Ferill 45. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1991. – 1061 ár frá stofnun Alþingis.
115. löggjafarþing. – 45 . mál.
46. Frumvarp til laga
um breyting á lögum nr. 51/1968, um bókhald.
(Lagt fyrir Alþingi á 115. löggjafarþingi 1991.)
1. gr.
Við lögin bætist nýr kafli, IV. Reikningsskilaráð og góð reikningsskilavenja, með þremur greinum og breytast kafla- og greinatölur samkvæmt því:
a. (23. gr.)
Ráðherra skal skipa fimm sérfróða menn til fjögurra ára í senn í nefnd sem nefnist reikningsskilaráð. Skal einn nefndarmanna tilnefndur af Félagi löggiltra endurskoðenda, annar af viðskiptadeild Háskóla Íslands, þriðji af Verslunarráði Íslands, sá fjórði skal vera ríkisendurskoðandi, en einn nefndarmaður er skipaður án tilnefningar. Ráðherra skipar formann reikningsskilaráðs úr hópi nefndarmanna.
b. (24. gr.)
Reikningsskilaráð skal stuðla að mótun góðrar reikningsskilavenju með útgáfu og kynningu samræmdra reglna sem farið skal eftir við gerð reikningsskila. Ráðið skal gefa álit á því hvað telst vera góð reikningsskilavenja á hverjum tíma. Reikningsskilaráð skal árlega auglýsa í Lögbirtingablaðinu skrá yfir útgefnar reglur og álit.
Ráðið skal starfa í nánu samráði við Félag löggiltra endurskoðenda og hagsmunaaðila. Það getur einnig verið stjórnvöldum til ráðuneytis um ákvæði sem sett eru í lögum eða reglugerðum um reikningsskil.
c. (25. gr.)
Ráðherra ákveður skiptingu kostnaðar við störf reikningsskilaráðs að höfðu samráði við tilnefningaraðila.
2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frumvarp þetta er samið að loknum viðræðum við stjórn Félags löggiltra endurskoðenda (FLE) um vinnubrögð við mótun góðrar reikningsskilavenju. Góð reikningsskilavenja hefur verið skilgreind sem samheiti yfir þær aðferðir sem sérhæfðir og samviskusamir kunnáttumenn á sviði reikningshalds beita á hverjum tíma við gerð reikningsskila. Góð reikningsskilavenja hér á landi hefur einkum mótast af lögum og reglum, alþjóðlegum reikningsskilareglum og álitsgerðum reikningsskilanefndar FLE. Áður fyrr voru ákvæði skattalaga mjög ráðandi við alla reikningsskilagerð, en á síðari árum hefur verið vikið frá fyrirmælum skattalaga í vaxandi mæli við gerð ársreikninga fyrirtækja þótt að sjálfsögðu hafi skattskil fyrirtækjanna byggst á þeim. Reglur skattalaga þurfa ekki að móta reikningsskil, en kjósi löggjafinn svo geta reikningsskilareglur aftur á móti haft veruleg áhrif á skattskilareglur. En skortur á formlega settum reglum um reikningsskil hefur að margra dómi þótt leiða til minna samræmis í reikningsskilum en æskilegt er.
Á undanförnum árum hefur einnig orðið sú breyting að forráðamenn fyrirtækja hafa sífellt haft meira um það að segja hvernig reikningsskil fyrirtækjanna eru sett fram, en áður var það nánast eingöngu ákvörðun löggiltra endurskoðenda. Þetta er eðlileg þróun og í samræmi við ákvæði laga þar sem fram kemur að það sé hlutverk stjórnenda félaga að gera reikningsskil þeirra. Afleiðing þessarar þróunar er að í fleiri tilvikum en áður koma fram skiptar skoðanir um reikningsskilaaðferðir, þ.e. á hvern hátt reikningsskil endurspegli sem best afkomu og fjárhagsstöðu viðkomandi fyrirtækja. Leiðir þetta oft og tíðum til málamiðlana sem auka á misræmi í reikningsskilaaðferðum í landinu. Sá vísir að hlutabréfamarkaði, sem nú er að skapast hér á landi, eykur enn frekar þörfina á að samræma aðferðir við gerð reikningsskila.
