uppbygging innviða til verndar náttúru og menningarsögulegum minjum, 2. umræða.
Hæstv. forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti 1. minni hluta umhverfis- og samgöngunefndar um frumvarp til laga um landsáætlun um uppbyggingu innviða til verndar náttúru og menningarsögulegum minjum.
Mig langar að lesa upp, áður en ég hef lestur við nefndarálit, markmiðsgrein laganna, en markmið laganna er að móta og samræma stefnu um uppbyggingu, rekstur og viðhald innviða í þágu náttúruverndar og til verndar menningarsögulegum minjum vegna álags af völdum ferðamennsku og útivistar. Það skal gert með stefnumarkandi landsáætlun til tólf ára og þriggja ára verkefnaáætlun sem er hluti af og innan ramma tólf ára áætlunarinnar.
Nefndin hefur fengið fjölmarga góða gesti á sinn fund og ég ætla ekki að telja þá alla upp hér. Einnig barst nefndinni fjöldi umsagna. Málið er endurflutt frá síðasta þingi og tekið hefur verið tillit til breytingartillagna frá nefndinni sem hún lagði til við afgreiðslu á síðasta þingi, auk nokkurra annarra breytinga. Í almennum athugasemdum við frumvarpið er vikið nánar að þeim breytingum sem gerðar voru á frumvarpinu sem eru í grundvallaratriðum tvenns konar.
Annars vegar verður þriggja ára verkefnaáætlun ekki í formi þingsályktunar heldur unnin af ráðherra í samráði við ráðherra ferðamála, þjóðlendumála og ráðherra menningarminjamála og kynnt fyrir umhverfis- og samgöngunefnd áður en hún öðlast gildi.
Hins vegar er um að ræða breytta samsetningu á verkefnisstjórn sem verður fámennari en lagt var til í fyrstu en jafnframt lögð til ráðgjafarnefnd þar sem aðilar frá opinberum stofnunum, félagasamtökum og öðrum hagsmunaaðilum munu koma að vinnu við framtíðarsýn málaflokksins og verða verkefnisstjórn til ráðgjafar og samráðs við undirbúning stefnumarkandi landsáætlunar til tólf ára.
Á því tæpa ári sem liðið er frá því að málið var til umfjöllunar í nefndinni hefur ferðamönnum enn fjölgað hér á landi og fyrirséð að sú þróun haldi áfram. Samkvæmt nýlegum tölum Ferðamálastofu voru ferðamenn um 30% fleiri árið 2015 en árið á undan. Rétt er að nefna að nýlegar spár Isavia, um fjölda ferðamanna árið 2016, munu verða miklu hærri eða allt að 40%. En þessi aukni ferðamannastraumur kallar á frekari uppbyggingu allra helstu innviða samfélagsins.
Auk ferðamannastaða og ferðamannaleiða, sem það frumvarp sem hér er til umfjöllunar tekur til, þarf að huga að uppbyggingu samgöngukerfisins sem gegnir lykilhlutverki í öryggismálum og við að dreifa ferðamönnum betur um landið. Of stór hluti ferðamanna sem kemur hingað til lands fer á fáa ferðamannastaði og eru margir þeirra farnir að láta á sjá. Þá verður að bregðast skjótt við. Þannig kunna ýmis brýn verkefni, sem mikilvægt er að ráðist verði í sem allra fyrst, að hafa mikil áhrif á það hvernig landsmönnum tekst að byggja upp og viðhalda innviðum sem gera ferðaþjónustunni kleift að vaxa og skila aukinni arðsemi.
Fyrirkomulag ferðamála í stjórnkerfinu er frekar flókið. Margar stofnanir sinna mörgum verkefnum og flækjustigið er mikið og samhæfing er erfið. Á haustmánuðum var sett á laggirnar Stjórnstöð ferðamála sem hefur það meginhlutverk að samhæfa aðgerðir ólíkra aðila sem allir vilja koma að ferðamálum með einum eða öðrum hætti, því að eins og áður kom fram hefur álagið á helstu innviði samfélagsins aukist mikið. Stjórnstöð ferðamála hefur gefið út Vegvísi í ferðaþjónustu með lista yfir helstu aðgerðir sem ráðast þarf í sem allra fyrst og þola litla bið.
