Því miður hef ég nokkuð tafist við að koma frá mér því sem ég vildi segja svo hugsanlegt er að ræða mín verði fyrir vikið svolítið lengri þó ég vilji allt til gera til að ná samkomulagi við þennan ágæta forseta um eðlilegt þingframhald.
Mér finnst bara þægilegt, frú forseti, að hafa framsóknarmenn með þessum hætti í salnum. Mér finnst þetta vera ákveðin heilbrigðismerki því það sýnir sig, alla vega í þessum frammíköllum, að hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson sem mér er vel við, hefur þó að minnsta kosti það sem ýmsir framsóknarmenn hafa ekki, hann hefur samvisku og kann þess vegna að skammast sín. Það speglast vel í frammíköllunum því honum líður illa undir þeim. Frú forseti. Mér mundi líka líða illa ef ég hefði tekið þátt í að fara alveg 180 gráður beint frá þeirri stefnu sem ég hefði sjálfur samþykkt.
Það var þannig að hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson var forustumaður meðal ungra framsóknarmanna. Þar eru sem betur fer menn sem standa í lappirnar þó að stálið bresti hjá ýmsum öðrum. 26. nóvember síðastliðinn var það bakland hv. þm. Guðjóns Ólafs Jónssonar sem samþykkti andmæli gegn frumvarpinu. Stjórn Sambands ungra framsóknarmanna samþykkti formlega ályktun gegn því að Framsóknarflokkurinn stæði að samþykkt frumvarpsins og gegn ýmsum þáttum sem í því eru.
Mig langar þess vegna ef hægt væri að fá einhverjar skýringar á því af hverju hv. þingmaður hefur svona algerlega slitið á tengsl sín við það fólk sem hóf hann til þeirrar fremdar sem hann nýtur nú. Þetta var fólkið sem gerði hv. þingmann að því sem hann er í dag, þingmanni Framsóknarflokksins. Það er heiðursstaða í Framsóknarflokknum. Það hlýtur að vera mikill sómi að því fyrir sérhvern mann að vera veittur sá trúnaður. En í því ljósi eru örlög þeirra sem síðan svíkjast gegn sínum hugsjónum heldur dapurleg.
Ég fór með þennan lestur, frú forseti, einungis til að lækka aðeins rostann í hv. frammíkallanda sem hefur síðustu þrjú korterin ekki getað haldið sér saman í sæti sínu og allt í lagi með það. Hann hefur ábyggilega margt að segja. Þó er athyglisverð, frú forseti, miðað við þær mörgu ræður sem hv. þingmaður hefur flutt úr sæti sínu í dag að hann er ekki enn kominn á mælendaskrá.
Það er nefnilega þannig að þrátt fyrir vaskleikann í yfirbragði og þrátt fyrir þetta djarfmannlega yfirbragð sem stundum einkennir þennan ágæta þingmann sem núna er nánast siginn niður í gólfið í sæti sínu, þá þorir hann ekki að koma hingað til að gera grein fyrir afstöðubreytingum sínum. En ef hann gerir það mundi ég vera honum þakklátur fyrir. Þá mætti hann kannski í leiðinni fyrir mig (Gripið fram í.) sakir gamallar þingvináttu gera líka grein fyrir viðsnúningi flokksins í Íraksmálinu.
Frú forseti. Því þetta tvennt skiptir öllu máli (Gripið fram í: … Samfylkingarinnar.) um núverandi stöðu Framsóknarflokksins. Þetta er ástæðan fyrir því að flokkurinn er svona ákaflega illa staddur. Það hryggir mig. Ég hef ekki gaman af því að sjá ágætan flokk með jafnmerka sögu og Framsóknarflokkinn liggja með þeim hætti sem hann gerir núna í mýrinni og fúna þar.
En það hryggir mig líka vegna þess að við eigum sameiginlegar rætur, ég og hv. þingmaður, í stjórnmálum. Það var sami maður sem hratt af stað þeim tveimur hreyfingum sem við tilheyrum í dag og það var sama höndin sem ritaði stofnskrá beggja flokkanna, Framsóknarflokksins og Alþýðuflokksins, á sínum tíma, baráttuhreyfingar jafnaðarmanna. Það var hönd Jónasar frá Hriflu.
Frú forseti. Framsóknarflokkurinn kemur aftur og aftur í ræðustól og heldur því fram fullum fetum að ekki eigi að selja Ríkisútvarpið. Ég tek alveg skýrt fram að ég trúi því alveg þegar hv. þingmenn segja að það komi ekki til mála með samþykki þeirra að selja Ríkisútvarpið. Ég er þeirrar skoðunar að Framsóknarflokkurinn meini það þegar hann segi að hann vilji byggja upp Ríkisútvarpið og gera það að almannaútvarpi. Einu sinni voru að minnsta kosti menn í Framsóknarflokknum sem voru sammála okkur ýmsum um að besta leiðin gegn ítökum auðvaldsins á fjölmiðlamarkaði væri einmitt að byggja upp sterkt almannaútvarp vegna þess að einungis það gæti komið í veg fyrir að einstakir auðjöfrar gætu í krafti ítaka sinna á fjölmiðlamarkaðnum orðið leiðandi í skoðanamyndun.
