flutningur verkefna frá innanríkisráðuneytinu til sýslumannsembætta, 1. umræða.
Virðulegur forseti. Ég mæli fyrir frumvarpi til laga um breytingu á ýmsum lögum vegna flutnings verkefna frá innanríkisráðuneytinu til stofnana sem undir það heyra. Frumvarpið er liður í áformum um að bæta þjónustu og auka skilvirkni þannig að verkefnum sé fremur sinnt af þeim stofnunum sem eru best til þess eru fallnar með tilliti til þekkingar og samlegðar verkefna.
Frumvarpið er líka í samræmi við stjórnarsáttmálann og í samræmi við ýmislegt sem gert hefur verið í stjórnsýslunni á undanförnum árum sem er sú tilraun að færa þjónustu nær almenningi, færa þjónustu út í hérað og tryggja það að við náum sem bestri nýtingu fjármagns en einnig að við náum að vinna hlutina þannig að þeir nýtist þeim sem eiga að njóta þjónustunnar, þ.e. almenningi, sem allra best.
Rétt er að geta þess að á árinu 2012 var farið í mjög umfangsmikla vinnu við að greina kjarnastarfsemi innanríkisráðuneytisins. Þá var skoðað á mjög gagnrýninn hátt þau verkefni sem unnin eru í ráðuneytinu með sérstöku tilliti til þess hvort þau verkefni gætu betur átt heima annars staðar og hvort samlegðin af þeim gæti verið meiri ef þau væru vistuð í öðrum stofnunum. Greiningin leiddi í ljós betri samlegð, aukna skilvirkni og betri þjónustu með því að flytja ákveðin verkefni til stofnana ráðuneytisins, en þær stofnanir búa að sjálfsögðu yfir mikilli fagþekkingu og vinna nú þegar að verkefnum sem tengjast þessum þáttum. Þá var sérstaklega litið til þess sem hefur verið sameiginlegt markmið allra stjórnmálaflokka í talsvert langan tíma, þ.e. sá vilji löggjafans að færa verkefni í auknum mæli út á land og tryggja það að miðlæg stjórnsýsla og miðlæg þjónusta geti eins verið þar og í Reykjavík. Sérstaklega var litið til þess í því sambandi að þjónustan væri aukin í héraði og ákveðin verkefni sem hingað til hafa verið talin einungis geta verið leyst frá Reykjavík, að þeim væri skoðaður staður annars staðar.
Önnur verkefni hafa auðvitað áður verið flutt frá ráðuneytinu til stofnana og hefur það gefið svo góða raun að ástæða er til að halda áfram. Til dæmis voru fyrir nokkrum árum fjölmörg verkefni færð til sýslumannsembætta, eins og gert er ráð fyrir í því frumvarpi sem ég mæli nú fyrir. Meðal þeirra verkefna voru leyfisveitingar til að reka útfararþjónustu, leyfi til ættleiðinga, flugrekstrarleyfi, leigubílaleyfi, löggilding dómtúlka og skjalaþýðenda og löggilding fasteignasala svo einhver dæmi séu tekin, og nú þykir okkur að sjálfsögðu eðlilegt að þeim verkefnum sé sinnt með þessum hætti.
Ég sem innanríkisráðherra og ríkisstjórnin höfum hug á því að halda þeirri vegferð áfram og þess vegna leggjum við til að þau verkefni sem hér er fjallað um í fyrirliggjandi frumvarpi verði flutt eða framkvæmd þeirra breytt.
