Ferill 460. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.


1994–95. – 1064 ár frá stofnun Alþingis.
118. löggjafarþing. – 460 . mál.

897. Frumvarp til skipulags- og byggingarlaga         



(Lagt fyrir Alþingi á 118. löggjafarþingi 1994–95.)



I. KAFLI

Almenn ákvæði.

1. gr.

Markmið.

    Markmið laga þessara er:
    að þróun byggðar og landnotkunar á landinu öllu verði í samræmi við skipulagsáætlanir sem hafi efnahagslegar, félagslegar og menningarlegar þarfir landsmanna, heilbrigði þeirra og ör yggi að leiðarljósi,
    að stuðla að skynsamlegri og hagkvæmri nýtingu lands og landgæða, tryggja varðveislu nátt úru og menningarverðmæta og koma í veg fyrir umhverfisspjöll, með sjálfbæra þróun að leiðar ljósi,
    að tryggja réttaröryggi í meðferð skipulags- og byggingarmála þannig að réttur einstaklinga og lögaðila verði ekki fyrir borð borinn, þótt hagur heildarinnar sé hafður að leiðarljósi,
    að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar og virkt eftirlit með því að kröfum um öryggi, endingu, útlit og hagkvæmni bygginga og annarra mannvirkja sé fullnægt.
    

2. gr.

Skilgreiningar.


     Aðalskipulag: Skipulagsáætlun fyrir tiltekið sveitarfélag, þar sem fram kemur stefna sveitarstjórnar um landnotkun, samgöngu- og þjónustukerfi, umhverfismál og þróun byggðar í sveitar félaginu á minnst 12 ára samfelldu tímabili.
     Byggingarleyfi: Leyfi sveitarstjórnar til að byggja, breyta eða rífa hús eða önnur mannvirki eða breyta notkun þeirra. Leyfið felur í sér samþykkt aðaluppdrátta og framkvæmdaáforma, en ekki heimild til að hefja framkvæmdir.
     Deiliskipulag: Skipulagsáætlun fyrir afmarkaða reiti innan sveitarfélags sem byggð er á aðalskipulagi og kveður nánar á um útfærslu þess og varðar m.a. einstakar lóðir og byggingar á þeim, kvaðir á lóðum, götur, stíga og opin svæði.
     Framkvæmdaleyfi: Leyfi til framkvæmda í samræmi við byggingarleyfi að uppfylltum nánari skilyrðum.
    Framkvæmdaraðili: Ríki, sveitarfélag, stofnun eða fyrirtæki í eigu slíkra aðila að öllu eða hluta, lögaðili eða einstaklingur er hyggst hefja framkvæmdir sem lög þessi taka til.
     Hverfisvernd: Sérstök ákvæði í deiliskipulagi til að vernda sérkenni eldri byggðar og tryggja að breytingar og nýframkvæmdir falli vel að þeirri byggð sem fyrir er.
     Landnotkun: Ráðstöfun lands til mismunandi nota, svo sem undir íbúðir, iðnað, verslun, vörugeymslur, útivist, landbúnað o.s.frv.
     Landnýting: Samheiti yfir mælikvarða á það hversu mikil nýting lands er, svo sem nýtingarhlutfall, þéttleika byggðar, ítölu o.fl.
     Landsskipulag: Samþætting áætlana um landnotkun sem varða landið allt, svo sem samgöngur, fjarskipti, orkumannvirki, náttúruvernd, varðveislu sögulegra minja, landnotkun og þróun atvinnuvega og byggðar í meginatriðum. Hlutverk landsskipulags er m.a. að skapa grundvöll að gerð svæðisskipulags og aðalskipulags.
     Nýtingarhlutfall lóðar: Hlutfall milli brúttógólfflatar á lóð og flatarmáls hennar.
     Skipulagsáætlun: Áætlun sem gerir grein fyrir ákvörðunum um framtíðarnotkun lands og fyrirkomulag byggðar og lýsir forsendum þeirra ákvarðana. Skipulagsáætlanir skipt ast í fjóra flokka: Landsskipulag, svæðisskipulag, aðalskipulag og deiliskipulag.
     Skipulagskvaðir: Kvaðir sem lagðar eru á einstakar lóðir í deiliskipulagi, svo sem um fjölda bílastæða, umferðarrétt eða legu lagna.
     Skipulagsskilmálar: Ákvæði í deiliskipulagsáætlun til viðbótar þeim atriðum sem skipulagsuppdrættir kveða á um eða til skýringar við þau.
     Svæðisskipulag: Skipulagsáætlun sem tekur yfir fleiri en eitt sveitarfélag. Hlutverk svæðisskipulags er að skapa ramma fyrir aðalskipulag sveitarfélaga á svæðinu og sam ræma þannig stefnu þeirra og framkvæmdir.
     Þéttleiki byggðar: Landnýting innan þéttbýlis miðað við brúttóflatarmál lands. Má lýsa með hlutfallinu milli samanlagðs gólfflatar á tilteknu svæði og flatarmáls svæðisins eða reikningsstærðum eins og íbúar/ha eða íbúðir/ha.
    

II. KAFLI

Stjórnvöld skipulags- og byggingarmála.

3. gr.

Stjórn skipulags- og byggingarmála.

    Umhverfisráðherra fer með yfirstjórn skipulags- og byggingarmála samkvæmt lög um þessum.
    Sveitarstjórnir annast gerð svæðis- , aðal- og deiliskipulagsáætlana. Þær fjalla um leyf isumsóknir, veita byggingarleyfi og framkvæmdaleyfi og annast byggingareftirlit með at beina kjörinna nefnda og sérhæfðra starfsmanna.
    

4. gr.

Skipulagsstofnun.


     Ríkið starfrækir Skipulagsstofnun. Hlutverk stofnunarinnar er:
    að framfylgja ákvæðum laga þessara um landsskipulag og landsskipulagsmeðferð, sbr. 29. og 30. gr. og laga um mat á umhverfisáhrifum, nr. 64/1993.
     b.     að veita stjórnvöldum ráðgjöf um skipulags- og byggingarmál,
     c.     að fylgjast með stöðu skipulagsmála í sveitarfélögum og hafa eftirlit með því að skipulagstillögur, framkvæmdaáætlanir og mannvirkjagerð uppfylli ákvæði laga þess ara og reglugerða sem settar eru samkvæmt þeim,
     d.     að aðstoða sveitarfélög við aðal- og svæðisskipulagsgerð,
     e.     að láta í té umsagnir um ágreiningsmál á sviði skipulags- og byggingarmála.
     f.     að gera tillögur til ráðherra um aðgerðir ef ekki er fylgt fyrirmælum laga þessara um mat á umhverfisáhrifum, um gerð skipulagsáætlana eða með öðrum hætti brotið í bága við ákvæði laga þessara.
     g.     að stuðla að rannsóknum á sviði skipulags- og byggingarmála í samvinnu við hlut aðeigandi stofnanir og hagsmunaaðila svo og að annast eða stuðla að útgáfu upp lýsinga um þau mál.
    

5. gr.

Skipulagsstjóri ríkisins.


    Skipulagsstjóri ríkisins fer með daglega stjórn Skipulagsstofnunar. Hann skal hafa sér menntun á sviði skipulags- og byggingarmála. Ráðherra skipar skipulagsstjóra til fimm ára í senn.
    Skipulagsstjóri ber ábyrgð á stjórn og starfsskipulagi stofnunarinnar gagnvart ráð herra og gerir rekstraráætlanir fyrir hana.
    

6. gr.

Byggingar- og skipulagsnefndir.


    Í hverju sveitarfélagi skal starfa byggingarnefnd, kjörin af sveitarstjórn. Sveitarstjórn getur ákveðið að nefndin fjalli einnig um skipulagsmál sveitarfélagsins og nefnist þá skipulags- og byggingarnefnd, en að öðrum kosti skal einnig starfa sérstök skipulags nefnd. Formenn skipulags- og byggingarnefnda skulu vera aðal- eða varamenn í sveit arstjórn. Byggingarfulltrúar skulu sitja fundi nefndanna með málfrelsi og tillögurétti. Slökkviliðsstjórar og heilbrigðisfulltrúar eiga rétt á setu á fundum nefndanna með mál frelsi og tillögurétt.
    Sveitarstjórn ákveður fjölda nefndarmanna. Um skipulags- og byggingarnefndir og störf þeirra gilda einnig ákvæði sveitarstjórnarlaga eftir því sem við á.
    Sveitarfélag með færri en 1000 íbúa skal hafa samvinnu við nágrannasveitarfélag/-fé lög um kosningu svæðisbyggingarnefndar og ráðningu byggingarfulltrúa. Hlutaðeigandi sveitarfélög skulu þá gera með sér samning, sem umhverfisráðuneytið staðfestir, um stofnun svæðisbyggingarnefndar.
    Ráðherra skipar byggingarnefndir, sem annast framkvæmd laga þessara utan sveitar félagsmarka, nái aðliggjandi sveitarfélög ekki samkomulagi um rekstur byggingarnefnd ar.
    

7. gr.

Starfslið byggingar- og skipulagsnefnda.


    Í hverju sveitarfélagi eða byggingarnefndarumdæmi skal starfa byggingarfulltrúi með löggildingu skv 2. mgr. Staðgenglar byggingafulltrúa skulu fullnægja sömu skilyrðum.
    Ráðherra setur að fengnum tillögum Skipulagsstofnunar og umsögn Félags bygging arfulltrúa reglugerð um menntun, réttindi og skyldur byggingarfulltrúa og má enginn starfa sem slíkur nema hann hafi til þess leyfisbréf ráðherra. Byggingarfulltrúi skal upp fylla skilyrði 51. og 52. gr.
    Sveitarstjórn ræður framkvæmdastjóra skipulagsnefndar, skipulagsfulltrúa sveitarfé lags eða skipulagsstjóra og skal hann hafa sérmenntun á sviði skipulagsfræða. Sveitar stjórn getur falið byggingarfulltrúa að starfa fyrir skipulagsnefnd sveitarfélagsins þar sem það á við.
    Starfsmanni skipulags- og byggingarnefnda er óheimilt að vinna nokkurt það starf sem síðar kann að koma til afgreiðslu nefndanna í umdæmi hans.
    

8. gr.

Úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála.


    Ráðherra skipar úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála til fjögurra ára í senn.
    Úrskurðarnefnd kveður upp úrskurði í ágreiningsmálum um skipulags- og bygging armál samkvæmt lögum þessum. Í nefndinni eiga sæti þrír menn sem hér segir: Hæsti réttur tilnefni einn og er hann formaður nefndarinnar. Hann skal fullnægja skilyrðum til þess að vera héraðsdómari. Þá tilnefna umhverfisráðuneytið og Samband íslenskra sveit arfélaga hvort sinn fulltrúa og skulu þeir hafa sérþekkingu á þessum málum. Varamenn eru tilnefndir á sama hátt. Ráðherra setur nefndinni starfsreglur að fengnum tillögum hennar.
    Nefndinni er heimilt að kveða til fulltingis sérfróða aðila við úrskurð einstakra mála. Úrskurður nefndarinnar er fullnaðarúrskurður á stjórnsýslustigi og verður ekki skotið til umhverfisráðherra.
    Nefndin skal kveða upp úrskurð svo fljótt sem auðið er og eigi síðar en sex vikum eft ir að henni berst mál í hendur. Sé mál viðamikið og fyrirsjáanlegt að afgreiðsla taki lengri tíma skal nefndi tilkynna hlutaðeigandi það og tiltaka afgreiðslufrest sem aldrei skal þó vera lengri en þrír mánuðir.
    Komi fram í ágreiningsmáli krafa um stöðvun framkvæmda skal úrskurðarnefnd þeg ar í stað kveða upp úrskurð um það atriði. Úrskurð um stöðvun ber sveitarstjórn að fram fylgja þegar í stað, með aðstoð lögreglu ef með þarf.
    Kostnaður vegna úrskurðarnefndar greiðist úr ríkissjóði.
    

III. KAFLI

Gerð og framkvæmd skipulags.

9. gr.

Skipulagsskylda.

    Landið allt er skipulagsskylt. Sveitarstjórn ber ábyrgð á að fyrir hendi sé staðfest að alskipulagsáætlun fyrir sveitarfélagið. Bygging húsa og annarra mannvirkja, ofan jarð ar og neðan, og aðrar framkvæmdir og aðgerðir, sem hafa áhrif á umhverfið og breyta ásýnd þess, skulu vera í samræmi við skipulagsáætlanir.
    Ef verulegar framkvæmdir eru fyrirhugaðar án þess að fyrir liggi staðfest aðalskipu lag getur Skipulagsstofnun sett sveitarstjórn frest til þess að ganga frá tillögu að aðal skipulagi. Gangi sveitarstjórn ekki frá aðalskipulagstillögu innan þess frests leggur Skipu lagsstofnun til við ráðherra að byggingarframkvæmdir og önnur mannvirkjagerð í sveit arfélaginu verði stöðvuð þar til fyrir liggur tillaga að aðalskipulagi.
    Þrátt fyrir ákvæði 2. mgr. getur sveitarstjórn, að fengnum meðmælum Skipulagsstofn unar, leyft einstakar framkvæmdir sem um kann að verða sótt og er unnt að binda slíkt leyfi tilteknum skilyrðum. Heimilt er að vísa niðurstöðu Skipulagsstofnunar varðandi slíkt erindi til úrskurðarnefndar, sbr. 8. gr.
    

10. gr.

Skipulagsreglugerð.


     Umhverfisráðherra setur reglugerð um gerð skipulagsáætlana að fengnum tillögum Skipulagsstofnunar og umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga.
    Þar skal kveðið á um mælikvarða, innihald og frágang skipulagsuppdrátta, atriði sem fram skuli koma í greinargerðum um skipulagsáætlanir og forsendur þeirra, kvaðir sem ákveða megi með skipulagi og um innihald skipulagsskilmála.
    Kveðið skal m.a. á um lágmarksfjarlægðir milli húsa með tilliti til birtuskilyrða í vist arverum og á lóðum og til þess að koma í veg fyrir truflun milli íbúða og tryggja bruna varnir. Enn fremur skal kveða á um önnur atriði sem taka ber tillit til í skipulagi, svo sem um breidd gatna og stíga, flokkun gatna, lágmarksfjölda bílastæða, útivistar- og leik svæði í íbúðahverfum, stærðir lóða og hámarksnýtingarhlutföll. Þá skal sérstaklega kveð ið á um hvernig auðvelda skuli aðgengi fatlaðra og hreyfihamlaðra að því er varðar göt ur, gangstéttar, bílastæði og einstök mannvirki.
    Skilgreina skal landnotkunarflokka svo og önnur hugtök sem fyrir koma í reglugerð inni og þarfnast skýringa.
    Í reglugerðinni skulu einnig vera ákvæði um starfshætti skipulagsnefnda, skipulags fulltrúa og samvinnunefnda um svæðisskipulag, um menntun og starfsreynslu þeirra sem falin er stjórn vinnu við skipulagsáætlanir og um nánari útfærslu lagaákvæða um vinnslu og meðferð skipulagsáætlana.

11. gr.

Aðalskipulag.


     Í aðalskipulagi skal fjallað um allt land sveitarfélags. Við gerð þess skal byggt á mark miðum laga þessara og áætlunum um þróun og þarfir sveitarfélagsins á nánar tilteknu, 12 ára löngu tímabili. Í greinargerð með aðalskipulagi skal m.a. lýsa náttúru og aðstæðum öllum í sveitarfélaginu við upphaf áætlunarinnar og forsendum þeirrar stefnu sem hún fel ur í sér.
    Við gerð tillögu að aðalskipulagi skal, eftir því sem við á, leita eftir sjónarmiðum og tillögum íbúa og þeirra sem hagsmuna eiga að gæta.
    Aðalskipulag skal vera í samræmi við svæðisskipulag, sé það fyrir hendi, og gild andi landsskipulagsáætlanir. Aðalskipulagsáætlanir samliggjandi sveitarfélaga skulu vera í innbyrðis samræmi. Tillaga að aðalskipulagi skal vera rökstudd m.a. með tilliti til áhrifa sem framkvæmdir samkvæmt tillögunni kunna að hafa á umhverfið.
    Feli tillaga í sér framkvæmdir sem kunna að hafa veruleg áhrif á umhverfi, náttúru auðlindir og samfélag skal gera grein fyrir þeim kostum sem voru skoðaðir og umhverf isáhrifum hvers þeirra.
    Eftir því sem við á skal gera grein fyrir og sýna á uppdráttum:
     1.     Byggingarsvæði fyrir atvinnustarfsemi og íbúðir, flokkuð eftir landnotkun og þétt leika þeirra.
     2.     Svæði fyrir byggingar til þjónustu við almenning, m.a. skóla, kirkjur, heilbrigðis stofnanir, menningar- og félagslegar stofnanir og önnur svæði til sameiginlegra þarfa, t.d.. fyrir íþróttamannvirki og leikvelli.
     3.     Samgöngumannvirki, m.a. flugvelli, þjóðvegi og hafnir, svo og helstu umferðaræð ar og tengingar við þær.
     4.     Háspennulínur/-strengir, aðveituæðar vatns- og hitaveitna og svæði fyrir veitustöðv ar, sorpstöðvar og hreinsistöðvar skólps.
     5.     Opin svæði, m.a. skrúðgarða, garðlönd, kirkjugarða, íþrótta- og leiksvæði, tjald stæði og almenn útivistarsvæði.
     6.     Vatnsfleti sjávar, vatna og fallvatna.
     7.     Svæði til landfyllinga og námuvinnslu jarðefna.
     8.     Sumarbústaðalönd.
     9.     Svæði til landbúnaðarnytja og skógræktarsvæði.
    Auðkenna skal sérstaklega í aðalskipulagi:
     1.     Svæði þar sem hætta getur stafað af náttúruhamförum.
     2.     Svæði þar sem deiliskipulag skal háð staðfestingu ráðherra, sbr. 20. gr.
     3.     Staði og svæði sem njóta friðunar samkvæmt lögum um náttúruvernd eða þjóðminja lögum svo og verndarsvæði vatnsbóla.
     4.     Svæði þar sem skipulagi eða staðfestingu skipulags er frestað, sbr. 15. gr.
    

12. gr.

Kynning aðalskipulagstillögu.


     Áður en tillaga að aðalskipulagi eða verulegum breytingum á því er tekin til form legrar afgreiðslu í sveitarstjórn skal tillagan, markmið hennar og forsendur, kynnt fyrir íbúum sveitarfélagsins á almennum fundi eða með öðrum virkum hætti.
    Að lokinni kynningu skal tillagan lögð fyrir sveitarstjórn til fyrri umræðu. Sveitar stjórn skal að henni lokinni senda Skipulagsstofnun tillöguna til athugunar. Hafi Skipu lagsstofnun ekki gert athugasemdir innan fjögurra vikna frá því að tillagan barst henni skal tillagan auglýst óbreytt skv. 13. gr.
    Telji Skipulagsstofnun að tillagan fullnægi ekki settum kröfum um aðalskipulag skal hún leita samkomulags við sveitarstjórn um breytingar. Náist ekki samkomulag er sveit arstjórn engu að síður heimilt að auglýsa tillöguna, en sýna skal athugasemdir Skipu lagsstofnunar við hana.
    

