gagnger endurskoðun á skipulagi og forsendum hvalveiða, fyrri umræða.
Forseti. Ég mæli fyrir þessu máli sem við flytjum þrjú, hv. þingmenn Árni Þór Sigurðsson og Birgitta Jónsdóttir auk mín. Árni Þór Sigurðsson er 1. flutningsmaður en þurfti að fara annað og ég hleyp því í skarðið fyrir hann.
Fyrst er að geta þess að þetta mál var fyrst flutt í fyrra, komst þá ekki á dagskrá en er nú endurflutt í nær óbreyttri mynd. Ég ætla að skjótast í gegnum greinargerðina.
Þar segir fyrst frá því að í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar sem nú situr er mörkuð ákveðin stefna um nýtingu sjávarspendýra. Þar er kveðið á um réttinn til veiða á meðal annars hval og sel, með leyfi forseta: „Íslendingar áskilja sér hér eftir sem hingað til rétt til nýtingar sjávarauðlinda samkvæmt alþjóðlegum skuldbindingum.“ Hins vegar er þar kveðið á um að nauðsynlegt sé að endurmeta hvernig Íslendingar hyggist nýta sér þennan rétt sinn og segir í stefnuyfirlýsingunni, með leyfi forseta:
„Forsendur fyrir veiðum og nýtingu sjávarspendýra, sela og hvala, verði endurmetnar frá grunni með tilliti til sjálfbærni og efnahagslegrar þýðingar fyrir þjóðarbúið í heild sem og alþjóðlegra skuldbindinga og ímyndar Íslands.“
Í greinargerðinni segir frá því að sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra sem þá var lagði fram á 138. löggjafarþingi frumvarp sem hafði það yfirlýsta markmið að stuðla að verndun hvala samhliða hagkvæmri og sjálfbærri nýtingu hvalastofna. Það mál var heldur ekki útrætt og hefur ekki verið endurflutt en í erindum og umsögnum var meðal annars fundið að því að í þessu frumvarpi fælist ekki það endurmat á forsendum fyrir nýtingu á sjávarspendýrum sem kveðið var á um í stjórnarsáttmálanum. Þess í stað var því áréttað vald ráðherra til að ákveða hvort hvalveiðar væru stundaðar og í hve miklum mæli en að öðru leyti var gengið út frá að núverandi tilhögun þessara mála væri viðunandi. Við flutningsmenn erum ekki á því máli. Nú ætla ég að lesa úr greinargerðinni, með leyfi forseta:
Ekki liggja fyrir tölur um tekjur af útflutningi hvalkjöts, sem hefur aðeins verið til Japans. Sumarið 2007 ákvað þó þáverandi sjávarútvegsráðherra að gefa ekki út leyfi til hvalveiða. Rökstuddi hann ákvörðun sína með því að ekki hefði tekist að selja íslenskt hvalkjöt til Japans veturinn á undan. Ekki er að sjá sem það hafi verið vegna aukinnar sölu á hvalkjöti þangað sem leyfi til hvalveiða voru aftur gefin út í janúar 2009. Í þeirri endurskoðunarvinnu sem hér er lagt til að ráðist verði í þarf m.a. að kanna hvort Ísland og ímynd þess hafi orðið fyrir skaða vegna veiðanna og hvaða áhrif þær hafa haft á fiskútflutning til ríkja þar sem hvalveiðar eru illa þokkaðar. Ljóst er að það spillir jafnan fyrir hagsmunum íslenskra útflutningsgreina þegar stjórnvöld heimila hvalveiðar á ný, svo sem var um markaðskynningu á íslenskum búvörum hjá Whole Foods í Bandaríkjunum sællar minningar 2006 og 2009. Því er ekki að sjá sem þeir fjármunir sem íslensk stjórnvöld hafa veitt í að kynna meinta hvalveiðistefnu Íslendinga og afla henni skilnings og fylgis hafi nýst vel.