Ef við lítum aðeins á efni frumvarpsins — ég tel að hver grein þar sé nokkuð gagnsæ og menn geti mjög auðveldlega áttað sig á þeim verkefnum sem er verið að flytja með því að fara yfir frumvarpið — þá gerir það til dæmis ráð fyrir að Útlendingastofnun taki að sér hlutverk sem innanríkisráðherra hefur í dag við veitingu ríkisborgararéttar en kæruleið myndist í framhaldi af því til innanríkisráðuneytisins. Útlendingastofnun sinnir nú þegar nokkuð stóru hlutverki í þessu verkefni og oft er um sömu einstaklinga að ræða og sóttu áður um dvalarleyfi eða hæli hjá stofnuninni. Allar umsóknir eru því sendar frá ráðuneytinu til umsagnar hjá Útlendingastofnun. Með flutningi verkefnisins er þannig komið í veg fyrir tvíverknað og um leið opnað fyrir að synjun á svo mikilvægum réttindum sem ríkisborgararéttur er fái málsmeðferð á tveimur stjórnsýslustigum. Það er líka einkennandi fyrir þetta frumvarp, virðulegi forseti, að tryggja réttaröryggi almennings með þeim hætti að hægt sé að kæra eða fá málsmeðferð á tveimur stjórnsýslustigum.
Frumvarpið gerir einnig ráð fyrir að náðunarnefnd taki bindandi ákvörðun um úrlausn kærumála um synjun á reynslulausn og synjun á samfélagsþjónustu en gefi áfram einungis rökstudda tillögu til ráðherra um úrlausn náðunarbeiðna. Þá verði Fangelsismálastofnun falið vald til að ákveða hvort fullnusta eigi dóma hér á landi sem kveðnir hafa verið upp í Danmörku, Finnlandi, Noregi eða Svíþjóð. Lög um fullnustu refsinga í þeim löndum eru nánast samhljóða og gott dæmi um samstarf þeirra ríkja. Slíkar ákvarðanir eru nú teknar í ráðuneytinu en að okkar mati er hagfelldara að þær séu teknar hjá Fangelsismálastofnun þar sem stofnunin hefur yfir að ráða skipulagi og framkvæmd fangelsismála, ber ábyrgð á fullnustu refsinga og er best í stakk búin til að meta þær beiðnir sem berast frá öðrum Norðurlöndum. Þá er þetta í samræmi við framkvæmd í Noregi og Danmörku þar sem ráðuneytin þar taka ekki lengur slíkar ákvarðanir.
Með frumvarpinu er einnig lagt til að sýslumönnum verið falið að annast leyfisveitingar til opinberra fjársafnana. Þetta er í raun og veru, eins og ég sagði áðan, mjög víða í frumvarpinu og kannski tengist það að miklu leyti þeirri umræðu sem hér hefur verið tekin um hlutverk sýslumannanna, þ.e. að taka verkefni sem áður hafa verið vistuð í innanríkisráðuneytinu og færa þau til þeirra öflugu þjónustustofnana í héraði. Lagt er til að sýslumönnunum verði falið að annast leyfisveitingar til opinberra fjársafnana. Gildandi lög kveða á um að ráðuneytið veiti leyfi fyrir fjársöfnunum á götum eða í húsum. Aðrar fjársafnanir eru háðar leyfi viðkomandi lögreglustjóra. Hagfelldara er að okkar mati að leyfisveitingar fyrir hvers konar fjársafnanir séu háðar leyfi viðkomandi sýslumanns á hverjum stað. Þess vegna er lagt til að þannig verði haldið á málum.
Þá gerir frumvarpið einnig ráð fyrir að sýslumönnum verði falið að skera endanlega úr um sérstök framlög vegna framfærslu barna. Sérstök framlög eru vegna skírnar barns, fermingar og alls kyns hluta sem taldir eru upp í frumvarpinu og geta lotið að smærri málum. Þetta eru ekki mjög mörg mál á ári hverju í ráðuneytinu en talið er mikilvægt að það verði hlutverk sýslumanna að halda utan um þau verkefni. Ráðuneytið mun gefa út leiðbeiningar til sýslumanna um viðmiðunarfjárhæðir fyrir slíka þætti. Þetta eru smærri upphæðir, á bilinu 20 þús. kr. til tæplega 100 þús. kr. Það verkefni komi sem sagt einnig beint inn í hérað til sýslumanna á hverjum stað. Einhver gæti sagt: Er þetta ekki óvarlegt miðað við það að verið er að leggja af kæruleið til ráðuneytisins í þessum efnum? Í þessu tilviki er það ekki talið, sem ræðst af því að fjárhæðirnar sem hér um ræðir eru ekki háar.
