Ferill 376. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.

---

122. löggjafarþing 1997–98.
Þskj. 649 – 376. mál.

Tillaga til þingsályktunar

um framkvæmdaáætlun til fjögurra ára um aðgerðir til að ná fram jafnrétti kynjanna.

(Lögð fyrir Alþingi á 122. löggjafarþingi 1997–98.)

    Alþingi ályktar skv. 17. gr. laga nr. 28/1991, um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla, að samþykkja eftirfarandi framkvæmdaáætlun ríkisstjórnarinnar, fyrir tímabilið frá upphafi árs 1998 til loka árs 2001, um aðgerðir til að ná fram jafnrétti kynjanna.

FRAMKVÆMDAÁÆTLUN
I. INNGANGUR

Markmið ríkisstjórnarinnar í jafnréttismálum.

    Leiðarljós framkvæmdaáætlunarinnar er að sjónarmið jafnréttis verði fléttað inn í alla þætti stefnumótunar, ákvarðana og aðgerða á vegum ríkisins.
    Það er stefna ríkisstjórnarinnar að konur og karlar skuli njóta jafnra tækifæra og hafa sömu möguleika til áhrifa í samfélaginu. Á þeirri hugsun byggist mannréttindakafli stjórnarskrár innar og lög nr. 28/1991, um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla. Með þeirri breytingu, sem gerð var á stjórnarskrá íslenska lýðveldisins árið 1995, var þetta viðhorf enn styrkt. Þá var lögfest ákvæði um að allir skuli vera jafnir fyrir lögunum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti. Sérstaklega er tekið fram að konur og karlar skuli njóta jafns réttar í hvívetna.
    Formlegt eða lagalegt jafnrétti kynjanna nægir ekki ef það skilar sér ekki til raunverulegs jafnréttis í lífi og starfi beggja kynja. Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar segir að eitt af meginmarkmiðum hennar sé: „Að vinna gegn launamisrétti af völdum kynferðis. Stuðlað verði að jöfnum möguleikum kvenna og karla til að njóta eigin atorku og þroska hæfileika sína.“
    Í framkvæmdaáætlun ríkisstjórnarinnar tímabilið 1998 til loka árs 2001 um aðgerðir til að koma á jafnrétti kvenna og karla er lögð áhersla á að jafnrétti kynjanna er mannréttindamál. Íslenskum stjórnvöldum ber, á grundvelli laga, sem og vegna alþjóðlegra sáttmála sem þau hafa staðfest, að sýna fordæmi og eiga frumkvæði að aðgerðum til að auka jafnrétti kynjanna. Jafn réttur og jöfn staða kynjanna verða þó ekki tryggð með stjórnvaldsaðgerðum einum sam an. Nauðsynlegt er að margir leggist hér á eitt, félagasamtök, fjölmiðlar, vinnuveitendur sem verkalýðsfélög.
    Framkvæmdaáætlunin er þannig úr garði gerð að sérhver ráðherra hefur sett sér að unnið verði að tilteknum verkefnum á málasviði síns ráðuneytis. Þá hefur ríkisstjórnin ákveðið að vinna í sameiningu að nokkrum verkefnum.

Prentað upp.

Samvinna karla og kvenna er nauðsynleg forsenda árangurs.

    Ríkisstjórnin leggur áherslu á að jafnréttismál varða bæði konur og karla og að samvinna beggja kynja er nauðsynleg forsenda þess að árangur náist. Til skamms tíma heyrði það til undantekninga að karlar létu sig varða jafnréttismál. Jafnréttismál voru talin málefni kvenna og alfarið á þeirra ábyrgð. Reynslan hefur sýnt að jafnréttismál varða bæði konur og karla og jafnframt að samvinna beggja er forsenda þess að árangur náist. Jafnframt er ljóst að gömul og hefðbundin viðhorf er varða verkaskiptingu kvenna og karla, sérstaklega hvað varðar ábyrgð og virka þátttöku á heimilum og í umönnun barna, geta staðið í vegi raunverulegs jafnréttis.

Öll stefnumótun taki mið af jafnrétti kynja.

    Ríkisstjórnin mun vinna að því að jafnréttissjónarmið verði samþætt allri opinberri stefnu mótun og ákvarðanatöku. Samþætting krefst þess að jafnrétti kynjanna sé meðvitað haft í huga við alla áætlanagerð. Allir sem koma að stefnumótun og ákvarðanatöku þurfa því að hafa þekkingu á jafnréttismálum.

II. VERKEFNI RÍKISSTJÓRNARINNAR

1.     Öll tölfræði kyngreind.
    Ráðuneytum og ríkisstofnunum verður sent umburðarbréf þar sem kynnt verður sú ákvörð un ríkisstjórnarinnar að í öllum tölfræðilegum samantektum og skýrslum verði upplýsingar greindar eftir kyni. Hagstofa Íslands mun vinna með stofnunum ríkisins að framkvæmd þessa verkefnis. Skrifstofa jafnréttismála mun kanna framgang þess þegar liðin eru tvö ár frá gildis töku áætlunarinnar.

