hlutfall verknámsnemenda.
Virðulegi forseti. Ég verð þess oft vör sem þingmaður í landsbyggðarkjördæmi að víða er sár skortur á iðnaðarmönnum í atvinnulífinu á landsbyggðinni. Mér er líka kunnugt um að atvinnufyrirtæki hafa boðið upp á samstarf við skólana. Ég get nefnt sem dæmi 3xStál á Ísafirði sem hefur boðið Menntaskólanum á Ísafirði upp á að nemendur þeirra fengju þjálfun í þeim tækjabúnaði sem er að finna í 3xStál í grein sinni, en ekki hefur fengist heimild til þess frá ráðuneytinu. Ég veit ekki af hverju það er og tel það mjög miður því að fyrirtækið er mjög framarlega í sinni grein og með fyrsta flokks tækjabúnað.
Skipulag náms og kennslunnar er með þeim hætti að nemendur geta víðast hvar ekki lokið framhaldsnámi í iðngreinum á heimasvæði sínu heldur neyðast þeir til að fara í flestum tilfellum til Reykjavíkur til að ljúka námi. Það er skoðun okkar íbúa landsbyggðarinnar að það sé m.a. ástæðan fyrir því að jafnmikill skortur er á iðnaðarmönnum eins og raun ber vitni, vegna þess að fólk sest síðan að á þeim svæðum þar sem það hefur lært, hefur ekki fyrir því að flytja sig til baka aftur og þetta háir atvinnulífinu á landsbyggðinni.
Ég er þeirrar skoðunar að skipulag náms skipti miklu máli um það hvar fólk setur sig niður að námi loknu og jafnvel hvaða námsleiðir fólk velur sér. Ég hef því sett fram eftirfarandi fyrirspurnir til hæstv. menntamálaráðherra:
1. Hvert var meðalhlutfall nemenda á verknámsbrautum af heildarfjölda framhaldsskólanemenda árin 2000–2005 á landsbyggðinni annars vegar og á höfuðborgarsvæðinu hins vegar?
2. Hvert var sama meðalhlutfall á fimm ára tímabili fyrir uppsetningu svonefndra móðurskóla verknámsgreina á landsbyggðinni annars vegar og á höfuðborgarsvæðinu hins vegar?
Þess ber auðvitað að geta líka að mikið hefur skort á að veitt sé nægilega mikið fjármagn til verknáms yfir höfuð því að eins og við vitum er dýrara að reka verknám en bóknám og það er án efa líka þáttur í því (Forseti hringir.) ástandi sem ríkir.
Frú forseti. Ég þakka hv. fyrirspyrjanda fyrir fyrirspurnina og þær vangaveltur líka sem hv. þingmaður setti fram. Ég tek undir það með þingmanninum að afar mikilvægt er að atvinnufyrirtækin víðs vegar á landinu, ekki bara á landsbyggðinni heldur líka á suðvesturhorninu, tengist verknámsskólunum og iðnskólunum enn betur en nú er. Ég get upplýst hv. þingmann um að formaður skólanefndar og skólameistari ræddu málefnin varðandi Ísafjörð á sínum tíma og það er ekki þannig að heimild vanti frá ráðuneytinu, síður en svo. Ég hvatti þau einmitt eindregið til að fara í þetta samstarf við fyrirtækið 3xStál. Ég heimsótti reyndar það fyrirtæki með þingflokki sjálfstæðismanna og það er afar skemmtilegt og spennandi fyrirtæki. Það eru einmitt miklir möguleikar líka fyrir skólann sem slíkan, annars vegar skólakerfið og hins vegar fyrir atvinnulífið, að tengjast með þeim hætti sem menn eru að ræða. Ég er því miklu fremur hvatamaður þess að menn haldi áfram að nýta þá aðstöðu sem fyrirtækin bjóða upp á, sem hugsanlega getur um leið leitt af sér einhvern sparnað fyrir skólana sem væri þá hægt að nýta í aðra hluti til uppbyggingar.