En það er fleira sem snýr að sýslumönnunum. Frumvarpið gerir ráð fyrir að sýslumönnum verði einnig falin umsýsla með málefnum lögmanna. Innanríkisráðuneytið sinnir því hlutverki í dag lögum samkvæmt og sinnir ýmsum verkefnum sem snúa að lögmönnum. Sem dæmi má nefna að ráðuneytið annast leyfisveitingar til lögmanna. Það tekur til geymslu óvirk lögmannsleyfi og afhendir þeim aftur óski þeir þess. Þá gefur ráðuneytið út vottorð um að héraðsdómslögmaður uppfylli skilyrði til að mega þreyta prófraun í Hæstarétti og fellir niður lögmannsréttindi þegar það á við.
Sýslumenn eru að okkar mati að fullu bærir til að taka við þessum verkefnum enda annast þeir í dag sambærileg verkefni og er nærtækast í því sambandi að nefna málefni fasteigna- og skipasala. Samhliða þessari yfirfærslu verkefna myndast einnig það sem er eftirsóknarvert að mati innanríkisráðuneytisins, þ.e. kæruleið til ráðuneytisins. Samkvæmt frumvarpinu verður sýslumönnum einnig falin skráning og eftirlit með trúfélögum og lífsskoðunarfélögum. Lagt er til að sýslumaður í stað ráðuneytisins skrái trúfélög og lífsskoðunarfélög og ákveði hvort skilyrði laganna um skráningu trúfélaga eða lífsskoðunarfélaga séu uppfyllt. Samhliða myndast líkt og í áðurnefndum dæmum kæruheimild til ráðuneytisins. Sýslumönnum verður einnig falið að veita leyfi til dreifingar á ösku látinna manna og taka ákvarðanir um kvaðabindingu eða niðurfellingu á kvöð á arfi. Aðkoma sýslumanna í málum tengdum látnum einstaklingum og aðstandendum þeirra er margvísleg og því eiga framangreind verkefni samleið með verkefnum sýslumanna á því sviði.
Loks verður sýslumönnum falið að halda málaskrá yfir mál tengd lögræðislögum. Í lögræðislögunum eru ákvæði um að haldnar skuli skrár yfir lögræðissvipta menn. Þá skulu yfirlögráðendur, þ.e. sýslumenn, hver í sínu umdæmi halda gerðabækur sem hafa skulu að geyma ákvarðanir þeirra samkvæmt lögunum. Í því felst t.d. eftirlit með störfum skipaðra lögráðamanna og ráðsmanna.
Í frumvarpinu er áfram lagt til að yfirlögráðendur haldi gerðabækur en til viðbótar þeim bókum komi til málaskrár sem þeir haldi. Jafnframt verði ráðuneytinu heimilt að koma á fót miðlægri málaskrá á rafrænu formi sem yfirlögráðendur halda. Í þá miðlægu skrá væri t.d. hægt að skrá ákvarðanir yfirlögráðenda og upplýsingar úr lögbundnum skrám og Lögbirtingablaði og annað sem yfirlögráðendur telja þörf á.
Ráðuneytið mun samkvæmt frumvarpinu fela Þjóðskrá Íslands að gera þessa rafrænu málaskrá og leggja fyrir að skráin verði þannig úr garði gerð að auðvelt verði að bæta henni við nýtt starfskerfi sýslumanna sem ráðuneytið hyggst fela Þjóðskrá Íslands að gera á grunni núverandi kerfa sem til eru hjá sýslumönnum.