13. gr.

Auglýsing aðalskipulagstillögu og umfjöllun um athugasemdir.


     Sveitarstjórn skal auglýsa tillögu að aðalskipulagi eða breytingu á því á þann hátt sem venja er um auglýsingar stjórnvalda á staðnum. Tillagan skal einnig auglýst í Lögbirt ingablaðinu.
    Í auglýsingu skal tilgreina til hvaða svæðis tillagan nái, hvar uppdrættir ásamt fylgi skjölum séu til sýnis og hve lengi og skal sá tími ekki vera skemmri en fjórar vikur. Í auglýsingu skal hverjum þeim aðila sem telur sig eiga hagsmuna að gæta boðið að gera athugasemdir við tillöguna innan ákveðins frests sem eigi skal vera skemmri en sex vik ur frá birtingu auglýsingar. Tekið skal skal fram hvert skila skuli athugasemdum og að hver sá sem eigi geri athugasemdir við auglýsta tillögu innan tilskilins frests teljist sam þykkur henni.
    Þegar frestur til athugasemda er liðinn skal sveitarstjórn fjalla um tillöguna á nýjan leik að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar. Í þeirri umfjöllun skal taka afstöðu til athugasemda sem borist hafa og þess hvort gera skuli breytingar á tillögunni.
    Ákveði sveitarstjórn við síðari umræðu um tillögu að aðalskipulagi að breyta henni í grundvallaratriðum skal hin breytta tillaga auglýst á nýjan leik skv. 1.–2. mgr. Séu breyt ingar óverulegar nægir að gefa aðilum, sem athugasemdir gerðu um þau atriði sem breyt ingin varðar, kost á að gera á ný athugasemdir við hina breyttu tillögu.
    Senda skal Skipulagsstofnun endanlega tillögu til afgreiðslu, ásamt athugasemdum og umsögn sveitarstjórnar um þær, innan átta vikna frá því frestur til að gera athugasemd ir skv. 4. mgr. rann út. Jafnframt skal senda þeim aðilum er athugasemdir gerðu umsögn sveitarstjórnar um þær.
    

14. gr.

Staðfesting, birting og gildistaka aðalskipulags.


     Aðalskipulag, eða breyting á því, er háð staðfestingu ráðherra og tekur gildi þegar staðfestingin hefur verið birt í B-deild Stjórnartíðinda.
    Skipulagsstofnun skal innan fjögurra vikna frá því að tillaga barst henni gera tillögu til ráðherra um staðfestingu aðalskipulagsins, synjun eða frestun á staðfestingu að öllu leyti eða að hluta.
    Tillaga Skipulagsstofnunar um synjun eða frestun staðfestingar skal rökstudd með greinargerð þar sem m.a. komi fram hvort formgallar séu á afgreiðslu sveitarstjórnar eða efnislegir gallar á gerð skipulagsins. Byggist tillaga Skipulagsstofnunar á þessum atrið um skal ráðherra leita umsagnar sveitarstjórnar áður en hann tekur ákvörðun sína.
    

15. gr.

Frestun á gerð eða staðfestingu aðalskipulags.


     Sveitarstjórn er heimilt að fenginni tillögu Skipulagsstofnunar og með samþykki ráð herra að fresta um ákveðið árabil, þó ekki lengur en um fjögur ár í senn, gerð aðalskipu lagsáætlunar fyrir ákveðið svæði ef óvissa ríkir um atriði sem haft geta veruleg áhrif á framkvæmd skipulagsins.
    Ráðherra getur, að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar, frestað staðfestingu á aðal skipulagi fyrir ákveðið landsvæði, þó ekki lengur en um fjögur ár í senn, ef nauðsyn þyk ir til að samræma betur skipulagsáætlanir aðliggjandi sveitarfélaga. Slík svæði skal auð kenna á uppdrætti.

16. gr.

Endurskoðun aðalskipulags.


     Að afloknum sveitarstjórnarkosningum metur sveitarstjórn hvort ástæða sé til endur skoða aðalskipulagið. Um málsmeðferð á endurskoðaðri áætlun fer sem um gerð nýs að alskipulags væri að ræða.
    

17. gr.

Óveruleg breyting á aðalskipulagi.


     Gera má óverulega breytingu á staðfestu aðalskipulagi án undangenginnar kynning ar og auglýsingar skv. 12.–13. gr.
    Ef sveitarstjórn ákveður að gera breytingu á staðfestu aðalskipulagi með þessum hætti, skal hún senda rökstudda tillögu um breytinguna til Skipulagsstofnunar. Tillögunni skal fylgja yfirlýsing sveitarstjórnar um að hún taki að sér að bæta það tjón er einstakir að ilar kunni að verða fyrir við breytinguna. Skipulagsstofnun skal senda tillöguna áfram til ráðherra ásamt umsögn sinni. Fallist ráðherra á breytinguna og skal hún auglýst í B-deild Stjórnartíðinda.
    

18. gr.

Ágreiningur um aðalskipulag á mörkum sveitarfélaga.


     Takist sveitarstjórnum samliggjandi sveitarfélaga ekki að leysa ágreining um atriði sem samræma þarf í aðalskipulagi þeirra skal, að frumkvæði Skipulagsstofnunar, sérstakri nefnd falið að gera tillögu að skipulagi sem er sameiginlegt fyrir þessi sveitarfélög að því er ágreiningsatriðin varðar.
    Sveitarstjórnir þær sem hlut eiga að máli skulu hver um sig skipa tvo menn í nefnd ina, en Skipulagsstofnun einn mann og skal hann vera formaður hennar. Skipulagsstofn un skal aðstoða nefndina eftir þörfum.
    Tillögu nefndarinnar skal auglýsa sem aðalskipulagstillögu í samræmi við ákvæði 13. og 14. gr.

19. gr.

Deiliskipulag.


    Skylt er að gera deiliskipulag og skal það gert á grundvelli aðalskipulags fyrir ein stök svæði eða reiti eftir nánari ákvörðun sveitarstjórnar. Deiliskipulag má gera áður en staðfest aðalskipulag liggur fyrir þegar svo stendur á sem getið er í 9. gr., 2. mgr.
    Deiliskipulagsuppdrætti skal fylgja greinargerð, þar sem forsendum skipulagsins er lýst og einstök atriði þess skýrð, svo og skipulags- og byggingarskilmálar sem kveða nánar á um skipulagskvaðir og önnur atriði, sem skylt er að hlíta samkvæmt skipulaginu.
    Ef innan marka deiliskipulags eru einstakar byggingar, mannvirki, húsaþyrpingar, nátt úruminjar eða trjágróður, sem æskilegt er talið að varðveita vegna sögulegs, náttúrulegs eða menningarlegs gildis án þess að um lögformlega friðun sé að ræða, skal setja inn ákvæði um hverfisvernd. Þar sem ákvæði eru um hverfisvernd í deiliskipulagi er það háð staðfestingu ráðherra.
    Sveitarstjórn getur óskað eftir staðfestingu ráðherra á samþykktu deiliskipulagi, þótt það falli ekki undir 3. mgr.
    Við gerð deiliskipulagstillögu skal leita eftir sjónarmiðum íbúa og annarra hagsmuna aðila á svæðinu. Jafnframt skal taka tillit til þarfa barna, aldraðra og fatlaðra.
    Í deiliskipulagi skal útfæra nánar ákvæði aðalskipulags um viðkomandi svæði. Eftir því sem við á skal m.a. gera sérstaka grein fyrir og sýna á uppdráttum:
     1.     Afmörkun þess svæðis sem deiliskipulagið tekur til.
     2.     Afmörkun svæða eftir landnotkun og landnýtingu, skiptingu byggingarsvæða í lóð ir, kvaðir um gróðursetningu og frágang á lóðarmörkum. Heimilt er að skilgreina landnotkun nánar og þrengra í deiliskipulagi en gert er í aðalskipulagi.
     3.     Mannvirki og svæði fyrir umferð, m.a. vegi og götur, gangstéttar, almenn bílastæði, torg, vistgötur, göngu-, hjólreiða-, og reiðstíga. Meðal annars skal gera grein fyrir umferðartengingu landa og lóða og kvöðum um bílastæði og umferð.
     4.     Byggingar sem fyrir eru, byggingarreiti og byggingarlínur fyrir fyrirhugaðar bygg ingar svo og nánari ákvæði um hæðarlegu, lögun og hæðafjölda bygginga, fjölda íbúða í íbúðarhúsum og notkun annarra bygginga. Heimilt er að kveða á um mis munandi notkun einstakra hæða bygginga.
     5.     Legu hverskyns lagna og leiðslna og kvaðir á lóðir þeirra vegna.
     6.     Leiksvæði og önnur opin svæði, þar með talinn gróður, landslagsmótun, stíga, girð ingar og lýsingu.
     7.     Aðgerðir til varnar gegn umferðarhávaða, vatns- eða ofanflóðum.
     8.     Friðanir samkvæmt náttúruverndar- og þjóðminjalögum og aðra þætti sem varðveita skal og ákvæði um hverfisvernd taka til.
     9.     Hættu- og verndarsvæði samkvæmt aðalskipulagi.
     10.     Fyrirkomulagi brunavarna.
    

20. gr.

Deiliskipulag á landi í einkaeign.


     Þegar land í einkaeign er gert að byggingarlóðum með deiliskipulagi að ósk landeig anda skal hann láta endurgjaldslaust af hendi við sveitarfélagið þá hluta landsins sem samkvæmt skipulaginu eru ætlaðir til almannaþarfa, svo sem undir götur, leikvelli og opin svæði. Landeiganda er þó ekki skylt að láta af hendi með þessum hætti meira land en sem svarar þriðjungi af flatarmáli þeirra lóða er þannig verða byggingarhæfar.
    Ákvæði þessarar greinar eiga ekki við um sumarbústaðasvæði þar sem sveitarfélag annast ekki gatnagerð eða aðrar sameiginlegar framkvæmdir og rekstur.
    

21. gr.

Auglýsing deiliskipulagstillögu, umfjöllun um athugasemdir.


     Þegar sveitarstjórn hefur samþykkt tillögu að deiliskipulagi, sem ekki fer til staðfest ingar ráðherra, skal hún auglýst og kynnt á þann hátt sem kveðið er á um í 1.–2. mgr. 13. gr.
    Ef engar athugasemdir eru gerðar við tillöguna er ekki skylt að taka hana til annarr ar umræðu í sveitarstjórn heldur senda hana Skipulagsstofnun skv. 4. mgr.
    Berist athugasemdir innan tilskilins frests skal skipulagsnefnd viðkomandi sveitarfé lags fjalla um tillöguna á nýjan leik og taka afstöðu til athugasemdanna og þess hvort gera skuli breytingar á tillögunni. Ef breyting er óveruleg skal gefa aðilum sem athuga semdir gerðu um þau atriði sem breytingin varðar kost á að tjá sig um hina breyttu til lögu áður en hún er tekin til afgreiðslu í sveitarstjórn. Ákveði sveitarstjórn hins vegar að breyta auglýstri tillögu í grundvallaratriðum skal hin breytta tillaga auglýst á nýjan leik skv. 1. mgr.
    Senda skal Skipulagsstofnun deiliskipulag, sem samþykkt hefur verið af sveitarstjórn, ásamt athugasemdum og umsögnum um þær. Jafnframt skal sveitarstjórn senda þeim að ilum er athugasemdir gerðu umsögn sína um þær. Telji Skipulagsstofnun að form- eða efnisgallar séu á deiliskipulagi, sem henni er sent, skal hún koma athugasemdum sínum á framfæri við sveitarstjórn þegar í stað.
    

22. gr.

Meðferð deiliskipulagstillögu til staðfestingar.


     Ef staðfesta á deiliskipulag, sbr. 3.– 4. mgr. 19. gr., skal meðferð skipulagstillögu vera eins og um tillögu að aðalskipulagi sé að ræða, sbr. 12.–14. gr.

23. gr.

Birting og gildistaka deiliskipulags.


    Sveitarstjórn birtir samþykkt deiliskipulags í Lögbirtingablaðinu og einnig svo sem venja er um tilkynningar stjórnvalda í sveitarfélaginu, og tekur skipulagið þá gildi.
    Staðfest deiliskipulag öðlast gildi þegar staðfestingin hefur verið birt í B-deild Stjórn artíðinda og á þann hátt sem venja er um opinberar tilkynningar í sveitarfélaginu.
    

24. gr.

Breytingar á deiliskipulagi.


     Ákveði sveitarstjórn að breyta deiliskipulagi skal fara með breytinguna eins og um nýtt deiliskipulag sé að ræða. Málsmeðferð fer þá eftir því hvort gildandi skipulag er sam þykkt eða staðfest.
    Þó er heimilt að falla frá auglýsingu ef um óverulega breytingu er að ræða, enda hafi þeim sem hagsmuna eiga að gæta verið gefinn kostur á að tjá sig um breytinguna. Um slíka tillögu nægir ein umræða í sveitarstjórn. Sveitarstjórn sendir Skipulagsstofnun hið breytta skipulag til athugunar, sbr. 21. gr., eða staðfestingarmeðferðar, sbr. 2. og 3. mgr. 14. gr., ásamt athugasemdum hagsmunaaðila, umsögn sinni um þær og yfirlýsingu um að hún taki að sér að bæta það tjón er einstakir aðilar kunni að verða fyrir við breytinguna.
    Samþykktar eða staðfestar breytingar á deiliskipulagi taka gildi þegar þær hafa ver ið birtar, sbr. 23. gr.
    

25. gr.

Svæðisskipulag.


    Svæðisskipulag skal gert að frumkvæði viðkomandi sveitarstjórna eða skipulagsstofn unar í því skyni að samræma stefnu sveitarstjórna um þróun byggðar og landnotkunar á 12 ára löngu tímabili og laga hana að gildandi landsskipulagsáætlunum.
    Jafnan skal miða við að sveitarfélög þau sem svæðisskipulag fjallar um myndi eina heild í landfræðilegu, hagrænu og félagslegu tilliti. Svæðisskipulag skal taka til alls lands þeirra sveitarfélaga sem undir það falla. Við gerð svæðisskipulags skal gæta ákvæða laga um mat á umhverfisáhrifum.
    Sveitarstjórnir, sem hlut eiga að máli, skulu í samráði við Skipulagsstofnun koma á fót samvinnunefnd um gerð svæðisskipulags. Skipulagsstofnun skal tilnefna fulltrúa sinn til þess að starfa með nefndinni með fullum réttindum annarra nefndarmanna, öðrum en atkvæðisrétti. Að fengnum tillögum samvinnunefndarinnar setur ráðherra henni starfs reglur sem auglýstar eru í B-deild Stjórnartíðinda.
    Svæðisskipulag skal endurskoða á fjögurra ára fresti, að afloknum sveitarstjórnar kosningum ef sveitarstjórn á svæðinu gerir samþykkt þar um.
    

26. gr.

Svæðisskipulag miðhálendis.


    Ráðherra getur ákveðið að samvinnunefnd verði skipuð til að gera tillögu að svæð isskipulagi fyrir miðhálendi Íslands. Svæði þess markast í aðalatriðum af línu sem dreg in skal milli heimalanda og afrétta.
    Héraðsnefndir þær sem hlut eiga að máli skipa hver um sig einn fulltrúa í samvinnu nefnd, en ráðherra skipar einn fulltrúa í nefndina og skal hann vera formaður. Ráðherra setur nefndinni starfsreglur að fengnum tillögum hennar og ákveður henni starfstíma.
    Um málsmeðferð tillögu að svæðisskipulagi miðhálendis fer skv. 27. gr.
    

27. gr.

Kynning og samþykkt svæðisskipulags.


    Þegar samvinnunefnd hefur lokið gerð tillögu að svæðisskipulagi skal tillagan aug lýst í Lögbirtingablaði og með áberandi hætti í viðkomandi sveitarfélögum og höfð þar til sýnis ásamt fylgigögnum í fjórar vikur.
    Íbúum og öðrum sem hagsmuna hafa að gæta á viðkomandi svæði skal veittur sex vikna frestur frá birtingu auglýsingar til að gera skriflegar athugasemdir við tillöguna til samvinnunefndar. Samvinnunefnd tekur að þeim fresti liðnum afstöðu til athugasemda og sendir hlutaðeigandi sveitarstjórnum tillögu sína að svæðisskipulagi ásamt athugasemd um og umsögn sinni um þær. Jafnframt skal senda þeim aðilum er athugasemdir gerðu umsögn samvinnunefndar um þær. Sveitarstjórnir skulu innan þriggja mánaða taka af stöðu til tillögunnar, en tjái þær sig ekki innan þess frests teljast þær hafa samþykkt hana.
    Svæðisskipulag telst samþykkt þegar og að svo miklu leyti sem allar hlutaðeigandi sveitarstjórnir og Skipulagsstofnun hafa samþykkt það.
    Ráðherra staðfestir svæðisskipulag eða tiltekin atriði þess ef öll viðkomandi sveitar félög samþykkja þá tilhögun.
    

28. gr.

Landsskipulag.


    Skipulagsstofnun skal í samvinnu við opinbera aðila sjá um að upplýsingar og gögn varðandi landsskipulag séu fyrir hendi og tryggja að innbyrðis samræmi sé milli þeirra. Skipulagsstofnun skal afla gagna og aðgangs að gagnasöfnum annarra opinberra aðila á því sviði.
    

29. gr.

Landsskipulagsmeðferð.


     Ef fyrirhugað mannvirki, t.d. þjóðvegur, orkumannvirki eða fjarskiptalína, nær yfir fleiri en eitt sveitarfélag getur sá aðili sem ábyrgð ber á framkvæmdinni, óskað eftir því við Skipulagsstofnun að lega mannvirkisins fái landsskipulagsmeðferð.
    Landsskipulagsmeðferð er fólgin í því að Skipulagsstofnun auglýsir tillögu að legu mannvirkis eftir að hafa kynnt hana viðkomandi sveitarstjórnum. Tillagan skal auglýst sem um breytingu á aðalskipulagi væri að ræða og skal framhald málsins vera í sam ræmi við það eftir því sem við getur átt.
    

30. gr.

Landmælingar og kortagerð.


     Mæla skal og kortleggja byggð og nærliggjandi svæði eins og ástæða þykir til vegna skipulagsvinnu. Sveitarstjórn, í samvinnu við Skipulagsstofnun, ákveður hvar mæling ar, myndataka úr lofti og kortagerð skuli fram fara hverju sinni.
    Umráðamönnum lands og lóða er skylt að leyfa mælingamönnum að fara um lönd og lóðir eftir því sem þörf krefur vegna mælinga og leyfa þeim að setja föst merki þar sem slíkt er nauðsynlegt, enda sé það ekki til lýta eða tjóns.
    

31. gr.

Lóðaskrár.