Stjórn Félags löggiltra endurskoðenda hefur ályktað um nauðsyn þess að samræma aðferðir við gerð reikningsskila og telur hún að enn ríkari ástæður liggi til þess en áður að skýrar reglur gildi um reikningsskil fyrirtækja, reglur sem liggi ljósar fyrir og víðtæk samstaða ríki um í þjóðfélaginu. Er það álit stjórnar félagsins að ekki nægi lengur að reikningsskilanefnd FLE gefi út álit á ýmsum reikningsskilamálum. Ástæðan sé sú að hvorki félagsmenn FLE né forráðamenn fyrirtækja telji sig bundna af slíkum álitsgerðum. Hafi það leitt til meira ósamræmis í framsetningu reikningsskila en æskilegt geti talist þótt mismunandi framsetning geti að vissu marki rúmast innan góðrar reikningsskilavenju.
Stjórn FLE óskaði eftir viðræðum við fulltrúa fjármálaráðuneytis og viðskiptaráðuneytis um málið og tók ríkisskattstjóri einnig þátt í þeim. Er þetta frumvarp niðurstaðan af þeim viðræðum eins og áður segir.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Lagt er til að lögunum um bókhald verði breytt á þann veg að inn í þau komi nýr kafli: Reikningsskilaráð og góð reikningsskilavenja. Verður kaflinn þrjár greinar.
Í fyrstu greininni, sem verður 23. gr. laganna, verði ákvæði um að fjármálaráðherra skipi fimm sérfróða menn til fjögurra ára í senn í nefnd sem nefnist reikningsskilaráð. Þrír nefndarmenn séu skipaðir samkvæmt tilnefningum þeirra aðila sem upp eru taldir í greininni. Sá fjórði sé ríkisendurskoðandi og sá fimmti sé skipaður án tilnefningar. Ráðherra skipar formann reikningsskilaráðs úr hópi nefndarmanna.
Í annarri greininni, sem verður 24. gr. laganna, er mælt fyrir um starfssvið ráðsins. Haft er í huga að fagleg vinnubrögð verði höfð að leiðarljósi í starfsemi ráðsins og að ráðið taki upp mál ýmist að eigin frumkvæði eða eftir utanaðkomandi ábendingum. Ráðið mundi óska eftir umsögnum frá hagsmunaaðilum og reikningsskilanefnd FLE eftir því sem við á, en síðan gefa álit eða ákveða útgáfu á samræmdum reglum. Auk þess að vera fjármálaráðherra til ráðuneytis um útgáfu reglugerða samkvæmt bókhaldslögunum getur ráðið verið öðrum stjórnvöldum til ráðuneytis um ákvæði sem sett eru í lögum eða reglugerðum og varða reikningsskil. Hér má sem dæmi nefna ákvæði hlutafélagalaga um reikningsskil hlutafélaga og ákvæði sveitarstjórnarlaga um ársreikninga sveitarfélaga.
Í faglegri umfjöllun sinni um reikningsskilareglur mundi ráðið auk íslenskrar löggjafar hafa til hliðsjónar alþjóðlegar reikningsskilareglur og venjur en vaxandi alþjóðavæðing atvinnulífsins kallar á samræmingu á þessu sviði milli Íslands og annarra ríkja.
Í þriðju greininni, sem verður 25. gr. laganna, er lagt til að ráðherra ákveði skiptingu kostnaðar við störf reikningsskilaráðs að höfðu samráði við tilnefningaraðila. Reynsla frá nágrannalöndunum sýnir að verulegur kostnaður getur verið því samfara að semja tillögur um reikningsskilareglur sem lagðar eru fyrir samsvarandi stofnanir og reikningsskilaráði er ætlað að verða. Eðlilegt þykir að ríkissjóður, Verslunarráð Íslands og FLE beri kostnað sem af starfi nefndarinnar hlýst, þar með talinn kostnað vegna aðkeyptrar sérfræðiaðstoðar, ritfanga, birtingar- og fundakostnaðar, samkvæmt nánara samkomulagi sem staðfest sé með ákvörðun ráðherra. Gert er ráð fyrir að ráðið starfi eftir fjárhagsáætlun sem lögð sé fyrir til staðfestingar aðila fyrir upphaf hvers starfsárs.
Um 2. gr.
Greinin þarfnast ekki skýringa.