Virðulegi forseti. Ég hef farið yfir helstu þættina sem lúta að þeirri breytingu sem umrætt frumvarp felur í sér. Mín skoðun er sú að frumvarpið marki ákveðin tímamót, ákveðna viðleitni í þá átt að færa verkefni frá ráðuneytum til annarra stofnana og þá sérstaklega stofnana er starfa ekki endilega á höfuðborgarsvæðinu. Ég tel að það sé mikilvægt, það er ekki einungis mikilvægt fyrir landsbyggðina að fleiri verkefni farið þangað heldur er einnig mikilvægt að tryggja að þeim stofnunum er tengjast til dæmis sýslumönnum verði gert kleift að eflast og styrkjast til að þær ráði við umrædd verkefni og verði raunverulegar þjónustustofnanir í héraði.
Það er einnig skoðun okkar að sá flutningur verkefna sem hér er fjallað um miði allur að því að auka samlegð og hraða málsmeðferð með því að fela þeim stofnunum sem hafa mikla þekkingu á viðkomandi verkefnum eða sinna nú þegar sambærilegum verkefnum afgreiðslu þeirra. Ráðuneytið mun auðvitað eftir sem áður fara með yfirstjórn þeirra málaflokka sem í frumvarpinu greinir, það er engin breyting þar á. Samhliða því að verkefni verði færð frá ráðuneytinu til undirstofnana þess er jafnframt áformað að auka sérhæfingu og verkaskiptingu á meðal þeirra. Þannig er gert ráð fyrir að ákveðnum sýslumannsembættum verði falin afgreiðsla mála í stað þess að sams konar mál séu afgreidd hjá mörgum embættum. Stefnt er að því að aukið hagræði náist með þessu og þannig hraðari afgreiðsla fyrir borgara landsins. Þessum breytingum er ýmist ætlað að taka gildi 1. janúar eða 1. apríl 2014.
Eins og ég hef ítrekað komið inn á er í raun og veru mikil breyting fólgin í frumvarpinu sem lýtur að því að koma til móts við þær eðlilegu kröfur samfélagsins í dag að hægt sé að kæra sumar stjórnvaldsákvarðanir til æðra stjórnvalds. Það er mjög mikilvægur þáttur í frumvarpinu og ein ástæða fyrir því að við veljum að fara þá leið.
Eins og kemur fram í frumvarpinu í umsögn frá fjármála- og efnahagsráðuneytinu, skrifstofu opinberra fjármála, er ekki gert ráð fyrir að þessar breytingar hafi áhrif á fyrirliggjandi frumvarp til fjárlaga enda munu í einhverjum tilvikum fjárheimildir færast frá ráðuneyti til viðkomandi stofnunar. Umfangsmesta breytingin er færsla ríkisborgararéttar til Útlendingastofnunar og gert er ráð fyrir að fjárheimild sem nemur kostnaði við eitt og hálft stöðugildi fylgi verkefninu. Önnur verkefni eru umfangsminni og í þeim tilvikum flytjast útgjöldin frá ráðuneyti niður til viðkomandi stofnana.
Ég óska eftir því og vona að þingheimur taki frumvarpinu vel, sjái kostina í því að vinna hlutina með þessum hætti. Ég vona innilega að okkur auðnist að gera þetta í fleiri ráðuneytum og við fleiri verkefni, að vinna þannig með þau að við séum að skoða það hvernig kerfið, sú þjónusta sem við viljum veita almenningi færist nær honum og við tryggjum að við sinnum verkefnunum eins vel og mögulegt er. Og eins sé ég þetta sem ráðherra sveitarstjórnarmála sem mikið mál fyrir sveitarfélögin í landinu og fyrir allan almenning sem á þá að geta fengið ákveðin verkefni nær sér. Ég vona og treysti því að um þetta verði góð samstaða hér og vona að okkur takist að vinna fleiri verkefni á þessum nótum.
Virðulegi forseti. Ég þakka hæstv. innanríkisráðherra fyrir þetta tímamótafrumvarp og tek glaður við því verkefni að vinna að þessum breytingum í allsherjar- og menntamálanefnd. Mér finnst það til fyrirmyndar að þarna séum við komin með frumvarp sem nær mörgum markmiðum í einu, þ.e. að efla landsbyggðina um leið og við aukum þjónustu við íbúana og hagræði í stjórnsýslunni.
Þetta er viðamikið frumvarp og tekið á mörgum málum, greinilega mikil vinna sem hefur farið í það. Því langar mig til að spyrja hæstv. innanríkisráðherra hvort það sé verið að vinna áfram að frekari breytingum í ráðuneytinu. Eru jafnvel einhverjar litlar stofnanir sem ráðuneytið gæti tekið við verkefnum af sem gæti aukið hagræði á þann veginn líka? Er einhver vinna á milli ráðuneyta um að samnýta verkefni þeirra? Hér erum við að samnýta stofnanir undir sama ráðuneytinu — er einhver vinna á milli ráðuneytanna við það? Mig langaði að fá að vita það.
Virðulegur forseti. Ég þakka hv. þm. Vilhjálmi Árnasyni fyrir spurningar hans og hugleiðingar. Það hefur auðvitað verið — nú ætlar sú sem hér stendur ekki að eigna sér það neitt sérstaklega — mjög mikil vinna í innanríkisráðuneytinu í kringum það og vangaveltur um hvort verkefni þurfi að vera þar, hvort þau gætu verið betur varin annars staðar og hvort tilflutningur verkefna gæti skilað meiri hagkvæmni og betri þjónustu. Ég held að að einhverju leyti sé það vegna þess að innanríkisráðuneytið er tiltölulega nýtt ráðuneyti. Ég held að það valdi því að menn fara aðeins upp á svalirnar eins og það er stundum kallað og líta yfir verkefnin með öðrum hætti. Ég tel að þetta feli í sér mörg sóknarfæri. Þessi vinna var komin af stað fyrir mína ráðherratíð, en við fylgdum henni eftir með því frumvarpi sem hér er lagt fram. Það er mikill áhugi innan innanríkisráðuneytisins og mikill vilji, bæði meðal stofnana ráðuneytisins og starfsmanna, að fara í fleiri svona verkefni.
Já, við teljum að sóknarfærin séu til staðar. Við teljum að helsta sóknarfærið sé að efla og stækka sýslumannsembættin, að það sé langstærsta og mikilvægasta verkefnið sem við getum farið í til þess að færa þjónustu nær almenningi og efla hana í hverju héraði. Forsenda þess eru stærri sýslumannsembætti. Eins og þau eru í dag ráða þau síður við verkefnið. Það er kannski stærsta málið.
Síðan nefnir hv. þingmaður það sem ég held að sé mikilvægasta og mest ögrandi viðfangsefni okkar, þ.e. að ræða um verkefni á milli ráðuneyta. Ég hef til dæmis átt samtal við hæstv. iðnaðar- og viðskiptaráðherra um það hvort við getum tryggt aukið samstarf á vettvangi samkeppnis- og neytendamála. Sú umræða hefur verið í gangi.
Svo minni ég þingheim á, ég veit ég þarf ekki að gera það, að lesa vel tillögur hagræðingarhópsins sem nýlega hafa verið lagðar fram. Þær eru mjög djarfar og öflugar og í raun tímamótatillögur um að líta ekki á þennan verkefnatilflutning út frá ráðuneytum heldur út frá almenningi.
Virðulegi forseti. Ég þakka hæstv. innanríkisráðherra Hönnu Birnu Kristjánsdóttur kærlega fyrir þessi svör. Ég fagna þessari nálgun. Ég fagna þeim vilja sem hún lýsir að sé í ráðuneytinu. Allt byggist þetta á því að við sýnum öll þann vilja, hvort sem það er hér á Alþingi eða í ráðuneytunum eða úti í samfélaginu, að horfa út fyrir boxið og þora að gera breytingar. Það er ánægjulegt að heyra að viljinn sé fyrir hendi. Ég hef fulla trú á að svo sé.