     Sveitarstjórnir láta gera skrá yfir allar jarðir, lönd og lóðir innan sveitarfélagsins. Gefa skal öllum götum, vegum og torgum í sveitarfélaginu nöfn.
    Í reglugerð, sem ráðherra setur að fenginni tillögu frá Skipulagsstofnun að höfðu sam ráði við Fasteignamat ríkisins, Samband íslenskra sveitarfélaga og Hagstofu Íslands, skal kveðið nánar á um skráningu lóða og fasteigna og gerð og frágang lóðaskrár, sbr. 1., 5. og 9. gr. laga nr. 94 20. maí 1976 um skráningu og mat fasteigna.
    

32. gr.

Skipting landa og lóða.


     Óheimilt er að skipta jörðum, löndum eða lóðum eða breyta landamerkjum og lóða mörkum nema samþykki sveitarstjórnar komi til.
    Áður en sveitarstjórn veitir slíkt samþykki fyrir byggingarlóðir ákveður hún nafn götu og númer, en aðrar nýafmarkaðar landareignir skulu hafa heiti til skrásetningar í lóða skrá, sbr. 31. gr.
    Sveitarstjórn getur krafist þess, að gerður sé fullnægjandi hnitsettur uppdráttur af nýj um landamerkjum eða lóðamörkum til afnota fyrir lóðaskrá og þinglýsingarstjóra.
    

33. gr.

Forkaupsréttur sveitarstjórna að fasteignum.


     Við gildistöku aðal- eða deiliskipulags eignast sveitarstjórn forkaupsrétt að fasteign um, sem henni er nauðsynlegt að fá umráð yfir til þess að framkvæma skipulagsáætlun ina.
    Sveitarstjórn getur áskilið sér sérstakan forkaupsrétt að tilteknum fasteignum sem ekki falla undir 1. mgr. í þeim tilgangi að greiða fyrir áætlaðri þróun sveitarfélagsins. Sam þykkt sveitarstjórnar um slíkan forkaupsrétt skal hljóta staðfestingu ráðherra.
    Eigendum fasteigna sem forkaupsréttur tekur til er skylt að bjóða sveitarstjórn að ganga inn í kaup fasteignanna við sölu. Innan fjögurra vikna frá því að sveitarstjórn er boðið að neyta forkaupsréttar skal hún segja til um hvort hún vill neyta réttarins eða ekki. Svari sveitarstjórn eigi boði eiganda fasteignar innan tilskilins frests skal líta svo á að for kaupsrétti sé hafnað.
    Ákvæði þessarar greinar raska ekki ákvæðum annarra laga um víðtækari forkaups rétt sveitarfélaga. Um meðferð forkaupsréttarmála fer samkvæmt lögum nr. 22/1932.
    

34. gr.

Heimildir til eignarnáms.


     Ráðherra getur að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar veitt sveitarstjórn heimild til að taka eignarnámi landsvæði, fasteignir og efnisnámur eða takmörkuð eignarréttindi að slíku innan sveitarfélagsins, ef nauðsyn ber til vegna áætlaðrar þróunar sveitarfélagsins samkvæmt staðfestu aðalskipulagi.
    Sveitarstjórn er heimilt að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar og á grundvelli gild andi deiliskipulags að taka eignarnámi vegna framkvæmdar skipulagsins:
     1.     Fasteignir sem sveitarstjórn er samkvæmt skipulaginu nauðsynlegt að fá umráð yfir til almannaþarfa.
     2.     Lóð sem eigandi nýtir ekki á þann hátt sem gildandi deiliskipulag ákveður, enda sé liðinn frestur sem honum hefur verið settur til að byggja á lóðinni eða breyta nýt ingu hennar.
     3.     Fasteign eða hluta fasteignar sem friðunar- eða hverfisverndarákvæði taka til, enda sé eignarnámið nauðsynlegt til að tryggja varðveislu þess.
     4.     Fasteign eða hluta fasteignar á byggingarreit sem endurbyggja skal samkvæmt deiliskipulagi, enda hafi ekki náðst samkomulag við eiganda um þátt hans í endur byggingunni og eignarnám sé nauðsynlegt til að greiða fyrir henni.
     5.     Lóð eða lóðarhluta sem stendur í vegi fyrir nýrri lóðaskiptingu sem ákveðin er í deiliskipulagi.
    Eignarnám er því aðeins heimilt að sveitarstjórn hafi áður með sannanlegum og sann gjörnum hætti leitast við að ná samningum við eiganda þeirrar eignar eða réttinda sem hún hyggst taka eignarnámi.
    Um framkvæmd eignarnáms og ákvörðun um bætur fer eftir reglum laga nr. 11/1973. Bætur vegna eignarnáms greiðast úr sveitarsjóði.
    

35. gr.

Bætur vegna skipulags og yfirtaka eigna.


    Nú veldur gildistaka skipulags því að verðmæti fasteignar lækkar, nýtingarmöguleik ar hennar skerðast frá því sem áður var heimilt, eða að hún muni rýrna svo að hún nýt ist ekki til sömu nota og áður og á þá sá sem sýnt getur fram á að hann verði fyrir tjóni af þessum sökum rétt á bótum úr sveitarsjóði.
    Eigi er þó skylt að greiða bætur ef og að svo miklu leyti sem skipulagsákvörðun sú er krafa um bætur byggist á er beinlínis tekin til þess að bæta úr ágöllum sem tengjast fasteigninni eða uppfylla kröfur laga og reglugerða til hennar.
    Ef samþykkt skipulags veldur aðila verulegu fjárhagstjóni eða svo miklu óhagræði að ekki sé réttmætt með tilliti til eðlilegra hagsmuna hans að ætlast til þess að hann nýti fast eign sína áfram getur hann krafist þess að sveitarstjórn leysi fasteignina til sín.
    Við ákvörðun bóta vegna skipulagsaðgerða skal taka tillit til þeirrar verðhækkunar sem þær kunna að hafa í för með sér á viðkomandi eign. Miða skal við eftirtalin atriði í sam bandi við ákvörðun bóta: Hvort nýtt skipulag hefur áhrif nú þegar eða síðar á verðmæti eignarinnar, hverjar kröfur eru gerðar um nýtingarhlutfall, húsahæðir, bifreiðastæði, leik svæði barna, opin svæði o.s.frv. að því er snertir sambærilegar eignir, enn fremur hvort skipulagið gerir afstöðu fasteignarinnar gagnvart götu hagstæðari eða óhagstæðari en áður var o.s.frv. Þá ber og að miða við þann arð, sem eðlileg notkun eignarinnar gefur af sér.
    Sá sem telur sig eiga rétt á bótum eða krefst yfirtöku samkvæmt þessari grein skal senda kröfu sína til sveitarstjórnar. Fallist sveitarstjórn á hana skal matsnefnd eignar námsbóta, sbr. lög nr. 11/1973, falið að ákveða kaupverð. Viðurkenni sveitarstjórn bóta skyldu skal hún annast um að dómkvaddir verði matsmenn til að ákveða bætur.
    

36. gr.

Geiðsla kostnaðar vegna skipulagsvinnu.


     Kostnaður við gerð skipulagsáætlana greiðist sem hér segir:
     a.     Kostnaður við gerð áætlana sem ná til landsins alls greiðist að fullu af viðkomandi stofnunum eða fyrirtækjum. Skipulagsstofnun ber kostnað vegna nauðsynlegrar gagnaöflunar og gagnavinnslu sem hún annast fyrir landsskipulag.
     b.     Kostnaður við gerð svæðisskipulags greiðist til helminga af Skipulagsstofnun og hlut aðeigandi sveitarfélögum í samræmi við áðurgerðan samning.
     c.     Þar sem sveitarstjórn annast reglulega endurskoðun og gerð aðalskipulags án sér staks samnings við Skipulagsstofnun yfirfærir stofnunin árlega til sveitarsjóðs helm ing innheimtra skipulagsgjalda í sveitarfélaginu, sbr. 37. gr.
     d.     Með sérstökum samningi sveitarfélags við Skipulagsstofnun getur hún tekið þátt í kostnaði við gerð eða endurskoðun aðalskipulags sem nemur allt að helmingi kostn aðar. Þar sem sérstakar aðstæður ríkja, t.d. ef þörf er á óvenju umfangsmikilli skipu lagsvinnu í fámennu sveitarfélagi, er unnt að semja um hærri kostnaðarþáttöku Skipu lagsstofnunar.
     e.     Kostnaður við gerð deiliskipulags greiðist úr sveitarsjóði.
     f.     Kostnaður við mælingar, loftljósmyndun og kortagerð sem nauðsynleg er vegna að alskipulags skiptist til helminga milli Skipulagsstofnunar og hlutaðeigandi sveitar félags nema í þeim sveitarfélögum sem árlega fá endurgreiddan helming innheimtra skipulagsgjalda, sbr. c-lið. Í þeim sveitarfélögum tekur Skipulagsstofnun ekki þátt í kostnaði. Sami kostnaður sem nauðsynlegur er vegna svæðisskipulags skiptist til helminga milli Skipulagsstofnunar og hlutaðeigandi sveitarfélaga.
    

37. gr.

Skipulagsgjald.


     Til þess að standa straum af kostnaði Skipulagsstofnunar og sveitarfélaga við fram kvæmd skipulags- og byggingarmála skal innheimta í ríkissjóð sérstakt gjald er nefnist skipulagsgjald. Skipulagsgjald nemur 3% af brunabótamati hvers mannvirkis sem reist er. Nú er um að ræða mannvirki sem ekki er metið til brunabótaverðs og skal þá miða skipu lagsgjaldið við endurstofnverð mannvirkisins. Skipulagsgjald fellur í gjalddaga þegar virð ingargjörð hefur farið fram og Fasteignamat ríkisins hefur tilkynnt hana til innheimtu manns ríkissjóðs. Það hefur lögveð í eigninni og gengur fyrir öllum öðrum veðkröfum er á henni hvíla. Innheimta má gjaldið með fjárnámi.
    Auk skipulagsgjalds, sem um ræðir í 1. mgr., skal árlega greiða úr ríkissjóði til Skipu lagsstofnunar eigi lægri fjárhæð en sem nemur helmingi skipulagsgjalda næstliðins árs.
    Ráðherra ákveður með reglugerð nánari ákvæði um framkvæmd gjalds þessa.
    

IV. KAFLI

Mannvirki.

38. gr.

Gildissvið.

    Ákvæði þessa kafla taka til hvers konar bygginga ofan jarðar og neðan, þar á meðal holræsa og annarra mannvirkja sem áhrif hafa á umhverfið, svo sem breyting lands með jarðvegi, gróðri og efnistöku.
    Undanþegin byggingarleyfi eru götur, vegir, brýr og jarðgöng, fjarri þéttbýli, flug brautir, dreifi- og flutningskerfi rafveitna, hitaveitna, vatnsveitna og fjarskipta svo og hafnir og virkjanir, enda séu þessi mannvirki hönnuð af sérfræðingum á viðkomandi sviði. Byggingarleyfi þarf þó fyrir varanlegum húsbyggingum sem gerðar eru í tengslum við þessar framkvæmdir. Enn fremur þarf byggingarleyfi fyrir fjarskiptamöstrum, tengivirkj um og móttökudiskum.
    Mannvirki, sem undanþegin eru byggingarleyfi, skulu byggð í samræmi við skipu lagsákvæði skv. III. kafla laga þessara.
    

39. gr.

Byggingarreglugerð.


     Ráðherra setur í samráði við Skipulagsstofnun og Samband íslenskra sveitarfélaga byggingarreglugerð þar sem nánar er kveðið á um framkvæmd þessa kafla. Byggingar reglugerð nær til landsins alls.
    Í byggingarreglugerð skal mælt fyrir um kröfur sem gera skal til hönnunar og mann virkja um útlit og samsvörun við næsta umhverfi, hagkvæmni og notagildi, aðgengi fatl aðra, öryggi, tæknilegan frágang og viðhald. Kveða skal á um þær kröfur sem gerðar eru varðandi m.a. undirstöður, byggingarefni, burðarþol, einangrun gegn kulda, raka og há vaða, loftræstingu, birtu, lagnakerfi, hollustuhætti og brunavarnir. Þá skulu í bygging arreglugerð vera ákvæði um þær lágmarkskröfur sem gerðar eru varðandi einstaka hluta bygginga og mismunandi tegundir þeirra, aðstöðu á vinnustöðum, gróður og frágang lóða. Enn fremur skulu vera ákvæði um staðsetningu gáma, húsvagna, báta, torgsöluhúsa og þess háttar. Þá skal í reglugerð kveðið á um öryggi óviðkomandi, svo sem barna.
    Enn fremur skal í byggingarreglugerð kveðið á um hönnunargögn og löggildingu hönn uða, viðurkenningu, réttindi og skyldur byggingarstjóra og iðnmeistara, hvernig háttað skuli byggingareftirliti, grenndarkynningu, verksviði byggingarfulltrúa, gjöldum fyrir byggingarleyfi, mælingar, úttektir og vottorð, sem byggingarfulltrúi lætur í té og hvern ig þau skuli innheimt. Í byggingarreglugerð skal kveðið á um framkvæmd lokaúttektar.
    Í byggingarreglugerð skal skýra orð og hugtök sem þar er fjallað um og þarfnast skýr inga, svo sem um stærðir og byggingarstig mannvirkja. Í byggingarreglugerð skal vísa til annarra reglugerða sem áhrif hafa á framkvæmd hennar gildandi íslenskra staðla um tæknilega útfærslu og annað sem snýr að mannvirkjum. Jafnframt skal vísa til tilskip ana (og/eða sérsamninga) og túlkunarskjala samkvæmt samningi um Evrópskt efnahags svæði.
    Sveitarstjórn getur sett staðbundna samþykkt með viðbótarreglum við þær er bygg ingarreglugerð hefur að geyma. Þar má m.a. fjalla um sérstakar kröfur til bygginga vegna flóða, ofanflóða- eða jarðskjálftahættu, friðunar eldri byggðar og trjágróðurs, girðingar umhverfis lóðir og um uppsetningu auglýsingaskilta og um önnur atriði er ráðast af stað bundnum aðstæðum eða viðhorfum. Einnig má þar setja sérstök ákvæði um atriði er varða staðbundna stjórn byggingarmála í sveitarfélaginu. Hafi sveitarfélög myndað svæðis byggingarnefnd geta þau sameiginlega sett samþykkt samkvæmt þessari málsgrein.
    Staðbundnar byggingarsamþykktir skal senda til staðfestingar ráðuneytisins og birta í B-deild Stjórnartíðinda.
    

40. gr.

Hutverk byggingarnefnda.


     Byggingarnefndir, skipulags- og byggingarnefndir þar sem það á við, fara með bygg ingarmál undir yfirstjórn sveitarstjórna.
    Byggingarnefnd fjallar um leyfisumsóknir sem berast og gerir tillögu um endanlega úrlausn þeirra til viðkomandi sveitarstjórnar. Nefndin skal hafa eftirlit með því að hvar vetna í umdæmi hennar sé byggt í samræmi við staðfest aðalskipulag og gildandi deiliskipulag, lagaákvæði og reglugerðir um skipulags- og byggingarmál.
    Byggingarnefnd leitar umsagnar og ráðgjafar sérfróðra aðila, m.a. ferlinefndar fatl aðra.

41. gr.

Störf byggingarnefnda.


    Byggingarnefnd skal halda reglulega fundi a.m.k. einu sinni í mánuði, svo framar lega sem erindi liggja fyrir til afgreiðslu. Nefndin skal halda gerðabók þar sem skráð eru móttekin erindi og hvaða afgreiðslu þau fá. Um málsmeðferð fer eftir ákvæðum sveit arstjórnarlaga nr. 8/1986.
    Nefndinni er skylt að rökstyðja synjanir á erindum sem henni berast. Ákvarðanir nefndarinnar skal leggja fyrir sveitarstjórn til afgreiðslu. Hafi sveitarstjórn ekki tekið ályktun byggingarnefndar til afgreiðslu innan tveggja mánaða frá því að hún var gerð telst hún samþykkt.
    Byggingarnefnd getur með samþykki sveitarstjórnar veitt byggingarfulltrúa umboð til að gefa út byggingar- og framkvæmdaleyfi fyrir tilteknum, minni háttar framkvæmdum, enda sé ótvírætt að framkvæmd samræmist gildandi deiliskipulagi og að hönnunargögn séu fullnægjandi. Erindi sem byggingarfulltrúi afgreiðir með þessum hætti skulu færð til bókar á næsta fundi nefndarinnar til formlegrar afgreiðslu.
    Þegar sótt er um leyfi fyrir nýbyggingu, viðbyggingu, breytingu á húsi eða verulegri breytingu á notkun húss í þegar byggðu hverfi og deiliskipulag liggur ekki fyrir eða kveð ur ekki greinilega á um að aðgerðir þær sem sótt er um séu heimilar skal skipulagsnefnd fjalla um málið áður en það hlýtur afgreiðslu byggingarnefndar. Byggingarnefnd lætur fara fram grenndarkynningu sem felst í því að nágrönnum sem hagsmuna eiga að gæta er gefinn kostur á að tjá sig um fyrirhugaða framkvæmd innan þess frests sem nefndin setur og skal vera a.m.k. fjórar vikur. Að þeim fresti liðnum og þegar niðurstaða skipu lagsnefndar liggur fyrir skal byggingarnefnd taka málið til afgreiðslu. Þeim sem tjáðu sig um fyrirhugaða framkvæmd skal tilkynnt um niðurstöðu skipulagsnefndar og bygging arnefndar.
    Telji einhver rétti sínum hallað með samþykkt nefndarinnar eða sveitarstjórnar er hon um heimilt innan mánaðar frá því að honum er kunnugt um afgreiðslu sveitarstjórnar að skjóta málinu til úrskurðarnefndar skv. 8. gr.
    Rísi ágreiningur milli byggingarnefndar og sveitarstjórnar um afgreiðslu máls sker ráð herra úr, en leita skal hann áður umsagnar Skipulagsstofnunar.
    

42. gr.

Byggingarfulltrúar.


     Byggingarfulltrúi er framkvæmdastjóri byggingarnefndar. Hann gengur úr skugga um að aðaluppdrættir séu í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir, lög og reglugerðir.
    Byggingarfulltrúi ákveður í samræmi við byggingarreglugerð hvaða hönnunargögn skulu lögð fram vegna framkvæmdaleyfis. Hann gengur úr skugga um að þau séu í sam ræmi við þær reglur er gilda um viðkomandi framkvæmd og hann áritar uppdrætti um samþykkt á þeim. Hann gefur út byggingarleyfi, framkvæmdaleyfi og leyfi til niðurrifs mannvirkja og annast eftirlit með því að allar framkvæmdir við byggingar og önnur mannvirki séu í samræmi við samþykkta uppdrætti. Hann annast úttektir og eftirlit ein stakra þátta byggingarframkvæmda, eftir því sem nauðsyn krefur, svo og lokaúttekt full byggðs mannvirkis og gefur út vottorð þar um, allt eftir því sem nánar er kveðið á um í byggingarreglugerð.
    Byggingarfulltrúi skal sjá um að öll gögn sem ákvarðanir byggingarnefndar eru byggð ar á séu tryggilega varðveitt. Hann skal einnig annast skráningu fasteigna og önnur störf sem honum eru falin samkvæmt lögum og reglugerðum eða af sveitarstjórn.
    

43. gr.

Byggingareftirlit.


     Byggingarnefndarmönnum, byggingarfulltrúa og starfsmönnum hans skal frjáls að gangur að lóðum og mannvirkjum til eftirlits með byggingarframkvæmdum.
    Uppdrættir, samþykktir og áritaðir af byggingarfulltrúa, skulu ætíð liggja fyrir á bygg ingarstað og vera eftirlitsmönnum aðgengilegir.
    Liggi rökstuddur grunur fyrir um að fullbyggðu mannvirki sé verulega áfátt með til liti til ákvæða laga og reglugerða um byggingarmál skal byggingarfulltrúa og starfs mönnum hans heimill aðgangur þar til eftirlits. Sé mannvirki verulega áfátt getur bygg ingarfulltrúi veitt aðila hæfilegan frest til úrbóta að viðlögðum dagsektum sem bygging arnefnd ákveður.
    Sé ásigkomulagi, frágangi, notkun, umhverfi eða viðhaldi húss eða annars mannvirk is ábótavant eða hætta stafi af að mati byggingarfulltrúa, eða ekki er gengið frá því samkvæmt samþykktum uppdráttum og byggingarlýsingu, skal hann gera eiganda (um ráðamanni) þess aðvart og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er.
    Sinni eigandi (umráðamaður) ekki áskorun byggingarfulltrúa um úrbætur innan til tekins frests fer um málsmeðferð skv. 63. gr.
    

44. gr.

Kröfur til hönnunar og efnisvals.


     Byggingarfulltrúa er heimilt þegar um vandasama hönnun er að ræða að krefjast próf reikninga hönnunar frá löggiltum prófhönnuði á kostnað byggjanda.
    Byggingarefni, verksmiðjuframleiddar byggingareiningar og verksmiðjuframleidd hús skulu hafa hlotið faggiltrar prófunarstofu á byggingarsviði um að þau uppfylli ákvæði byggingar- og brunavarnareglugerða, standist viðurkennda staðla og falli að verklagi og séríslenskum aðstæðum áður en heimilt er að nota þau til byggingarframkvæmda.
    Byggingarfulltrúi getur krafið framleiðendur og byggingarefnissala um vottorð frá faggiltri prófunarstofu á byggingarsviði um að timbur, steinsteypa, stál, bendistál, lagna efni og annað byggingarefni sem viðkomandi hefur til sölu standist kröfur samkvæmt byggingarreglugerð og viðurkenndum stöðlum.
    Framleiðandi verksmiðjuframleiddra húseininga eða einingahúsa ber fimm ára ábyrgð á göllum sem fram kunna að koma á þessari vöru og rekja má til hönnunar hennar eða framleiðslu.
    Byggingarfulltrúa er heimilt að krefjast sérstakra eftirlitsmanna þegar um byggingu meiri háttar mannvirkja er að ræða. Einnig getur hann krafist þess að óháðum löggilt um hönnuðum eða sérfræðingum með tilhlýðilega þekkingu sé falið eftirlit með bygg ingarframkvæmdum þegar um óvenjulega eða nýja byggingartækni er að ræða.
    Byggingarfulltrúa er heimilt að krefjast álagsprófunar mannvirkis til staðfestingar burðarþoli og virkniprófun lagnakerfa eftir að það hefur verið reist. Standist mannvirk ið ekki prófun skal byggingarfulltrúi gefa byggjanda ákveðinn frest til að gera nauðsyn legar úrbætur. Að öðrum kosti getur hann látið bæta úr því sem áfátt er á kostnað byggj anda.
    

45. gr.

Byggingarleyfi.


     Óheimilt er að grafa grunn, reisa hús, rífa hús, breyta því, burðarkerfi þess, formi, svipmóti eða notkun þess eða gera önnur þau mannvirki sem falla undir IV. kafla lag anna, nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingarnefndar.
    Byggingarleyfið felur í sér samþykki aðaluppdrátta og framkvæmdaáforma eða á breyttri notkun húss. Það felur ekki í sér leyfi til framkvæmda skv. 47. gr.
    Sá sem óskar leyfis skv. 1. mgr. skal senda um það skriflega umsókn til hlutaðeig andi byggingarnefndar ásamt nauðsynlegum hönnunargögnum og skilríkjum, þar með talið samþykki meðeigenda ef um sameign er að ræða. Í byggingarreglugerð skal kveðið nán ar á um hvaða önnur gögn skuli fylgja leyfisumsókn og hvernig frá umsókn og uppdrátt um skuli gengið.
    Í umfjöllun byggingarnefndar um niðurrif og breytingar á eldri húsum og öðrum mann virkjum skal gætt ákvæða V. kafla þjóðminjalaga, nr. 88/1989.
    

46. gr.

Staðfesting sveitarstjórnar.


     Byggingarleyfi öðlast ekki gildi fyrr en sveitarstjórn hefur samþykkt það.
    Gefa má út byggingarleyfi þegar eftirtöldum skilyrðum hefur verið fullnægt:
     1.     Sveitarstjórn hefur staðfest samþykkt byggingarnefndar um veitingu byggingarleyf is og byggingarfulltrúi hefur áritað aðaluppdrætti.
     2.     Byggingarleyfisgjöld og önnur tilskilin gjöld, svo sem gatnagerðargjald, bílastæða gjald og tengigjöld, þar sem við á, hafa verið greidd samkvæmt settum reglum eða samið um greiðslu þeirra.
    Staðfesting skv. 1. tölul. fellur úr gildi hafi byggingarleyfi ekki verið gefið út innan 12 mánaða frá samþykkt sveitarstjórnar.
    

47. gr.

Framkvæmdaleyfi.


     Framkvæmdaleyfi veitir heimild til framkvæmda í samræmi við byggingarleyfi. Standi sérstaklega á má veita leyfi til einstakra þátta byggingarframkvæmda og takmarkast leyf ið þá hverju sinni við samþykkt hönnunargögn. Byggingarfulltrúi getur veitt lóðarhafa heimild til að kanna jarðveg á byggingarlóð sinni án þess að framkvæmdaleyfi hafi ver ið gefið út. Framkvæmdaleyfi skal vera skriflegt og er heimilt að gefa það út þegar eft irtöldum skilyrðum hefur verið fullnægt:
     1.     Byggingarfulltrúi hefur áritað öll hönnunargögn sem snerta þá þætti framkvæmda sem leyfðir eru og samræmingarhönnuður hefur áritað þau.
     2.     Byggingarstjóri hefur undirritað yfirlýsingu um ábyrgð sína á leyfðum framkvæmd um og tilkynnt byggingarfulltrúa nöfn iðnmeistara.
    Þegar byggingarleyfi hefur verið gefið út fyrir nýbyggingu á skipulögðu svæði í þétt býli er sveitarstjórn skylt að sjá um að götur, rafmagn, vatn og holræsi séu fyrir hendi, eftir því sem þörf er á, nema sveitarstjórn hafi gert sérstakan fyrirvara.
    

48. gr.

Gildistími byggingar- og framkvæmdaleyfis.


     Byggingarleyfi fellur úr gildi ef framkvæmdaleyfi hefur ekki verið gefið út innan 12 mánaða frá samþykkt sveitarstjórnar. Sömuleiðis fellur framkvæmdaleyfi úr gildi hafi byggingarframkvæmdir ekki hafist innan 12 mánaða frá útgáfu þess. Byggingarfram kvæmdir teljast hafnar í þessu sambandi þegar undirstöður hafa verið gerðar.
    Nú stöðvast byggingarframkvæmdir í eitt ár eða lengur og getur byggingarnefnd þá fellt úr gildi framkvæmdaleyfið og þann hluta byggingarleyfisins sem ekki er farið að nota.
    Hafi byggingarframkvæmdir stöðvast í tvö ár hið skemmsta getur sveitarstjórn að til lögu byggingarnefndar með sex mánaða fyrirvara lagt dagsektir á byggingarleyfishafa, sbr. 63. gr., eða tekið ófullgerðar byggingarframkvæmdir eignarnámi samkvæmt lögum nr. 11/1973, um framkvæmd eignarnáms.
    

49. gr.

Hönnunargögn.


     Hönnunargögn bygginga og annarra mannvirkja sem heyra undir þessi lög greinast í uppdrætti og fylgiskjöl. Uppdrættir greinast í aðaluppdrætti og séruppdrætti. Til fylgi skjala heyra m.a. forsendur og útreikningar.
    Aðaluppdrættir skulu gera grein fyrir formi, útliti, stærð og staðsetningu mannvirk is, byggingarefnum, byggingaraðferðum, innra skipulagi og notkun, brunavörnum, skipu lagi lóðar og hvernig mannvirkið fellur að næsta umhverfi og samþykktu deiliskipulagi.
    Séruppdrættir eru:
     1.     Byggingaruppdrættir gera nánari grein fyrir mannvirki í heild sinni.
     2.     Uppdrættir að skipulagi lóðar, gróðri og girðingum.
     3.     Uppdrættir að innra skipulagi bygginga
     4.     Burðarþolsuppdrættir gera grein fyrir burðarkerfi mannvirkis.
     5.     Kerfisuppdrættir sýna eðli, fyrirkomulag og frágang innri sem ytri þjónustukerfa, svo sem brunavarna- og lagnakerfa, þar með talinna raflagnakerfa, svo og hvers konar boð-, stjórn- og rafkerfa.
     6.     Deiliuppdrættir gera nánari grein fyrir einstökum atriðum sem fram koma á öðrum uppdráttum og útfærslu þeirra í smáatriðum.
    Í byggingarreglugerð skal kveða nánar á um kröfur varðandi hönnunargögn, svo sem vegna mismunandi bygginga.
    

50. gr.

Áritun hönnuða.


     Aðal- og séruppdrættir skulu vera gerðir af hönnuðum sem hafa fengið löggildingu, sbr. 51. og 52. gr. Hönnuðir skulu árita teikningar sínar og þannig ábyrgjast að hönnun sé faglega unnin og í samræmi við lög og reglugerðir um byggingarmál.
    Ákveða skal samræmingarhönnuð fyrir sérhvert mannvirki. Samræmingarhönnuður ber ábyrgð gagnvart byggingaryfirvöldum á að séruppdrættir, sem lagðir eru fram til sam þykktar, séu í samræmi innbyrðis og við aðaluppdrætti.
    Hönnuðir, sem leggja uppdrætti fyrir byggingarnefnd, skulu hafa fullnægjandi ábyrgð artryggingar.
    

51. gr.

Löggilding hönnuða.


     Rétt til að leggja fram uppdrætti vegna byggingar- eða framkvæmdaleyfis hafa þeir sem til þess hafa hlotið löggildingu ráðherra.
    Arkitektar, byggingarfræðingar, tæknifræðingar, verkfræðingar, innanhússhönnuðir eða landslagshönnuðir sem sækja um löggildingu samkvæmt lögum þessum skulu hafa hlot ið heimild iðnaðarráðherra til starfsheitis samkvæmt lögum nr. 62/1986.
    Umsækjandi skal hafa sérhæft sig á viðkomandi löggildingarsviði og öðlast starfs reynslu hjá löggiltum aðila á sviðinu. Starfsreynslutími skal ekki vera skemmri en þrjú ár, þar af minnst eitt ár hér á landi. Í vottorði um starfsreynslu skal gerð grein fyrir þeim verkefnum sem umsækjandi hefur unnið að á starfsreynslutímanum. Ráðherra leitar um sagnar viðkomandi fagfélags áður en löggilding er veitt.
    Ráðherra getur sett sem skilyrði fyrir leyfisveitingu að umsækjandi hafi staðist próf í íslenskri skipulags- og byggingarlöggjöf ásamt tilheyrandi reglugerðum sem Skipu lagsstofnun stendur fyrir.
    Ráðherra sendir árlega lista yfir löggilta hönnuði til byggingarfulltrúa.
    

52. gr.

Löggilding á sérsviði.


     Arkitektar geta hlotið löggildingu ráðherra til að gera aðal- og byggingaruppdrætti, uppdrætti að skipulagi lóða og tilheyrandi deiliuppdrætti.
    Verkfræðingar og tæknifræðingar með viðkomandi sérmenntun geta fengið löggild ingu ráðherra til að hanna og gera séruppdrætti að burðarvirkjum, boðveitum, rafkerf um og raflögnum í mannvirkjum, vatns-, hita- og fráveitukerfum, loftræsikerfum og lýs ingarkerfum.
    Byggingarverkfræðingar, byggingartæknifræðingar og byggingarfræðingar geta hlot ið löggildingu ráðherra til að gera aðal- og byggingaruppdrætti og tilheyrandi deiliupp drætti, enda hafi þeir öðlast a.m.k. fimm ára starfsreynslu hjá löggiltum aðila á því sviði.
    Byggingarfræðingar, innanhússhönnuðir og landslagshönnuðir geta fengið löggild ingu ráðherra sem hönnuðir séruppdrátta, hver á sínu sviði.
    

53. gr.

Löggilding prófhönnuða.


     Verkfræðingar með sérmenntun og löggildinu á viðkomandi hönnunarsviði geta hlot ið sérstaka löggildingu ráðherra sem prófhönnuðir, enda hafi þeir minnst sex ára starfs reynslu á þessu sviði, þar af minnst eitt ár við eftirlit með framkvæmdum.
    Ráðherra setur nánari reglur um hæfnisskilyrði prófhönnuða, störf þeirra og starfs hætti. Setja má það skilyrði að umsækjandi gangist undir próf.
    

54. gr.

Umsjón með byggingarframkvæmdum.


     Við stjórn framkvæmda hvers mannvirkis skal vera byggingarstjóri.
    Byggingarstjórar geta orðið:
     1.     Húsasmíðameistarar, múrarameistarar, pípulagningarmeistarar, rafvirkjameistarar og byggingariðnfræðingar sem hlotið hafa viðurkenningu skv. 55. gr. og tilskilið starfs leyfi.
     2.     Arkitektar, verkfræðingar, tæknifræðingar og byggingarfræðingar, með þriggja ára reynslu af verk- og byggingarstjórn eða byggingareftirliti.
    Byggingarstjóri er framkvæmdastjóri byggingarframkvæmda. Hann ræður iðnmeist ara í upphafi verks með samþykki eiganda eða samþykkir ráðningu þeirra. Samsvarandi gildir um uppsögn iðnmeistara. Byggingarstjóri ber ábyrgð á því að byggt sé í samræmi við samþykkta uppdrætti, lög og reglugerðir. Hann skal hafa fullnægjandi ábyrgðartrygg ingu er gildi a.m.k. í fimm ár frá lokum þeirra framkvæmda er hann stýrði. Að öðru leyti fer um umboð byggingarstjóra, verksvið hans og ábyrgð gagnvart eiganda byggingar framkvæmda eftir samningi þeirra á milli. Í byggingarreglugerð skulu vera nánari ákvæði um slíkan samning. Áður en byggingarframkvæmdir hefjast skal byggingarstjóri stað festa ábyrgð sína fyrir byggingarfulltrúa.
    Byggingarstjóri gerir byggingarfulltrúa viðvart um lok úttektarskyldra verkþátta. Við lok framkvæmda skal byggingarstjóri staðfesta að byggt hafi verið í samræmi við sam þykkta uppdrætti, lög og reglugerðir.
    Hætti byggingarstjóri sem framkvæmdastjóri mannvirkis áður en verki er lokið skal það tilkynnt byggingarfulltrúa. Byggingarframkvæmdir skulu þá stöðvaðar uns nýr bygg ingarstjóri er ráðinn. Gera skal úttekt á þeim verkhluta sem lokið er og skulu fráfarandi og aðkomandi byggingarstjórar undirrita hana, ef þess er kostur, ásamt byggingarfull trúa.
    Ábyrgð nýs byggingarstjóra gagnvart byggingarnefnd takmarkast við þá verkþætti sem unnið er að eftir að hann hefur störf.
    

55. gr.

Iðnmeistarar.


     Iðnmeistari ber ábyrgð gagnvart byggingarstjóra og eiganda byggingarframkvæmda á að þeir verkþættir sem hann tekur að sér að hafa umsjón með séu unnir í samræmi við viðurkennda verkhætti, samþykkta uppdrætti og lög og reglugerðir. Skal hann áður en hann kemur til verksins staðfesta ábyrgð sína fyrir byggingarfulltrúa.
    Þeir iðnmeistarar einir geta borið ábyrgð á einstökum verkþáttum við byggingarfram kvæmdir sem hlotið hafa til þess leyfi ráðherra. Iðnmeistarar, sem hafa fullgilt meist arabréf og hafa lokið prófi frá meistaraskóla, geta hlotið slíka löggildingu, enda séu þeir starfandi sem meistarar í iðn sinni. Áður en leyfi er veitt skal leita umsagnar Samtaka iðnaðarins. Nánar skal kveðið á um menntun, starfsreynslu, réttindi og skyldur iðnmeist ara í byggingarreglugerð.
    Hætti iðnmeistari umsjón með framkvæmdum áður en verki er lokið skal byggingar stjóri sjá um að nýr iðnmeistari taki við störfum án tafar og tilkynna það byggingarfull trúa.
    Framkvæmdir við þá verkþætti sem fráfarandi iðnmeistari bar ábyrgð á og hafði um sjón með skulu stöðvaðar þar til nýr iðnmeistari hefur undirritað ábyrgðaryfirlýsingu. Skal gera úttekt á þeim verkþáttum er fráfarandi iðnmeistari hafði umsjón með og skal úttekt undirrituð bæði af fráfarandi iðnmeistara og hinum nýja, ef þess er kostur. Nýr iðnmeist ari ber ábyrgð á þeim verkþáttum sem unnir eru eftir að hann tók við starfi.
    Umhverfisráðuneytið skal árlega senda til byggingarfulltrúa lista með nöfnum lög giltra iðnmeistara.
    

V. KAFLI

Leyfisgjöld.

56. gr.

Byggingarleyfisgjöld.

    Sveitarstjórnir skulu ákveða gjöld fyrir leyfi til að reisa, stækka eða breyta bygging armannvirki. Jafnframt skal ákveða gjöld fyrir útmælingu, eftirlit, úttektir og vottorð sem byggingarfulltrúi lætur í té. Gjöld þessi mega ekki nema hærri upphæð en sem nemur kostnaði við útgáfu leyfa, við útmælingu, við eftirlit og vottorð sem byggingarfulltrúi læt ur í té.
    

57. gr.

Bílastæðagjald.


     Ef ekki er unnt að koma fyrir á lóð nýbyggingar þeim fjölda bílastæða sem kröfur eru gerðar um getur sveitarstjórn ákveðið að innheimta bílastæðagjald af hlutaðeigandi lóð. Gjaldið má nema allt að áætluðum kostnaði við gerð þeirra bílastæða sem á vantar. Sveit arstjórn getur sett sérstaka gjaldskrá um bílastæðagjöld í sveitarfélaginu sem ráðherra staðfestir.
    Bílastæðagjöld skulu renna í sérstakan sjóð og skal honum varið til þess að afla bíla stæða þannig að gagn verði að fyrir þá lóð sem um er að ræða.
    Ef fimm ár líða frá greiðslu bílastæðagjalds án þess að aflað sé bílastæða skv. 2. mgr. og ekki eru gildar ástæður fyrir drættinum, má krefja sveitarstjórn um endurgreiðslu gjaldsins með vöxtum.
    