2.     Kannað verður hvort opinber stefnumótun taki mið af jafnrétti kynja.
    Ríkisstjórnin mun skipa nefnd sem verður falið að kanna hvort og með hvaða hætti opinber stefnumótun taki mið af jafnrétti kynjanna. Nefndin mun í upphafi verks leggja fyrir ríkis stjórn starfsramma og gera þar tillögur að þeim málaflokkum sem sérstaklega verða skoðaðir. Nefndin mun taka til starfa eigi síðar en 1. maí 1998 og verður starf hennar metið og endur skoðað ef þörf þykir að ári liðnu.

3.     Jafnrétti hjá ríkisstofnunum.
    Í árangursstjórnunarsamningum milli ráðuneyta og stofnana verði sérstaklega vikið að 6. gr. laga um réttindi og skyldur ríkisstarfsmanna sem m.a. tekur til jafnréttismála. Þá verði í erindisbréfum forstöðumanna stofnana sérstaklega minnt á að stuðlað skuli að jafnrétti kynj anna í starfsemi stofnunarinnar.

4.     Konur og efnahagsmál — konur og efnahagsleg völd.
    Skipuð verður nefnd sem mun leggja fyrir ríkisstjórn tillögu að rannsóknarverkefni um efnahagsleg völd kvenna og karla og hvar þau liggja í íslensku samfélagi.

III. VERKEFNI EINSTAKRA RÁDUNEYTA

1.     Forsætisráðuneyti.
    Forsætisráðuneytið ber ábyrgð á framkvæmd verkefna ríkisstjórnarinnar, sbr. kaflann hér að framan, en auk þeirra mun ráðuneytið sinna tveimur sértækum verkefnum.

1.1.     Endurskoðun á kjördæmaskipan og kosningareglum.
    Nefnd forsætisráðherra um endurskoðun kjördæmaskipunar og kosningalaga mun í skýrslu sinni leggja fram sérstaka úttekt á áhrifum mismunandi kosningakerfa á möguleika kvenna og karla til að hljóta kosningu til Alþingis og sveitarstjórna. Í þessu skyni mun nefndin afla upplýsinga erlendis frá um rannsóknir og skýrslur á þessu sviði en gerist þess þörf verður unnin sérstök athugun fyrir ráðuneytið.

1.2.     Þróun upplýsingasamfélagsins.
    Ríkisstjórnin hefur þegar samþykkt stefnumótun um málefni upplýsingasamfélagsins og skipað verkefnisstjórn með fulltrúum fimm ráðuneyta. Forsætisráðuneytið mun fela verkefn isstjórninni að kanna hvernig aðrar þjóðir og alþjóðasamtök fylgjast með og reyna að hafa áhrif á þróun upplýsingasamfélagsins með tilliti til mismunandi stöðu kvenna og karla. Jafn framt verði staða þessara mála hér á landi könnuð. Gagnasöfnun verði lokið fyrir árið 2000 og á grundvelli hennar verða teknar ákvarðanir um hugsanlegar aðgerðir.

2.     Dóms- og kirkjumálaráðuneyti.
2.1.     Hvatning til kvenna sem og karla að sækja um störf.
    Ráðuneytið hefur sett sér að fylgja þeirri stefnu að orða starfsauglýsingar þannig að fram komi hvatning um að konur jafnt sem karlar sæki um viðkomandi störf.

2.2.     Hlutur kvenna í nefndum og ráðum á vegum ráðuneytisins.
    Stefnt verður að því að auka enn hlut kvenna í nefndum og ráðum á vegum ráðuneytisins og óskað eftir að tilnefningum verði hagað svo að því markmiði verði náð.

2.3.     Fjölgun kvenna meðal lögreglu og meðal fangavarða.
    Markvisst verður stefnt að því að ráða fleiri konur í störf lögreglumanna og fangavarða. Í því skyni verða konur hvattar til að sækja um störf sem auglýst eru, sbr. 5. gr. og 3. mgr. 7. gr. jafnréttislaga.

2.4.     Staða kvenna innan lögreglunnar.
    Lögreglan er fjölmennust þeirra starfsstétta sem heyra undir ráðuneyti dómsmála. Með nýrri skipan á vali nemenda í lögregluskólanum hefur konum þegar fjölgað í hópi nemenda og mun það að öllum líkindum verða til þess að auka hlut kvenna í lögreglunni þegar fram í sækir. Jafnframt því að stuðla að fjölgun kvenna innan lögreglunnar mun dómsmálaráðuneyt ið huga sérstaklega að stöðu þeirra kvenna sem starfa í lögreglunni.

