orð ráðherra um forsendur lífskjarasamninganna.
Forseti. Í kvöldfréttum RÚV sl. þriðjudag sagði hæstv. fjármálaráðherra, aðspurður um kjaradeilu Eflingar og Sambands íslenskra sveitarfélaga, að forsendur lífskjarasamninganna stæðu óskaplega tæpt. Honum fannst augljóst að það væri ekki mikið svigrúm til að mæta þeim kröfum sem nú væru uppi í kjaradeilum. Þessi orð lætur hæstv. fjármálaráðherra falla á sama tíma og hér á þingi afgreiðum við hvern aðgerðapakkann á fætur öðrum til bjargar efnahagslífinu, til bjargar fyrirtækjum og atvinnurekendum. Það virðist vera gríðarlegt svigrúm til að koma til móts við kröfur stærstu fyrirtækja í landinu að greiða hlutabætur og uppsagnarfrest fyrir starfsfólkið svo að fyrirtækin þurfi ekki að bera kostnaðinn af því, en þegar kemur að svigrúmi til að greiða fólki sem sinnir ómissandi grunnþjónustu í landinu sanngjörn laun, þá er svigrúmið allt í einu ekki neitt. Hvernig stendur á því, forseti?
Fulltrúar atvinnurekenda voru heldur ekki lengi að stilla sér upp fyrir myndavélarnar og nýta þennan nýja höggstað á lífskjarasamningunum. Framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins sagði gjörbreyttar forsendur í efnahagslífinu og vildi þess vegna ekki svara því hvort samningum yrði mögulega sagt upp síðar á árinu vegna forsendubrests. Þetta opnaði hæstv. fjármálaráðherra á og jafnvel hvatti til með orðum sínum í kvöldfréttum RÚV í fyrradag. Ég myndi ásaka ráðherra um kæruleysi ef ég teldi þetta ekki vera fullkomlega viljandi gert.
Ég spyr því: Er hæstv. fjármálaráðherra að hóta þessum stéttum að ef þær falli ekki frá kröfum sínum muni hann segja upp lífskjarasamningunum? Ætla stjórnvöld ekki að standa við lífskjarasamningana í þeirri fjármálaáætlun sem von er á fljótlega?
Virðulegi forseti. Ég spyr hv. þingmann bara: Hvar hefurðu verið? Átta menn sig ekki á því hvað er að gerast á Íslandi? Við erum að tapa á þessu ári, umfram það sem við héldum að yrði halli ársins, 250 milljörðum eða álíka, tvöfaldri fjárhæð sem við ætluðum til ársins 2033 að setja í höfuðborgarpakka. Þar þótti mönnum nóg að gert.
Hvar hafa menn verið sem koma hingað upp og spyrja: Hvaða breyttu forsendur er ráðherrann að tala um?
Ég veit ekki hvað ég get gert fólki til hjálpar sem skilur ekki hvað hefur breyst. Það sem ég sagði um lífskjarasamningana, sem hv. þingmaður heldur að ríkisstjórnin hafi skrifað undir og sé aðili að en er ekki, er að lífskjarasamningarnir voru gerðir með stuðningi stjórnvalda milli aðila vinnumarkaðarins. Það er ekki á verksviði stjórnvalda að segja þeim upp eins og hv. þingmaður spurði mig um. Þessir samningar voru gerðir á þeim forsendum sem menn höfðu þá um framvindu efnahagsmála. Það sem ég hef sagt um þetta mál er að við höfum, þrátt fyrir að þær forsendur hafi breyst í grundvallaratriðum fram á þennan dag, enn verið að gera samninga sem taka mið af þessu. Samningar sem ekki hafa tekist hafa haft það merki á sér, sem sagt viðræðurnar um þá samninga, að þar er farið fram á meira en lífskjarasamningarnir rúmuðu. Það er óraunhæft. Þeir sem ekki sjá það eru ekki að fylgjast með. Þeir sem ekki sjá að ekki er svigrúm til að ganga lengra en lífskjarasamningarnir í nýjum kjarasamningum eru einfaldlega ekki raunveruleikatengdir.
Við erum í varnarbaráttu, við erum að reyna að verja það sem var gert í lífskjarasamningunum og það stendur tæpt. Það stendur tæpt (Forseti hringir.) þegar 50.000 manns eru komin á atvinnuleysisskrá í millitíðinni, hv. þingmaður.
Forseti. Ég átta mig alveg á ástandinu. Þetta snýst um forgangsröðun, þetta snýst um hugmyndafræði og þetta snýst um hvernig á að forgangsraða verkefnum sem á að setja fjármagn í. Það á augljóslega ekki að forgangsraða í að greiða hér mannsæmandi laun þeim stéttum sem við höfum séð undanfarið að samfélagið myndi bókstaflega hrynja án. Þetta snýst um forgangsröðun. Ég er að benda á að svigrúmið hefur verið gríðarlegt þegar kemur að varnarbaráttunni, en við erum líka að reyna að verja grunnstoðir samfélagsins. Það eru þessir hópar sem sinna þeim störfum. Við viljum verja grunnstoðir samfélagsins og í því felst að greiða almennileg laun.
Hvernig stendur á því að svigrúmið er endalaust þegar kemur að björgunaraðgerðum fyrir fyrirtæki, í þeirri varnarbaráttu, en þegar kemur að varnarbaráttu fyrir grunnstoðir samfélagsins, fyrir fólk sem vinnur störf í ómissandi grunnþjónustu í samfélaginu, er svigrúmið ekki neitt? Það elur á óánægju, (Forseti hringir.) streitu og veikindum að meta fólk ekki að verðleikum. Þetta grefur undan grunnstoðum samfélagsins og ég spyr hæstv. fjármálaráðherra: Hvað kostar það inn í framtíðina?
Virðulegi forseti. Hv. þingmaður kemur hingað og segir að við sýnum því engan skilning að við þurfum að verja velferðarkerfið okkar. Í hvað heldur hv. þingmaður að þessir 250, kannski 300, milljarðar í halla á ríkissjóði á þessu ári fari nema að borga opinberum starfsmönnum laun, styðja við almannatryggingakerfið okkar, félagslegu kerfin, standa með húsaleigubótum o.s.frv.? Í hvað heldur hv. þingmaður að þetta fari? Hann ætti kannski að kynna sér það hvernig útgjöld ríkisins skiptast. Við erum einmitt að forgangsraða í það að verja opinbera þjónustu, samneysluna, á þessum gríðarlega erfiðu tímum og við tökum lán fyrir þessu öllu saman. Við tökum lán fyrir því að verja opinberu þjónustuna. Þá kemur hv. þingmaður og segir að vegna þess að við viljum ekki gera kjarasamninga sem eru umfram forsendur lífskjarasamninga við einhverjar tilteknar stéttir séum við ekki að forgangsraða rétt. Þetta er algjör þvæla.
(Forseti (SJS): Forseti minnir hæstv. ráðherra á að vitna til hv. þingmanna með fullu nafni eða kjördæmisnúmeri.)