Það er líka mikilvægt sem kom fram hjá hæstv. ráðherra að efla og stækka embættin. Við þurfum að hafa vissa þjónustu á landsbyggðinni. Það er um að gera að efla þá þjónustu til að nýta hana betur. Þess vegna fagna ég frumvarpinu og mun vinna að því í allsherjar- og menntamálanefnd.
Virðulegur forseti. Ég þarf svo sem litlu við þetta að bæta. Ég tek undir það sem hv. þm. Vilhjálmur Árnason nefnir og ítreka það sem ég hef áður sagt og hvet þingheim til þess að hugleiða þetta gaumgæfilega vegna þess að ég veit að það hefur ekki verið auðvelt í gegnum tíðina að ná einhverjum samhljómi eða samstöðu um að vinna með öðrum hætti með sýslumannsembættin og lögregluembættin í héraði. Ég held hins vegar að við séum komin á þann stað.
Ef við rýnum stöðu sýslumannsembættanna sem munu auðvitað taka til sín fleiri verkefni þá ná þau ekki að sinna öflugri og stærri verkefnum og vera stærri gerendur í samfélögum en þau eru nema þau hafi til þess burði. Til að hafa til þess burði verða þau að vera stærri og öflugri. Það þýðir ekki að við getum ekki haft þjónustumiðstöðvar eða þjónustuútibú á þeim svæðum sem talið er nauðsynlegt að þau séu staðsett á, en það þýðir að við verðum að gefa þessum embættum tækifæri til þess að geta ráðið við þau verkefni sem við felum þeim. Það gerum við með því að vinna öðruvísi að málunum en við höfum gert og þess vegna held ég og ítreka að eitt stærsta byggðamálið í dag sé að efla og stækka sýslumannsembættin og lögregluembættin.
Eins og er nefnt í títtnefndri hagræðingarskýrslu er talað um að tryggja að í héraði verði ákveðin þjónustustofnun er tengist réttindum borgaranna. Sýslumenn eru einmitt skipaðir til þess að gegna því embætti.
Virðulegi forseti. Ég vil bara í sem stystu máli fagna þessu frumvarpi. Ég held þetta sé ekki í fyrsta skipti sem innanríkisráðuneytið, og dómsmálaráðuneytið þar á undan, hefur forgöngu um að færa verkefni til sýslumanna. Ég man ekki betur en það hafi verið gert fyrir nokkru síðan. En mér finnst þetta bara alveg frábært, ef ég á að nota eitt orð yfir það, nema eitt, það er eitt sem veldur mér áhyggjum og mig langar að spyrja hæstv. ráðherra út í það. Það varðar aukin verkefni til Útlendingastofnunar. Nú hefur það því miður verið þannig undanfarið, að minnsta kosti hefur manni heyrst það, að það gangi illa og hægt að afgreiða mál þaðan og það hefur fyrst og fremst valdið fólki sem hingað kemur vandræðum og svo okkur líka að hluta til því að það er ekki gott eða þægilegt fyrir okkur að búa fólki, sem ekki fær afgreiðslu mála sinna fljótt, sæmileg skilyrði.
Það er það eina sem ég hef áhyggjur af í sambandi við þennan flutning, að þarna er verið að færa Útlendingastofnun ný verkefni sem skipta mjög miklu máli og það skiptir máli að þau séu afgreidd fljótt og vel. Verður þá örugglega séð fyrir því að Útlendingastofnun geti þá sinnt þessu nýja hlutverki og eins því hlutverki sem hún hefur fyrir?
