Ég mæli fyrir frumvarpi til nýrra heildarlaga um fjarskipti, sem lagt var fyrir á síðasta löggjafarþingi en náði ekki fram að ganga. Frumvarpið er nú lagt fram í óbreyttri mynd, en þó með nokkrum smávægilegum leiðréttingum og uppfærslu. Gildandi fjarskiptalög þarfnast endurskoðunar enda hafa framfarir í fjarskiptatækni og fjarskiptaþjónustu verið miklar og fleygir enn fram.

Meginmarkmið frumvarpsins er að samræma landsrétt uppfærðu samevrópsku fjarskiptaregluverki tímanlega og tryggja sem best aðgengileg, hagkvæm, skilvirk og örugg fjarskipti hér á landi. Enn fremur að auka vernd og valmöguleika neytenda og stuðla að virkri samkeppni, hagkvæmum fjárfestingum og nýsköpun á fjarskiptamarkaði. Frumvarpið byggir á efnisákvæðum nýlegrar tilskipunar Evrópuþingsins og ráðsins um setningu evrópskra reglna um fjarskipti, sem gjarnan er vísað til sem Kóðans. Um er að ræða nýja grunngerð er leysir af hólmi fjórar eldri Evróputilskipanir, sem gildandi íslensk fjarskiptalög byggja einkum á.

Með frumvarpinu er jafnframt lagt til að lögfest verði reglugerðarsetningarheimild til innleiðingar á reglugerð um Evrópskan hóp eftirlitsaðila á sviði fjarskipta, BEREC, og stofnun honum til stuðnings. BEREC er mikilvægur samstarfsvettvangur sem falið er ráðgefandi hlutverk og er einkum ætlað að stuðla að samræmdri framkvæmd evrópsks fjarskiptaregluverks. Samhliða undirbúningi frumvarps til nýrra fjarskiptalaga hefur teymi sérfræðinga samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytis, utanríkisráðuneytis og Póst- og fjarskiptastofnunar unnið að undirbúningi upptöku fjarskiptapakkans svonefnda, þ.e. Kóðans og BEREC-reglugerðar, í EES-samninginn. Samningaviðræður eru á lokastigi milli ESB og EFTA-ríkjanna innan EES um nauðsynlega aðlögun vegna upptöku gerðanna í samninginn.

Áform um endurskoðun löggjafar um fjarskipti voru birt til umsagnar í samráðsgátt stjórnvalda sumarið 2019 og heildstæð drög að frumvarpi til laga um fjarskipti í desember síðastliðinn. Um frumvarpsdrögin bárust 14 umsagnir og tekið var mið af þeim við frágang frumvarps sem svo var lagt fyrir Alþingi síðasta vor. Það gekk til umhverfis- og samgöngunefndar að lokinni 1. umr. sem óskaði umsagna um málið og bárust henni alls 13 umsagnir.

Af helstu breytingum og nýmælum frumvarpsins má nefna það nýmæli að kveða á um tímafresti til að ljúka markaðsgreiningum og efnisákvæði er varða álagningu kvaða sem fela í sér einföldun og er ætlað að draga úr fjölda álagðra kvaða og flækjustigi við málsmeðferð. Með frumvarpinu er hvatt til samstarfs markaðsaðila og til sameiginlegra fjárfestinga við uppbyggingu innviða og tilteknum ívilnunum heitið þeim sem byggja upp innviði. Fyrirtækjum sem eingöngu selja aðgang að innviðum í heildsölu og starfa ekki á smásölustigi má segja að sé ívilnað á þann hátt að á slík fyrirtæki er ekki unnt að leggja eins íþyngjandi kvaðir og á þau sem bæði selja heildsöluaðgang að innviðum og starfa á smásölustigi.

Ný kvöð bætist við sem felst í því að Póst- og fjarskiptastofnun getur, við tilteknar aðstæður ef aðrar kvaðir hafa ekki reynst fullnægjandi, svo sem um aðgang að mannvirkjum, lagnaleiðum, netum eða þjónustu, kveðið á um aðskilnað rekstrareininga fyrirtækis sem hefur umtalsverðan markaðsstyrk. Þá skal fjarskiptafyrirtækjum með umtalsverðan markaðsstyrk gefast kostur á að leggja fram tilboð um skuldbindingar varðandi sameiginlegar fjárfestingar, aðskilnað, starfsemi og almennar kvaðir. Slík tilboð geta leitt til þess að kvöðum verði létt af fyrirtækjunum að einhverju leyti.

Samkvæmt Kóðanum verða heildsöluverð fyrir lúkningu símtala og SMS ákveðin fyrir allt Evrópska efnahagssvæðið, en þetta mun einfalda stjórnsýslu hér á landi enda framvegis óþarft fyrir Póst- og fjarskiptastofnun að framkvæma greiningu og taka ákvörðun um verð. Þessu tengt er vert að nefna að BEREC-reglugerðin kveður á um hámarkssmásöluverð á millilandasímtölum og SMS innan Evrópska efnahagssvæðisins sem er viðbót við þegar gildandi ákvæði um hámarksverð fyrir reiki á EES-svæðinu. Sú breyting kann að valda markaðsaðilum einhverjum tekjumissi en neytendur njóta á móti góðs af.

