Ferill 352. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
122. löggjafarþing 1997–98.
Þskj. 496 – 352. mál.
Frumvarp til laga
um breytingu á lögum um félagslega aðstoð, nr. 118/1993, með síðari breytingum.
Flm.: Ásta R. Jóhannesdóttir, Margrét Frímannsdóttir,
Guðný Guðbjörnsdóttir, Jóhanna Sigurðardóttir.
1. gr.
1. mgr. 9. gr. laganna orðast svo:
Heimilt er að greiða einhleypingi, sem nýtur óskertrar tekjutryggingar samkvæmt lögum um almannatryggingar og er einn um heimilisrekstur án þess að njóta fjárhagslegs hagræðis af sambýli eða samlögum við aðra um húsnæðisaðstöðu eða fæðiskostnað, að auki heimilis
2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Greinargerð.
Með frumvarpi þessu er lagt til að tveimur nýjum málsliðum, 2. og 3. málsl., verði bætt við 1. mgr. 9. gr. Þannig er kveðið á um að greiða skuli einhleypingi, sem nýtur óskertrar tekjutryggingar og er einn um heimilisrekstur, heimilisuppbót þrátt fyrir að um aðra heimilismenn sé að ræða, enda séu þeir undir 20 ára aldri. Þá verði einnig heimilt að greiða lífeyrisþega heimilisuppbót ef sýnt þykir að hann hafi ekki fjárhagslegt hagræði af sambýli við aðra heimilismenn.
Í framkvæmd er núgildandi ákvæði túlkað á þann veg að sá einn eigi rétt á heimilisuppbót sem býr einn í íbúð. Öllum sem eru ásamt öðrum í heimili er synjað um heimilisuppbót þó svo að þeir hafi ekki fjárhagslegt hagræði af sambýlinu.
Nefna má sem dæmi einstæða móður sem verður öryrki. Hún fær ekki heimilisuppbót þar sem hún býr með barni sínu. Öryrki sem eignast barn missir við það heimilisuppbótina og sérstöku heimilisuppbótina og lækkar örorkulífeyrir hans um 19.049 kr. á mánuði þó svo að nú þurfi að framfæra tvo á örorkubótunum. Með barninu fæst 11.737 kr. barnalífeyrir sem er framfærsla barnsins en ekki er hægt að líta á barnalífeyrinn sem fjárhagslegt hagræði af sambýli við barnið þar sem hann er beinn framfærslueyrir þess. Heildargreiðslur til heimilis þessa öryrkja lækka því um 7.313 kr. við að barnið fæðist og heimilismönnum fjölgar úr einum í tvo (upphæðir bóta miðast við desember 1997).
Ekkja eða ekkill, ellilífeyrisþegi eða öryrki, sem enn er með barn heimilisfast hjá sér og er t.d. í námi, fær ekki heimilisuppbótina þótt hún eða hann hafi engan framfærslueyri annan en bæturnar frá Tryggingastofnun.
Ákvæði fyrri málsliðarins sem bætt er við gerir mögulegt að einhleypir lífeyrisþegar með barn eða börn á framfæri geti fengið heimilisuppbótina. Miðað er við tuttugu ára aldur barna sem er í samræmi við annað í lögunum. Þá hættir barn t.d. að fá greiddan menntunar
Ekki er sanngjarnt að líta á meðlagsgreiðslur, barnalífeyri og mæðralaun sem fjárhagslegt hagræði fólks af sambýli við börn sín eins og nú er gert við framkvæmd laganna. Það má einnig minna á að reglur um mæðralaun hafa verið þrengdar þannig að ekki fást greidd mæðralaun með einu barni. Þannig er tekjuskerðing öryrkja sem eignast barn án þess að vera með börn undir 20 ára fyrir á heimilinu, eða aðra heimilismenn, meiri nú en var fyrir 1993.
Hlunnindi lífeyrisþega, svo sem niðurfelling afnotagjalds Ríkisútvarpsins og fastagjalds af síma, hafa verið afnumin (1997) og bætt upp með hækkun heimilisuppbótar. Sú breyting gerir tekjuskerðingu lífeyrisþega einnig meiri.
Verði frumvarpið samþykkt ætti einhleypur lífeyrisþegi í sambýli við börn sín undir 20 ára aldri að geta notið heimilisuppbótar, uppfylli hann önnur skilyrði sem sett eru í lögunum. Það var áreiðanlega ekki tilgangurinn með lagasetningunni í upphafi að einstæðir foreldrar bæru hér skarðan hlut frá borði.
Ákvæði síðari málsliðarins sem bætt er við opnar fyrir þann möguleika að greiða tekju
Fyrsti flutningsmaður þessa frumvarps hefur flutt sambærilegt frumvarp tvisvar áður, á 115. og 121. þingi. Var það sent út til umsagnar og voru umsagnaraðilar á einu máli um að um mikið réttlætismál væri að ræða og hvöttu til þess að það yrði gert að lögum sem fyrst.