En hins vegar er búið að svipta hv. þingmenn og forustu Framsóknarflokksins skynsemi. Þeir hafa svo tapað heilbrigðri skynsemi og hugsun á þessu langa samstarfi með Sjálfstæðisflokknum að það er eins og þeir horfi blindandi fram hjá því sem þó er skrifað á vegginn.
Hv. þm. Guðjón Ólafur Jónsson situr núna í sæti sínu við hlið hv. þm. Sigurðar Kára Kristjánssonar. Hv. þm. Sigurður Kári Kristjánsson, formaður menntamálanefndar, kom hingað inn á þing beinlínis með það að markmiði að selja Ríkisútvarpið. Honum til hróss má segja að hann fór ekkert í grafgötur með það. (Gripið fram í.) Með honum í þeirri för, hann er nú að hækka aftur í Ríkisútvarpinu, er nefskatturinn frægi sem hv. þingmaður hefur … (Gripið fram í: … lagt á.) (Gripið fram í: Afnotagjaldið fer.) (Gripið fram í: Það er hringekjan hjá honum.)
Frú forseti. Það sem ég ætlaði að segja var eftirfarandi. Hv. þingmaður, af tilviljun örlaganna, hefur valist í sæti við hlið hv. þingmanns og formanns menntamálanefndar, Sigurðar Kára Kristjánsson, og sækir sér styrk til hans. (Gripið fram í.) Ég var að reyna að segja að Sigurður Kári Kristjánsson hefur verið í fararbroddi þeirra hér þingsal, ásamt hv. þingmönnum Pétri H. Blöndal og Birgi Ármannssyni, sem vilja selja Ríkisútvarpið. Þeir hafa auðvitað ekki þingstyrk til þess í dag. Það er alveg ljóst.
En allt breytist. Tímanum vindur fram. Viðhorf breytast. Við sjáum þegar við skoðum Sjálfstæðisflokkinn að mikil og öflug mulningsvél er þar stöðugt í gangi. Þar, segi ég að minnsta kosti, er hugmyndamótorinn að finna í Sambandi ungra sjálfstæðismanna.
Í röðum þeirra hefur verið samþykkt á þingum árum saman, að ég held í heilan áratug, að stefna beri að því að einkavæða Ríkisútvarpið. Engum datt til hugar fyrir tíu árum þegar Sjálfstæðisflokkurinn talaði um að selja ætti Rás 2, að þetta yrði nokkurn tímann stefna sem yrði flutt inn á Alþingi. Það datt ekki neinum einasta manni í hug að svo mundu viðhorfin breytast í efri lögum Sjálfstæðisflokksins að hingað skolaði þingmönnum sem mundu bókstaflega leggja þetta til.
Menn héldu alltaf að Pétur H. Blöndal, sem hafði stundum talað í þessa veru, væri hrópandinn í eyðimörkinni og menn vita jú hvað varð um hrópandann í eyðimörkinni. Menn vita örlög Jóhannesar skírara, sem var hrópandinn í eyðimörkinni í biblíulegum skilningi. Ég veit að prestssonurinn frá Saurbæ á Hvalfjarðarströnd veit hver urðu örlög hans. Ég hélt að í hugmyndafræðilegum skilningi yrðu örlög þessara hugmynda þannig að höfuð yrði skilið frá bol, eins og gerðist með Jóhannes skírara. En það gerðist hins vegar allt í einu að hingað komu fleiri menn sem voru sömu skoðunar
Núna sjáum við það líka, frú forseti, að í röðum þeirra sem líklegt er að verði stuðningsmenn og -konur hæstv. menntamálaráðherra á næsta kjörtímabili er að finna fólk sem er þessarar skoðunar, sem ég treysti þó að hæstv. menntamálaráðherra sé ekki í hjarta sínu þó hún hafi látið ginnast til að flytja þetta frumvarp.
(Forseti (SP): Núna er klukkan orðin fjögur og forseti vill inna hv. þingmann eftir því hvort hann eigi langt eftir af ræðu sinni?)
Já, frú forseti. Ætlun mín var að ljúka henni fyrir klukkan fjögur en sökum þess, eins og forseti hefur orðið vör við, hef ég verið truflaður svolítið. Ég hef átt erfitt með að koma fram ákveðnum málum. Ég tel að ég eigi svona tíu til fimmtán mínútur eftir af ræðu minni.
(Forseti (SP): Mun hv. þingmaður óska eftir að fresta ræðu sinni þar til að þinghald hefst að nýju kl. sex?)
Ég mundi gleðjast yfir því ef forseti leyfði mér það.
(Forseti (SP): Nú verður orðið við því.)
[16:01]Útbýting: