öryrkjar í háskólanámi.
Virðulegi forseti. Á undanförnum árum hefur þeim fjölgað mikið sem stunda nám á háskólastigi, háskólum hefur líka fjölgað og þeim námsbrautum sem í boði eru. Þeirri þróun hljóta allir að fagna. Sú spurning vaknar hins vegar hvort áhrifa slíkrar fjölgunar gætir jafnt hjá öllum hópum þjóðfélagsins og hef ég þá öryrkja sérstaklega í huga.
Rannsóknir sýna að menntunarstig öryrkja er lægra en gerist og gengur í samfélaginu og virðist munurinn fara vaxandi eftir því sem ofar dregur í skólakerfinu. Þar hefur vitaskuld áhrif að hluti öryrkja hefur skerta námsgetu og er því ólíklegri til að ljúka langskólanámi. Hér er um mikilsvert hagsmunamál öryrkja að ræða. Ljóst er að með meiri menntun eykst svigrúm þessa hóps til að leita sér að vinnu á nýjum vettvangi. Þá má ekki gleyma mikilvægi menntunar til þess að styrkja sjálfsmynd fólks og auka þannig lífsgæði þess.
Virðulegi forseti. Í skýrslu Stefáns Ólafssonar, Örorka og velferð á Íslandi, kemur fram að mun stærri hluti öryrkja ætti að geta stundað framhaldsnám og nám á háskólastigi en nú er. Það má því vera ljóst að Íslendingar geta gert mikið átak á þessu sviði landsmönnum öllum til hagsbóta. Í ljósi alls þessa beini ég eftirfarandi spurningum til menntamálaráðherra og vona að sú umræða sem spurningunum fylgir verði til að hreyfa við menntunarmálum öryrkja og leiði til þess að hugað verði frekar að menntun þeirra á háskólastigi.
Ég spyr því:
1. Hversu margir nemendur í Háskóla Íslands njóta afsláttar af skrásetningargjöldum sem ætlaður er öryrkjum?
2. Hversu hátt hlutfall er það af heildarnemendafjölda skólans og hvernig skiptist það eftir kynjum?
3. Hvert er hlutfall öryrkja í öðrum menntastofnunum á háskólastigi?
4. Liggur fyrir aðgerðaáætlun á vegum ráðuneytisins um það hvernig fjölga megi öryrkjum í háskólanámi?
Herra forseti. Ég vil þakka hv. þm. Steinunni Árnadóttur fyrir þessa umhugsunarverðu fyrirspurn sem dregur fram nokkuð athyglisverðar upplýsingar og vekur okkur til umhugsunar um að allir njóti jafnra tækifæra til náms. Sem betur fer hefur okkur auðnast, eins og hv. þingmaður kom réttilega inn á, að fjölga nemendum á öllum skólastigum. Ég held það sé mjög brýnt, og við ræddum það aðeins í gær, að við höldum áfram að reyna að laða fólk að inn í skólakerfið, sérstaklega á framhalds- og háskólastigi.
Hvað varðar spurningu hv. þingmanns um hversu margir nemendur í Háskóla Íslands njóti afsláttar af skrásetningargjöldum sem ætlaður er öryrkjum vil ég geta þess að Háskóli Íslands annast innheimtu gjaldsins og ráðstöfun þess í samræmi við lög sem um hann gilda. Samkvæmt upplýsingum frá skólanum eru öryrkjar ekki auðkenndir við skráningu. Þegar háskólaráð samþykkti að lækka skrásetningargjald fyrir öryrkja miðað við 75% örorkumat var leitað eftir áliti Persónuverndar um að sérmerkja þá sem fengju afslátt af skrásetningargjöldum en Persónuvernd heimilaði ekki slíkt utanumhald. Af þeim sökum liggja ekki fyrir upplýsingar um hversu margir öryrkjar sem njóta afsláttar af skráningargjöldum stunda nú nám í Háskóla Íslands.
Hins vegar liggja fyrir upplýsingar um nemendur sem njóta sérúrræða hjá skólanum. Háskólaárið 2006–2007 nutu 394 nemendur úrræða í námi og/eða við próftöku. Af þeim 394 stúdentum voru um 70% stúlkur og um 30% piltar. Nemendum sem njóta sértækra úrræða vegna fötlunar eða hömlunar í Háskóla Íslands hefur fjölgað stigvaxandi frá árinu 1995. Þá voru þeir 60 en eru í dag, eins og áður sagði, um 390 og helst það í hendur við hlutfallslega fjölgun nemenda á háskólastigi.