Samkvæmt skýrslu sem Sjónarrönd ehf. vann fyrir IFAW (International Fund for Animal Welfare) sem er Alþjóðasjóðurinn til velferðar dýra, á Íslandi og Náttúruverndarsamtök Íslands árið 2007 um útgjöld íslenskra stjórnvalda til hvalveiða og tengdra verkefna á árunum 1990 til 2006 höfðu þau varið um það bil 750 millj. kr. til málaflokksins á tímabilinu, þar af 197 millj. kr. til almannatengsla og markaðssetningar, einkum á síðustu árum þessa tímabils, 1990–2006. Til samanburðar var á svipuðum tíma varið 351 millj. kr. til þess að kynna íslenskt lambakjöt og aðrar búvörur á erlendri grund. Það er merkilegt að það var tvöfalt hærri fjárhæð sem varið var til að verja hvalveiðar en til að selja lambakjöt.
Enn fremur segir í greinargerðinni að við þá endurskoðun á lögum sem varða hvali, sem hér er lagt til að ráðist verði í, þarf að huga að grunnforsendum nýtingar á þeim. Því ber að kanna hvort ekki eigi fremur að ganga út frá friðun þeirra sem almennri reglu, sem gera megi undantekningar á, í stað þess að gera ráð fyrir hvalveiðum og setja svo reglur og lög um tilhögun þeirra. Þá nálgun má m.a. finna í lögum um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum, nr. 64/1994, en þar segir í 1. mgr. 2. gr.:
„Markmið laga þessara er að tryggja viðgang og náttúrulega fjölbreytni villtra dýrastofna, skipulag á veiðum og annarri nýtingu dýra, svo og aðgerðir til þess að koma í veg fyrir tjón sem villt dýr kunna að valda.“
Í samræmi við það ætti því að fella út 2. mgr. 2. gr. en þar segir: „Ákvæði laga þessara taka hvorki til hvala né sela en um þær tegundir gilda sérstök lög.“
Því er við þetta að bæta að þessi háttur á Íslandi virðist endurspegla að íslensk náttúra sé í raun og veru aðeins á landi og íslensk dýr séu eiginlega bara til þegar fjörunni sleppir. Þegar komið er niður í fjöruna og út á hafið séu þau lögmál og viðhorf úr gildi fallin sem gilda um dýr og náttúru á landi og við taki eingöngu nýtingarsjónarmið og þau oft mjög skammsýn.
Í greinargerðinni stendur enn fremur, með leyfi forseta, að í umsögn Náttúruverndarsamtaka Íslands um áðurnefnt frumvarp um hvali frá 138. þingi hafi verið bent á að Hafrannsóknastofnunin hefði reiknað ráðlagðan hrefnuveiðikvóta í samræmi við ráðgjöf vísindanefndar NAMMCO, sem nyti ekki alþjóðlegrar viðurkenningar, ólíkt vísindanefnd Alþjóðahvalveiðiráðsins. Kanna þyrfti hvort slíkt vinnulag, þar sem Ísland velur sér vísindalega ráðgjöf eftir því sem hentar hverju sinni, geti talist vera í þágu heildarhagsmuna Íslands, sem og hver árangurinn hafi verið af starfi NAMMCO. Í greinargerð Gunnars G. Schrams og Davíðs Björgvinssonar fyrir forsætisráðuneytið, Hvalveiðar Íslendinga í ljósi þjóðaréttar, sem unnin var 1993, ári eftir stofnun NAMMCO, er hugað að því hvaða þýðingu alþjóðlegar skuldbindingar Íslands hafa í þessu samhengi. Með aðild að Hafréttarsáttmálanum er, að áliti Gunnars og Davíðs, „sú skylda lögð á ríki að starfa saman að verndun og stjórnun hvalastofnanna. Í því felst að ríki getur ekki ákveðið veiðar að eigin geðþótta. Til þarf að koma ákvörðun viðeigandi alþjóðastofnunar. Því má tvímælalaust halda fram að „viðeigandi“ alþjóðastofnun sé, að því er hvali varðar, Alþjóðahvalveiðiráðið, sem fjallar um stjórnun og verndun hvala um allan heim.“
Aðild Íslands að Dagskrá 21 áréttar þessa stöðu enn frekar. Alþjóðlegir samningar sem þessir, auk aðildar Íslands að Bernarsamningnum, Samningnum um líffræðilega fjölbreytni (CBD) eða Samningnum um alþjóðaverslun með tegundir dýra og plantna sem eru í útrýmingarhættu (CITES) og þær lagalegu skuldbindingar sem þeim fylgja þyrftu að liggja allri hérlendri löggjöf um nýtingu hvala og annarra sjávarspendýra til grundvallar.