Stjórnstöðin er hins vegar tímabundið verkefni og þegar komist verður yfir erfiðasta hjallann á þessu og næsta ári er mikilvægt að horft verði til framtíðar og mótuð framtíðarsýn í ferðamálum sem tekur tillit til þess hvernig landið skuli markaðssett fyrir ferðamenn, hvernig náist að dreifa ferðamönnum jafnar um landið, hvernig gætt verði að þolmörkum varðandi innviði samfélagsins, sátt milli atvinnugreinarinnar og ferðamanna og ekki síst að ferðaþjónustan verði í sátt við náttúruna og að unnið verði á grundvelli náttúruverndarsjónarmiða.
Uppbygging innviða á ferðamannastöðum er aðeins eitt þeirra verkefna sem mikilvægt er að ráðist verði í svo að ferðaþjónustan geti dafnað til framtíðar. Það frumvarp sem hér er til umfjöllunar er mikilvægt fyrir heildstæða skipulagningu á uppbyggingu innviða til lengri tíma svo að komast megi úr þeim viðbragðsfasa sem einkennt hefur uppbyggingu á ferðamannastöðum undanfarin ár.
Frumvarpið hefur fengið jákvæðar umsagnir og umfjöllun gesta nefndarinnar jafnt á þessu þingi sem og því síðasta. 1. minni hluti telur ástæðu til að árétta mikilvægi þess að frumvarpið er aðeins einn þáttur af mörgum sem þarf að vinna í við framtíðarfyrirkomulag ferðamála. Það er ekki mögulegt að hafa alla nauðsynlega þætti undir í einu en hins vegar er ljóst að samhæfing fjölda stofnana sem og sveitarfélaga sem koma að málaflokknum er mikilvæg.
Eitt mikilvægt atriði í frumvarpinu, sem horfir til framtíðar og mun nýtast á breiðum grunni, er kortlagning og rannsókn á þörfinni á uppbyggingu innviða á hverjum stað. Innviðir eru í frumvarpinu skilgreindir mjög vítt og geta samkvæmt 2. gr. frumvarpsins verið hvaðeina sem gerir kleift að taka á móti ferðamönnum og draga úr skemmdum eða öðru álagi á náttúruna, svo sem göngustígar, pallar, göngubrýr, áningarstaðir, merkingar, salerni, varsla, umgengnisreglur o.fl. Þannig þurfa innviðir ekki endilega að vera mannvirki heldur geta til dæmis verið landvarsla, vöktun og annað því um líkt. Þeir þættir eru enn mikilvægari á þeim stöðum þar sem ekki þykir rétt að byggja upp innviði í formi mannvirkja.
Líkt og fram kom í áliti meiri hluta nefndarinnar á síðasta þingi er mikilvægt að innviðir í náttúrunni séu í sátt við sitt nánasta umhverfi, falli vel að náttúrunni og auki gæði hennar en rýri hana ekki. Vanda þarf vel hönnun allra mannvirkja sem eiga að vera af miklum gæðum með sjálfbæra þróun að leiðarljósi og því mikilvægt að undirbúningi sé vel háttað en ein af undirstöðum þess að það sé hægt er raunhæf áætlun um uppbyggingu innviða til lengri tíma. Ég held að allir séu sammála um að við viljum síður sjá skúra eða gáma til að byggja upp eða bregðast við á ferðamannastöðunum okkar.
Þá áréttar 1. minni hluti mikilvægi þess að fjárveitingar til uppbyggingar innviða taki mið af þeirri miklu þörf sem til staðar er, en líkt og fram kemur í athugasemdum við frumvarpið mun fjármögnun verkefna í landsáætlun vera á fjárlögum hvers árs.