58. gr.

Greiðsla gjalda.


     Sveitarstjórn ákveður gjalddaga byggingarleyfis-, og bílastæðagjalda og hvernig þau skuli innheimt. Eigi má gefa út byggingarleyfi fyrr en gjöld þessi hafa verið greidd samkvæmt settum reglum eða samið um greiðslu þeirra.
    Vanskil á greiðslu gjalda skv. 1. mgr., veitir byggingarfulltrú heimild til að neita að gefa út vottorð um viðkomandi mannvirki.
    Gjöldum skv. 56. og 57. gr. fylgir lögveð í viðkomandi fasteign eða lóð og má inn heimta gjaldfallin gjöld með fjárnámi.
    

VI. KAFLI

Þvingunarúrræði og viðurlög.

59. gr.

Framkvæmdir sem brjóta í bága við skipulag eða eru án leyfis.

    Ef ákvæði skipulagsáætlunar eru brotin, byggingarframkvæmd, sem fellur undir IV kafla laganna, hafin án þess að leyfi sé fengið fyrir henni, ef byggt er á annan hátt en leyfi stendur til eða bygging er tekin til annarra nota en byggingarnefnd hefur heimilað varðar það sektum en varðhaldi séu sakir miklar. Enn fremur getur byggingarfulltrúi stöðvað slíkar framkvæmdir tafarlaust og mælt fyrir um að bygging eða byggingarhluti skuli fjarlægður og jarðrask afmáð, starsfsemi flutt eða hætt og er lögreglu skylt að að stoða við slíkar aðgerðir ef þörf krefur. Leita skal staðfestingar byggingarnefndar á stöðv un svo fljótt sem við verður komið.
    Að fengnum tillögum Skipulagsstofnunar getur ráðherra hlutast til um að mannvirki, sem falla undir IV. kafla laganna sem reist hefur verið án samþykkis sveitarstjórnar, verði fjarlægt á kostnað eiganda ef sveitarstjórn hefur látið hjá líða að framkvæma verkið inn an sex mánaða frá því henni varð kunnugt um málið.
    Reynist brunaöryggi ábótavant við lokaúttekt mannvirkis skal byggingarfulltrúi koma í veg fyrir að húsið verði tekið í notkun fyrr en úr hefur verið bætt.
    Með mál sem upp koma samkvæmt grein þessari skal fara að hætti opinberra mála.
    Sveitarsjóður eða ríkissjóður, eftir því sem við á, eiga endurkröfu á byggingaraðila á öllum kostnaði sem þeir hafa haft af ólöglegri mannvirkjagerð og eiga þeir lögveð fyr ir endurgreiðslukröfum sínum í öllu efni sem komið er í hina óleyfðu byggingarfram kvæmd.

60. gr.

Úrræði gagnvart brotum hönnuða.


    Ef hönnuður, sem fengið hefur löggildingu skv. 51. eða 52. gr., leggur fram hönn unargögn þar sem brotið er í bága við ákvæði laga þessara, reglugerðar settrar samkvæmt þeim eða skipulagsáætlunar getur byggingarnefnd veitt honum áminningu. Hafi nefnd in veitt hönnuði áminningu skal tilkynna ráðherra um það. Séu brot alvarleg eða ítrek uð getur nefndin óskað eftir því við ráðherra að hlutaðeigandi hönnuður verði sviptur lög gildingu.
    Ráðherra getur veitt hönnuði áminningu og við ítrekað brot svipt hann löggildingu um tiltekinn tíma eða fyrir fullt og allt. Áður en ráðherra tekur ákvörðun um sviptingu lög gildingar skal hann leita umsagnar Skipulagsstofnunar og viðkomandi fagfélags og gefa hönnuði kost á að tjá sig um málið.
    

61. gr.

Úrræði gagnvart brotum byggingarstjóra og iðnmeistara.


    Ef byggingarstjóri eða iðnmeistari, sem ábyrgð ber á byggingarframkvæmdum, brýt ur ákvæði laga, reglugerða eða samþykkta um skipulags- og byggingarmálefni getur bygg ingarnefnd veitt honum áminningu. Séu brot alvarleg eða ítrekuð getur nefndin óskað eft ir því við ráðherra að hann verði sviptur viðurkenningu.
    Ráðherra getur veitt iðnmeistara áminningu og við ítrekað brot svipt hann viðurkenn ingu sinni um tiltekinn tíma eða fyrir fullt og allt. Áður en ráðherra tekur ákvörðun um sviptingu viðurkenningar skal hann leita umsagnar byggingarnefndar viðkomandi sveit arfélags og gefa iðnmeistara kost á að tjá sig.
    

62. gr.

Refsiábyrgð.


    Ef hönnuður, byggingarstjóri eða iðnmeistari gerist sekur um brot á lögum þessum eða reglugerðum og samþykktum settum samkvæmt þeim varðar það sektum en varðhaldi séu sakir miklar. Í refsimáli skal gefa ríki og sveitarstjórn kost á að bera fram endurgjalds kröfu vegna kostnaðar sem brot hafa valdið þeim.
    Með mál samkvæmt grein þessari skal farið að hætti opinberra mála.
    

63. gr.

Aðgerðir til að knýja fram úrbætur.


     Ef aðili sinnir ekki fyrirmælum byggingarfulltrúa eða byggingarnefndar innan þess frests sem sveitarstjórn setur getur hún ákveðið dagsektir þar til úr verður bætt. Hámark dagsekta skal ákveðið í byggingarreglugerð. Dagsektir renna í sveitarsjóð.
    Byggingarnefnd getur látið vinna verk, sem hún hefur lagt fyrir að unnið skyldi, á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið.
    Dagsektir og kostnað skv. 1. og 2. mgr. má innheimta með fjárnámi.
    

VII. KAFLI

Yfirstjórn skipulags- og byggingarmála á varnarsvæðum og gildistökuákvæði.

64. gr.

Um yfirstjórn skipulags- og byggingarmála á varnarsvæðum.

    Utanríkisráðherra fer með yfirstjórn skipulags- og byggingarmála á auglýstum varn arsvæðum í samræmi við ákvæði laga nr. 106/1954, sbr. og lög nr. 110/1951.
    Ákvæði skipulags- og byggingarlaga og reglugerða settra samkvæmt þeim eiga við um skipulags- og byggingarmál á varnarsvæðunm eftir því sem við getur átt, þar á meðal um gjaldheimtu. Utanríkisráðherra skipar skipulags- og byggingarnefnd sem fer með þessi mál og getur hann falið nefndinni að sinna öðrum skyldum verkefnum á varnarsvæðun um.
    Nefndin skal í starfi sínu hafa náið samráð við Skipulagsstofnun ríkisins og forsvars menn þeirra sveitarfélaga sem hlut geta átt að máli. Utanríkisráðherra setur nánari ákvæði um framkvæmd þessarar greinar í reglugerð að höfðu samráði við umhverfisráðherra.
    

65. gr.

Gildistaka.


     Lög þessi öðlast gildi 1. janúar 1996. Jafnframt falla úr gildi skipulagslög, nr. 19/1964, með síðari breytingum, og byggingarlög, nr. 54/1978, með síðari breytingum. Í 20. gr. laga nr. 47/1971, um náttúruvernd, falla niður orðin „á skipulögðum svæðum“.
    

Ákvæði til bráðabirgða.


     1.     Skipulagsreglugerð skv. 10. gr. og byggingarreglugerð skv. 39. gr. skulu öðlast gildi um leið og lögin.
     2.     Að liðnum 10 árum frá gildistöku laga þessara skulu öll sveitarfélög hafa gert að alskipulag. Ráðherra getur að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar veitt undanþágu frá þessu ákvæði þar sem aðstæður knýja ekki á um gerð aðalskipulags. Ráðherra getur einnig að tillögu Skipulagsstofnunar sett sveitarstjórn styttri frest en 10 ár ef aðstæður knýja á um gerð aðalskipulags.
     3.     Ákvæði laga þessara skulu ekki hafa áhrif á eldri rétt hönnuða til þess að leggja teikningar fyrir byggingarnefnd, né heldur viðurkenningu byggingaryfirvalda til handa     iðnmeisturum og byggingarstjórum sem viðurkenndir eru til þess að standa fyrir framkvæmdum hver á sínu sviði við gildistöku laganna.
     4.     Aðili, sem gegnir starfi byggingarfulltrúa við gildistöku laga þessara, telst fullnægja settum menntunar- og reynslukröfum í skilningi þeirra meðan hann gegnir því starfi.
     5.     Ráðherra skipar þegar í stað nefnd sérfróðra manna til þess að kanna hvort ástæða sé til að lagfæra eða auka við ákvæði laga þessara um endurnýjun og endurbætur eldri hverfa. Nefndin skal skila niðurstöðum sínum til ráðherra innan árs frá gild istöku laganna.
     6.     Lög þessi skulu sæta endurskoðun innan fimm ára frá gildistöku. Samhliða skulu lög nr. 63/1993, um mat á umhverfisáhrifum, endurskoðuð og lögin felld saman í ein lög.

Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.


    Frumvarp þetta er unnið í umhverfisráðuneytinu í samvinnu við Samband íslenskra sveitarfélaga og Skipulag ríkisins. Það byggir á frumvörpum um sama efni sem lögð voru fram á Alþingi annars vegar á 113. löggjafarþinig 1990–1991 og hins vegar á 115. lög gjafarþingi 1991–1992 og náðu ekki fram að ganga. Á vegum umhverfisráðuneytisins, Sambands íslenskra sveitarfélaga og Skipulags ríkisins var unnið úr þeim athugasemd um sem borist höfðu við fyrri frumvörp. Drög að endurskoðuðu frumvarpi voru send út sl. sumar til 43 valinna aðila til umsagnar, sbr. lista sem fylgir með frumvarpinu á sér stöku skjali, en athugasemdir bárust frá 31 aðila.
    Gildandi skipulagslög eru frá 1964 og byggingarlög frá 1978. Nokkrar breytingar hafa verið gerðar á lögunum frá þeim tíma í samræmi við breyttar aðstæður og áherslur. Skipulags- og byggingarmál eru það samtengd að ástæðulítið er að greina þau að í tvenn lög enda horfir samtenging þeirra í einum lögum til einföldunar á meðferð skipulags- og byggingarmála.
    Í samræmi við ákvæði til bráðabirgða í lögum nr. 63/1993, um mat á umhverfisáhrif um, þar sem kemur fram að þau lög skuli endurskoðuð jafnframt því sem fram fer end urskoðun skipulagslaga og byggingarlaga var á fyrri stigum lagður til samruni þessara þrennra laga. Það er hins þegar álit þeirra sem unnu frumvarp þetta að sá samruni sé ekki tímabær því lög um mat á umhverfisáhrifum tóku fyrst gildi 1. maí sl. og því lítil reynsla komin á framkvæmdina og endurskoðun þeirra örfáum mánuðum eftir gildistöku því ekki tímabær. Endurskoðun skipulagslaga og byggingarlaga er hins vegar brýn en sveitar stjórnir kalla í auknu mæli eftir henni, m.a. til þess að einfalda meðferð mála á því sviði og til að auka frumkvæði og ábyrgð sveitarfélaganna í þessum málaflokkum. Á fundum sem umhverfisráðuneytið átti með sveitarfélögunum á síðasta hausti kom ósk hér að lút andi fram á öllum fundum en þeir voru 14 samtals í öllum landshlutum. Rétt er og að geta þess á Alþingi 1989 var fyrst lagt fram frumvarp til sameiginlegra skipulags- og byggingarlaga sem byggði á sömu sjónarmiðum og rakin hafa verið hér að framan, þá á vegum félagsmálaráðherra sem fór með yfirstjórn málaflokksins.
    Frumvarp þetta er fyrst of fremst unnið út frá því furmvarpi sem lagt var fyrir Al þingi á 115. löggjafarþingi 1991–92, þeim athugasemdum sem gerðar voru við það og at hugasemdum við drög að frumvarpi sem tekið var saman sl. sumar og sent til umsagn ar 43 aðila eins og áður segir. Helstu breytingar og áherslur frá gildandi skipulagslög um, sbr. lög nr. 19/1964, með síðari breytingum, og byggingarlögum, nr. 54/1978, með síðari breytingum, eru auk þess að lögin eru felld saman:
     1.     Einfaldari meðferð skipulags- og byggingarmála og aukið frumkvæði sveitarfélag anna í málaflokkum.
     2.     Skilgreind eru mismunandi stig skipulagsáætlana: deiliskipulag, aðalskipulag, svæð isskipulag og landsskipulag. Þessi stigsmunur er ekki í gildandi lögum en hefur ver ið útfærður í reglugerð, að landsskipulagi undanteknu, sem er nýmæli en hlutverk þess er sérstaklega að skapa grundvöll að gerð svæðisskipulags og aðalskipulags.
     3.     Frumkvæði skipulagsgerðar (aðalskipulags og deiliskipulags) og ábyrgð er flutt til sveitarfélaga sem er samkvæmt gildandi lögum hjá skipulagsstjórn ríkisins. Því þyrfti ekki að leita heimildar ríkisvaldsins til að auglýsa skipulagstillögu eins og nú hátt ar til.
     4.     Skipulagsstjórn ríkisins er lögð niður og verkefni og hlutverk hennar flutt til sveit arfélaganna og að hluta til Skipulagsstofnunar.
     5.     Embætti skipulagsstjóra ríkisins er lagt niður og í stað þess kemur ný stofnun, Skipu lagsstofnun, sem fer jöfnum höndum með skipulags- og byggingarmál. Hlutverk stofnunarinnar er skilgreint í 4. gr. frumvarpsins og felst fyrst og fremst í eftirliti með framkvæmd laganna, ráðgjöf til sveitarstjórna og ríkisvaldsins um skipulags- og byggingarmál, að fylgjast með stöðu mála, láta í té umsagnir um ágreiningsmál, gera tillögur um úrlausn mála, stuðla að rannsóknum og annast útgáfu upplýsinga um þessi mál.
     6.     Sett er á stofn sérstök úrskurðarnefnd sem ætlað er að kveða upp úrskurði í ágrein ingsmálum og kærum í stað þess að umhverfisráðherra úrskurði um þau mál eins og nú háttar til.
     7.     Sveitarfélögum með færri en 1000 íbúa er skylt að mynda byggingareftirlitssvæði með nágrannasveitarfélagi eða -félögum.
     8.     Í gildandi lögum er einungis heimildarákvæði um svæðisbyggingarnefndir. Lagt er til að byggingarfulltrúar verði aðeins ráðnir til starfa að þeir hafi starfsleyfi um hverfisráðherra, enda nauðsynlegt að tryggja að til starfans ráðist aðeins þeir sem til þess hafa menntun og reynslu.
     9.     Hönnunargögn bygginga og mannvirkja eru ítarlegar skilgreind en í gildandi lög um og lögð ríkari áhersla á faglegar kröfur til áætlanagerðar og hönnunar á þessu sviði.
     10.     Lagðar eru til breytingar á töku skipulagsgjalds þannig að það leggist einnig á mann virki sem ekki eru metin til brunabóta eins og nú háttar til. Í slíkum tilvikum skal miða við endurstofnverð mannvirkis.

Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.


Um 1. gr.


    Um er að ræða nýmæli þar sem fram koma þau markmið sem liggja að baki skipu lags- og byggingarlögum. Áhersla er lögð á skipulagsáætlanir sem hafi efnahagslegar, fél agslegar og menningarlegar þarfir landsmanna, heilbrigði þeirra og öryggi að leiðarljósi. Enn fremur ber að taka tillit til nýtingar lands og landgæða, tryggja varðveislu náttúru og menningarverðmæta og koma í veg fyrir umhverfisspjöll með sjálfbæra þróun að leið arljósi. Þannig er hugtakið sjálfbær þróun í fyrsta skipti sett inn í lagafumvarp hér á landi. Skipulagsmál eru samkvæmt eðli sínu grundvallarþáttur umhverfisverndar og ráða einna mest um hvernig þau mál skipast.
    Enn fremur er það markmið laganna að tryggja réttaröryggi í meðferð skipulags- og byggingarmála, þar með að réttur einstaklinga og lögaðila verði ekki fyrir borð borinn og að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar og virkt eftirlit með því að kröfum um öryggi, endingu, útlit og hagkvæmni bygginga og annarra mannvirkja sé fullnægt.
    

Um 2. gr.


    Í greininni eru skilgreind helstu hugtök um skipulags- og byggingarmál sem notuð eru í frumvarpinu. Hér ekki um tæmandi talningu að ræða þótt aðalatriðin séu skilgreind. Að svo miklu leyti sem skilgreiningu vantar verða þær settar í reglugerð.
    

Um II. kafla.


    Í þessum kafla er fjallað um stjórn skipulags- og byggingarmála. Samkvæmt gildandi skipulagslögum er það hlutverk skipulagsstjórnar ríkisins að samþykkja tillögu að skipu lagi sem skipulagsstjóri hefur gert og sent viðkomandi sveitarstjórn til umsagnar. Þannig hefur frumkvæði og ábyrgð á gerð skipulagsáætlana fyrst og fremst verið í höndum skipu lagsstjórnar og skipulagsstjóra að forminu til, þótt sveitarfélögin hafi á síðari árum í raun tekið til sín frumkvæði og framkvæmd á þessu sviði í auknu mæli.
    Með frumvarpinu er sú breyting lögð til að frumkvæði og forræði varðandi gerð skipu lagsáætlana verði ótvírætt í höndum sveitarstjórna. Skipulagsáætlun um þróun og mót un byggðar verði stjórntæki sveitarstjórna og er því eðlilegt að þær taki við því hlut verki jafnframt því sem þær tryggja eftirlit með því að mannvirkjagerð falli að skipu lagsáætlunum og þeim almennu gæðakröfum sem gerðar eru til bygginga á hverjum tíma.
    Sú stofnun sem nú nefnist Skipulag ríkisins er í frumvarpinu nefnd Skipulagsstofn un. Þótt byggingarmál séu til umfjöllunar hjá stofnuninni og í raun sé um að ræða Skipu lags- og byggingarstofnun er gert ráð fyrir að stofnunin nefnist hér eftir Skipulagsstofn un. Enn fremur er gert ráð fyrir því að skipulagsstjórn verði lögð niður og verkefni henn ar færð yfir til Skipulagsstofnunar og sveitarfélaga og að embætti skipulagsstjóra ríkis ins verði ekki sjálfstætt embætti heldur verði hann forstjóri Skipulagsstofnunar en beri áfram starfsheitið skipulagsstjóri ríkisins.
    Enn fremur er lagt til að sérstök úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála starfi samkvæmt lögunum og fjalli um mál á kæru- og úrskurðarstigi sem ráðherra hefur til þessa úrskurðað um samkvæmt gildandi lögum.
    

Um 3. gr.


    Yfirstjórn skipulags- og byggingarmála fluttist til umhverfisráðuneytisins 1. janúar 1991. Sú breyting er lögð til að sveitarstjórnir hafi frumkvæði og annist gerð svæðis-, aðal- og deiliskipulagsáætlana.

Um 4. gr.