Þess má geta, forseti, að í fylgiskjali er merkileg grein eftir Árna Finnsson frá 3. september 2009 um markað fyrir hvalkjöt í Japan sem hefur verið eitt af kjarnamálunum í þessu álitamáli. Í framhaldi af því er rétt að geta þess að hvalkjöt hefur ekki selst í Japan eða verið flutt þangað um hríð, hverju sem þar er um að kenna, og væri þörf á því að taka umræðu um það þó síðar verði.
Í því sambandi skal þess getið að flutningsmenn tillögunnar leggja einnig fram á þessu þingi frumvarp og reyndar hinu síðasta líka þar sem gert er ráð fyrir að selur falli undir lög nr. 64/1994, um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum. Þeir hafa líka lagt fram tillögu um að stofnuð verði griðasvæði fyrir hvali í Faxaflóa og fyrir Norðurlandi eða aukin frá því sem nú er.
Að lokum legg ég til, forseti, að að lokinni þessari umræðu gangi málið til 2. umr. og til hinnar háu umhverfis- og samgöngunefndar.
Herra forseti. Það er eiginlega rétt að þýska þingið hefur samþykkt að Íslendingar gangi ekki í Evrópusambandið nema að hætta hvalveiðum. Ég vil spyrja hv. þingmann hvort þetta frumvarp sé í takt við þá umsókn.
Þjóðverjar drepa yfir eina milljón dádýra á ári. Þjóðverjar eru mikil veiðiþjóð, þar er mikil veiðihefð, og þeir gera það í sátt við náttúruna að því er þeir segja. Sumum þykir líka vænt um hvali. Mér þykja dádýr alltaf óskaplega falleg, lítill bambi, þannig að það mætti alveg eins færa þau rök fyrir því að banna veiðar á dádýrum í Þýskalandi.
Síðan eru nokkrir stórmarkaðir sem grípa þetta mál á lofti og nýta í markaðssetningu því að þeir geta sagt: Við ætlum að klekkja á þessum ljótu Íslendingum sem drepa þessa fallegu, sætu hvali — og kaupið af okkur. Eru alþjóðaskuldbindingarnar og ímynd Íslands sem er nefnd þarna það að þóknast stórmörkuðum í Evrópu og Þjóðverjum til að ná fram því að setja það skilyrði fyrir aðild Íslands að Evrópusambandinu að Ísland veiði ekki hvali?
Svo er það spurningin með sjálfbæra nýtingu dýra. Ég held ekki að nokkur maður telji að Íslendingar ofveiði hvali við Ísland. Ég vil spyrja hv. þingmann: Telur hann að Íslendingar ofveiði hvali við Ísland og það sé ekki gert í samræmi við bestu vísindi nákvæmlega eins og dádýraveiðar Þjóðverja í skógum Bayern?
Forseti. Svarið við síðari spurningunni er það að ég veit það ekki. Ég hef ekki séð vísindalegar niðurstöður sem ég get tekið mark á miðað við núverandi forsendur og get ekki svarað hv. þingmanni um þetta mál vegna þess að ég vil ekki vera með sleggjudóma, í hvoruga áttina.
Við fyrri spurningunni er það að segja að svo er ekki. Þetta mál er ekki flutt í tengslum við Evrópusambandsumsóknina eða meiningar innan Evrópusambandsins um hvalveiðar Íslendinga nema að takmörkuðu leyti, að því leyti sem þær felast í þeim forsendum sem við viljum að lagðar séu til grundvallar, sem eru efnahagslegir hagsmunir, dýraverndarsjónarmið og alþjóðlegar skuldbindingar. Ég held að þeir sem þekkja sögu hvalamálsins, hvort sem við tökum síðustu missiri eða frá miðjum níunda áratugnum eða förum aftur til síðustu aldamóta, sjái að það er full þörf á því að við setjum kraft í að taka skipulag á forsendum hvalveiða til gagngerrar endurskoðunar út frá öllum þeim sjónarmiðum sem þar koma til greina. Það er óþarfi að andæfa því með því að koma auga á djöfulinn í hverju horni eins og títt er hér á þinginu þegar minnst er á Evrópusambandið, bandalag helstu nágrannaþjóða okkar, viðskiptaþjóða og vinaþjóða.
