forvarnastarf vegna krabbameins í blöðruhálskirtli, síðari umræða.
Hæstv. forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti varðandi tillögu til þingsályktunar um forvarnastarf vegna krabbameins í blöðruhálskirtli.
Þingsályktunartillagan felur í sér að ríkisstjórninni verði falið að undirbúa og hrinda í framkvæmd víðtæku forvarnastarfi vegna krabbameins í blöðruhálskirtli og að markmið verkefnisins verði að miðla upplýsingum um sjúkdóminn, einkenni hans, áhættuþætti, mögulegt eftirlit með áhættuþáttum og bætt meðferðarúrræði. Við skipulag verkefnisins á að koma á fót víðtækri samvinnu allra aðila innan og utan heilbrigðisþjónustunnar sem vinna að málefnum krabbameinssjúkra, svo sem í heilbrigðisþjónustu, við rannsóknir, í forvarnastarfi, fræðslu og stuðningsþjónustu.
Líkt og fram kemur í greinargerð með þingsályktunartillögunni er krabbamein í blöðruhálskirtli algengasta krabbamein í körlum og hér á landi látast árlega um 50 karlar á aldrinum 45 til 80 ára af völdum meinsins. Það er því mikilvægt að leita leiða til að draga úr algengi sjúkdómsins og fækka þannig dauðsföllum vegna hans. Forvarnir gegna þar lykilhlutverki og auka þarf vitund og þekkingu manna á einkennum sjúkdómsins og hvert leita skuli ef einkenni koma fram. Nefndin bendir á að krabbamein í blöðruhálskirtli er dæmi um sjúkdóm sem hefur tengsl við lífsstíl fólks og hægt er að vinna gegn með ástundun heilbrigðs lífsstíls, meðal annars með reglubundinni hreyfingu og hollu mataræði. Forvarnir og almenn heilsuvernd gegna sífellt stærra hlutverki sem fyrirbyggjandi og heilsueflandi þættir. Fyrir nefndinni kom fram að krabbameinið er sofandi í mörgum karlmönnum sem bera meinið með sér en eru einkennalausir og því hefur meinið ekki áhrif á lífsgæði þeirra. Almennt er viðtekið að fara beri varlega í skimun fyrir meininu þar sem margir munu þá greinast með það og fara í kjölfarið í aðgerðir sem hafa áhrif á lífsgæði þeirra en ekki er hægt að segja með vissu, þegar meinið finnst við skimun, hvort viðkomandi muni finna fyrir einkennum þess eða ekki.
Nefndin bendir á að í velferðarráðuneytinu er nú starfandi ráðgjafahópur vegna vinnu við gerð krabbameinsáætlunar. Hlutverk hópsins er að veita ráðgjöf við mótun stefnu og meginmarkmiða í málaflokknum til ársins 2020. Verkefni hópsins eru fjölþætt og má þar meðal annars nefna eflingu heilsuverndar og forvarna og samþættingu á kröftum þeirra aðila sem vinna að málaflokknum, allt frá grasrótarsamtökum til heilsugæslunnar og heilbrigðiskerfisins í heild. Mikilvægt er að vinna að málefninu á markvissan hátt þannig að ná megi sem bestum árangri. Að mati nefndarinnar fer best á því að sú vinna sem lagt er til að unnin verði á grundvelli þessarar þingsályktunartillögu verði unnin á þeim vettvangi sem er nú þegar til staðar og leggur nefndin því til þá viðbót við tillögugreinina að vinnan verði unnin af fyrrnefndum ráðgjafahópi á vegum velferðarráðuneytisins.
Nefndin leggur til að þingsályktunartillagan verði samþykkt með svofelldri breytingu:
„Við tillögugreinina bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
Verkefnið verði undirbúið á vegum ráðgjafahóps vegna vinnu við gerð krabbameinsáætlunar sem starfandi er í velferðarráðuneytinu og hrint í framkvæmd samhliða krabbameinsáætlun.“
Undir þetta rita, auk þeirrar sem hér stendur, Sigríður Ingibjörg Ingadóttir, Ásmundur Friðriksson, Lilja Rafney Magnúsdóttir, Björt Ólafsdóttir, Guðbjartur Hannesson og Páll Jóhann Pálsson.
Virðulegi forseti. Krabbamein í blöðruhálskirtli er algengasta krabbamein í körlum á Íslandi og um 200 ný tilfelli greinast á ári. Af völdum meinsins látast um 50 karlar árlega á aldrinum 45 til 80 ára. Aukin almenn vitund um þennan sjúkdóm er líkleg til að auka greiningarmöguleika á fyrstu stigum sjúkdómsins, þar með líkum á greiningu. Það gildir um þetta krabbamein eins og svo mörg önnur að ef það greinist tiltölulega snemma er hægt að fjarlægja meinið áður en það hefur dreift sér út fyrir blöðruhálskirtilinn og valdið meinvörpum annars staðar í líkamanum. Mein þetta er einstakt að því leyti að það er byggt upp úr blöðruhálskirtilsfrumum sem eru sértækar og finnast hvergi í líkama mannsins utan blöðruhálskirtilsins. Hann er þreifanlegur kirtillinn með fingri upp í endaþarm og með ómskoðun um endaþarm er auðvelt að skoða líffærið og taka sýni úr því til skoðunar og greiningar á meininu.
Blöðruhálskirtilsfrumur gefa frá sér mótefnavaka sem er mælanlegur í blóði karlmanna, svokallað PSA. Það er hægt að meta, út frá gildi PSA í blóði karlmanna, hvort líklegt sé að vöxtur krabbameins eigi sér stað. Það gerist með því að endurtaka mælinguna með tiltölulega stuttu millibili, nokkurra mánaða millibili, og mæla þá aukningu sem er að verða. Það er ekki óalgengt að svokallað PSA-gildi hækki í blóði hjá karlmönnum eftir því sem aldurinn hækkar. Það þarf ekki endilega að gefa neina vísbendingu um að krabbamein eigi sér stað. Með því að endurtaka mælingarnar reglulega er hægt að fylgjast með þessu.
Þetta er auðvitað mjög ódýr aðferð og það er mjög mikilvægt að mínu viti að hrinda af stað vitundarvakningu karlmanna um þetta mál, af því að það að greinast með krabbamein er auðvitað harmleikur fyrir hvern og einn einstakling og ekki síður fjölskyldu hans.
Læknisfræðinni hleypir fram á þessu sviði eins og öðrum. Nú stendur yfir söfnun fyrir tæki sem er svokallaður róbot sem er skurðartæki sem einfaldar mjög allar aðgerðir í þessu efni og gefur aukna möguleika á því að karlmenn geti endurheimt full lífsgæði eftir slíkar aðgerðir. Það er mjög mikilvægt, virðulegi forseti, að um þetta mein sem er eitt algengasta krabbamein á Íslandi og það langalgengasta í körlum sé vitundarvakning aukin þannig að við megum bregðast við, vegna þess að það er dýrt fyrir samfélagið að missa menn af völdum þessa krabbameins, sem við getum komið í veg fyrir, jafnvel á besta aldri.
Ég vil þakka nefndinni fyrir störfin varðandi þessa þingsályktunartillögu og fagna niðurstöðu hennar.