    Eins og áður er getið er lagt til að Skipulag ríkisins nefnist hér eftir Skipulagsstofn un. Hlutverk hennar er nánar skilgreint í greininni og er þar að finna nýmæli þar sem stofnunin er ætlað að beita sér fyrir rannsóknum á sviði skipulags- og byggingarmála. Verkefni skipulagsstjóra ríkisins samkvæmt gildandi lögum eru færð yfir til Skipulags stofnunar að svo miklu leyti sem þau eru ekki færð út til sveitarfélaganna. Það verður einnig hlutverk Skipulagsstofnunar að láta í té umsagnir um ágreiningsmál á sviði skipu lags- og byggingarmála þannig að stofnunin verður umsagnaraðili fyrir ágreiningsnefnd skv. 8. gr.
    

Um 5. gr.


    Hér að finna ákvæði um skipulagsstjóra ríkisins sem verður forstjóri Skipulagsstofn unar. Tekið er fram að hann skuli skipaður til fimm ára í senn en í dag gildir æviráðn ing um skipun í embættið. Gerð er krafa um sérmenntun á sviði skipulags- og bygging armála. Hlutverk skipulagsstjóra er að annast daglega stjórn Skipulagsstofnunar og ber hann ábyrgð á stjórn og starfsskipulagi stofnunarinnar gagnvart ráðherra en ekki er gert ráð fyrir sérstakri stjórn yfir stofnuninni.
    

Um 6. gr.


    Hér er fjallað um stjórn og eftirlit sveitarfélaga á sviði skipulags- og byggingarmála. Í flestum stærri sveitarfélögum landsins eru nú starfandi sérstakar skipulagsnefndir sem eru ráðgjafarnefndir sveitarstjórna og hafa byggingarnefndum oft verið falin störf skipu lagsnefnda. Skipulagsnefndirnar sem slíkar styðjast við almenn ákvæði sveitarstjórnar laga þar sem í skipulagslögum eru engin ákvæði um slíkar nefndir. Í byggingarlögum eru hins vegar ákvæði um að í hverju sveitarfélagi skuli eftir hverja sveitarstjórnarkosning ar kjósa byggingarnefnd, þó þannig að nágrannasveitarfélög geti haft samvinnu um kosn ingu í svæðisbyggingarnefndir.
    Þar sem tvær nefndir eru starfandi á sviði skipulags- og byggingarmála er verkaskipt ing þeirra sú að byggingarnefnd fjallar um einstök byggingarleyfi sem sótt er um á grund velli gildandi skipulagsáætlunar en skipulagsnefnd fjallar um gerð og breytingar á skipu lagsáætlunum og veitir umsagnir um hvort tilteknar framkvæmdir séu í samræmi við skipulagsáætlun.
    Samkvæmt frumvarpinu er gert ráð fyrir því að í hverju sveitarfélagi skuli starfa bygg ingarnefnd kjörin af sveitarstjórn og að sveitarstjórnir geti ákveðið að nefndin fjalli einnig um skipulagsmál sveitarfélagsins og nefnist þá skipulags- og byggingarnefnd. Gert er ráð fyrir því að þessar nefndir sveitarfélaganna séu kosnar til fjögurra ára í senn að loknum sveitarstjórnarkosningum, þótt ekki sé það sérstaklega tiltekið í lögunum en styðst það við sveitarstjórnarlög, nr. 8/1986.
    Í frumvarpinu er gert ráð fyrir því að sveitarfélög með færri íbúa en 1000 skuli skylt að mynda sameiginlega byggingarnefnd með nágrannasveitarfélagi eða nágrannasveitar félögum, svæðisbyggingarnefnd og um ráðningu byggingarfulltrúa. Í slíkum tilvikum skal gerður sérstakur samningur milli sveitarfélaganna sem umhverfisráðuneytið staðfestir. Eitt aðal vandamál varðandi framkvæmd skipulags- og byggingarmála er að hvert sveitarfé lag, hversu fámennt sem það er, getur haft eigin nefnd og eigið starfslið. Slíku fylgja veruleg vandkvæði eins og gefur að skilja sérstaklega hvað varðar ráðningu menntaðs starfsliðs þ.e. byggingarfulltrúa. Sveitarfélögin hafa brugðist við þessu með ýmsum ráð um, m.a. með því að ráða sameiginlega byggingarfulltrúa. Það er ótvíræður kostur að binda skipan nefnda við lágmarksíbúafjölda eins og hér gerð er tillaga um. Félag bygg ingarfulltrúa hefur ítrekað bent á nauðsyn þess að herða ákvæði um svæðsbyggingar nefndir og Skipulag ríkisins hefur tekið undir þau sjónarmið með félaginu.
    Nýmæli er að heilbrigðisfulltrúar skuli sitja fundi nefndanna með málfrelsi og til lögurétti, en þeir eru þeir starfsmenn sveitarfélaganna sem annast heilbrigðiseftirlit og mengunarvarnaeftirlit.
    

Um 7. gr.


    Í greininni er fjallað um starfslið byggingar- og skipulagsnefnda er það gert með ít arlegri hætti en í gildandi lögum og í fyrri frumvörpum. Gerð er tillaga um að í hverju sveitarfélagi eða byggingarnefndarumdæmi starfi byggingarfulltrúi með sérstaka löggild ingu og að staðgenglar byggingarfulltrúa skulu fullnægja sömu skilyrðum. Til þess að tryggja framkvæmdina er gert ráð fyrir að umhverfisráðherra setji reglugerð að tillögu Skipulagsstofnunar og umsögn Félags byggingarfulltrúa um menntun, réttindi og skyld ur byggingarfulltrúa og að enginn megi starfa sem slíkur nema hann hafi fengið til þess leyfi ráðherra. Hér er verið að leggja til sömu meðferð mála og gildir víða í þjóðfélag inu gagnvart sérmenntuðu starfsfólki og má þar nefna sem störf heilbrigðisfulltrúa, en engan má ráða til slíkra starfa nema hann hafi fengið til þess löggildingu. Með þessum hætti verður auðveldara fyrir Skipulagsstofnun að fylgjast með störfum byggingarfull trúa og þeir verða minna undir boðvald sveitarstjórna settir bæði hvað varðar ráðningu og uppsögn úr starfi. Með þessum hætti hafa sveitarstjórnirnar ekki eins frjálst val um ráðningu byggingarfulltrúa og verið hefur þar sem þær geta aðeins ráðið þá sem hafa til þess löggildingu. Rétt er að taka fram að réttur starfandi byggingarfulltrúa verður tryggð ur í samræmi við almennar reglur þannig að þeir sem eru í þessu starfi nú geta fengið réttindi samkvæmt umsókn kjósi þeir svo fyrir ákveðinn tíma.
    Það nýmæli er í greininni að skotið er loku fyrir það að starfsmanni skipulags- og byggingarnefnda skuli heimilt að vinna nokkurt það starf sem síðar kann að koma til af greiðslu nefndanna í umdæmi hans. Þess eru dæmi að byggingarfulltrúar fjalli á síðari stigum um eigin verk. Til að tryggja góða stjórnsýslu og þar sem vanhæfisreglur stjórn sýslulaga, nr. 37/1973, gilda ekki um starfsmenn sveitarfélaganna er æskilegt að taka þetta sérstaklega fram í þessum lögum.
    

Um 8. gr.


    Í greininni er fjallað um sérstaka úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála sem ráðherra skipar til fjögurra ára í senn. Nefndin á að fjalla um ágreiningsmál á sviði skipu lags- og byggingarmála samkvæmt lögunum í stað ráðherra eins og nú. Lagt er til að Hæstiréttur tilnefni einn mann og hann verði formaður og fullnægi skilyrðum til þess að vera héraðsdómari. Er það í samræmi við almennar reglur um skipan í slíkar nefndir og má sem dæmi nefna úrskurðarnefnd samkvæmt lögum nr. 81/1988, um hollustuhætti og heilbrigðiseftirlit. Gert er ráð fyrir að umhvefisráðherra skipi einn án tilnefningar og Sam band íslenskra sveitarfélaga tilnefni einn og að þeir hafi sérþekkingu á þessum málum.
    Úrskurðir nefndarinnar verða fullnaðarúrskurðir á stjórnsýslustigi og verða því að eins bornir undir dómstóla.
    Gerð er tillaga um málshraða og að sveitarstjórnum beri að framfylgja úrskurðum þeg ar í stað og með aðstoð lögreglu ef með þarf.
    Þótt hér sé um sveitarstjórnarmál að ræða og kostnaður að langmestu leyti borinn af sveitarstjórnum ef frá er talinn starfsemi Skipulagsstofnunar er gert ráð fyrir að ríkis sjóður standi undir kostnaði við störf úrskurðarnefndarinnar.
    

Um III. kafla.


    Í þessum kafla er fjallað um gerð og framkvæmd skipulags og er hann verulega breytt ur frá því sem gildandi lög kveða á um. Fjallað er um þau atriði sem eiga að koma fram í sérstakri skipulagsreglugerð, auk þess sem hinar ýmsu gerðir skipulagsáætlanana eru skilgreindar og verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga beytt þannig að vald er í auknu mæli fært til sveitarfélaga en eindregnar óskir hafa komið fram um það af hálfu forsvarsmanna þeirra.
    Landsskipulag, sem ætlað er að skapa grundvöll að svæðisskipulags og aðalskipu lags, er nýmæli.
    

Um 9. gr.


    Samkvæmt frumvarpinu er allt landið skipulagsskylt, en í gildandi skipulagslögum er einungis kveðið á um skipulagsskyldu sveitarfélaga. Rétt er að benda á að miðhálendi Ís lands fellur og hér undir en á vegum umhverfisráðuneytisins er starfandi nefnd sem hef ur það hlutverk að annast skipulagningu miðhálendisins. Aðilar að nefndinni eru hér aðssambönd sem eiga land að miðhálendinu.
    

Um 10. gr.


    Í greininni er fjallað um skipulagsreglugerð og að umhverfisráðherra setji þannig sér staka reglugerð um gerð skipulagsáætlana að fengnum tillögum Skipulagsstofnunar og umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga. Í greininni eru talin upp þau atriði sem kveða skal nánar um í skipulagsreglugerð, svo sem um land og landnotkunar flokka, svo og önn ur hugtök sem fyrir koma í reglugerðinni og þarfnast skýringa. Gert er ráð fyrir því að í reglugerðinni verði ákvæði um starfshætti skipulagsnefnda, skipulagsfulltrúa og sam vinnunefnda um svæðisskipulag, um menntun og starfsreynslu þeirra sem fara með stjórn vinnu við skipulagsáætlanir og um nánari útfærslur lagaákvæða um vinnslu og meðferð skipulagsáætlana.
    

Um 11. gr.


    Í gildandi lögum eru ákvæði um að gerðir skuli skipulagsuppdrættir af öllum þétt býlisstöðum þar sem búa 50 manns eða fleiri eða þar sem ætla má að mati skipulags stjórnar að þéttbýli rísi. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að gera skuli aðalskipulag fyrir öll sveitarfélög og að við gerð þess skuli byggt á markmiðum laganna og áætlunum um þróun og þarfir sveitarfélagsins á nánar tilteknu tólf ára löngu tímabili. Í ákvæðum til bráðabirgða, sbr. 2. tölul., segir að innan tíu ára frá gildistöku laga þessa skuli öll sveit arfélög hafa gert aðalskipulag. Í mörgun strjálbýlum sveitarfélögum er töluvert um bygg ingarframkvæmdir, svo sem sumarbústaði, íbúðarhúsnæði á lögbýlum sem ekki tengjast búskap og byggingar fyrir atvinnustarfsemi. Þar við bætist ýmiss mannvirkjagerð á veg um veitustofnana. Samkvæmt gildandi lögum þarf sveitarstjórn, þegar aðalskipulag er ekki fyrir hendi, að leita samþykkis sveitarstjórnar fyrir öllum byggingarframkvæmdum sem ekki tengjast búskap. Það er nauðsynlegt að í öllum sveitarfélögum sé mörkuð stefna í landnotkun og landnýtingu, ekki síst vegna fyrirsjáanlegra breytinga á landbúnaðarfram leiðslu og er aðalskipulagsáætlun kjörið hjálpartæki við slíka stefnumörkun. Þar sem frumvarpið byggir á svæðisskipulagi sem grunnþætti er nauðsynlegt að aðalskipulag verði í samræmi við svæðisskipulag og gildandi landsskipulagsáætlanir. Auk þess þarf að tryggja innbyrðis samræmi milli samliggjandi sveitarfélaga.
    Lagt er til að feli tillaga í sér framkvæmdir sem kunna að hafa veruleg áhrif á um hverfið, náttúruauðlindir og samfélag skuli gera grein fyrir þeim kostum sem voru til skoðunar og áhrifum þeirra á umhverfið. Er þetta í samræmi við lög nr. 63/1993, um mat á umhverfisáhrifum, sem komu til framkvæmdar 1. maí 1994 og tengjast framkvæmd skipulagslaga, enda út frá því gengið að í framtíðinni verði tekið tillit til umhverfisþátta þegar við gerð svæðisskipulags.
    Í greininni eru taldir upp sex þættir sem gera skal gein fyrir og sýna á uppdráttum og er þar um nýmæli að ræða í löggjöf hér á landi. Enn fremur eru talin upp atriði sem sér staklega þarf að auðkenna í aðalskipulagi, svo sem með hliðsjón af þeirri hættu sem get ur stafað af náttúruhamförum, t.d. snjóflóðum, auðkenna skal einnig staði og svæði sem njóta friðunar samkvæmt lögum um náttúruvernd eða þjóðminjalögum, verndarsvæði vatnsbóla o.s.frv. Enn fremur svæði þar sem skipulag eða staðfestingu þess er frestað eins og heimilt er skv. 15. gr.
    

Um 12. gr.


    Í greininni er gert grein fyrir hvernig staðið skuli að kynningu á aðalskipulagstillög um. Nokkur sveitarfélög hafa efnt til kynningarfunda um aðalskipulagsgerð áður en eig inleg skipulagsvinna hefst. Þetta hefur verið gert til að kynna hagsmunaaðilum hvernig staðið verði að skipulagsgerðinni og gefa þeim um leið tækifæri til að koma á framfæri hugmyndum sínum. Þetta hefur reynst vel og oft flýtt afgreiðslu aðalskipulagstillögu á síðari stigum.
    Samkvæmt gildandi lögum þarf sveitarstjórn að leita eftir heimild skipulagsstjórnar til að auglýsa aðalskipulagstillöguna. Gerð verður breyting þannig að sveitarstjórn send ir Skipulagsstofnun tillöguna til athugunar og hafi hún ekki gert athugasemd innan fjög urra vikna er heimilt að auglýsa tillöguna.
    

Um 13. og 14. gr.


    Ákvæði um auglýsingu aðalskipulagstillögu eru óbreytt frá gildandi lögum nema frest ur til að gera athugasemdir er styttur úr átta vikum í sex. Þetta er gert í þeim tilgangi að flýta málsmeðferð.
    Þegar frestur til athugasemda er liðinn skal sveitarstjórn fjalla um tillöguna á nýja leik að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar og skal við þá umfjöllun m.a. tekin af staða til þeirra athugasemda sem um tillöguna hafa borist .
    Senda skal tillöguna ásamt athugasemdum og umsögn sveitarstjórnar um þær til Skipu lagsstofnunarinnar innan fjögurra vikna frá fundi sveitarstjórnar og skal þá Skipulags stofnun fjalla um niðurstöðu sveitarstjórnar og gera að því loknu tillögu til ráðherra um staðfestingu aðalskipulagsins eða frestun á staðfestingu. Aðalskipulag eða breyting á því tekur því aðeins gildi að ráðherra hafi staðfest það og auglýst í B-deild Stjórnartíðinda.
    

Um 15. gr.


    Ákvæði 1. mgr. er í samræmi við 20. gr. gildandi laga. Ákvæði 2. mgr. er nýmæli en það veitir ráðherra heimild til að fresta staðfestingu á aðalskipulagi að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar, ef nauðsyn þykir, til að samræma betur skipulagsáætlanir aðliggj andi sveitarfélaga. Þó er ráðherra ekki heimilt að fresta staðfestingu lengur en í fjögur ár í senn.
    

Um 16. gr.


    Ákvæði um endurskoðun skipulagsáætlana hafa ekki verið í skipulagslögum, en í skipulagsreglugerð hafa verið ákvæði um að eigi sjaldnar en á fimm ára fresti skuli að alskipulag tekið til endurskoðunar. Hér er um veigamikið atriði að ræða ef skipulags áætlun á að vera virkt stjórntæki sveitarstjórnar og því nauðsynlegt að lögfesta það í skipulagslögum. Sú skylda er lögð á sveitarstjórnir að meta að sveitarstjórnarkosning um loknum hvort ástæða sé til að endurskoða aðalskipulag.
    

Um 17. gr.


    Greinin er í samræmi við 3. og 4. mgr. 19. gr. gildandi laga nema Skipulagsstofnun kemur í stað skipulagsstjórnar. Nauðsynlegt er að hafa ákvæði um óverulegar breyting ar á aðalskipulagi í lögum með það fyrir augum að hægt sé að gera minni háttar breyt ingar án þess að fara þurfi með þær skv. 13. og 14. gr.

Um 18. gr.


    Ágreiningur um aðalskipulag á mörkum sveitarfélaga hefur reynst erfiður úrlausnar og þykir því nauðsynlegt að lögfest verði skýr ákvæði um hvernig farið skuli með hann. Gerð er tillaga um að Skipulagsstofnun beiti sér fyrir stofnun sérstakrar nefndar í slík um tilvikum sem geri tillögu að skipulagi sem sameiginleg er fyrir sveitarfélög að því er ágreiningsatriði varðar og að sveitarstjórnir sem hlut eiga að máli skipi tvo menn í nefnd ina en Skipulagsstofnun einn mann sem skuli vera formaður. Enn fremur að tillögu nefnd arinnar skuli auglýsa sem aðalskipulagstillögu í samræmi við 12. og 13. gr.
    

Um 19. gr.


    Í 11. gr. gildandi skipulagslaga eru ákvæði um að þar sem gerður hefur verið aðal skipulagsuppdráttur skuli þar sem þörf krefur einnig gera séruppdrætti, þ.e. það sem síð an hefur verið kallað deiliskipulag. Upp hefur komið ágreiningur um deiliskipulags skyldu og hver eigi að meta þörfina hverju sinni, sveitarstjórn, skipulagsstjórn eða ráð herra. Lagt er til að gert skuli deiliskipulag þar sem verulegar framkvæmdir eru fyrir hugaðar eftir nánari ákvörðun sveitarstjórnar hverju sinni, byggt á aðalskipulagi. Þar sem aðalskipulag liggur ekki fyrir er heimilt í vissum tilvikum að gera deiliskipulag áður, sbr. 2. mgr. 9. gr., þar sem verulegar framkvæmdir eru fyrirhugaðar, án þess að fyrir liggi staðfest aðalskipulag, getur Skipulagsstofnun veitt sveitarstjórn frest til þess að ganga frá tillögu að aðalskipulagi. Ekki eru gerðar undantekningar frá deiliskipulagi, svo sem um byggingar á lögbýlum heldur skal sama gilda fyrir allar byggingar. Ekki er gert ráð fyr ir því að ráðherra staðfesti deiliskipulag nema þar sem ákvæði eru um hverfisvernd. Hins vegar getur sveitarstjórn óskað eftir staðfestingu ráðherra á samþykktu deiliskipulagi kjósi hún svo. Gerð er krafa um að við gerð deiliskipulagstillögu skuli leita eftir sjónarmið um íbúa og annarra hagsmunaaðila á svæðinu og að sérstakt tillit skuli tekið til sérþarfa barna, aldraðra og fatlaðra.
    Í greininni eru taldir upp þeir þættir sem gera á sérstaklega grein fyrir og sýna skal á uppdráttum.
    