Herra forseti. Ég set alltaf spurningarmerki við það þegar ríki eru kölluð vinaþjóðir. Ég held að ríki hegði sér alltaf í samræmi við hagsmuni, það hefur ekkert að gera með tilfinningar, ást, vináttu eða slíkt. Það sáum við þegar Norðmenn vildu frekar halda góðum hagsmunatengslum við Breta en Íslendinga og settu það skilyrði fyrir lánveitingum sínum að Íslendingar mundu skrifa undir Icesave. Vinaþjóðir held ég að menn ættu kannski ekki að temja sér að tala um.
Nú hafa orðið miklar breytingar á ráðuneyti sjávarútvegsmála og ég vil spyrja hv. þingmann hvort honum sé kunnugt um að það hafi orðið verulegar breytingar og mannabreytingar innan sjávarútvegsráðuneytisins og það sé í rauninni að einhverju leyti horfið, alla vega sú þekking sem áður var. Það er spurning hvaða ráðuneyti er núna yfir sjávarútvegsmálum. Er það áhersla á auðlindir, auðlindaráðuneytið? Þetta er auðlind. Er það það sem ræður ríkjum en ekki atvinnuvegurinn hvalveiðar sem hefur veitt fjölda manns vinnu á Íslandi og skapað mikil verðmæti fyrir þjóðarbúið, líka skapað áhugaverða matseld fyrir túrista o.s.frv.? Hefur eitthvað breyst í ráðuneyti sjávarútvegsmála á Íslandi?
Svo spyr ég kannski seinna hvort eitthvað hafi breyst í ráðuneyti landbúnaðarmála.
Forseti. Nei, ég veit ekki til þess að neitt hafi breyst í þeim stjórnarráðsskrifstofum sem einkum lúta að sjávarútvegsmálum. Það sem hefur hins vegar gerst að undanförnu, og hv. þingmaður veit um, er það að skipting skrifstofanna í ráðuneyti er önnur og það sem áður hét umhverfisráðuneyti heitir núna umhverfis- og auðlindaráðuneyti og á ákveðinn þátt í stjórnun Hafrannsóknastofnunar. Það mál hef ég rætt við aðra umræðu og ætla ekki að fara að endurtaka það í þessu andsvari.
Um verðmæti þau og þjóðarhag sem skapast hefur af hvalveiðum er það að segja að það er eitt af þeim rannsóknarefnum sem ættu að liggja til grundvallar við þá endurskoðun sem við förum fram á.
Ég vil svo bara taka undir með hv. þingmanni, biðjast afsökunar á því að hafa kallað ríki þjóðir því að ríki er ríki og þjóð er þjóð. Evrópusambandið er vissulega bandalag ríkja en í þessum ríkjum búa þjóðir þannig að það hlýtur að verða afsakað þó að þessi orð séu stundum notuð sem samheiti sem þau eru sem sé ekki að öllu leyti.
Hitt er svo rétt aðfinnsla hjá hv. þm. Pétri Blöndal að það er alltaf varasamt að tala um vinaþjóðir. „La France n'a que ses intérêts,“ held ég að de Gaulle hafi sagt, að Frakkland ætti sér bara hagsmuni og enga vini, ekkert hatur og engar ástir. Það er auðvitað ein leiðin til að horfa á hlutina en ég hygg að við eigum ekki að láta af þeim huggulegheitum sem felast í því að kalla helstu grannþjóðir okkar vinaþjóðir, þó að hinn kaldi raunveruleiki kunni að vera annar þegar til stykkisins kemur.
Herra forseti. Ég vildi koma nokkrum ábendingum að varðandi þessa tillögu til þingsályktunar um gagngera endurskoðun á skipulagi og forsendum hvalveiða sem hv. þm. Mörður Árnason hefur mælt fyrir.