2.5.     Meðferð heimilisofbeldismála.
    Nefnd, sem dómsmálaráðherra skipaði til að kanna orsakir, umfang og afleiðingar heimil isofbeldis, svo og annars ofbeldis gegn konum og börnum, skilaði nýverið skýrslu um niður stöður sínar. Í ljósi niðurstaðna nefndarinnar hefur dómsmálaráðherra skipað þrjár nefndir til að huga að meðferð þessara mála.
    Fyrstu nefndinni er ætlað að huga að nauðsynlegum breytingum á löggjöf til að sporna við heimilisofbeldi, huga að því með hvaða hætti unnt sé að efla starf félagasamtaka sem sinna forvarnarmálum og hjálparúrræðum á þessu sviði og gera tillögur um forvarnaraðgerðir og hjálparúrræði fyrir brotaþola og gerendur.
    Hinum nefndunum tveimur er falið að huga að meðferð þeirra mála sem hér um ræðir ann ars vegar á rannsóknarstigi, en hins vegar í dómskerfinu, og leggja fyrir dómsmálaráðherra tillögur um nauðsynlegar úrbætur í því efni, þar á meðal um breytingar á refsi- og réttarfarslöggjöf, ef því er að skipta.

2.6.     Staða þolenda afbrota.
    Nefnd, sem dómsmálaráðherra skipaði til að athuga hvort taka ætti upp það fyrirkomulag að ríkissjóður ábyrgðist greiðslur dæmdra bóta vegna kynferðisbrota eða annarra grófra of beldisbrota, samdi frumvarp sem varð að lögum um greiðslu ríkissjóðs á bótum til þolenda afbrota. Nefndinni var einnig falið að athuga hvort setja ætti í lög reglur um nálgunarbann og hvort fórnarlömb gætu átt betri aðgang að rannsóknarferlinu. Meðal þeirra úrræða sem nefnd in hefur fjallað um er réttur brotaþola til lögmannsaðstoðar, þeim að kostnaðarlausu. Nefndin vinnur nú að tillögum um breytingar á refsi- og réttarfarslöggjöf er miða að bættri stöðu brotaþola að þessu leyti.

2.7.     Staða kvenna innan þjóðkirkjunnar.
    Dóms- og kirkjumálaráðherra mun beina þeim tilmælum til biskupsstofu að sérstaklega verði hugað að stöðu kvenna innan þjóðkirkjunnar. Stefnt verði að því að aukin verði þátttaka kvenna í ráðum og nefndum á vegum þjóðkirkjunnar og að jafnað verði hlutfall karla og kvenna í trúnaðarstörfum innan hennar.
    Í því skyni verði tekið mið af niðurstöðum nefndar sem biskup hefur skipað til að skoða jafnréttismál í þjóðkirkjunni. Nefndinni er í fyrsta lagi ætlað að gera sér grein fyrir stöðu mála hvað varðar jafnrétti kynja í kirkjunni, í öðru lagi að kynna sér stöðu þessara eða svipaðra mála meðal nágrannakirkna á Norðurlöndum og í Alkirkjuráðinu og Lúterska heimssamband inu og kynna stefnu þessara fjölþjóðasamtaka sem íslenska kirkjan tilheyrir og í þriðja lagi að gera tillögur um úrbætur sjái nefndin möguleika á því að koma slíku fram.

2.8.     Forsjár- og umgengnismál.
    Dómsmálaráðherra hefur skipað nefnd til að kanna stöðu forsjár- og umgengnismála. Nefndinni hefur m.a. verið falið að kanna reynslu þá er fengist hefur af sameiginlegri forsjá hér á landi og annars staðar á Norðurlöndum, hvaða úrræði eru líkleg til að draga úr fjölda brota vegna umgengnisréttar og -skyldu, hvaða upplýsingar og fræðsla standa foreldrum til boða í tengslum við skilnaðar-, forsjár- og umgengnismál, hvernig auka megi þá fræðslu ef þess er talin þörf og hverjar eru raunverulega samvistir barna við það foreldri sem þau búa ekki hjá.

2.9.     Jafnrétti — mannréttindi.
    Á vegum dómsmálaráðuneytis verði skipulögð námskeið fyrir opinbera embættismenn um mannréttindamál, m.a. um mannréttindi kvenna sérstaklega.

3.     Félagsmálaráðuneyti.
3.1.     Jafnréttisumsögn.
    Félagsmálaráðherra mun á gildistíma framkvæmdaáætlunarinnar sjá til þess að komið verði á reglubundnu mati á stjórnarfrumvörpum með tilliti til jafnréttis kynjanna. Jafnréttis umsögn verði gerð og látin fylgja stjórnarfrumvörpum við framlagningu þeirra á Alþingi.

3.2.     Fræðsla um jafnréttismál.
    Skipulögð verða námskeið fyrir yfirmenn ráðuneyta og ríkisstofnana og aðra stjórnendur um markmið og leiðir í jafnréttisstarfinu, þeirra hlutverk ásamt kynningu á framkvæmda áætluninni. Námskeiðin verði haldin á fyrri hluta ársins 1998. Námskeiðin verði haldin með svipuðum hætti og nýafstaðin námskeið um stjórnsýslu- og upplýsingalög.

