staðfest samvist, 2. umræða.
Hæstv. forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti allsherjarnefndar um frumvarp til laga um breytingu á lögum um staðfesta samvist í nefndaráliti frá allsherjarnefnd. Í nefndarálitinu er gert grein fyrir þeim gestum sem við fengum á fundi en auk þess fengum við umsagnir frá helstu aðilum sem um þessi mál hafa fjallað.
Með frumvarpinu er lagt til að prestum og forstöðumönnum trúfélaga verði heimilt að staðfesta samvist samkynhneigðra. Gengið er út frá því að réttur þessara vígslumanna til þess að þeir hafi rétt til þess að ákveða hvort þeir staðfesti samvist og sá réttur verði verði virtur en á því er byggt að þeir muni ekki synja um slíka staðfestingu af öðrum ástæðum en vegna trúarsannfæringar sinnar.
Við fjölluðum um nokkrar athugasemdir sem fram komu vegna 19. og 20. gr. hjúskaparlaga, annars vegar þar sem utanríkisráðuneyti er veitt heimild til að setja reglur um heimild starfsmanna íslenskra sendiráða til að framkvæma hjónavígslu og hins vegar um heimild til að gera samning við erlent ríki um að vígslumenn þess geti framkvæmt hjónavígslu hér á landi þegar annað hjónaefna er ríkisborgari hlutaðeigandi ríkis.
Athugasemdir komu fram m.a. frá Samtökunum '78 um að eðlilegt væri að búa til sambærilegar heimildir fyrir staðfesta samvist. Það var niðurstaða nefndarinnar eftir athugun á málinu að þessum heimildum í hjúskaparlögunum hefði aldrei verið beitt, þ.e. að hvorki hefðu verið settar reglur á grundvelli 19. gr. hjúskaparlaga né gerðir samningar á grundvelli 20. gr. laganna. Það var því mat okkar að ástæðulaust væri að fella inn í lög um staðfesta samvist ákvæði sem væru þannig merkingarlaus í ljósi réttarstöðunnar í dag. Nefndin telur eðlilegra að framangreind ákvæði verði endurskoðuð eða jafnvel felld brott við heildarendurskoðun hjúskaparlaganna.
Nefndin gerir tillögu um eina breytingu á grundvelli þeirra athugasemda sem fram komu. Leggur nefndin til að við 2. mgr. 8. gr. laga um staðfesta samvist bætist ákvæði þess efnis að prestar og forstöðumenn trúfélaga geti leitað um sættir við slit staðfestrar samvistar og skýrir sú breyting sig sjálf.
Nefndin leggur áherslu á að með frumvarpinu sé stigið mikilvægt skref í þá átt að jafna stöðu samkynhneigðra og gagnkynhneigðra og með frumvarpinu sé fylgt eftir þeim stefnumiðum sem lágu til grundvallar lögum nr. 65/2006, um breytingu á lagaákvæðum er varða réttarstöðu samkynhneigðra. Allsherjarnefnd telur eðlilegt að næsta skref í þessum efnum verði að endurskoða hjúskaparlög með það að markmiði að fella saman í einn lagabálk lagaákvæði um hjúskap og staðfesta samvist og leggjum við áherslu á að sú endurskoðun hefjist hið fyrsta.
Nefndin leggur til að með þessari breytingu verði frumvarpið samþykkt.
Atli Gíslason og Jón Magnússon skrifuðu undir nefndarálitið með fyrirvara. Karl V. Matthíasson var fjarverandi.
Undir nefndarálitið rituðu auk mín Ágúst Ólafur Ágústsson, Atli Gíslason, Herdís Þórðardóttir, Ellert B. Schram, Siv Friðleifsdóttir, Ólöf Nordal og Jón Magnússon, með fyrirvara eins og áður er getið.
Frú forseti. Ég fagna auðvitað þessu frumvarpi en gerði við það fyrirvara og lagði til breytingar í þá veru að jafna stöðu samkynhneigðra og gagnkynhneigðra para í einu og öllu.
Þær breytingar eru byggðar á frumvarpi til laga sem liggur fyrir á þessu þingi þar sem flutningsmenn voru auk mín hv. þm. Kolbrún Halldórsdóttir, Katrín Jakobsdóttir, Ögmundur Jónasson, Bjarni Harðarson, Siv Friðleifsdóttir og Grétar Mar Jónsson. Þar eru lagðar til breytingar á hjúskaparlögum. Þar er lagt til brottfall laga um staðfesta samvist, breyting á lögum um lögheimili, breyting á lögum um Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins, breyting á lögum um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða og breyting á lögum um Söfnunarsjóð lífeyrisréttinda með síðari breytingum. Það liggur klárt fyrir að stíga þetta skref til fulls.
Ég treysti því og geng út frá að prestar sem fá nú þessa heimild til að staðfesta samvist muni ekki mismuna fólki út frá kynhneigð því að það tel ég að standist ekki jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar. Ég tek undir með hv. formanni allsherjarnefndar að ákvæði hjúskaparlaga sem ég ætlaði að leggja til breytingar á eru fallin niður fyrir notkunarleysi eða „desvetudo“ eins og lögfræðingar kalla það. Ég styð breytingu sem er gerð á 4. mgr. 42. gr. hjúskaparlaga. Við lokameðferð málsins í allsherjarnefnd var bætt inn setningu í nefndarálitið þess efnis að nefndin telji eðlilegt að næsta skref í þessum efnum verði að endurskoða hjúskaparlög með það að markmiði að fella saman í einn lagabálk lagaákvæði um hjúskap og staðfesta samvist.
Við höfum lagt til þessa leið og sýnt hvernig það er hægt. En með hliðsjón af þeim fyrirheitum sem koma fram í nefndarálitinu, frú forseti, þá dreg ég þessa breytingartillögu til baka.
Virðulegur forseti. Það er alveg ljóst að við erum búin að taka mörg jákvæð skref í þá átt að jafna réttindi samkynhneigðra og gagnkynhneigðra. Ég kem hingað upp einungis til þess að ítreka að í nefndarálitinu stendur að nefndin telji eðlilegt að næsta skref í þessum efnum verði að endurskoða hjúskaparlög með það að markmiði að fella saman í einn lagabálk lagaákvæði um hjúskap og staðfesta samvist og að sú endurskoðun hefjist hið fyrsta.
Ég tel að það sé afar brýnt að halda þessu til haga og treysti á að ríkisstjórnarmeirihlutinn sem stýrir nefndarstarfi af þessum toga setji þetta það af stað hið allra fyrsta og komi þessu máli í höfn þannig að áður en við vitum af verðum við komin með ein hjúskaparlög sem gildi þá fyrir alla í landinu.
Þetta er mjög mikið réttlætismál að mínu mati og reyndar er sú er hér stendur á máli sem hv. þm. Kolbrún Halldórsdóttir flytur ásamt fleirum um að það verði hér ein hjúskaparlög í landinu. Ég tel að þetta mál sé nánast í höfn með því að setja þetta svona sterkt inn í nefndarálit.