Í fyrsta lagi skal það tekið fram að Alþingi gefur heimild til hvalveiða, þ.e. að hér megi stunda hvalveiðar, en líka skal fara eftir tillögum Hafrannsóknastofnunar sem leggur fram mat á stærð á einstökum hvalastofnum sem koma inn í efnahagslögsögu Íslands og geta komið til álita til veiða. Hafrannsóknastofnun hefur gefið út tölur um hvað megi veiða mörg dýr til að veiðar séu sjálfbærar eða stofninn þoli þær. Tölur og tillögur Hafrannsóknastofnunar hafa hvorki verið vefengdar né gagnrýndar af Alþjóðahvalveiðiráðinu. (Gripið fram í.) Það er bara þannig, hv. þingmaður, að það hefur ekki verið gerð athugasemd við vísindalegar rannsóknir og ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar í þeim efnum. Veiðarnar eru í sjálfu sér sjálfbærar eða þær tillögur sem Hafrannsóknastofnun leggur til í þeim efnum.
Hitt er svo annað mál, hvað veitt er, og íslenska ríkið stundar ekki hvalveiðar sem slíkar. Hvalveiðar verða aðeins stundaðar innan þeirra marka að einhver sjái sér efnahagslegan hag í því. Það getur verið álitamál og ákvörðun viðkomandi útgerðarfyrirtækja hvort þau gera út á hval eða ekki.
Mikilvægt er að hafa í huga í þessu sambandi að hvalir eru hluti af sjávarauðlindinni og það er meginatriði að geta bæði stýrt og verndað þessa auðlind á sjálfbæran hátt. En það skiptir líka máli að standa vörð um þjóðarrétt strandríkja til að nýta auðlindir sínar á sjálfbæran hátt og eiga þann rétt, hvort sem það er síðan gert eða ekki. Umræðan um hvali eða aðrar nýtanlegar náttúruauðlindir í hafinu umhverfis strandríkin skiptir máli, að strandríkin hafi sem sagt þennan rétt og fari að sjálfsögðu eftir alþjóðlegum skilyrðum í þeim efnum og það hefur Ísland gert. Á hinn bóginn er mjög varhugavert að ætla að gefa frá sér þennan rétt. Við sjáum nú hversu mikilvægur hann er í makrílnum. Við tökum einmitt rétt okkar til makrílveiða sem strandríki. Að sjálfsögðu erum við líka hluti af þeim strandríkjahópi sem nýtir makrílinn og berum að sjálfsögðu sameiginlega ábyrgð.
Hvað varðar hvali er það fyrst og fremst í efnahagslögsögu Íslendinga sem tölulegar yfirlýsingar eru gefnar af Hafrannsóknastofnun um hvað megi veiða án þess að það hafi áhrif á stærð stofnsins. Þetta tel ég mikilvægt að komi fram, herra forseti. Þegar menn láta að því liggja að þær hvalveiðar sem heimilt er að stunda hér séu ekki náttúrulega sjálfbærar eða fylgi lögmálum í þeim efnum þá er það rangt.
Ég virði tilfinningaleg rök gagnvart veiðum á hvölum og reyndar öðrum dýrum. Það geta verið tilfinningaleg rök í því sambandi sem eiga fyllilega rétt á sér, hvort sem þeim er beitt eða ekki, en heimildin til að nýta náttúruauðlindir í efnahagslögsögu landsins á sjálfbæran hátt, samkvæmt þeim alþjóðaskilmálum sem við höfum undirgengist í þeim efnum, er mjög mikilvæg.
Ég vil örstutt minnast á það, herra forseti, að það hefur einmitt verið talað um að vernda svokallaðar frumbyggjaveiðar á hval. Mér fannst þetta hugtak mjög athyglisvert þegar ég var ráðherra þangað til ég komst að raun um það að frumbyggjar vilja í sjálfu sér ekkert frekar veiða hvalategundir sem eru í útrýmingarhættu en aðrir heldur eiga þeir rétt á að vernda og nýta náttúruauðlindir sínar á sjálfbæran hátt. Það styrkti mig í þeirri skoðun og því mati að það væri mikilvægt að standa vörð um þann rétt sem við eigum til að vernda og nýta þessar auðlindir okkar á sjálfbæran hátt. Það væri þá á valdi fyrirtækjanna eða þeirra sem stunda þær veiðar hvort þeir teldu efnahagslegan ávinning af því en heimildin væri fyrir hendi.
Það er líka rétt að minnast á það hér, og við þekkjum það, að hvalveiðar eru eitt af því sem Evrópusambandið gerir kröfur um að við hættum. Evrópusambandið er tiltölulega eitt í tengslum við strandríki hjá Alþjóðahvalveiðiráðinu hvað þetta varðar en gerir sem sagt kröfur á Íslendinga um að þeir hætti hvalveiðum og eru þær kröfur hluti af aðlögunar- og inngöngukröfum í Evrópusambandið. Það gerir það enn minna fýsilegt að ganga undir kröfur Evrópusambandsins að banna hvalveiðar.