3.3.     Aukin virkni kvenna í stjórnmálum.
    Skipuð verður nefnd sem falið verður að kanna hvernig megi auka virkni kvenna og þátt töku þeirra í almennu stjórnmálastarfi.

3.4.     Tilraunaverkefni um starfsmat.
    Félagsmálaráðuneytið hefur í samvinnu við starfshóp um starfsmat unnið að tilraunaverk efni um starfsmat. Tilgangurinn er að nota kynhlutlaust starfsmatskerfi til að raða störfum innbyrðis á hverjum vinnustað með það að markmiði að skoða hvort mat á störfum mismuni eftir kynferði. Niðurstaðna úr tilraunaverkefninu er að vænta vorið 1998. Félagsmálaráðu neytið mun standa að kynningu á niðurstöðum verkefnisins og kynna sérstaklega þá starfs matsaðferð sem þar hefur verið þróuð, m.a. með útgáfu kynningarbæklings.

3.5.     Fræðsla til trúnaðarmanna.
    Gefin verður út handbók fyrir trúnaðarmenn á vinnustöðum og henni fylgt eftir með fræðslu. Í handbókinni verða í aðgengilegu formi allar þær upplýsingar er varða þætti sem geta haft áhrif á mismunandi stöðu kvenna og karla á vinnustaðnum. Sérstök áhersla verður lögð á að upplýsa og fræða um þau atriði eða þær aðstæður sem geta haft áhrif á laun og launa myndun og hvaða leiðir starfsmönnum, trúnaðarmönnum og stéttarfélögum eru færar til að hafa áhrif þar á.

3.6.     Konur í hlutastörfum.
    Á gildistíma áætlunarinnar verður unnin könnun á vægi hlutastarfa og starfa sem unnin eru án fastráðningar eða eru unnin utan hefðbundinna vinnustaða hjá konum annars vegar og hins vegar hjá körlum. Upplýsingarnar verða flokkaðar eftir atvinnugreinum og starfsgreinum. Athugað verður hvort framkvæmd könnunarinnar geti verið samvinnuverkefni Vinnumála stofnunar og Hagstofu Íslands.

3.7.     Skipting fjár úr sjóðum vegna atvinnuuppbyggingar á landsbyggðinni.
    Félagsmálaráðuneytið, í samvinnu við forsætisráðuneyti (Byggðastofnun), fjármálaráðu neyti og viðskipta- og iðnaðarráðuneyti, mun kanna hvernig styrkir til einstaklinga úr opin berum sjóðum sem eru eyrnamerktir atvinnuuppbyggingu á landsbyggðinni hafa skipst á milli kvenna og karla.

3.8.     Lánatryggingasjóður kvenna.
    Sjóðurinn er verkefni sem er í gangi og er samvinnuverkefni félagsmálaráðuneytis, iðnað ar- og viðskiptaráðuneytis og Reykjavíkurborgar. Markmið sjóðsins og áherslur hans ásamt því hvernig hann hefur nýst konum verði könnuð reglulega.

3.9.     Konur og atvinnuleysi.
    Á árunum 1998 og 1999 verður unnin skýrsla, byggð á þeim upplýsingum sem til eru eða sem niðurstaða könnunar ef upplýsingar skortir, um aðstæður „atvinnulausra kvenna“. Í kjöl far þessa verða lagðar fram tillögur að aðgerðum eða átaki til að bæta aðstæður þeirra og möguleika til að fá vinnu. Verkefnislýsing verður unnin í samvinnu við Vinnumálastofnun.

3.10.     Konur og atvinnuleit.
    Samkvæmt nýsamþykktum lögum um vinnumiðlun er áhersla lögð á virka vinnumiðlun, m.a. með ákvæðum um vinnuleitaráætlanir. Vinnumálastofnun verður falið að þróa aðferðir sem sérstaklega henta atvinnulausum konum við að fá vinnu. Kanna skal hvort ástæða sé til að koma á fót sérstökum stuðningsúrræðum við konur sem hafa fengið vinnu eftir langvarandi atvinnuleysi.

3.11.     Ný stétt vinnukvenna (aðfluttar konur).
    Félagsmálaráðuneytið í samvinnu við Starfsmannafélagið Sókn mun kanna aðstöðu, rétt indi og skyldur aðfluttra kvenna sem koma hingað til lands til að vinna inni á einkaheimilum. Niðurstöður könnunarinnar verða nýttar til að gera tillögur til úrbóta þar sem er talin þörf.

3.12.     Tengsl atvinnulífs og fjölskyldulífs.
    Unnin verður rannsókn á viðhorfum og væntingum karla og kvenna til atvinnulífsins og samspils þess við fjölskyldulífið. Sérstaklega verður hugað að möguleikum og takmörkunum hvors kyns til að sameina þessa þætti. Sérstakur hluti rannsóknarinnar mun beinast að at vinnurekendum og viðhorfum þeirra, þar með talið hvort mismikið tillit sé tekið til þarfa karla og kvenna til að sinna fjölskyldum sínum.