Við umfjöllun nefndarinnar um málið var vikið nokkuð að því að skilgreiningar frumvarpsins í 2. gr. væru í samræmi við önnur lög og að ferðamannastaðir væru til að mynda ekki sérstaklega afmarkaðir í skipulagsáætlunum sveitarfélaga á grundvelli skipulagslaga. Líkt og reifað hefur verið er áætluninni ætlað að vera afar rúm og taka til að mynda til allra þeirra staða sem hafa aðdráttarafl fyrir ferðamenn enda er skilgreiningu ferðamannastaða einnig þannig háttað. Það fer hins vegar eftir hverjum og einum stað hvað telst heppileg uppbygging innviða, hvort um göngustíga er að ræða, eða önnur stærri mannvirki, hvort um landvörslu, vöktun eða til dæmis öryggiseftirlit er að ræða.
Til að áætlunin nái utan um sem flesta staði og að þannig verði hægt að marka raunhæfa framtíðaráætlun á þeim grundvelli þarf skilgreining á ferðamannastöðum að vera rúm en í því skyni er ekki nauðsynlegt að um sérstaklega afmarkaða staði í skipulagsáætlunum sveitarfélaga sé að ræða. Það er hins vegar ljóst að í einhverjum tilvikum þarf framkvæmdaleyfi eða byggingarleyfi til að hægt sé að ráðast í framkvæmdir vegna innviðauppbyggingar en það er ekki algilt. Þá er heldur ekki þörf á því að staðfest deiliskipulag sé fyrir hendi svo að hægt sé að veita leyfi. Það fer einfaldlega eftir því um hvers konar innviði er að ræða og á hvernig stað. Mikilvægt er að ekkert eða sem minnst falli utan gildissviðs frumvarpsins og þar með áætlunarinnar svo að móta megi heildstæða stefnu.
Þegar ég var að undirbúa framsetningu þessa álits fletti ég upp í reglugerð um Framkvæmdasjóð ferðamannastaða og bar það saman við það sem stóð í frumvarpi sem kom á síðasta þingi. Ég held að það sé til mikilla bóta að búið sé að breyta mótframlagi úr 50% niður í að mig minnir 20% núna. Ég fann heldur ekki regluna um að úthlutað skuli til eins árs en að vísu er það í orðanna hljóðan að þegar löggjafinn samþykkir fyrir hvert ár fjárframlög þá held ég að það verði alla vega komin mótun á þeirri framtíðarsýn að hægt sé að skipuleggja fjárþörf lengur en til eins árs.
Með vísan til framangreinds og umfjöllunar nefndarinnar á síðasta þingi leggur 1. minni hluti til að frumvarpið verði samþykkt óbreytt. Elín Hirst og Ásta Guðrún Helgadóttir voru fjarverandi við afgreiðslu málsins.
Í fylgiskjali við nefndarálit þetta er álit nefndarinnar frá því á fyrra þingi. Undir nefndarálitið rita sá sem hér stendur, Haraldur Einarsson, Höskuldur Þórhallsson, formaður nefndarinnar, Birgir Ármannsson og Vilhjálmur Árnason.
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti 2. minni hluta umhverfis- og samgöngunefndar um frumvarp til laga um landsáætlun um uppbyggingu innviða til verndar náttúru og menningarsögulegum minjum.
Það liggur fyrir að mikil þörf er á skýrri stefnumótun stjórnvalda um uppbyggingu á innviðum á ferðamannastöðum. Því tekur 2. minni hluti undir þau meginsjónarmið og mikilvægi þess að vel verði staðið að málum varðandi þá uppbyggingu sem fram undan er í viðkvæmri náttúru Íslands og að horft verði ávallt til verndarsjónarmiða á þeim svæðum sem það á við.
Við erum sammála markmiðum frumvarpsins en við teljum að fara þurfi betur yfir það og gera á því ákveðnar breytingar sem snúa m.a. að skýrari verkferlum og betra samspili stofnana, áætlana og annarrar löggjafar sem fjalla um sömu mál. Þetta á allt eins við núna og á síðasta þingi þegar málið kom fram.
Það er, hvað á ég að segja, ekki mjög verkglöð stemning yfir því að samþykkja málið óbreytt vegna þess að nefndin fékk til sín gríðarlegan fjölda gesta og mjög margir voru á því að hér þyrfti meiri samræmingar og meiri samstillingar við. Ég sjálf er þeirrar skoðunar að málið sé vanbúið af hendi ráðherra og það hefði þurft að stilla saman strengi betur áður en að málið kom til þingsins. Við hefðum í ljósi þess átt að minnsta kosti að freista þess að gera meira mál úr þessu, vandaðra og yfirgripsmeira mál, ekki síst í ljósi þess hversu mikilvægur málaflokkur er undir og mikilvægir þættir.