Í ákvæðum frumvarpsins endurspeglast aukin áhersla á aðgengi neytenda að upplýsingum og samanburði á verði og gæðum fjarskiptaþjónustu, svo og stöðlun viðskiptaskilmála. Lagt er til að hámarksbinditími samninga um fjarskiptaþjónustu við neytendur verði lengdur úr sex í 12 mánuði og að neytendavernd verði m.a. aukin með lögfestingu sérákvæðis um pakkatilboð.

Gert er ráð fyrir að þjónustutegundum innan alþjónustu fækki frá því sem gildandi lög gera ráð fyrir í samræmi við breytta nálgun í Evrópuregluverkinu. Neytendum skuli þó eftir sem áður tryggður aðgangur að nothæfri nettengingu og símaþjónustu með tilgreindum gæðum á viðráðanlegu verði.

Frumvarpið gerir ráð fyrir fyrirsjáanleika til 20 ára að því er gildistíma tíðniréttinda varðar eða að lágmarki til 15 ára í samræmi við Kóðann. Þá er með frumvarpinu lagt til að opnað verði á framsal og leigu tíðniheimilda milli markaðsaðila.

Lagt er til að Póst- og fjarskiptastofnun fái heimild til álagningar stjórnvaldssekta vegna brota á fjarskiptalögum, en samkvæmt gildandi lögum getur stofnunin einungis lagt á dagsektir. Með frumvarpinu eru jafnframt lagðar til nokkrar breytingar á gildandi lögum um Póst- og fjarskiptastofnun, nr. 69/2003, en Kóðinn geymir ný ákvæði um eftirlit og stofnanafyrirkomulag á fjarskiptamarkaði.

Síðast en ekki síst er Kóðanum m.a. ætlað að stuðla að hagkvæmri uppbyggingu 5G-kerfa í Evrópu en þau verða, auk ljósleiðarakerfa, grunnstoð fyrir fjórðu iðnbyltinguna og hlutanetið. Við Íslendingar höfum verið meðal forysturíkja á síðustu árum í uppbyggingu fjarskiptainnviða og er fullur vilji til þess að svo verði áfram. Hagkvæm uppbygging og öryggi eru þeir lykilþættir sem stjórnvöld leggja nú áherslu á. 5G-kerfi verða miðtaugakerfi samfélags framtíðar og er í frumvarpinu tekið mið af þeim vaxandi kröfum sem mörg ríki telja sig nú knúin til að gera í því skyni að efla öryggi innviða sinna, þar á meðal 5G farnetsþjónustu. Alþjóðlega er í þessu sambandi lögð áhersla á áhættugreiningu og að þjónustan megi ekki verða of háð einum birgi eða framleiðanda búnaðar og að gera þurfi sérstakar öryggiskröfur vegna afmarkaðra hluta fjarskiptakerfa.

Með frumvarpinu er lagt til að lögfest verði ákvæði um öryggishagsmuni vegna uppbyggingar farneta sem byggir á skýrslu og tillögum starfshóps þriggja ráðuneyta, samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytis, dómsmálaráðuneytis og utanríkisráðuneytis. Ákvæðið var útfært í samráði við utanríkis-, dómsmála- og forsætisráðuneyti og tekur m.a. mið af evrópskum ráðleggingum frá því í lok janúar á þessu ári um hvernig standa beri að því að bæta öryggi 5G-farneta. Fylgst hefur verið með þróun þessara mála undanfarna mánuði í öðrum ríkjum Evrópu og gefur hún ekki tilefni til breytinga á ákvæðinu.

Þar sem við hefur átt hafa upplýsingar verið uppfærðar, í endurfluttu frumvarpi, til samræmis við áorðna þróun frá því að mælt var fyrir því síðasta vor. Breytingar á efnisákvæðum eru smávægilegar.

Á meðal skilgreindra verkefna fimm ára fjarskiptaáætlunar fyrir árin 2019–2023 er að innleiða nýtt heildarregluverk í fjarskiptum svo fljótt sem kostur er. Lagt er til að gildistaka nýrra fjarskiptalaga verði í ársbyrjun 2021 og uppfærðar meginefnisreglur á fjarskiptamarkaði öðlist þar með gildi á svipuðum tíma og Kóðinn mun gera á meginlandi Evrópu.

Ýmis ákvæði gildandi fjarskiptalaga, nr. 81/2003, og frumvarpsins eiga rætur að rekja til annarra EES-gerða um fjarskipti sem gilda munu samhliða nýja fjarskiptapakkanum. Í greinargerð með ákvæðum frumvarpsins er uppruna einstakra ákvæða gerð skil.

Ljóst má vera að heildarendurskoðun fjarskiptalöggjafar kallar á endurmat gildandi reglna og reglugerða og í kjölfarið setningu nýrra reglna og reglugerða og er undirbúningsvinna komin af stað.

Frumvarpið er brýnt. Eftirspurn er eftir því meðal markaðsaðila og verði það samþykkt mun það stuðla að aukinni samkeppnishæfni Íslands, aukinni neytendavernd og framþróun á íslenskum fjarskiptamarkaði.

Virðulegi forseti. Ég hef nú gert grein fyrir efni frumvarpsins í stórum dráttum og legg til að frumvarpinu verði að lokinni þessari umræðu vísað til hv. umhverfis- og samgöngunefndar og 2. umr.