3.13.     Starfsmenntun í atvinnulífinu.
    Félagsmálaráðuneyti mun beita sér fyrir því að þeim aðilum er fara með starfsmenntunar mál í hefðbundnum umönnunarstörfum kvenna verði gert kleift að kanna sérstaklega hvaða áhrif breyttar og strangari kröfur til menntunar og til framhaldsmenntunar geta haft á mögu leika kvenna á starfstengdri menntun á þessum sviðum.

3.14.     Konur sem flóttamenn.
    Kannað verður hvort við mat á skilgreiningum á rétti flóttamanna til að sækja um dvalar leyfi hér á landi sé nægjanlega tryggt að ofsóknir og ofbeldi, sem konur sæta vegna kynferðis síns og beitt er markvisst til að neyða fólk af tilteknu þjóðerni, menningu eða trúarbrögðum til að flýja heimili sín, sé metið sem fullgild forsenda leyfisveitingar.

3.15.     Aðgerðir gegn kynferðislegri áreitni.
    Félagsmálaráðuneytið mun beita sér fyrir því að unnin verði áætlun eða lagt verði fram frumvarp til laga sem hafi það að markmiði að útrýma kynferðislegri áreitni á vinnustöðum og í skólum.

3.16.     Jafnréttisráðgjafi.
    Þegar tilraunaverkefninu um starf jafnréttisráðgjafa lýkur verður unnið mat á árangri verk efnisins og í framhaldi af því lagðar fram tillögur um framhald.

3.17.     Könnun á meðferðarúrræðum fyrir fíkniefnaneytendur.
    Skrifstofu jafnréttismála verður falið að kanna hvort meðferðarúrræði fyrir fíkniefnaneyt endur, sem eru kostuð af opinberu fé, henti jafnt konum sem körlum.

3.18. Könnun á skilyrðum fjölskyldna.
    Félagsmálaráðuneytið mun standa fyrir könnun á áhrifum aðgerða opinberra aðila til styrktar fjölskyldunni. Sérstaklega verði skoðað hvort og þá hvernig skilyrði fjölskyldunnar í samfélaginu hafi batnað vegna slíkra aðgerða.

3.19.     Meðferð fyrir karla sem beita konur ofbeldi.
    Félagsmálaráðuneytið mun í samvinnu við heilbrigðisráðuneytið og karlanefnd jafnréttis ráðs beita sér fyrir því að boðið verði upp á meðferð fyrir karla sem beita konur ofbeldi.

3.20.     Nefndir og ráð.
    Þegar skipað er í ráð og nefndir á vegum félagsmálaráðuneytisins mun áfram verða tekið mið af jafnréttissjónarmiðum og kallað til fólk af báðum kynjum eftir því sem kostur er.

4.     Fjármálaráðuneyti.
4.1.     Feðraorlof.
    Fjármálaráðherra hefur ákveðið að frá og með næstu áramótum njóti feður í fullu starfi hjá ríkinu tveggja vikna fæðingarorlofs. Í byrjun árs 1999 verði reynslan af þessari nýbreytni skoðuð með viðtölum og spurningum til þeirra sem þessa orlofs nutu.

4.2.     Ný starfsmannastefna ríkisins og jafnréttismál.
    Í nýrri starfsmannastefnu ríkisins, sem birtist m.a. í 6. gr. laga um réttindi og skyldur starfs manna ríkisins, nr. 70/1996, er kveðið á um jafnréttismál. Fjármálaráðuneytið hefur lagt áherslu á að boðið verði upp á sveigjanlegri vinnutíma en nú er o.fl. Í nýgerðum kjarasamn ingum og samningum aðlögunarnefnda er vikið að jafnréttismálum sem eins þáttar starfs mannahalds í ríkisstofnunum. Skoðuð verður reynslan af þessu fyrirkomulagi á árinu 1998.

4.3.     Áhrif nýs launakerfis á launamun karla og kvenna.
    Samkvæmt samkomulagi fjármálaráðherra og samtaka opinberra starfsmanna er starfandi kjararannsóknarnefnd opinberra starfsmanna. Eðlilegt sýnist að sú nefnd leggi á ráðin um hvernig kynbundnum upplýsingum um laun og launaþróun verður best aflað og úr þeim unn ið. Fjármálaráðuneytið mun fela nefndinni þetta verkefni á árinu 1998.

4.4.     Reglur um starfslýsingar.
    Í bæklingi fjármálaráðherra um jafnréttismál, febrúar 1996, er hvatning til vinnuveitenda um „að starfslýsingar séu skilmerkilegar og frammistöðumat sé lagt til grundvallar starfs frama“. Einnig segir í 2. mgr. 8. gr. laga nr. 70/1996, um réttindi og skyldur starfsmanna ríkis ins, að veita eigi starfsmanni erindisbréf o.s.frv. Með tilliti til þessa og nýrra kjarasamninga mun fjármálaráðuneytið minna á þetta ákvæði þar sem því verður við komið.