Það komu athugasemdir fram sem 1. minni hluti brást ekki við með neinum hætti og lutu m.a. að því að nýta betur löggjöf og stofnanir, sjóði og áætlanir o.s.frv. sem eru þegar fyrir hendi og snúa að ferðamannastöðum, þjóðgörðum og á friðlýstum svæðum. Í umsögn Skipulagsstofnunar segir m.a. að ljóst sé að efni það sem hér er fjallað um sé í raun og veru verkefni skipulagsáætlana sveitarfélaganna nú þegar. Sama eigi við um þriggja ára verkefnaáætlun sem feli í sér samkvæmt 4. gr. frumvarpsins að framkvæmd verkefna landsáætlunar verði nánar útfærð í henni. Það sé því ljóst að efni verkefnaáætlunarinnar varði framtíðarnotkun lands sem skipulagsáætlanir fjalla óhjákvæmilega um án þess að samspil sé með nokkru móti skilgreint eða að minnsta kosti ekki með nægilega skýrum hætti.
Í umsögnum kom líka fram að óskýrt væri hvert samspil frumvarpsins væri til að mynda við rauðlista Umhverfisstofnunar, en Umhverfisstofnun hefur sent frá sér lista allt frá árinu 2010, ef mig minnir rétt, þar sem er listuð upp staða viðkvæmra svæða og friðlýstra svæða. Græni listinn er yfir þau svæði sem eru hólpin miðað við álagið eins og það er núna. Gulu svæðin eru í verra ástandi, appelsínugulu í enn þá alvarlegra ástandi og rauðu svæðin eru í raun og veru í þeirri stöðu að grípa þarf tafarlaust inn í. Þessi forgangsröðun hefur verið fyrir hendi mjög lengi að því er varðar ráðstöfun fjár af hendi Umhverfisstofnunar og þeirrar sýnar sem þar hefur verið.
Einnig er óskýrt samspil við Framkvæmdasjóð ferðamannastaða, sem er eitt verkfæri í þessum málum, og við Stjórnstöð ferðamála sem nýlega hefur verið kynnt til sögunnar. Við getum líka nefnt verndaráætlun Vatnajökulsþjóðgarðs sem er stundum kölluð verndar- og stjórnunaráætlun og er ætlað að lista upp verkefni og forgangsröðun þeirra af hendi stjórnar þjóðgarðsins sem fer með vald sitt samkvæmt lögum og á að kalla eftir athugasemdum og forgangsröðun frá svæðisráðunum og gera síðan sína forgangsröðun sem ráðherra staðfestir svo í formi verndar- og stjórnunaráætlunar. Hún hefur þar með reglugerðargildi og er í raun og veru þar með orðin réttarheimild. Það er skýr og skilgreind forgangsröðun verkefna sem Vatnajökulsþjóðgarður hefur þá fullbúið í hendur ráðherra og þar með þeirra sem þjóðgarðsins njóta.
Einnig má nefna stefnumörkun Þingvallaþjóðgarðs, en svo vill til að allnokkrir fulltrúar í hv. umhverfis- og samgöngunefnd eru líka í stjórn Þingvallaþjóðgarðs, m.a. sú sem hér stendur. Þar er líka þjóðgarður sem samkvæmt lögum setur saman sína stefnu og forgangsröðun verkefna og áherslur o.s.frv. Viðeigandi stjórnvöld hafa þá sett fram þessa forgangsröðun og áherslur á hverjum tíma.
Það er ekkert vikið að því í frumvarpinu með hvaða hætti þessar áætlanir eiga að spila saman, hvort að þær eigi að víkja í einhverjum skilningi eða fléttast inn í. Hver er staða svæðisráða Vatnajökulsþjóðgarðs til að mynda frammi fyrir þessu samráði um innviði til verndar náttúru og menningarsögulegum minjum sem ætti að fara í gang samkvæmt frumvarpinu?