Herra forseti. Ég árétta að það er mikilvægt að við höfum þennan rétt. Hann snertir allar náttúruauðlindir í hafinu umhverfis Ísland og okkur ber jafnframt að vernda og nýta þær á sjálfbæran hátt, en réttinn höfum við.
Herra forseti. Ég þakka hv. þingmanni fyrir að kynna skoðanir sínar og viðhorf til þessara hluta þótt í litlu sé. Þetta er að sjálfsögðu eitt af því sem þarf að meta við þá endurskoðun sem hér er lagt til að Alþingi feli ríkisstjórninni. Ég ætla ekki að ræða það frekar, við þyrftum lengri tíma til þess en nú er beinlínis til ráðstöfunar á fundinum. Klukkan er um 19 og við hv. þm. Jón Bjarnason erum vanir því að hlusta á fréttir á þessum tíma og fara í kvöldmat, helst heim til okkar.
Mig langar þó að spyrja hv. þingmann vegna þess að hann var sjávarútvegsráðherra á fyrri hluta þess kjörtímabils sem við erum að klára hvað úr hverju og starfaði undir merkum þeirrar stefnuyfirlýsingar sem tiltekin er í greinargerðinni þar sem vissulega sagði að Íslendingar áskildu sér hér eftir sem hingað til rétt til nýtingar sjávarauðlinda samkvæmt alþjóðlegum skuldbindingum, sem ég er algerlega sammála, en þar stóð líka að nauðsynlegt væri að endurmeta hvernig Íslendingar hygðust nýta sér þennan rétt. Þar stóð beinlínis, með leyfi forseta:
„Forsendur fyrir veiðum og nýtingu sjávarspendýra, sela og hvala verði endurmetnar frá grunni með tilliti til sjálfbærni og efnahagslegrar þýðingar fyrir þjóðarbúið í heild sem og alþjóðlegra skuldbindinga og ímyndar Íslands.“
Þá er spurningin: Tók hv. þingmaður í tíð sinni sem ráðherra ekki þátt í samningu þessarar stefnuyfirlýsingar? Var hann í raun og veru á móti þessu tiltekna ákvæði stefnuyfirlýsingarinnar eða skorti hann tíma eða þrek til að fylgja fram því verkefni sem hér er tiltekið í stefnuyfirlýsingunni?
Herra forseti. Eins og þingmaðurinn veit lagði ég tvívegis fram ríkisstjórnarfrumvörp til laga um hvali sem ríkisstjórnin samþykkti. Þau frumvörp voru einmitt samin með tilliti til þeirra ákvæða sem hv. þingmaður nefndi í samstarfsyfirlýsingu flokkanna enda hefðu þau væntanlega ekki farið í gegnum ríkisstjórnina athugasemdalaust ef svo hefði ekki verið.
Til að uppfylla þau skilyrði sem þarna eru nefnd, um að fara yfir og endurmeta hagræna þætti í þessu, þá ákvað reyndar fyrirrennari minn í tíð minni hluta ríkisstjórnar Samfylkingar og Vinstri grænna að óska eftir því við Hagfræðistofnun að hún gerði úttekt sem lyti að þeim þáttum sem hv. þingmaður hefur verið að vitna til, þ.e. áhrifum á aðra þætti eins og ferðaþjónustu, markaðssetningu sjávarafurða o.fl. Óskað var eftir úttekt hjá Hagfræðistofnun á því og sú skýrsla var kynnt á þinginu og höfð til viðmiðunar við samningu þessa frumvarps um hvali.
Eins og hv. þingmaður víkur réttilega að er lögð áhersla á að Íslendingar áskilji sér hér eftir sem hingað til rétt til nýtingar sjávarauðlinda samkvæmt alþjóðlegum skuldbindingum, þ.e. sjálfbærrar nýtingar sjávarauðlinda og hvalurinn er hluti af sjávarauðlindinni. Það hefur í sjálfu sér ekkert breyst í þeim efnum.
Till. gengur til síðari umr.
Till. gengur til um.- og samgn.