4.5.     Fræðsla til yfirmanna opinberra stofnana.
    Bæklingi fjármálaráðherra um jafnréttismál, febrúar 1996, var dreift til allra forstöðu manna stofnana og þeirra sem með starfsmannamál vinna. Þá voru jafnréttismál einnig tekin til umræðu á fundum með yfirmönnum stofnana í tengslum við kynningu á nýju starfsmanna lögunum. Fjármálaráðuneytið mun skipuleggja fræðslu um jafnréttismál fyrir yfirmenn stofn ana þess í anda þeirra hugmynda sem komu fram í jafnréttisriti ráðuneytisins.

4.6.     Átak til að auka hlut kvenna í nefndum og ráðum á vegum ráðuneytisins.
    Fjöldi kvenna í nefndum á vegum fjármálaráðuneytisins hefur aukist á undanförnum árum í samræmi við stefnu ráðherra þar að lútandi. Áfram verður unnið að fjölgun kvenna í nefnd um og ráðum á vegum ráðuneytisins.

4.7.     Jafnréttisnefnd í fjármálaráðuneytinu.
    Í fjármálaráðuneytinu var starfandi nefnd sem tók launamyndun og jafnréttismál í ráðu neytinu til sérstakrar skoðunar. Skýrsla var gefin út árið 1996 og kynnt opinberlega. Í byrjun árs 1997 var síðan skipuð sérstök jafnréttisnefnd í fjármálaráðuneytinu. Nefndin hefur, í sam ráði við sérfræðinga, unnið að gerð viðhorfskönnunar hjá starfsmönnum ráðuneytisins og stofnana þess (700–800 manns) til jafnréttismála á vinnustöðum. Úrvinnslu verður lokið í janúar 1998.

4.8.     Endurskoðun á eyðublöðum.
    Fjármálaráðuneytið mun sjá til þess að öll eyðublöð frá stofnunum sem heyra undir fjár málaráðuneytið og þar sem einstaklingar þurfa að gefa upplýsingar um tekjur og eignir verði endurskoðuð og metin út frá jafnréttissjónarmiðum.

5. Hagstofa Íslands.
    Hagstofan gegnir mikilvægu hlutverki í samþættingu jafnréttissjónarmiða, ekki hvað síst að því er varðar kyngreindar hagtölur og afmarkaða gagnasöfnun.

5.1.     Öll tölfræði kyngreind.
    Samkvæmt verkefni II.1 verður ráðuneytum og ríkisstofnunum sent umburðarbréf þar sem kynnt verður sú ákvörðun ríkisstjórnarinnar að í öllum tölfræðilegum samantektum og skýrsl um skuli upplýsingar greindar eftir kyni. Hagstofa Íslands mun vinna með stofnunum ríkisins að framkvæmd þessa verkefnis en skrifstofa jafnréttismála kanna framgang þess þegar liðin eru tvö ár frá gildistöku áætlunarinnar.

5.2.     Eignarréttur á fasteignum.
    Hagstofa Íslands mun vinna úttekt á hverjir eiga eða eru skráðir fyrir fasteignum hér á landi.

5.3.     Vinnutími — hluti af reglubundinni upplýsingasöfnun er varðar laun.
    Hagstofa Íslands og fjármálaráðuneytið munu endurskipuleggja alla gagnasöfnun á þeirra vegum sem varðar vinnuframlag og laun fólks þannig að raunverulegur vinnutími komi þar skýrt fram. Þessu verki verður lokið innan tveggja ára. Ríkisstjórnin mun jafnframt beita sér fyrir því við aðila vinnumarkaðarins að sambærileg endurskipulagning fari fram hjá þeim.

5.4.     Tölfræðihandbók um stöðu kvenna og karla.
    Hagstofa Íslands mun áfram gefa reglulega út tölfræðihandbók þar sem fram kemur yfirlit yfir stöðu kvenna og karla. Útgáfan sem er í handhægu og aðgengilegu formi hentar vel al menningi. Upplýsingarnar verða bæði á íslensku og ensku og stefnt að útgáfu þriðja hvert ár.

6.     Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneyti.
6.1.     Reglur um rannsóknir á lyfjum.
    Tryggt skuli að farið sé eftir þeim reglum sem gilda á evrópska efnahagssvæðinu um rann sóknir á lyfjum (GCP) þannig að fullt tillit sé tekið til áhrifa þeirra á konur og karla.

6.2.     Nefnd um framtíðarstefnu í heilbrigðismálum.
    Heilbrigðisráðherra beini því til nefndar um framtíðarstefnu í heilbrigðismálum að í skýrslu hennar komi fram tillögur um framtíðarstefnumótun í heilbrigðismálum sem taki mið af ólíkum þörfum og mismunandi aðstæðum kynjanna.
6.3.     Fæðingarorlof.
    Heilbrigðisráðherra hefur lagt fram á Alþingi frumvarp til laga um fæðingarorlof þar sem báðum foreldrum verður tryggður réttur til fæðingarorlofs. Unnið verði að því að jafna þann mun sem er á rétti vinnandi fólks eftir því hvar það starfar.