Fyrri fyrirspurn hv. þingmanns er: „Hvert var meðalhlutfall nemenda á verknámsbrautum af heildarfjölda framhaldsskólanemenda árin 2000–2005 á landsbyggðinni annars vegar og á höfuðborgarsvæðinu hins vegar?“
Meðalhlutfall nemenda í starfsnámi á landsbyggðinni af heildarfjölda framhaldsskólanemenda í skólum á landsbyggðinni var 35% á árunum sem um er spurt. Á sama tímabili var meðalhlutfall starfsnáms nemenda á höfuðborgarsvæðinu 36% af heildarfjölda nemenda í framhaldsskólum á höfuðborgarsvæðinu, en í þessum tölum er um að ræða nemendur í dagskóla og flokkun á landsvæði byggir á staðsetningu skóla, staðsetningu og viðmið sem við þekkjum, þ.e. höfuðborgarsvæðið en til landsbyggðar teljast landsvæðin utan Reykjavíkur og Suðvesturkjördæmis, svo það sé tekið fram.
Síðan spyr hv. þingmaður í öðru lagi: „Hvert var sama meðalhlutfall á fimm ára tímabili fyrir uppsetningu svonefndra móðurskóla verknámsgreina á landsbyggðinni annars vegar og á höfuðborgarsvæðinu hins vegar?“
Í lögum um framhaldsskóla, nr. 80/1996, er í 31. gr. ákvæði þess efnis að menntamálaráðherra geti að fenginni umsögn starfsgreinaráðs og stofnaðila gert framhaldsskóla eða deild í framhaldsskóla að kjarnaskóla um lengri eða skemmri tíma. Ákvæðin um kjarnaskóla eða móðurskóla í starfsnámi er almennt að finna frá og með árinu 2002 í skólasamningum sem menntamálaráðuneytið gerir nú við framhaldsskólana. Því verður í þessu svari gerð grein fyrir meðalhlutfalli nemenda í starfsnámi af heildarfjölda nemenda á landsbyggðinni annars vegar og höfuðborgarsvæðinu hins vegar á árabilinu 1997–2001. Meðalhlutfall nemenda í starfsnámi á landsbyggðinni af heildarfjölda framhaldsskólanemenda í skólunum á landsbyggðinni var á þessu tímabili, þ.e. frá 1997–2001, 35%. Á sama tímabili var meðalhlutfall starfsnámsnemenda á höfuðborgarsvæðinu 34% af heildarfjölda nemenda í framhaldsskólum á höfuðborgarsvæðinu.
Við þetta er því að bæta, frú forseti, að ég tel mikilvægt og ég finn að við hv. þm. Anna Kristín Gunnarsdóttir tölum sama máli hvað það varðar að efla þarf enn frekar starfsnáms- og verknámsskólana, efla starfsnámið sem slíkt. Ég bind miklar vonir við þá vinnu sem nú stendur yfir. Ýmsar nefndir munu skila mér niðurstöðum á næstu dögum og vikum í tengslum við m.a. hin tíu skref, sáttmálann og samkomulagið sem gert var við Kennarasamband Íslands. Þar er sérstaklega verið að líta til niðurstöðunnar sem fengin var í starfsnámsskýrslunni sem rædd var á Alþingi. Allir stjórnmálaflokkar fögnuðu niðurstöðu þeirrar nefndar sérstaklega og við náttúrlega berum þá von í brjósti að þær tillögur sem nú muni líta dagsins ljós, sem eru niðurstöður og afrakstur nefndar sem er að vinna núna í ljósi þess umfangs, skili okkur því að við getum rætt um eflingu starfsnáms og við sjáum fram á að það muni eflast enn frekar til lengri tíma litið, en eins og við þekkjum og vitum erum við að tala um að fyrirkomulagið til framtíðar verði það að við ræðum um eitt stúdentspróf og förum ekki í aðgreiningu á bóknámi og verknámi og vonumst til þess að það hugsanlega leiði þá til viðhorfsbreytingar í samfélaginu sem síðan leiði til eflingar starfsnáms.
Virðulegi forseti. Ég þakka hv. þm. Önnu Kristínu Gunnarsdóttur kærlega fyrir fyrirspurnina. Mjög brýnt er að nemendur geti lokið verknámi sínu að mestu leyti úti á landi eins og möguleikar eru á. Það hefur háð byggðum víða að nemendur þurfa að fara til höfuðborgarsvæðisins til að klára verknám sitt og þar hafa nemendur oftar en ekki ílengst vegna þenslu á höfuðborgarsvæðinu og ekki snúið aftur í heimabyggð sína, eins og hv. þm. Anna Kristín Gunnarsdóttir kom inn á, og víða er skortur á iðnaðarmönnum úti á landi.