Í umsögn frá Vatnajökulsþjóðgarði um málið á síðasta þingi þá er þetta ósamræmi milli áætlana tekið saman á mjög skýran hátt með eftirfarandi hætti, með leyfi forseta:
„Ekki er ljóst hver staða þriggja ára framkvæmdaáætlunar er gagnvart þeim stofnunum sem nú forgangsraða sjálfar framkvæmdum á ferðamannastöðum í opinberri eigu, þ.e. Vatnajökulsþjóðgarði, Umhverfisstofnun, Þjóðgarðinum á Þingvöllum, Skógræktinni og Landgræðslunni.“
Það eru fleiri stofnanir ríkisins sem hafa með höndum rekstur og utanumhald einstakra svæða en hér hafa verið taldar upp, þ.e. þjóðgarðarnir og Umhverfisstofnun, en sum svæði eru á snærum Skógræktar ríkisins og Landgræðslunnar. Þar er auðvitað yfirstjórn og forstöðumenn, skógræktarstjóri og landgræðslustjóri o.s.frv. sem forgangsraða sínum svæðum á grundvelli fjárhags síns.
Þá má benda á að í mjög mörgum umsögnum með þessu máli er lýst áhyggjum yfir því að fjármögnun verkefnanna sé óskýr og lögð áhersla á mikilvægi þess að fjármögnunin sé skýr áður en farið er af stað. Við tökum heils hugar undir þetta, ekki síst í ljósi þess að nú hafa áform iðnaðar- og viðskiptaráðherra um náttúrupassa runnið út í sandinn án þess að samstaða hafi náðst um neina aðra fjármögnunarleið. Ef marka má viðtal við hæstv. ráðherra í Kastljósi í gærkvöldi hefur hæstv. ráðherra lagt þetta verkefni algjörlega á hilluna, hefur bara lagt það til hliðar og telur það ekki vera á dagskrá ráðuneytis síns. Úr því að þessi leið varð afvelta hér með sögulegum hætti telur ráðherrann að hún þurfi ekki að sinna því verkefni frekar sem er náttúrlega mjög óvenjuleg nálgun þess ráðherra sem utan um málaflokkinn heldur.
Við ræddum það nokkuð í 1. umr. þessa máls að til væru þó nokkrar áætlanir sem Alþingi hefði samþykkt og lagt fram en vandi þeirra væri fyrst og fremst skortur á fjármagni. Sumar áætlanir eru svo illa settar að þær hafa ekki einu sinni komið fyrir þingið þó að lögboðið sé að leggja þær fram. Þar má fyrst fræga telja samgönguáætlun sem er ekki enn þá komin. Það væri kannski stærsta einstaka verkefnið í þágu innviðauppbyggingar fyrir ferðaþjónustu á Íslandi að koma einfaldlega fram með myndarlega samgönguáætlun og leggja til hennar fé, bæði í nýframkvæmdir í vegagerð en ekki síður í viðhald vegakerfisins. Innviðir vegakerfisins eru löngu sprungnir og álagið sem hefur hlotist af aukinni umferð ferðamanna er slíkt að það kallar á miklu öflugra og stöðugra viðhald en við sinnum núna.
Það að þetta mál, frumvarp um landsáætlun um uppbyggingu innviða, skuli ekki fjalla um samgöngumál með neinum hætti lýsir því mjög vel að það er í raun og veru sett fram í tómarúmi.
Eins og hér hefur komið fram bólar ekki neitt á breyttum hugmyndum hæstv. iðnaðarráðherra og hún bendir jafnvel á aðra ráðherra þegar rætt er um þann vanda sem upp er kominn og telur að það sé á verksviði fjármálaráðherra að fjalla um gistináttagjald og þá verksviði umhverfisráðherra að fjalla um þjóðgarða og friðlýst svæði (Gripið fram í: Og Reynisfjöru. ) og Reynisfjöru. Það er vandséð að mikið sé orðið eftir á verkefnalista hæstv. ráðherra því að ekki kemur þetta henni við eins og málin standa akkúrat núna.