6.4.     Meðferð fyrir karla sem beita konur ofbeldi.
    Heilbrigðisráðuneytið lítur á ofbeldi gegn konum sem heilbrigðisvandamál og mun í sam vinnu við félagsmálaráðuneytið beita sér fyrir því að boðið verði upp á slíka meðferð hér á landi.

6.5.     Feðrafræðsla til verðandi feðra.
    Unnið verður að því að koma á sérstakri feðrafræðslu sem hluta af þeim undirbúningi sem verðandi foreldrum er boðið upp á. Jafnframt verður gert átak til að tryggja að starfsfólk heil brigðisstofnana sé meðvitað um mikilvægi þess að feður séu virkir þátttakendur við með göngu, fæðingu og umönnun barna sinna.

6.6.     Endurskoðun á staðaltölum almannatrygginga.
    Staðaltölur almannatrygginga eru sundurgreindar eftir kynjum þar sem það er tæknilega framkvæmanlegt. Unnið verði að því að sundurgreining nái til allra upplýsinga.

6.7.     Úttekt á reglum sem varða mat á vistunarþörf.
    Þær reglur sem stuðst er við þegar verið er að meta vistunarþörf ellilífeyrisþega eða öryrkja verða kannaðar með tilliti til þess hvort þær koma mismunandi út hjá konum og körlum.

6.8.     Útreikningar örorkumatsbóta með tilliti til jafnréttis kvenna og karla.
    Kannað verði hvort hefðbundið mat á störfum kvenna og karla sé lagt til grundvallar við útreikninga á bótum vegna örorku.

6.9.     Sérstök herferð í forvörnum gegn fíkniefna- og tóbaksneyslu.
    Í herferðum sem varða tóbaksvarnir verður unnið eftir þeim sjónarmiðum að forsendur reykinga hjá konum og stúlkum annars vegar og körlum og piltum hins vegar eru mismun andi. Gerð verði tilraun í þá veru að beina áróðri og fræðslu sérstaklega til ungra stúlkna.

6.10.     Áhættuhegðun karla.
    Karlar og drengir eru miklum mun fleiri en konur meðal þeirra sem slasast, svifta sig lífi og misnota vímuefni. Ljóst er að hér er um heilbrigðisvandamál að ræða og mikilvægt er að leita orsaka þess. Því mun ráðuneytið kanna sérstaklega þátt karlmennskuímyndar í þeirri hegðun karla sem orsakar slys, sjálfsvíg og eitranir.

7.     Iðnaðar- og viðskiptaráðuneyti.
7.1. Stuðningur við atvinnurekstur kvenna.
    Í janúar 1997 skipaði iðnaðar- og viðskiptaráðherra nefnd til að kanna hvort þörf sé á sér stökum stuðningi við atvinnurekstur kvenna. Nefndin hefur m.a. látið gera könnun á meðal kvenna í rekstri fyrirtækja hérlendis, svo og viðhorfum þeirra til sértækra stuðningsaðgerða við atvinnurekstur kvenna. Þá er í vinnslu yfirlit yfir helstu stuðningsaðgerðir sem í boði eru hérlendis og erlendis. Mun nefndin skila niðurstöðum og tillögum í byrjun næsta árs.

7.2. Könnun á stöðu kvenna í iðnaði.
    Samdráttur hefur orðið í einstökum atvinnugreinum iðnaðar undanfarin ár, en á sama tíma hafa aðrar eflst til muna. Iðnaðar- og viðskiptaráðuneyti mun kanna hvort þessar breytingar hafi nýst konum sem skyldi eða hvort samdrátturinn hafi frekar átt sér stað í atvinnugreinum þar sem konur eru í meiri hluta. Ef niðurstaða könnunarinnar er veik staða kvenna mun ráðu neytið fara yfir þá þætti og gera grein fyrir þeim.

7.3. Hlutur kvenna í nefndum og ráðum á vegum ráðuneytisins.
    Iðnaðar- og viðskiptaráðuneyti mun sérstaklega taka mið af jafnréttissjónarmiðum við til nefningu í nefndir og ráð með það að markmiði að auka þar hlut kvenna.

7.4. Iðnaðar- og viðskiptaráðuneyti og upplýsingasamfélagið.
    Iðnaðar- og viðskiptaráðherra var falið af ríkisstjórninni 6. október 1995 að skipa nefnd til að vinna að stefnumótun fyrir ríkisstjórnina um íslenska upplýsingasamfélagið næsta ára tug. Nefndin skilaði áliti sínu og níu starfshópa er með henni unnu ári síðar. Eitt af megin markmiðunum er að nýta möguleika upplýsingatækninnar til að vinna gegn óæskilegum félagslegum áhrifum, svo sem auknu misrétti, og sjá til þess að jafnrétti sé tryggt. Í þessu felst m.a. sá ásetningur að efla fjarmenntun og atvinnuþátttöku fólks með fjarvinnslu sem mun auka jafnrétti kynjanna óháð búsetu.