Það hefur líka verið til vandræða að fyrirtæki hafa ekki haft möguleika á að taka nemendur á samning, nema þá vegna lítilla verkefna og þetta hangir allt saman. Þess vegna tel ég vera mjög brýnt landsbyggðarmál og byggðamál að bjóða upp á að hægt sé (Forseti hringir.) að ljúka starfsnámi í heimabyggð.
Virðulegi forseti. Ég þakka hæstv. ráðherra fyrir svörin og hv. þm. Lilju Rafneyju Magnúsdóttur fyrir þátttöku í umræðunni.
Þær tölur sem hæstv. ráðherra kom fram með segja okkur það eðli málsins samkvæmt að það hljóti að vera umtalsvert færri eða lægra hlutfall nemenda sem hefur nám á verknámsbrautum á höfuðborgarsvæðinu heldur en fyrir utan Reykjavík því að inni í þeim tölum hljóta að vera allir þeir sem flytja af landsbyggðinni á höfuðborgarsvæðið og ljúka þar námi.
Í svarinu kristallaðist einnig það óréttlæti sem nemendur á landsbyggðinni standa frammi fyrir, að geta ekki lokið námi í heimabyggð sinni, heldur þurfi að flytja að heiman til að taka jafnvel tvö ár eða meira til að geta klárað námið. Í þessu kristallast jafnframt óréttlætið sem atvinnulífið á landsbyggðinni stendur frammi fyrir, að hafa ekki möguleika á að halda í nemendur sína á þann hátt að þeir nái að ljúka námi og hefji síðan störf í heimabyggð.
Það var gott að heyra hæstv. ráðherra lýsa yfir velvilja sínum gagnvart samstarfi atvinnulífsins og skólans og nefnir sérstaklega 3xStál, eins og ég gerði áðan í máli mínu. En það vekur jafnframt upp þá spurningu um hvað standi í veginum. Mér er það ekki ljóst því ég hélt að það væri líka vilji skólans. Er þá hemillinn fjárhagslegur hjá skólanum sjálfum? Er hemillinn sá að skólinn fái ekki að útskrifa nemendur vegna (Forseti hringir.) þess að þeir þurfa að stunda hluta af náminu úti í atvinnulífinu eða hvað er í veginum, því að þetta er jákvætt mál?
Frú forseti. Þetta er sannarlega jákvætt mál en ég vil líka vekja athygli á því varðandi umræðuna um fjármuni til verknáms og iðnnáms, að þá hefur það í rauninni verið sérstaklega leiðrétt verknáms- og starfsnámsskólunum í hag á síðustu árum og var farið sérstaklega í það árið 2003 að leiðrétta reiknilíkanið með það í huga að styrkja stöðu verknámsskólanna.
Hitt atriðið sem komið var hér inn á var um nám í heimabyggð. Ef við lítum núna á það sem hefur verið að gerast á framhaldsskólastigi á undanförnum missirum, bara á síðasta ári, hefur stefnan verið sú, undir minni stjórn, að færa námið, færa tækifærin eins nálægt heimabyggðinni og hægt er. En auðvitað að teknu tilliti til þess hversu mikla sérhæfða þjónustu við getum boðið upp á á hverjum stað, m.a. með tilliti til fjármagns og aðstæðna. Auðvitað verður að taka tillit til þess. Ég nefni í þessu samhengi m.a. framhaldsskóladeildina á sunnanverðum Vestfjörðum, á Patreksfirði, þar sem við erum að tengja saman, m.a. í gegnum tæknina, landshluta sem hefur ekki setið nákvæmlega við sama borð í rauninni og aðrir landshlutar í framhaldsskólakerfinu. Við gerum það m.a í gegnum tæknina og síðan í góðu samstarfi og samvinnu við Fjölbrautaskóla Snæfellinga á Snæfellsnesi. Þetta er dæmi um að við erum að færa framhaldsskólann nær heimabyggðinni.
Annað dæmi sem ég get nefnt um framhaldsskóla sem er núna í undirbúningi er framhaldsskóli eða menntaskóli í Borgarfirði, sem ég tel vera mjög athyglisvert mál. Þar eru sveitarstjórnir í samvinnu við okkur að huga að því að námið allt á því svæði verði ein samfella og við skoðum námið heildstætt, þ.e. leikskóla, grunnskóla, framhaldsskóla og síðan eru þessi ótal tækifæri til háskólanáms á því svæði.