Einskiptisframlag er auðvitað það sem við sáum á síðasta þingi. Þá kom myndarlegt framlag til uppbyggingar innviða á ferðamannastöðum og jafnframt til afmarkaðra og skilgreindra samgönguverkefna í fjáraukalögum. Nú lítur út fyrir það, virðulegi forseti, við erum farin vonandi að nálgast vordaga, að við sjáum sambærilegar tillögur í sumar, þ.e. tillögur um einskiptisframlag í þágu uppbyggingar á ferðamannastöðum og einskiptisframlag fyrir tiltekna og skilgreinda vegbúta um landið.
Að því er varðar samgönguáætlun er staðan óboðleg. Við, þ.e. löggjafinn, höfum fyrir margt löngu komið okkur saman um með hvaða hætti samgönguáætlun á að koma til þingsins og ráðherranum, framkvæmdarvaldinu, ber að koma þessu plaggi til þinglegrar meðferðar. Það er náttúrlega forkastanlegt að það skuli ekki gerast heldur telji ráðherrann sér sæmandi að koma fram með lista af einhverjum fjórum eða sex vegaspottum sem eru fjármagnaðir eftir öðrum leiðum en samgönguáætlun segir til um, þ.e. í gegnum samgönguráð.
Einskiptisframlag leysir ekki þann vanda sem kominn er upp og er í raun og veru skortur á langtímastefnumörkun þar sem fjármagn er tryggt innan ramma viðkomandi stofnana og í þá sjóði sem með málin fara. Svona einskiptisframlagaleið er auðvitað ákveðin leið sem tekur úr sambandi alla eðlilega stjórnsýslu og eðlilega úrvinnslu mála þar sem einhvers konar pólitískur geðþótti veldur því að ein leið er farin frekar en önnur en ekki beitt þeim aðferðum sem við höfum komið okkur saman um, löggjafinn, á grundvelli lýðræðislegra leiða.
Stefnumörkun er markmið þessa frumvarps og það er nauðsynlegt að fjármagn verði tryggt til lengri tíma. Það má velta fyrir sér hver staða þessara laga verður ef staða laga um samgönguáætlun er ekki sterkari en raun ber vitni. Ferðaþjónustan leggur auðvitað til umtalsverðar fjárhæðir nú þegar í ríkissjóð, fjárhæðir sem fara vaxandi. En með hvaða hætti þeir peningar eru síðan eyrnamerktir uppbyggingu innviða er óútfært.
Í ljósi þess sem hér hefur verið talið upp telur 2. minni hluti að hætta sé á því að kerfið sé orðið of flókið að því er varðar verkferla. Hér sé bara verið að setja nýtt lag yfir þetta allt saman, samráð og ákvarðanatöku. Við þekkjum það sem höfum verið framkvæmdarvaldsmegin að það er gríðarlega mikið um mismunandi samráðshópa og stundum er engu líkara en fólk þurfi meira og minna að teppaleggja dagatal sitt með samráði við sama fólkið undir mismunandi yfirskriftum. Hér er verið að kalla til samráðs með því fólki sem er meira og minna að tala saman hvort sem er.
Að okkar mati er þörf á heildarskipulagi og framtíðarsýn fyrir málaflokkinn, en þessi málaflokkur er svo blautur á bak við eyrun og við erum í raun og veru svo vanbúin til þess að takast á við hann að svona verkefni kallar á þverpólitískt samráð. Þetta kallar á þá nálgun sem er viðhöfð varðandi frumvarp til nýrra útlendingalaga þar sem kallaðir eru til fulltrúar allra þingflokka. Vonandi sjáum við það frumvarp koma hér til þingsins þótt ég sé orðin nokkuð langeyg eftir því.
Hér erum við að tala um atvinnugrein sem tekur sífellt meira rými eftir því sem árin líða og það eru tugprósenta aukning milli ára í þessari atvinnugrein, hvernig sem litið er á, hvort sem litið er til fjölda ferðamanna eða til þess fjármagns sem kemur inn í hagkerfið með einhverju móti. Þegar svona stórir þættir í samfélaginu eru undir er ekki mikill bragur á því að ætla sér að nálgast það með svona klaufalegum hætti bak við luktar dyr í einhverjum ráðuneytum og svona frumvörpum. Við erum jafnframt að tala um grundvallarbreytingu á uppbyggingu íslensks atvinnulífs. Þar þurfum við stefnumörkun sem lifir af kosningar og breytingar á meiri hluta á Alþingi og á ekki að vera undirseld einhvers konar kúvendingum eða sviptingum.
