Ferill 245. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1994. – 1064 ár frá stofnun Alþingis.
118. löggjafarþing. – 245 . mál.
286. Frumvarp til laga
um breytingu á lögum nr. 78/1994, um leikskóla.
Flm.: Guðný Guðbjörnsdóttir, Kristín Ástgeirsdóttir, Anna Ólafsdóttir Björnsson,
Guðrún J. Halldórsdóttir, Björk Jóhannsdóttir.
1. gr.
7. gr. laganna orðast svo:Bygging og rekstur leikskóla skal vera á kostnað og í umsjón sveitarstjórna og sjá þær um framkvæmd þessara laga, hver í sínu sveitarfélagi. Sveitarstjórnum er skylt að hafa forustu um að tryggja börnum undir skólaskyldualdri dvöl í góðum leikskóla. Óski foreldrar eða aðrir forráðamenn 4 og 5 ára barna eftir leikskóladvöl fyrir barn sitt er sveitarfélögum skylt að verða við þeirri ósk. Heimilt er öðrum aðilum að reka leikskóla að fengnu samþykki viðkomandi sveitarstjórnar. Tilkynna skal menntamálaráðuneytinu um stofnun nýs leikskóla. Sveitarstjórnir skulu árlega senda menntamálaráðuneytinu ársskýrslu um starfsemi leikskóla.
2. gr.
Lög þessi öðlast gildi 1. janúar 1996.Greinargerð.
Uppeldi og menntun uppvaxandi kynslóða er verkefni sem ekkert þjóðfélag má kasta höndum til. Með vaxandi atvinnuþátttöku kvenna hefur þörfin og krafan um samfélagslega þátttöku í uppeldi barna orðið áþreifanlegri og viðurkenndari.
Íslensk stjórnvöld hafa verið ótrúlega svifasein að verða við þessu kalli þannig að nú er oft hróplegt misræmi á milli vinnutíma foreldra og barna, bæði þeirra sem eru á leikskólum og í grunnskólum. Þó að rekstur leikskólans sé nú alfarið á vegum sveitarfélaga er það viðurkennt skv. 1. gr. gildandi laga að leikskólinn sé fyrsta skólastigið í skólakerfinu fyrir börn undir skólaskyldualdri og að menntamálaráðuneytið fari með yfirumsjón með leikskólastiginu.
Skólaskylda 6 ára barna var samþykkt árið 1990, en fram að þeim tíma var heimildarákvæði til að reka forskóla fyrir 5–6 ára börn innan grunnskólans. Nú eru lögbundin skil á milli leik- og grunnskólastigsins við 6 ár og ekki þykir ástæða til að breyta því á meðan mikil uppbygging er fyrirsjáanleg á báðum skólastigum til að einsetja grunnskólana og fullnægja eftirspurn vegna leikskóla.
Í þessu frumvarpi er athyglinni beint að 4 og 5 ára börnum. Lagt er til að koma á fræðsluskyldu sveitarfélaga fyrir þessa tvo árganga ef foreldrar óska eftir leikskólavist. Tekið skal skýrt fram að hér er ekki átt við skólaskyldu í þeirri merkingu að foreldrar verði að senda börn sín í leikskóla.
Helstu rök fyrir þessari lagabreytingu eru eftirfarandi:
1. Leikskólauppeldi þykir æskilegur undirbúningur fyrir skólagöngu barna einkum hvað varðar vitrænan og félagslegan þroska samkvæmt fjölmörgum rannsóknum bæði hér á Íslandi og erlendis.
2. Leikskólauppeldi þykir mikilvæg leið til að jafna uppeldislegan aðstöðumun barna áður en að eiginlegri skólagöngu kemur.
3. Samkvæmt upplýsingum frá menntamálaráðuneytinu og Hagstofu Íslands voru 79,2% 4 ára barna og 74,1% 5 ára barna í leikskólum 1. desember 1993. Því er ljóst að 20–25% barna í þessum árgöngum eru ekki í leikskóla.
4. Samanburðarupplýsingar frá öðrum löndum um uppeldisaðstæður 4 og 5 ára barna eru okkur yfirleitt óhagstæðar.
5. Ekki er vitað hve stór hluti þeirra 4 og 5 ára barna, sem ekki eru í leikskólum hér á landi, eru þar ekki vegna þess að foreldrarnir eru því mótfallnir, hafa ekki efni á því eða leikskólavist er ekki í boði. Það þarf að kanna.
Ef í ljós kemur að það er fyrst og fremst framboð á leikskólarými sem kemur í veg fyrir að 20–25% 4–5 ára barna sæki leikskóla þyrfti að hraða uppbyggingu leikskóla. Hugsanlega þyrfti þá að seinka gildistöku þessara laga til að koma í veg fyrir að þrengt verði að möguleikum yngri barna til leikskólavistar sem ekki er tilgangur þessa frumvarps. Ef í ljós kemur að foreldrar óska ekki eftir leikskólavistun fyrir þessi 20–25% 4–5 ára barna þar sem þeir kjósa að sinna börnum sínum sjálfir mun þessi lagabreyting ekki breyta miklu. Ef hins vegar kemur í ljós að hægt er að fá leikskólavist og að foreldrarnir hafa áhuga en nýta hana ekki vegna sparnaðar er mikilvægt að huga að leiðum til að atvinnuleysi eða fjárhagserfiðleikar foreldra komi ekki í veg fyrir að börn þeirra fái notið a.m.k. tveggja ára dvalar á leikskóla áður en skólaganga hefst.
Hvort sem af því verður að rekstur grunnskólans fari alfarið yfir á sveitarfélögin eða ekki er það hlutverk löggjafans og menntamálaráðuneytisins að sjá til að allt sé gert sem mögulegt er til að tryggja jafnrétti allra barna til náms og þroska. Forskóli er hin hefðbundna leið til að jafna aðstöðu barna til náms áður en skólaganga hefst. Þegar forskóladeildir grunnskólans voru skyldubundnar fluttist þetta hlutverk til leikskólans og tryggja þarf nú að þeim 20–25% 4 og 5 ára barna, sem ekki eru í leikskólum, standi slík vist til boða óháð búsetu og efnahag foreldra.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Hér er lagt til að breyting verði gerð á upphafi 7. gr. laga um leikskóla, en í gildandi lögum segir:
„Bygging og rekstur leikskóla skal vera á kostnað og í umsjón sveitarstjórna og sjá þær um framkvæmd þessara laga, hver í sínu sveitarféalgi, þeim er skylt að hafa forustu um að tryggja börnum dvöl í góðum leikskóla.“
Með þeirri breytingu sem lögð er til í þessu frumvarpi má segja að verið sé að gera sveitarfélögin fræðsluskyld gagnvart 4 og 5 ára börnum á leikskólum ef forráðamenn barnanna óska. Með fræðsluskyldu er hér átt við að sveitarfélögum sé skylt að veita 4 og 5 ára börnum leikskólavist ef forráðamenn þeirra óska og það skal áréttað að hér er ekki verið að tala um skólaskyldu í þeirri merkingu að foreldrar verði að senda börn sín í leikskóla né að leikskóladvölin eigi að hafa meira fræðsluyfirbragð en hingað til.
Um 2. gr.
Lagt er til að gildistaka laganna verði 1. janúar 1996 þar sem búast má við að sveitarfélögin þurfi ákveðinn tíma til að aðlagast þessari breytingu.