Um 20. gr.


    Þessi grein er efnislega í samræmi við 30. gr. gildandi skipulagslaga. Sú breyting er þó gerð að verði sveitarstjórn við ósk landeiganda um að land hans sé skipulagt undir byggingarlóðir láti hann sveitarfélaginu endurgjaldslaust í té þá hluta lands sem sam kvæmt skipulaginu er ætlað til almennra þarfa, svo sem undir götur, leikvöll og opin svæði. Landeiganda er þó ekki skylt að láta af hendi með þessum hætti meira en sem svarar þriðjungi af flatarmáli þeirra lóða er þannig verða byggingarhæfar. Sé hins veg ar um að ræða sumarbústaðasvæði, þar sem sveitarfélög annast ekki gatnagerð eða aðr ar sameiginlegar framkvæmdir og rekstur eiga þessi ákvæði ekki við.
    

Um 21. gr.


    Vísað er til athugasemda með 13. gr. að séu engar athugasemdir gerðar við tillöguna verði ekki skylt að taka hana til annarrar umræðu í sveitarstjórn heldur senda hana beint til Skipulagsstofnunar. Um kynningu deiliskipulags hafa ekki verið sérstök ákvæði í lög um og er gerð tillaga um að gerð deiliskipulags skuli einfölduð. Senda skal Skipulags stofnun tillöguna til kynningar og telji Skipulagsstofnun að form og efnisgallar séu á deiliskipulagi, sem henni er sent, skal hún koma athugasemdum sínum á framfæri við sveitarstjórn þegar í stað.
    

Um 22. og 23. gr.


    Hér er fjallað um meðferð, birtingu og gildistöku deiliskipulags og er þar um nýmæli að ræða. Sveitarstjórn skal birta samþykkt deiliskipulag í Lögbirtingablaðinu og einnig svo sem venja er um tilkynningar stjórnvalda í sveitarfélaginu og öðlast þá skipulagið gildi. Staðfest deiliskipulag, þ.e. staðfest af ráðherra, öðlast gildi þegar staðfesting hef ur verið birt í B-deild Stjórnartíðinda og á þann hátt sem venja er um opinberar tilkynn ingar í sveitarfélögum.
    

Um 24. gr.


    Hér er fjallað um breytingar á deiliskipulagi en gildandi reglur um það eru ekki nægi lega skýrar. Auglýsa skal eftir athugasemdum við breytinguna og skal við aðra umræðu í sveitarstjórn taka afstöðu til innsendra athugasemda. Minni háttar eða óverulegar breyt ingar þarf hins vegar ekki að auglýsa enda hafi þeir sem hagsmuna eiga að gæta verið gefinn kostur á að tjá sig um breytinguna. Sveitarstjórn skal senda Skipulagsstofnun hið breytta skipulag til athugunar í samræmi við 21. gr. eða staðfestingar í samræmi við 2. og 3. mgr. 14. gr. ásamt athugasemdum hagsmunaaðila og umsögn sinni um þær og yf irlýsingu um að hún taki að sér að bæta það tjón er einstakir aðilar kunna að verða fyr ir við breytinguna.
    

Um 25. gr.


    Hér er fjallað um gerð svæðisskipulags. Það skal gert að frumkvæði sveitarstjórna eða Skipulagsstofnunar í því skyni að samræma stefnu sveitarstjórnar um þróun byggðar og landnotkunar á 12 ára löngu tímabili með það að markmiði að laga hann að gildandi landsskipulagsáætlunum. Með vaxandi byggð, nýjum og fullkomnum samgönguæðum og nýjum viðhorfum á sviði atvinnumála, hefur skapast þörf fyrir gerð svæðisskipulags sem nær yfir heilt hérað eða nokkur sveitarfélög í senn. Ákvæði um samfellt skipulag nær liggjandi sveitarfélaga er í 3. og 12. gr. gildandi skipulagslaga og hefur í auknu mæli ver ið unnið eftir þeim á undanförnum árum.
    

Um 26. gr.


    Hér er að finna ákvæði um svæðisskipulag miðhálendis í samræmi við ákvæði til bráðabirgða í gildandi skipulagslögum, sbr. breytingu nr. 73/1993. Samvinnunefnd um svæðisskipulag miðhálendisins hefur þegar verið skipuð og tekið til starfa af fullum krafti.
    

Um 27. gr.


    Greinin þarfnast ekki skýringa.
    

Um 28. gr.


    Lögð er sú skylda á Skipulagsstofnun að hún skuli í samvinnu við opinbera aðila sjá um að upplýsingar um gögn varðandi landsskipulag séu fyrir hendi og tryggja að inn byrðis samræmi sé milli þeirra. Fjölmargar stofnanir á vegum ríkisins standa fyrir fram kvæmdum sem ná til landsins alls og er því nauðsynlegt að samræmis sé gætt milli áætl ana um þessar framkvæmdir og skipulagsáætlana sveitarfélaganna.
    

Um 29. gr.


    Hér er fjallað um ákvörðun um legu opinberra mannvirkja sem ná yfir fleiri en eitt sveitarfélag. Nauðsynlegt er að ákveðnar verklagsáætlanir komist á um slíkar ákvarðan ir og samkvæmt greininni skal staðfesta slíka legu með sama hætti og aðalskipulag.
    

Um 30. gr.


    Greinin samsvarar 7.–9. gr. núgildandi laga.
    

Um 31. gr.


    Greinin samsvarar 32. gr. gildandi laga en er ítarlegri.

Um 32. gr.


    Greinin samsvarar 31. gr. gildandi laga en er ítarlegri.
    

Um 33. gr.


    Greinin samsvarar 26. gr. gildandi laga en er ítarlegri. Sérstaklega er tekið fram að ákvæði í greininni raski ekki ákvæðum annarra laga um víðtækari forkaupsrétt sveitar félaga.
    

Um 34. gr.


    Greinin samsvarar 27. og 28. gr. gildandi laga. Þó er gert ráð fyrir að fyrir liggi um sögn Skipulagsstofnunar og bætt er við heimild til þess að taka eignarnámi efnisnámur eða takmörkuð eignarréttindi að slíku.
    Í greininni eru taldar upp þær fasteignir og lóðir sem sveitarstjórn er heimilt að taka eignarnámi á grundvelli deiliskipulags vegna framkvæmda skipulagsins. Þar er um ný mæli að ræða. Enn fremur er eignarnám aðeins heimilt að sveitarstjórn hafi áður með sannanlegum og sanngjörnum hætti leitast við að ná samningum við eiganda þeirrar eign ar eða réttinda sem hún byggir eignarnám sitt á og þykir rétt að taka það sérstaklega fram í lögunum þótt vitanlega hafi þeirri reglu verið fylgt við eignarnám til þessa.
    

Um 35. gr.


    Hér er fjallað um bætur vegna skipulags og yfirtöku eigna og um er að ræða sam bærilegt ákvæði og í 29. gr. skipulagslaga. Sérstaklega er tekið fram að matsnefnd eign arnámsbóta, sbr. lög nr. 11/1973, ákveði kaupverð fallist sveitarstjórn á kröfu um bæt ur og enn fremur að viðurkenni sveitarstjórn bótaskyldu skuli tilkvaddir dómkvaddir mats menn til að ákveða bætur.
    

Um 36. gr.


    Hér er fjallað um greiðslu kostnaðar vegna skipulagsvinnu en um þau efni er fjallað í 33. og 34. gr. gildandi laga. Í greininni er lagt til að settar verði skýrar reglur um kostn aðarskiptingu vegna skipulagsmála milli Skipulagsstofnunar annars vegar og hlutaðeig andi sveitarstjórna hins vegar.
    

Um 37. gr.


    Í greininni er lagt til að skylt sé að leggja á skipulagssgjald en samkvæmt gildandi lögum hefur ráðherra heimild til slíkrar álagningar. Lögð er til óbreytt álagningarpró senta en sú breyting lögð til að skipulagsgjald skuli greitt af öllum mannvirkjum í stað nýbygginga. Munu skipulagsgjöld hér eftir verða innheimt af öllum mannvirkjum og skiptir ekki máli hvort um er að ræða mannvirki sem metin eru til brunabótaverðs eða ekki en í slíkum tilvikum skal miða við endurmatsstofnverð mannvirkis. Samkvæmt lög unum verður allt landið skipulagsskylt og verður skipulagsgjald því innheimt samkvæmt því og engin mannvirki undanþegin en samkvæmt gildandi lögum er ekki greitt skipu lagsgjald af nýbyggingum sem tengjast landbúnaðarframleiðslu.
    

Um 38. gr.


    Greinin er efnislega samhljóða 1. gr. gildandi byggingarlaga. Í tengslum við áhrif mannvirkja á umhverfið er sérstaklega hnykkt á því að það eigi við um t.d. breytingu lands með jarðvegi, gróðri og efnistöku. Varðandi undanþágur frá byggingarleyfum er gert ráð fyrir því að vegir, götur, brýr og jarðgöng, fjarri þéttbýli, flugbrautir, dreifi- og flutningsbrautir rafveitna, hitaveita, vatnsveitna og fjarskipta svo og hafnir og virkjanir séu undanþegnar lögunum. Þannig lagt til að auk vega séu brýr m.a. undanþegnar ákvæð um laganna og skiptir ekki máli hvort um er að ræða byggingar á vegum opinberra að ila heldur eingöngu séu götur, vegir, brýr og jarðgöng fjarri þéttbýli. Þó skal þess ætíð gætt að mannvirki sem undanþegin eru bygginagarleyfi skulu vera í samræmi við skipu lagsákvæði skv. III. kafla laganna.
    Þótt ekki sé talin ástæða til útgáfu byggingarleyfa þegar um er að ræða götur, vegi, brýr og jarðgöng fjarri þéttbýli mæla öll rök með því að slíkar framkvæmdir þurfi bygg ingarleyfi ef um er að ræða famkvæmdir í eða við þéttbýli enda byggingarnar oft ná tengdar öðrum byggingarframkvæmdum sem lögin kveða á um að þurfi byggingarleyfi.
    

Um 39. gr.


    Í 39. gr. er fjallað um byggingarreglugerð sem er önnur meginreglugerðin samkvæmt lögunum. Fyrri hluti greinarinnar, þ.e. 1. og 2. mgr. eru að mestu leyti samhljóða 4. gr. gildandi byggingarlaga en þó er bætt við að í byggingarreglugerð skuli vera ákvæði um mismunandi tegundir bygginga, grenndarkynningu, aðstöðu og umgengni á vinnustöð um o.fl. í samræmi við breyttar aðstæður, auk þess sem kveðið skal á um öryggi óvið komandi, svo sem barna. Enn fremur er gert ráð fyrir því að ákvæði séu um staðsetn ingu gáma, húsvagna, báta, torgsöluhúsa o.þ.h. en ákvæði um þessa þætti skortir í lög.
    Enn fremur er gert ráð fyrir því í 3. mgr. að í byggingarreglugerð verði kveðið á um hönnunargögn og löggildingu hönnuða, viðurkenningu, réttindi og skyldur byggingar stjóra og iðnmeistara og hvernig háttað skuli byggingareftirliti, grenndarkynningu, verk sviði byggingarfulltrúa, gjöldum fyrir byggingarleyfi, mælingar o.s.frv. og hvernig inn heimt skuli fyrir þessa hluti.
    Vegna aukins samstarfs um setningu staðla á ýmsum tæknilegum sviðum milli að ildarríkja EFTA og ESB og innan samtakanna CEN og CENELEC er í 4. mgr. sú við bót að auk þess skuli í byggingarreglugerð vísa til íslenskra staðla um tæknilega útfærslu o.fl. atriði, sem varða mannvirkjagerð, og að heimilt sé að vísa til sérsviðs samninga og túlkunarskjala sem hafa verið samþykkt í samstarfi milli aðildarríkjanna.
    

Um 40. gr.


    Hlutverk skipulags- og byggingarnefnda verður víðtækara en byggingarnefndanna samkvæmt gildandi byggingarlögum því auk þess að fjalla um byggingarmál og gera til lögur til sveitarstjórna um afgreiðslu þeirra fjalla nefndirnar um stefnumörkun í skipu lagsmálum og gerð skipulagsáætlana. Hlutverk byggingarnefndanna er sem fyrr að fjalla um leyfisumsóknir og gera tillögu um endanlega úrlausn þeirra til viðkomandi sveitar stjórna. Nefndirnar skulu hafa eftirlit með því að í umdæmi þeirra sé byggt í samræmi við staðfest aðalskipulag og gildandi deiliskipulag og lagaákvæði og reglugerðir um skipulags- og byggingarmál. Enn fremur er opnaður sá möguleiki fyrir nefndirnar að leita umsagnar og ráðgjafar sérfróðra aðila eftir því sem þurfa þykir.
    

Um 41. gr.


    Hér er fjallað um störf byggingarnefnda sem í meiginatriðum eru þau sömu og eru í gildandi byggingarlögum, svo sem um tíðni funda og afgreiðslu erinda. Þrátt fyrir til komu sérstakrar úrskurðarnefndar, sbr. 8. gr., er gerð tillaga um að ráðherra skeri úr um ágreining milli byggingarnefndar og sveitarstjórnar eins og verið hefur nú að fenginni um sögn Skipulagsstofnunar. Ekki þykir rétt að úrskurðarnefnd skv. 8. gr. fjalli um deilur sveitarstjórnar og byggingarnefndar sem starfar á vegum sveitarstjórnar, heldur sé eðli legra að vísa slíkum málum til ráðherra. Hér er fyrst og fremst um ágreining um vald mörk að ræða en ekki efniságreining. Ef hins vegar er um að er að ágreining milli nefnd arinnar eða sveitarstjórnar annars vegar og einstaklings eða lögpersónu sem telur rétti sín um hallað er heimilt að vísa slíkum úrskurði til úrskurðarnefndar skv. 8. gr.
    

Um 42. gr.


    Í 21. gr. gildandi byggingarlaga eru gerðar þær kröfur að byggingarfulltrúi skuli vera arkitekt, byggingarfræðingur, byggingartæknifræðingur eða byggingarverkfræðingur. Í strjálbýli er heimilt að ráða búfræðikandídat út tæknideild búnaðarháskóla í stöðu bygg ingarfulltrúa. Hliðstæð ákvæði eru ekki í þessari grein því gengið er út frá því, sbr. 7. gr. laganna, að ráðherra setji, að fenginni tillögu Skipulagsstofnunar og umsögn Félags bygg ingarfulltrúa, reglugerð um menntun, réttindi og skyldur byggingarfulltrúa og að enginn megi starfa sem slíkur nema hann hafi til þess leyfi ráðherra. Byggingarfulltrúi þarf að uppfylla skilyrði 51. og 52. gr. Samkvæmt þessu verða kröfur um menntun og hæfni byggingarfulltrúa settar í reglugerð og er því óþarfi að tíunda kröfurnar beint í lögun um. Þótt vitanlega verði settar kröfur um sérmenntun á tæknisviði frá háskóla eða tækni skóla ásamt kröfum um starfsreynslu í skipulags- og byggingarmálum. Í reglugerð verð ur að sjálfsögðu tekið tillit til þess ef veita þarf undanþágur þar sem ekki fæst réttinda maður í starfið tímabundið. Í greininni er störfum byggingarfulltrúa lýst með ítarlegri hætti en í 22. gr. gildandi byggingarlaga.
    

Um 43. gr.


    Greinin er í aðalatriðum samhljóða 25., 26. og 27. gr. gildandi laga. Lagt er til að sú regla verði lögfest til að uppdrættir, samþykktir og áritaðir af byggingarfulltrúa, skuli ætíð liggja fyrir á byggingarstað og vera eftirlitsmönnum aðgengilegir.
    

Um 44. gr.


    Greinin er nýmæli og er liður í hertu byggingareftirliti. Er byggingarfulltrúa veitt heimild í sérstökum tilvikum til að krefjast prófreikninga frá sérstökum prófhönnuðum sem skv. 53. gr. þurfa viðurkenningu ráðherra. Gildir þetta t.d. um styrkleika bygginga gagnvart jarðskjálftum.
    Þá er í greininni heimild til að krefja framleiðendur og byggingarefnisaðila um vott orð frá faggiltri prófunarstofu á byggingarsviði um að söluvara þeirra standist gæðakröf ur byggingarreglugerðar. Krefjast má sérstakra eftirlitsmanna með framkvæmd um meiri háttar mannvirkjagerð og prófunar mannvirkis eftir að það hefur verið reist.
    Mjög mikilvægt er að lögfesta strangar kröfur til hönnunar og efnisvals en talsvert skortir á um slíkt í lögum á þessu sviði.
    

Um 46. gr.


    Þessi grein er í aðalatriðum samhljóða 4., 5., 7., 8. mgr. 9. gr. gildandi byggingar laga. Ákvæði um yfirlýsingu um ábyrgð á framkvæmdum er fært í 47. gr. frumvarpsins. Byggingarleyfi veitir ekki leyfi til framkvæmda jafnvel þótt hafi verið staðfest í sveit arstjórn þar sem framkvæmdaleyfi þarf einnig að koma til, sbr. 47. gr.
    

Um 47. gr.


    Þessi grein sem fjallar um svonefnt framkvæmdaleyfi er nýmæli. Byggingarleyfi, sem veitt er út á aðaluppdrætti, veitir ekki heimild til framkvæmda, heldur þarf einnig að koma til sérstakt framkvæmdaleyfi, en það tryggir að fullnægjandi burðarþols, kerfis- og deiliuppdrættir hafi verið gerðir og að byggingarstjóri og iðnmeistari hafi verið ráðnir til verksins og þeir hafi undirritað yfirlýsingu um ábyrgð sína á leyfðum framkvæmdum. Í undantekningatilvikum er þó heimilt að veita framkvæmdaleyfi til einstakra þátta bygg ingarframkvæmda eins og t.d. að grafa grunn, þótt mannvirki hafi ekki verið hannað í smáatriðum, enda kann það að vera nauðsynlegt til að afla upplýsinga vegna hönnunar mannvirkisins.
    Síðasta málsgrein 47. gr. er samhljóðandi 10. gr. gildandi byggingarlaga.
    

Um 48. gr.