Virðulegur forseti. Ég þakka hv. þingmanni hvatninguna í þessu öllu og tek undir með hv. þingmanni. Ég vek athygli á því, eins og ég sagði í ræðu minni áðan, að breytingunni sem felst í færslu meðferðar ríkisborgararéttar til Útlendingastofnunar fylgir fjármagn og því fylgir kostnaður sem nemur 1,5 stöðugildum sem fylgir verkefninu. Hins vegar er það hárrétt sem hv. þm. Valgerður Bjarnadóttir kom inn á sem lýtur að starfsskilyrðum og að einhverju leyti starfsháttum Útlendingastofnunar. Ég held að við sem löggjafinn í þessu landi þurfum að fara yfir það mjög gaumgæfilega. Ég held að það lúti ekki beint að þessu frumvarpi heldur almennt að hraðanum því að það hefur verið mannekla hjá Útlendingastofnun, það er ekki nægilegt hald í því, ekki nógu margir starfsmenn. Svo er það regluverkið sem hefur líka gert það að verkum að erfitt er að sinna verkum hratt og örugglega.
Við þurfum að hafa hugrekki til þess að horfa á útlendingamálin aðeins öðruvísi en við höfum gert. Mér finnst stundum eins og við nálgumst þau sem ógn en ekki sem tækifæri og að við kjósum frekar að vera stödd í hugmyndinni um ógnina en tækifærin. Það sem ég á við með því er til dæmis að þegar einstaklingar sækja hér um dvalarleyfi, fólk sem búið hefur lengi í landinu, hefur fest hér rætur og svo framvegis, þá virðist manni, með mikilli virðingu fyrir störfum Útlendingastofnunar, að regluverkið valdi því einhvern veginn að þau mál taki óskaplega langan tíma, ég mundi næstum því segja að það sé ósanngjarnt hversu langan tíma það tekur.
Ég held því að við þurfum að horfa á starfsskilyrði Útlendingastofnunar í heild sinni, hvernig hægt er að gera betur, af því að það er mikill vilji hjá Útlendingastofnun til að gera hlutina vel og örugglega. En við þurfum að velta því fyrir okkur hvort við eigum að taka alla hópa nákvæmlega eins eða hvort við getum tryggt það með einhverjum hætti að hlutirnir gerist hraðar, af meira öryggi og um leið að við bjóðum þá sem hér vilja setjast að meira velkomna en við höfum gert að undanförnu.
Virðulegi forseti. Ég er fegin því að staðfest sé að þessum nýju verkefnum Útlendingastofnunar eigi að fylgja fjármagn og þá mannskapur um leið. Ég fagna líka viðhorfi hæstv. ráðherra varðandi starfsemi Útlendingastofnunar og þau lög og þær reglur sem gilda um þau vandasömu mál sem sú stofnun fæst við. Ég hlakka til að fram komi tillögur og hugmyndir um það hvernig breyta megi þeim reglum og lögum sem um þessi mál gilda og einnig því viðhorfi sem hæstv. ráðherra nefnir hér, þ.e. að við lítum á komu útlendinga sem vilja setjast hér að frekar sem tækifæri en ógn. Ég fagna sérstaklega því viðhorfi hæstv. ráðherra.
Virðulegur forseti. Já, það er einmitt tengt því stóra máli sem við munum leggja fram þegar við fjöllum um útlendingamálin, ekki þá þann sérstaka tilflutning sem hér er til umræðu, heldur því að við munum flytja hér frumvarp fyrir áramót sem gerir ráð fyrir ákveðnum breytingum til þess að auðvelda Útlendingastofnun störfin, sem átt hefur við mjög erfið og stór mál, við skulum líka átta okkur á því. Það hefur verið gríðarlega erfitt að halda utan um þetta verkefni að undanförnu og hefur tekist vel til að mörgu leyti. En það sem ég staldra aðallega við er kannski ekki endilega — eitt eru þessi erfiðu mál sem tengjast hælisleitendum og við höfum verið að ræða hér að undanförnu. Þar er ákveðinn rammi sem gerir okkur kannski aðeins erfiðara fyrir.
