Herra forseti. Hér er á ferðinni gott frumvarp sem ég styð eins langt og það nær. Mér finnst það nefnilega ekki ganga nægilega langt í því sem mér finnst að eigi að vera forgangsatriði og það eru réttindi barnsins. Að mínu viti ber okkur að tryggja rétt barna til umönnunar foreldra sinna fyrstu níu mánuði ársins.

Það er ekki auðvelt að vera einstætt foreldri og ef hitt foreldri barnsins er vanvirkt í uppeldinu, fjarverandi eða óhæft, og fyrir því geta verið margar ástæður, t.d. mikil vímuefnaneysla eða bara almennt áhugaleysi, fær barnið ekki fulla níu mánuði í fæðingarorlofi með foreldrum sínum. Núgildandi lög um fæðingarorlof voru stórt skref, ekki bara í umönnun ungbarna og aðbúnaði heldur einnig hvað jafnréttissjónarmið varðar. Það er mikilvægt jafnréttissjónarmið að tryggja feðrum jafnt sem mæðrum jafnan rétt til fæðingarorlofs. Í undantekningartilfellum er ekki hægt að koma því við, t.d. eins og í þessu frumvarpi þegar annað foreldrið er hreinlega ekki til. Mér finnst að kerfið þurfi að búa yfir ákveðnum sveigjanleika og mennsku sem tekur tillit til sérstakra aðstæðna. Ég vil líka vekja athygli á því að jafnrétti er ekki bara jafnrétti milli kynjanna heldur líka á milli barna.

Mig langar að draga hérna upp bara mynd af ákveðnu tilbúnu dæmi. Ímyndum okkur konu sem verður barnshafandi eftir nauðgun og ákveður að eiga barnið. Á nauðgarinn að eiga jafnan rétt til fæðingarorlofs? Á hún að skilja barnið sitt eftir eða barnið þeirra eftir hjá honum í þrjá mánuði?

Annað dæmi sem ég þekki til og kemur beint úr raunveruleikanum er um unga stúlku sem ég þekki sem eignaðist barn. Faðir barnsins er því miður djúpt sokkinn í vímuefnaneyslu og hefur þau tvö ár sem barnið hefur lifað hvorki sýnt áhuga né getu til að umgangast son sinn. Þetta barn fékk eingöngu að njóta fullra samvista við eina foreldrið sem það þekkir í sex mánuði.

Ég mundi vilja sjá faglega nefnd sem tæki að sér að meta sérstök tilfelli, hvort sem fjarvera foreldris er vegna tæknifrjóvgunar eða ættleiðinga einhleypra eða nánast algjörrar fjarvistar annars foreldris af öðrum sökum. Lítið barn er kraftaverk og okkur ber að þakka fyrir hvern einasta einstakling sem fæðist og hlúa að honum sem best. Ástríkt uppeldi beggja foreldra eru kjöraðstæður en eru því miður ekki alltaf fyrir hendi. Okkur ber að tryggja barninu umönnun foreldra sinna í fulla níu mánuði sé þess frekast kostur.

Því fylgir ekki mikill aukakostnaður en ávinningurinn fyrir barn og foreldri er ómetanlegur. Ég styð því þetta frumvarp og þakka hv. flutningsmönnum fyrir að leggja það fram. En ég mundi vilja ganga lengra og tryggja rétt allra barna sem fæðast á Íslandi til samvistar við foreldri í níu mánuði. Ég vil taka undir það sem stendur í greinargerðinni með frumvarpinu um að beina því til félagsmálanefndar að skoða þetta sérstaklega í framhaldinu og sjá hvernig hægt er að taka með sanngjörnum hætti á undantekningartilfellum.

Herra forseti. Ég er meðflutningsmaður að þessu máli með hv. þm. Guðfríði Lilju Grétarsdóttur og ég fagnaði því mjög þegar þingmaðurinn leitaði til mín um að flytja þetta mál með henni. Eins og kemur fram í lokaorðum greinargerðarinnar er bent á að við erum meðvituð um að til eru fleiri tilvik þar sem börn fá einungis notið samvista við annað foreldrið á fyrstu 18 mánuðum lífsins jafnvel þótt lagalega séu til staðar tveir foreldrar og ekki sé verið að taka á slíkum tilvikum að fullu leyti í þessu frumvarpi. En það er eitthvað sem ég tel að skipti mjög miklu máli. Við teljum að þetta sé hægt að lagfæra og beinum einmitt þeim eindregnu tilmælum til félags- og tryggingamálanefndar Alþingis að hún taki þá hlið mála sérstaklega til athugunar.

Ég var alin upp af einstæðri móður, ég átti ekki mikið samneyti við föður minn fyrstu ár ævi minnar. Ég er því svo innilega sammála þeirri hugsun sem er hér á bak við og fagnaði því mjög þegar þingmaðurinn leitaði til mín og að hún skyldi hafa tekið frumkvæðið að því að leggja fram þessa lagabreytingu. Ég vona svo sannarlega að við getum unnið að því á þinginu að jafna og bæta rétt barna til samvista við foreldra sína og aðra í öllum tegundum af fjölskyldum, að við séum ekki að mismuna börnum eftir því hvers konar fjölskyldu þau fæðast í heldur er þetta spurning um rétt barnanna, ekki bara rétt foreldranna.

Herra forseti. Ég þakka hv. þingmönnum Margréti Tryggvadóttur og Eygló Harðardóttur fyrir innlegg þeirra og tek heils hugar undir það að mikilvægt er að þessi önnur tilvik séu einmitt skoðuð og skoðuð mjög alvarlega. Hvers vegna var það ekki gert strax? Jú, þetta verður að taka í skrefum. Kosturinn við þetta frumvarp er sá að það er svo skýrt að í tilvikum einmitt þessara barna þá er bara eitt foreldri til staðar lagalega, og að þau lagalega eru klárlega beitt misrétti, þ.e. að njóta ekki jafnræðis hvað varðar samvistir eða fæðingarorlof foreldra í níu mánuði, samvistir á meðan þau eru ung.

Ég tek heils hugar undir þau sjónarmið að það verður einmitt að skoða fleiri tilvik því að þau eru sannarlega til og öll börn eiga rétt á samvistum við vonandi báða foreldra, ef þeir eru til staðar, en ef ekki þá við það foreldri sem annast þau. Við eigum ekki að beita misrétti gagnvart ólíkum fjölskyldugerðum og í samfélagi okkar eru náttúrlega svo mörg ólík fjölskylduform til og til þess verður að taka tillit.

Um leið viljum við auðvitað ekki heldur grafa undan því góða sem er í okkar kerfi, sem er einmitt það að reyna að fá báða foreldra til að koma að málum, bæði móður og föður. Þess vegna var þetta sett hér inn. Ég hugsaði mikið um það hvort taka ætti allan pakkann en það er miklu flóknara að gera það í einu og kannski ólíklegra að það færi í gegn. Þess vegna var þetta gert í samráði við flutningsmenn, að setja þetta svona hér og beina því sérstaklega til nefndarinnar að skoða það og taka til alvarlegrar umfjöllunar. Sumir eru hræddir við þetta og það er skiljanlegt en við verðum að hafa hug til þess að gera það vegna þess að þetta er alvörumál og við eigum að krefjast þess að öll ungabörn á fyrstu mánuðum lífsins fái þennan tíma með foreldri.