eftirlit með skipum, 1. umræða.
Virðulegi forseti. Hér mæli ég fyrir frumvarpi til laga um breytingu á lögum um eftirlit með skipum. Með frumvarpinu er lagt til að Samgöngustofa geti lagt stjórnvaldssektir á þá aðila sem brjóta gegn ákvæðum laganna og reglugerða settra samkvæmt þeim. Markmið laga um eftirlit með skipum er að tryggja öryggi íslenskra skipa, áhafna þeirra og farþega og efla varnir gegn mengun á skipum.
Til að lög nái tilgangi sínum er almennt talið að fylgja þurfi eftir brotum á þeim viðurlögum.
Í lögum um eftirlit með skipum er fyrst og fremst gert ráð fyrir því að brot gegn lögunum séu kærð til lögreglu til rannsóknar. Aðeins er að finna eina tegund stjórnsýsluviðurlaga, það er farbann sem eðli máls samkvæmt kann að vera mjög þungbært úrræði fyrir útgerðir og sjómenn.
Það er almennt talið skilvirkara og kostnaðarminna úrræði fyrir alla aðila að leggja á stjórnvaldssektir en að kæra brot til lögreglurannsóknar og þaðan til dómstóla ef mál fara á þann veg. Kostnaður hins brotlega, t.d. vegna aðstoðar lögmanna, er oftast minni þegar um stjórnsýsluviðurlög er að ræða.
Með frumvarpinu er lagt til að hægt sé að leggja stjórnvaldssektir á einstaklinga sem og lögaðila. Ástæðan fyrir því að hægt er að leggja sekt á einstaklinga er það sérstaka eðli sjóréttarins að þar er ábyrgð skipstjóra og annarra stjórnenda skipa mjög mikil. Stafar það fyrst og fremst af hinni miklu fjarlægð milli skips og útgerðar þar sem útgerð þarf að treysta stjórnendum skips fyrir því sem og áhöfninni.
Við útfærslu frumvarpsins var höfð til hliðsjónar skýrsla nefndar um viðurlög við efnahagsbrotum þar sem ítarlega er farið yfir kröfur sem gera þarf til ákvæða um stjórnvaldssektir ásamt fyrirmyndum úr öðrum lögum, svo sem laga um leigu skráningarskyldra ökutækja, lögum um vátryggingastarfsemi og efnalögum.
Virðulegi forseti. Ég hef gert grein fyrir helstu efnisatriðum þessa frumvarps.
Ég legg til að því verði að lokinni þessari umræðu vísað til hv. umhverfis- og samgöngunefndar og til 2. umr.
Virðulegi forseti. Ég þakka fyrir. Ég er með eina spurningu um þetta mál af því að hér var aftur farið í smá breytingar á fyrirkomulaginu. Venjulega fara svona mál fyrir lögreglu sem fer ákveðnum lögum og ferlum um það hvernig hún meðhöndlar málin og réttindi þeirra sem brjóta af sér. Stofnunin fer eftir allt öðrum ferlum. Væntanlega þarf stofnunin að afla sér þekkingar til þess að fara með mál af þessum toga. Þá velti ég fyrir mér hvort niðurstaðan verði eitthvað einfaldari þegar á allt er litið þegar stofnunin er búin að fara í þau ferli sem annars mundi vera farið eftir í lögreglunni. Er það eitthvað hagkvæmara að gera það innan Samgöngustofu en innan lögreglunnar sem hefur sérþekkingu á því hvernig tryggja á réttindi þeirra sem fjallað um?
Sagt er að heimild sé til að leggja stjórnvaldssekt á einstaklinga. Þá pæli ég í því hvort það sé fordæmisgefandi á einhvern hátt í víðara samhengi.
Að lokum langar mig að nefna að hér er verið að leggja stjórnvaldssekt samkvæmt 19. gr. laga um eftirlit með skipum sem varðar upplýsingaskyldu. Mér finnst það pínulítið kaldhæðnislegt með tilliti til annarra mála, en látum það standa hér sem athugasemd.
Virðulegi forseti. Ég held að áhyggjur hv. þingmanns séu ekki alls kostar réttar, þ.e. af því að sérþekkingin sé ekki til staðar, að leita þurfi hennar annars staðar og þess vegna verði málin alltaf jafn umfangsmikil. Í dag er metið hvort um brot sé að ræða út frá þeirri sérþekkingu sem er að finna hjá Samgöngustofu. Þarf þá að kæra til lögreglu, sem er mjög íþyngjandi fyrir minni háttar brot. Sú leið að hægt sé að afgreiða málið með stjórnvaldssektum er því minna þungbær fyrir þá sem gerast hugsanlega brotlegir.
Varðandi hugmyndir um hvort hér séu einhver fordæmi þarf líka að líta til þess að um sjórétt er að ræða þar sem ábyrgð skipstjóra er mjög mikil þannig að þessi hlutlæga ábyrgð er þar til staða. Fordæmið mundi þá fyrst og fremst vera varðandi sambærilegt hugsanlegt brot eða meint brot.
Frumvarpið gengur til 2. umr.
Frumvarpið gengur til um.- og samgn.