Ég hef verið dálítið hugsi undanfarið varðandi íslenska umræðu í tengslum við þessi mál því að ég sat nýlega þing með samráðherrum mínum frá Evrópusambandinu og Norðurlöndunum. Þar skilgreindi Evrópusambandið þá staðreynd sem einn stærsta vanda sinn, efnahagsvanda, hagvaxtarvanda og lífsgæðavanda, að innflytjendur fara frekar fram hjá Evrópu en að óska eftir því að dvelja þar. Evrópusambandið skilgreinir það sem einn stærsta vanda sinn að það fái ekki þau tækifæri, þá fjölbreytni sem kemur með því að fólk frá öðrum löndum hefur áhuga á að setjast að í landinu og óskar eftir dvalarleyfi eða atvinnuleyfi. Rannsóknir sýna að þetta fólk fer fram hjá Evrópu. Evrópusambandið telur sérstaka ástæðu til að hafa miklar áhyggjur af því vegna framtíðaruppbyggingar í þeim heimshluta.
Ég held að við eigum að gæta að því hér á landi, vegna þess að við búum auðvitað við ákveðna einangrun vegna þess hvar við erum stödd á heimskortinu, að fagna því ef fólk hefur áhuga á að dvelja hér og búa og eiga hér sitt líf og nálgast það í auknum mæli sem tækifæri og skilgreina það þannig.
Virðulegi forseti. Já, ég fagna þessari umræðu um innflytjendur, sérstaklega fagna ég viðhorfi hæstv. innanríkisráðherra. En nú vil ég víkja að því sem við vorum að tala um þar áður.
Ég hef ekki lesið frumvarpið alveg í gegn og ekki klórað mig í gegnum hvert einasta smáatriði, en í fljótu bragði líst mér mjög vel á það, sérstaklega eftir ræðu hæstv. innanríkisráðherra. Mig langar að nefna sérstaklega þá valddreifingu sem ég skynja þarna eftir orð hæstv. ráðherra, því að með valddreifingu hljótum við líka að meina framkvæmdadreifingu. Þá á ég við að verkefnum verði úthlutað í meira mæli niður á stofnanir utan Reykjavíkur. Það verður að segjast eins og er að eitt af helstu umkvörtunarefnunum sem ég heyri frá landsbyggðarfólki er að við búum í mjög Reykjavíkurmiðuðu landi. Það er einhvern veginn þannig að í Reykjavík eru flestar stofnanirnar og fólk þarf að sækja til Reykjavíkur utan af landsbyggðinni til þess að gera alls kyns hluti sem mætti alveg gera úti á landi. Mér sýnist þetta frumvarp og vissulega líka orð hæstv. innanríkisráðherra miða að því að færa stofnanir út á land og ég fagna því mjög. Ég lít á þetta sem lýðræðislegar betrumbætur og fagna þeim sérstaklega. Ég vil líka taka fram að sjaldan hafa verið jafn góð tækifæri til þess og núna að færa verkefni út fyrir Reykjavík, sérstaklega með aukinni tækni þar sem verkefnin geta verið víðs vegar um landið. Þá er samt hægt að hafa til dæmis miðlæga gagnasöfnun eða úrvinnslu gagna.
Ef við hefðum lagst í þessar breytingar fyrir 100 árum eða svo hefði það væntanlega búið til meiri glundroða. En núna er tækifæri til þess að gera þetta mjög vel með aðstoð tækninnar og þjóna hagsmunum landsbyggðarinnar betur án þess að valda einhvers konar upplýsingaglundroða eða stjórnsýsluóreiðu. Hér eru tækifærin nýtt verulega vel og ég lýsi yfir stuðningi við þetta góða frumvarp og hlakka til að skoða það betur í nefnd.
Frumvarpið gengur til 2. umr.
Frumvarpið gengur til allsh.- og menntmn.