Það er komið að ögurstundu varðandi nokkra fjölsótta ferðamannastaði. Skemmst er að minnast stöðu mála í Reynisfjöru og fleiri slíkum stöðum. Fjöldinn eykst ár frá ári og ágangurinn eykst að sama skapi. Auk þess er greinilega komið svo að öryggi ferðamanna á Íslandi er stefnt í hættu. Það er þörf bæði á bráðaaðgerðum og sýn til lengri tíma til þess að vernda þessa staði, þjóðgarða og friðlýst svæði, ekki bara á forsendum ferðaþjónustunnar heldur ekki síður, og það er auðvitað grunntónninn í máli hæstv. ráðherra, á forsendum náttúrunnar sjálfrar og náttúruverndarinnar. Um leið og svæðin tapa verndargildi sínu þá tapa þau aðdráttaraflinu og þar með er orðið stutt í að orðsporið, sem er í raun og veru það eina sem er á að byggja, bíði hnekki.
Það verður að segjast eins og er að það eru mikil vonbrigði að ekki skuli horft heildstætt á málaflokkinn. Við eyddum töluverðum kröftum og tíma í að fjalla um málið á síðasta þingi og reyndum að freista þess að ná sameiginlegum tóni. Við sendum málið aftur til ráðuneytisins. Ráðuneytið vann málið lítið milli þinga og mér finnst eins og meiri hlutinn hafi hreinlega ekki haft döngun í sér til þess að setja tíma og vinnu í að setja saman burðugra mál.
Við höfum sýnt það, umhverfis- og samgöngunefnd, að við höfum getað unnið í stórum málum og fært þau til betri vegar með því að eyða í þau vinnu eins og var með ný náttúruverndarlög. Það tók tíma og það voru fundir á tímum sem maður hefði gjarnan viljað vera annars staðar. En það skilaði sér í löggjöf sem við vorum sammála um að væri til framfara. Það er mitt mat og okkar í 2. minni hluta að vinna þyrfti þetta mál betur til þess að styrkja verkferlana svo að þessi verðugu og góðu markmið náist betur.
Í ljósi þess sem framan er greint teljum við, 2. minni hluti, að málið sé ekki fullbúið og ekki ljóst hvernig það mun vinna með annarri löggjöf og áætlunum. Við hefðum viljað sjá betri vinnu nefndarinnar og að við hefðum, nefndin í heild, tekið þann tíma sem þyrfti til að samþætta þessa löggjöf við fyrrgreinda þætti. Við munum því ekki taka þátt í afgreiðslu málsins.
Undir þetta nefndarálit ritar sú sem hér stendur, hv. þm. Róbert Marshall og hv. þm. Katrín Júlíusdóttir.
Frú forseti. Það er óþarfi að ég fari að rekja í löngu máli öll þau atriði sem við í minni hluta umhverfis- og samgöngunefnd gerum við málið í kjölfar þeirrar ræðu sem hv. þm. Svandís Svavarsdóttir flutti áðan.
Það er ósköp dæmigert fyrir pólitískt verksvit núverandi ríkisstjórnar hvernig á þessu máli er haldið og hvernig það er borið fram. Það er engin tilviljun að þegar gerð er könnun á trausti til ráðherra í ríkisstjórn hæstv. forsætisráðherra, Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar, eru tveir af hverjum þremur, sem spurðir eru, sem treysta sér ekki til að nefna neinn ráðherra.