Samkvæmt þeim upplýsingum sem ég hef fengið frá Háskóla Íslands munu einhverjir nemendur njóta lægra skrásetningargjalds, þeir sem búa við 75% örorku eða hærri. Þar á meðal eru fimm bundnir í hjólastól, tveir eru lögblindir og sex eru mikið heyrnarskertir. Það sama á við um aðra háskóla, slíkar upplýsingar liggja ekki fyrir þar frekar en í Háskóla Íslands út af tilmælum frá Persónuvernd.
Ráðuneytið hefur ekki gefið út sérstaka aðgerðaáætlun um hvernig fjölga megi öryrkjum í háskólanámi. Ég tel hins vegar rétt að benda á að um starfrækslu háskóla gilda bæði almenn lög, rammalöggjöf, og sérlög um opinbera háskóla. Að auki eru háskólarnir háðir sérlögum, þar á meðal um málefni fatlaðra. Til þessa hefur verið litið svo á að skólarnir hafi ákveðið sjálfstæði og beri jafnframt ábyrgð samkvæmt því. Eins og ég m.a. undirstrikaði í umræðum á þingi í gær hefur það verið haft að leiðarljósi hjá okkur að efla og auka sjálfstæði háskóla á öllum sviðum enn frekar.
Gildandi löggjöf um háskóla gerir ekki sérstakan greinarmun á nemendum eftir heilbrigði og þar á meðal hvort nemandi teljist öryrki. Þrátt fyrir að ekki liggi fyrir sérstök aðgerðaáætlun stjórnvalda um að fjölga öryrkjum í háskólanámi hafa flestir háskólanna til taks sértæk úrræði fyrir fatlaða eða öryrkja sem stunda nám hjá þeim hverju sinni. Í því sambandi hafa háskólar brugðist við og markað sér stefnu, sem ég tel heppilega leið, í þessum málum, sem verður að telja afar mikilvægt. Má þar m.a. vísa til stefnu Háskóla Íslands í málefnum fatlaðra, enn fremur stefnu skólans gegn mismunun, sem m.a. varðar málefni fatlaðra, og stefnu Háskólans á Akureyri, um jafnt aðgengi að námi og störfum við skólann, þar sem m.a. er lýst málefnum nemenda með sérþarfir í námi vegna skerðingar, veikinda eða sértækra námsörðugleika.
Ég vil að lokum, herra forseti, upplýsa fyrirspyrjanda um að árið 2007 var sett upp sérstök námsleið í Kennaraháskólanum sem ætluð er fólki með þroskahömlun sem hefur lokið sértækum starfsbrautum í framhaldsskóla. Þessi námsleið er, eins og mér hefur verið greint frá, einstök í sinni röð og er litið sérstaklega til okkar Íslendinga sem fyrirmyndar í þeim efnum.
Virðulegi forseti. Ég þakka menntamálaráðherra greinargóð svör. Það er gott að fá að vita hvernig skráningu öryrkja við Háskóla Íslands er háttað, þ.e. að hún sé ekki til staðar. Ég held að það sé mjög nauðsynlegt að vita það upp á alla frekari umræðu. En það er jákvætt að sjá að með þeim leiðum sem við getum mælt virðist vera ákveðin fjölgun fatlaðra nemenda og öryrkja í Háskóla Íslands.
Í ljósi þess hversu fáir einstaklingar njóta sérúrræða mundi ég mjög gjarnan vilja sjá unnið enn frekar að því innan menntamálaráðuneytisins að búa til fleiri leiðir eins og námsbrautina í Kennaraháskólanum sem mundi þá gera það að verkum að öryrkjum í háskólanámi mundi fjölga. Eins og ég sagði í upphafi vona ég svo sannarlega að þessi umræða verði til að vekja athygli á málinu og fleyta því áfram þannig að útkoman verði sú að fleiri öryrkjar stundi nám.
Herra forseti. Ég held að það sé kannski lykilatriðið í tengslum við þessa fyrirspurn að vekja athygli á málinu. Síðan komum við enn og aftur að þeim prinsippum sem gilda um háskólana. Við treystum háskólunum til að móta námsleiðir sínar, námsbrautir. Við sjáum t.d. hvernig Kennaraháskólinn hefur gert það og ég held að það sé prinsipp sem við eigum að halda í.
Engu að síður er mjög mikilvægt að ákveðin skilaboð verði send til háskólasamfélagsins, eins og við gerum í dag með umræðum um fyrirspurnina. Það er mjög mikilvægt að draga það fram að háskólarnir eiga eins og allir aðrir skólar, öll skólastig, að vera vera fyrir alla. Það er ánægjulegt að vita til þess að háskólarnir sjálfir taki það upp hjá sjálfum sér að reyna að opna skólana sem mest fyrir alla sem eru í samfélaginu, öryrkja sem aðra.