    Greinin fjallar um hvenær byggingarleyfi falla úr gildi og er hún að hluta til sam hljóða 15. gr. byggingarlaga. Þær breytingar eru hins vegar lagðar til að byggingarleyfi falli úr gildi ef framkvæmdaleyfi hefur ekki verið gefið út innan 12 mánaða frá sam þykkt sveitarstjórnar og sömuleiðis fellur framkvæmdaleyfi úr gildi hafi framkvæmdir ekki verið hafnar innan tólf mánaða frá útgáfu þess. Þess eru mörg dæmi að byggingar leyfi hafi gilt í mörg ár án þess að framkvæmdir hafi verið hafnar. Nauðsynlegt er að ýta á eftir framkvæmdum, að öðrum kosti falli leyfi úr gildi.
    

Um 49. gr.


    Greinin ásamt fjórum næstu greinum er nýmæli og kemur í stað 12. gr. byggingar laga, sem er um margt óljós, um uppdrætti og löggildingu hönnuða. Í gildandi lögum eru nefndir aðaluppdrættir og séruppdrættir án þess að fram komi við hvað sé átt. Þá er í sömu grein tekið fram að rétt til að gera aðaluppdrætti og séruppdrætti að húsum og öðr um mannvirkjum geta hlotið arkitektar, byggingarfræðingar, byggingartæknifræðingar og verkfræðngar, hver á sínu sviði, án þess að viðkomandi svið séu skilgreind.
    Í greininni eru hönnunargögn skilgreind sem uppdrættir og fylgiskjöl. Uppdrættir eru greindir í aðaluppdrætti og séruppdrætti. Séruppdrættir eru síðan greindir í byggingar uppdrætti, uppdrætti að skipulagi lóða og að girðingum, uppdrætti að innra skipulagi bygginga, burðarþolsuppdrætti, kerfisuppdrætti og deiliuppdrætti.
    Gert er ráð fyrir því að í byggingarreglugerð verði sett ákvæði þar sem kveðið verði nánar á um kröfur varðandi hönnunargögn, svo sem vegna mismunandi bygginga.
    

Um 50. gr.


    Þessi grein er í samræmi við 4. og 5. mgr. 12. gr. byggingarlaga. Í 2. mgr. er hins veg ar það nýmæli lagt til að uppdráttur skuli áritaður af löggildum hönnuði, svokölluðum samræmingarhönnuði sem hefur það hlutverk að annast samræmingu þeirra uppdrátta sem mannvirki verði byggt eftir. Um þetta eru ákvæði í byggingarreglugerð en ekki í lögum. Í 3. mgr. er það nýmæli lagt til að hönnuðir, sem leggja uppdrætti fyrir byggingarnefnd, skuli hafa fullnægjandi ábyrgðartryggingu eins og mælt er fyrir um í gildandi bygging arreglugerð. Rétt er að benda á að sambærileg ákvæði hafa á síðari árum verið lögfest í nýrri löggjöf, svo sem um fasteignasala, verðbréfasala og bílasala en markmiðið er að viðskiptavinir geti sótt skaðabætur til sjálfstæðs starfandi aðila sem valda tjóni með mis tökum eða vanrækslu í starfi.
    

Um 51. gr.


    Greinin er í samræmi við 1. mgr. 12. gr. byggingarlaga en breyting er gerð á orða lagi. Í stað „gera uppdrátt“ kemur „leggja fram uppdrátt“.
    Skilgreint er almennt hvaða skilyrði hönnuðir þurfa að fullnægja áður en þeir geta öðl ast rétt til löggildingar. Hönnuðir þurfa að hafa hlotið heimild ráðherra til starfsheitis, sér hæft sig á viðkomandi sviði og öðlast starfsreynslu hjá löggiltum aðila. Meginreglan er sú að umsækjendur hafi þriggja ára starfsreynslu, þar af minnst eitt ár hér á landi. Í vott orði um starfsreynslu skal gera grein fyrir þeim verkefnum sem umsækjandi hefur unn ið að á starfsreynslutímanum. Ráðherra getur sett sem skilyrði fyrir leyfisveitingu að um sækjandi hafi staðist próf í íslenskri skipulags- og byggingarlöggjöf ásamt tilheyrandi reglugerðum og er gert ráð fyrir því að Skipulagsstofnun standi fyrir slíkum prófum.
    

Um 52. gr.


    Greinin er nýmæli en í henni er skilgreint nánar hverjir geta hlotið löggildingu sem hönnuðir til að gera aðal- og byggingaruppdrætti, uppdrætti á skipulagi lóða og tilheyr andi deiliuppdrætti. Slíka löggildingu geta arkitektar einungis hlotið. Gert er ráð fyrir að verkfræðingar og tæknifræðingar með viðkomandi sérmenntun geti fengið löggildingu til að hanna og gera séruppdrætti af burðarvirkjum, boðveitum, rafkerfum, raflögnum í mannvirkjum og vatnshita- og frárennsliskerfum, loftræstikerfum og lýsingarkerfum.
    Byggingarverkfræðingar, byggingartæknifræðingar og byggingarfræðingar geta hlot ið löggildingu til að gera aðal- og byggingaruppdrætti og tilheyrandi deiliuppdrætti, enda hafi þeir a.m.k. fimm ára starfsreynslu hjá löggildum aðila á því sviði.
    Byggingarfræðingar, innanhússhönnuðir og landslagshönnuðir geta fengið löggild ingu sem hönnuðir séruppdrátta, hver á sínu sviði. Innanhússhönnuðir og landslagshönn uðir eru ekki nefndir í byggingarlögum og hafa því ekki getað hlotið löggildingu. Báð ar þessar starfsstéttir hafa fengið lögverndun á starfsheiti sínu og gilda um þá sömu regl ur og um þær starfsstéttir sem áður eru taldar upp í þessari grein. Þannig er lagt til að innanhússhönnuðir geti fengið löggildingu til að leggja fram deiliuppdrætti að innra skipulag bygginga og að landslagshönnuðir geti fengið löggildingu til að leggja fram deiliuppdrætti að skipulagi lóðar.
    

Um 53. gr.


    Greinin er nýmæli og fjallar um löggildingu prófhönnuða. Slíka löggildingu geta feng ið verkfræðingar með sérmenntun og löggildingu á viðkomandi hönnunarsviði, enda hafi þeir sex ára starfsreynslu á þessu sviði þar af minnst eitt ár í eftirliti með framkvæmd um. Gert er ráð fyrir að ráðherra setji nánari reglur um hæfisskilyrði prófhönnuða, störf þeirra og starfshætti og að viðkomandi gangist undir próf sem Skipulagsstofnun eða Há skóli Íslands mundu standa fyrir. Talið er mikilvægt að prófhönnuðir hljóti löggildingu enda mikið í húfi að rétt sé að hönnun staðið t.d. varðandi styrkleika bygginga. Slíkt fyr irkomulag hefur verið tekið upp í nágrannalöndunum.
    

Um 54. gr.


    Í þessari grein og næstu er fjallað um sama efni og í 19. gr. byggingarlaga. Hertar eru til muna reglur um byggingarstjórn og sett það skilyrði að við gerð hvers mannvirkis skuli vera einn ábyrgur aðili, sem nefnist byggingarstjóri, en um það eru aðeins heim ildarákvæði í gildandi lögum. Tekið er fram hverjir geta orðið byggingarstjórar en frá setningu gildandi byggingarlaga árið 1978 hefur þeim aðilum fjölgað mjög sem uppfylla þær kröfu sem gerðar eru til byggingarstjóra samkvæmt þessu frumvarpi. Ákvæðin um verksvið byggingarstjóra eru samhljóða 17. gr. gildandi laga, en nýmæli er að í bygg ingarreglugerð skuli kveðið á um samning milli byggingarstjóra og eiganda byggingar framkvæmda. Það er og nýmæli að byggingarstjóri skuli hafa ábyrgðartryggingu.
    Ákvæði um ábyrgð byggingarstjóra er að mestu samhljóða 1. mgr. 18. gr. byggingar laga en bætt er við að byggingarstjóri skuli við lok framkvæmda staðfesta að byggt hafi verið í samræmi við samþykkta uppdrætti, lög og reglugerðir. Kveðið er á um hvernig staðið skuli að málum ef byggingarstjóri hættir áður en verki er lokið og skal gera út tekt á þeim verkhluta sem lokið er og samþykki fráfarandi og aðkomandi byggingar stjóra skal liggja fyrir.
    

Um 55. gr.


    Í þessari grein sem er nýmæli er fjallað um ábyrgð iðnmeistara gagnvart eiganda bygg ingarframkvæmda og byggingarfulltrúa og hverjir geta hlotið viðurkenningu byggingar fulltrúa til þess að taka á sig líka ábyrgð. Til þess að fá að starfa sem byggingarmeist ari þarf sérstakt leyfi ráðherra. Iðnmeistarar, sem fengið hafa meistarabréf og hafa lok ið prófi frá meistaraskóla, geta hlotið slíka löggildingu enda hafi þeir starfað sem meist arar í iðn sinni. Leita skal umsagnar Samtaka iðnaðarins áður en leyfi er veitt og kveð ið skal nánar á um menntun, starfsreynslu, réttindi og skyldur iðnmeistara í byggingar reglugerð. Ákvæði er um hvernig staðið skuli að málum ef iðnmeistari hættir áður en verki er lokið, þ.e. með úttekt á þeim verkhlutum sem lokið er og með samþykki fráfar andi og aðkomandi iðnmeistara. Skal það tilkynnt byggingarfulltrúa án tafar.

Um 56. gr.


    Greinin er efnislega samhljóða 28. og 29. gr. gildandi byggingarlaga. Það er þó ný mæli að gjöld þessi megi ekki vera hærri en sem nemur kostnaði við útgáfu leyfa, við út mælingu, eftirlit og vottorð sem byggingarfulltrúi lætur í té enda er hér um að ræða greiðslu fyrir sannanlegum kostnaði sem sveitarfélögin verða fyrir vegna þessara starfa.
    

Um 57. gr.


    Í þessari grein er fjallað um bílastæðagjald og hefur ekki sérstaklega verið kveðið á um það í lögum, en samsvarandi ákvæði hafa verið í skipulagsreglugerð allt frá 1966. Bílastæðagjald tekur mið af því að sveitarstjórn geti ákveðið að innheimta slíkt gjald af hlutaðeigandi lóð ef ekki er unnt að koma fyrir á lóð nýbyggingar þeim fjölda bílastæða sem kröfur eru gerðar um. Gjaldið má nema áætluðum kostnaði við gerð þeirra bíla stæða er á vantar og getur sveitarstjórn sett sérstaka gjaldskrá um bílastæðagjöld í sveit arfélaginu, sem ráðherra staðfestir. Gert er ráð fyrir því að bílastæðagjöld renni í sér stakan sjóð sem skal varið til að afla bílastæða þannig að gagn verði fyrir þá lóð sem um ræðir.
    

Um 58. gr.


    Greinin er efnislega eins og 30. gr. byggingarlaga að öðru leyti en því að bygging arleyfisgjöldum og bílastæðisgjöldum fylgi lögveð í viðkomandi fasteign eða lóð og að innheimta má gjaldfallin gjöld með fjárnámi.

Um VI. kafla.


    Í þessum kafla er fjallað um þvingunarúrræði eftirlitsaðila, ábyrgð aðila og viðurlög við brotum á lögunum og reglugerðum sem settar verða samkvæmt þeim.
    

Um 59. gr.


    Greinin er efnislega samhljóða 31. gr. byggingarlaga að öðru leyti en því að hún nær einnig til atriða er varða skipulagsáætlanir. Þó er gerð sú breyting að þar sem bygging arfulltrúi stöðvar framkvæmdir skuli hann leita staðfestinga byggingarnefndar um stöðv un svo fljótt sem við verður komið.
    Í 2. mgr. er það nýmæli að finna að ráðherra getur hlutast til um að mannvirki sem falla undir IV. kafla laganna og sem reist hafa verið án samþykkks sveitarstjórnar verði fjarlægð á kostnað eiganda ef sveitarstjórn hefur látið hjá líða að framkvæma verkið inn an sex mánuða frá því henni var kunnugt um málið. Áður skal liggja fyrir tillaga Skipu lagsstofnunar um málsmeðferð. Hér er um öryggisákvæði að ræða að til þess gert að ýta á eftir því að sveitarstjórnir sinni þeirri skyldu að láta fjarlægja mannvirki sem reist hafi verið án leyfis. Enn fremur er lagt til það nýmæli í lögum, sbr. 3. mgr., að sé brunaör yggi ábótavant við lokaúttekt mannvirkis skuli byggingarfulltrúi koma í veg fyrir að hús ið verði tekið í notkun þar til úr hefur verið bætt.
    

Um 60. gr.


    Greinin er efnislega samhljóða 32. gr. gildandi byggingarlaga að breyttu breytanda.
    

Um 61. gr.


    Í þessari grein er fjallað um heimildir byggingarnefndar og ráðherra til að veita iðn meistara áminningu og við ítrekað brot getur ráðherra að fenginni ósk byggingarnefnd ar svipt hann viðurkenningu um tiltekinn tíma eða fyrir fullt og allt. Rétt þykir að þetta vald sé í höndum ráðherra enda veitir hann iðnmeistara löggildingu til starfans.
    

Um 62. gr.


    Hér er fjallað um refsiábyrgð hönnuða, byggingarstjóra og iðnmeistara og að slík mál fari að hætti opnberra mála.
    

Um 63. gr.


    Hér er fjallað um aðgerðir yfirvalda til að knýja á um úrbætur með beytingu dag sekta og með því að láta vinna verk á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið.
    

Um 64. gr.


    Í greininni er fjallað um yfirstjórn skipulags- og byggingarmála á varnarsvæðum sem er í höndum utanríkisráðherra í samræmi við ákvæði laga nr. 106/1954, sbr. lög nr. 110/1951, sbr. og lög um Stjórnarráð Íslands, nr. 7371969, og reglugerð forseta Íslands nr. 96/1969 um Stjórnarráð Íslands. Beita skal ákvæðum skipulags- og byggingarlaga og reglugerða settum samkvæmt þeim á varnarsvæðum eftir því sem við getur átt, þar á með al um gjaldheimtu. Utanríkisráðherra skipar skipulags- og byggingarnefnd sem fer með þessi mál á varnarsvæðum og skal nefndin hafa náið samráð við Skipulagsstofnun og for svarsmanna sveitarfélaga sem hlut geta átt að málum. Utanríkisráðherra setur nánari ávæði um framkvæmd þessarar greinar að höfðu samráði við umhverfisráðherra. Þótt þessi grein sé nýmæli í skipulags- og byggingarlögum hefur framkvæmdin verið með þessum hætti í samræmi við þau verkefni sem utanríkisráðherra er falið varðandi yfir stjórn skipulags- og byggingarmála á varnarsvæðum, sbr. áðurnefnd lög.
    

Um 65. gr.


    Greinin þarfnast ekki skýringa.
    

Um ákvæði til bráðabirgða.


     1.     Mjög brýnt er að skipulagsreglugerð og byggingarreglugerð, sbr. 10. og 39. gr., öðlist gildi um leið og lögin. Þetta gerir þær kröfur að umhverfisráðuneytið láti vinna að gerð þessara reglugerða á þeim tíma sem gefst frá samþykkt laganna til gildistöku.
     2.     Brýnt er að öll sveitarfélög hafi gert aðalskipulag innan tiltekins tíma. Reiknað er með að tíu árum frá gildistöku laganna hafi öll sveitarfélög staðfest aðalskipulag. Ráðherra er þó heimilt, að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar, að veita undanþágu frá þessu ákvæði þar sem aðstæður knýja ekki á um gerð aðalskipulags, auk þess sem ráðherra getur að tillögu Skipulagsstofnunar sett sveitarstjórn styttri frest en tíu ár ef aðstæður knýja á um gerð aðalskipulags, t.d. á þéttbýlisstöðum.
     3.     Skylt er að tryggja rétt eldri hönnuða til þess að leggja teikningar fyrir byggingar nefndir og rétt iðnmeistara og byggingarstjóra til að standa fyrir framkvæmdum. Munu þeir halda réttindum sínum við gildistökuna.
     4.     Brýnt er að tryggja að þeir sem gegna starfi byggingarfulltrúa við gildistökuna haldi þeim rétti sínum og eiga þeir kröfu á löggildingu ráðherra að fenginni umsókn, inn an ákveðinna tímamarka sem verða sett í reglugerð.
     5.     Gert er ráð fyrir að ráðherra skipi nefnd sérfróðra manna til þess kanna hvort ástæða sé til þess að lagfæra eða auka við ákvæði laganna um endurnýjun og endurbætur eldri hverfa en þar þarf að móta stefnu til framtíðar. Gert er ráð fyrir að nefndin skili tillögum til ráðherra innan eins árs frá gildistöku laganna.
     6.     Gert er ráð fyrir að lögin sæti endurskoðun innan fimm ára frá gildistöku og að sam hliða skuli lög nr. 63/1993, um mat á umhverfisáhrifum, endurskoðuð og lögin felld saman í ein lög, en sambærilegt ákvæði er að finna í bráðabirgðaákvæðum laga um mat á umhvefisáhrifum, sbr. það sem segir í athugasemdum með lagafrumvarpi þessu hér að framan.




Fylgiskjal.

Umsagnaraðilar um frumvarp til skipulags- og byggingarlaga.


     
    
    Arkitektafélag Íslands     umsögn barst
    Brunamálastofnun     umsögn barst
    Byggðastofnun     umsögn barst
    Byggingarfræðingafélag Íslands     umsögn barst
    Dóms- og kirkjumálaráðuneyti
    Félag byggingarfulltrúa     umsögn barst
    Félag húsgagna- og innanhússarkitekta     umsögn barst
    Félag íslenskra landslagsarkitekta     umsögn barst
    Félag ráðgjafarverkfræðinga     umsögn barst
    Félaga skipulagsfræðinga     umsögn barst
    Félagsmálaráðuneyti
    Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneyti     umsögn barst
    Hið íslenska náttúrufræðifélag     umsögn barst
    Hollustuvernd ríkisins     umsögn barst
    Húsafriðunarnefnd ríkisins     umsögn barst
    Hönnun hf.          umsögn barst
    Iðnaðar- og viðskiparáðuneyti     umsögn barst
    Landbúnaðarráðuneyti
    Landmælingar Íslands
    Landsvirkjun     umsögn barst
    Landvernd     umsögn barst
    Meistara- og verktakasamband byggingarmanna
    Meistarafélag húsasmiða     umsögn barst
    Menntamálaráðuneyti
    Náttúruverndarráð     umsögn barst
    Neytendasamtökin     umsögn barst
    Orkustofnun
    Póst- og símamálastofnun
    Rafiðnaðarsamband Íslands
    Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins     umsögn barst
    Ríkiskaup
    Samband íslenskra hitaveitna     umsögn barst
    Samband íslenskra rafveitna     umsögn barst
    Samband íslenskra sveitarfélaga     umsögn barst
    Samgönguráðuneyti
    Samtök iðnaðarins     umsögn barst
    Sjálfsbjörg landssamband fatlaðra
    Skipulag ríkisins     umsögn barst
    Tæknifræðingafélag Íslands     umsögn barst
    Utanríkisráðuneyti     umsögn barst
    Vegagerðin     umsögn barst
    Verkfræðingafélag Íslands     umsögn barst
    Vinnueftirlit ríkisins     umsögn barst