Hér er byrjað á að þurrka áður en búið er að vaska upp. Það má eiginlega segja að frekar sé búið að raða leirtaui upp í skápa án þess að vaska upp og þurrka. (Gripið fram í.) Það er ekki þannig að menn séu á móti því að gengið sé frá leirtauinu upp í skápa og hillur, það þarf bara að gera ákveðna hluti fyrst. Í þessu máli er byrjað á öfugum enda. Það væri til fyrirmyndar ef unnið væri með þeim hætti sem frumvarpið boðar, að menn væru að búa til áætlanir til langs tíma, en þá þarf auðvitað að taka til í stofnanastrúktúrnum áður og vera búið að skipta verkum, ákveða verkferla og vita hverjir gera hvað. Það er ekkert í þessu máli sem segir okkur hvernig verkefni sem nú er verið að inna af hendi á ákveðnum stöðum færast yfir í þessa áætlunargerð. Þar fyrir utan verðum við sem sitjum í umhverfis- og samgöngunefnd vitni að því að engin virðing er borin fyrir því af hálfu ríkisstjórnarinnar sem nú situr, þ.e. því verklagi sem svona áætlunargerð boðar. Ef svo væri þá værum við búin að afgreiða fyrir um tveimur árum samgönguáætlun hér í þinginu, en það bólar ekkert á henni. Maður veltir fyrir sér hvort samgönguáætlun núverandi ríkisstjórnar hafi verið send norska Stórþinginu og sé til umfjöllunar þar fyrir misgáning, eða hafi farið til einhvers annars lands, og maður veltir fyrir sér á sama tíma eftir hvaða verkáætlun Vegagerðin er að vinna núna. Er það bara eitthvað sem er skrifað aftan á umslag í forsætisráðuneytinu?
Því miður er ekki hægt undir þessum kringumstæðum og með þessu verklagi að styðja málið. Það er allt á sömu bókina lært hjá núverandi ríkisstjórn, það gengur ekkert undan henni. Það sama er uppi á teningnum þegar kemur að máli sem nú er til umfjöllunar í atvinnuveganefnd og er sams konar tillöguflutningur um þingsályktun um nýfjárfestingar sem iðnaðar- og viðskiptaráðherra flytur. Maður veltir fyrir sér: Hvað kemur hæstv. iðnaðar- og viðskiptaráðherra, eða hæstvirtum ráðherrum, það til að fara að flytja ályktanir fyrir þinginu ef þær eru ekki í samræmi við áætlunargerð á borð við fjarskiptaáætlun eða samgönguáætlun sem reyndar kemur ekki hingað? Af hverju framkvæmir ráðherra í ríkisstjórn Íslands ekki bara það sem hann langar að framkvæma? Af hverju ræðst hann ekki í þau verk sem hann langar til að ráðast í? Er nauðsynlegt að koma hérna fram með einhverja áætlun, einhverja þingsályktunartillögu um nýfjárfestingu? Er ekki hægt að ganga í verkin, láta verkin tala, láta hendur standa fram úr ermum?
Það þýðir ekki fyrir hæstv. núverandi ríkisstjórn að vera í sífellu að koma með mál inn í þingið til að þykjast vera að gera eitthvað, til að láta líta út fyrir að verið sé að bregðast við þeirri stöðu sem upp er komin. Það stefnir í fjölgun ferðamanna upp á 40% á þessu ári og það er akkúrat ekkert í þessu máli um uppbyggingu innviða ferðamannastaða sem mun breyta þeirri stöðu á komandi ári. Það er ekkert í því sem snertir á þeim vanda sem við blasir. Þegar maður spyr fulltrúa ríkisstjórnarinnar, ráðherra í henni, hvað verið sé að gera gagnvart þeim fjölda ferðamanna sem hingað koma, þegar kemur að því að byggja upp ferðamannastaðina þannig að þeir séu ekki skemmdir, þegar kemur að því að tryggja öryggi ferðamanna, þá er ekki fátt um svör, það eru engin svör. Það er ekkert verið að gera. Það er ekkert verksvit í ríkisstjórninni og hún er verklítil, kannski sem betur fer, vegna þess að hún gerir ekki vel það sem hún á annað borð gerir. Þess vegna er þetta eins og það er.
Við í minni hluta umhverfis- og samgöngunefndar buðumst til þess, alveg eins og við vorum tilbúin til að gera þegar kom að náttúruverndarlögunum, að setjast yfir málið, fara yfir stjórnsýsluþættina, eyða tíma í að búa þau þannig úr garði að hægt væri að byggja á þessu þegar búið væri að ganga frá lausum endum sem í málinu eru. Því var hafnað vegna þess að það liggur mikið á hjá þessari ríkisstjórn að þykjast vera að gera eitthvað.