7.5. Fjölgun kvenna í stjórnun og rekstri fyrirtækja.
    Með því að auka veg kvenna í stjórnun og rekstri fyrirtækja stefnir iðnaðar- og viðskipta ráðuneytið að því að auka sjálfstæði kvenna og um leið jafnrétti kynjanna. Einnig munu kraft ar kvenna til eflingar atvinnulífsins nýtast betur.

7.6. Stuðningur Nýsköpunarsjóðs við atvinnuuppbyggingu kvenna.
    Hinn 1. janúar 1998 tekur Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins til starfa. Hlutverk sjóðsins er að stuðla að uppbyggingu og vexti íslensks atvinnulífs. Mun sjóðurinn gegna hlutverki sínu með því að taka þátt í fjárfestingarverkefnum á sviði nýsköpunar, einkum með hlutafjárþátt töku, en einnig með því að veita lán og ábyrgðir í þessu skyni. Einnig mun sjóðurinn styðja við þróunar- og kynningarverkefni.
    Þátttaka kvenna í sköpun nýrra atvinnutækifæra á sviði lítilla og meðalstórra fyrirtækja er sívaxandi sem er einnig reyndin í Bandaríkjunum, en á vegum SBA (Small Business Ad ministration) hafa verkefni sem auka atvinnuþátttöku kvenna gefist vel.
    Nýsköpunarsjóði er m.a. ætlað að vera smáum og meðalstórum fyrirtækjum öflugur bak hjarl. Iðnaðar- og viðskiptaráðuneyti telur sérstaklega mikilvægt að auka veg kvenna í at vinnurekstri og telur að sjóðurinn muni með almennri starfsemi sinni styðja atvinnusköpun kvenna og öflun nýrra atvinnutækifæra.

7.7. Átak til atvinnusköpunar.
    Í mars 1996 gerðu iðnaðar- og viðskiptaráðuneyti, Iðnlánasjóður og Iðnþróunarsjóður með sér samstarfssamning um „Átak til atvinnusköpunar“. Markmið átaksins er m.a. stuðningur við lítil og meðalstór fyrirtæki, svo og einstaklinga á sviði atvinnu- og nýsköpunar. Þann tíma, sem stjórn átaksins hefur starfað, hafa margvísleg verkefni verið studd sem hafa ekki síður nýst konum en körlum. Má þar nefna átak til eflingar textíliðnaði, stuðning við framleiðslu sjávar- og jurtasmyrsla og markaðssetningu íslenskrar fatahönnunar erlendis en í þessum iðngreinum hafa konur verið í fararbroddi.

7.8. Þátttaka iðnaðar- og viðskiptaráðuneytis í samvinnuverkefnum.
    a. Atvinnuuppbygging á landsbyggðinni.
    Iðnaðar- og viðskiptaráðuneyti mun ásamt félagsmálaráðuneyti, forsætisráðuneyti (Byggðastofnun) og fjármálaráðuneyti kanna hvernig styrkir úr opinberum sjóðum sem nýtast eiga atvinnuuppbyggingu á landsbyggðinni hafa skipst á milli kvenna og karla.
    b. Lánatryggingasjóður kvenna.
    Lánatryggingasjóður kvenna er samvinnuverkefni iðnaðar- og viðskiptaráðuneytis, félags málaráðuneytis og Reykjavíkurborgar. Tilgangur með stofnun sjóðsins er að styðja konur til þátttöku og nýsköpunar í atvinnulífi með því að veita ábyrgðir á lánum sem veitt eru umsækj endum um lánatryggingu úr Lánatryggingasjóði kvenna.

8.     Landbúnaðarráðuneyti.
8.1.     Félagsleg og efnahagsleg réttindi kvenna í bændastétt.
    Könnuð verða ýmis ákvæði um eignaraðild í landbúnaði og búrekstri og réttindi og skyldur henni samfara. Gerðar verði tillögur til úrbóta þar sem þess gerist þörf með það að markmiði að jafna hlut kvenna og karla. Þessu verkefni verði lokið fyrir árið 2000.

8.2.     Fræðsla fyrir konur og karla í bændastétt.
    Unnið verður upplýsinga- og fræðsluefni um réttindi og skyldur kvenna og karla í bænda stétt. Þar verður gerð grein fyrir félagskerfi landbúnaðarins, starfi hagsmunasamtaka bænda og félagslegum réttindum sem varða konur og karla í bændastétt, ásamt upplýsingum um jafn rétti kvenna og karla almennt.

8.3.     Atvinnumál kvenna á landsbyggðinni.
    Landbúnaðarráðuneytið mun beita sér fyrir því að fullt tillit verði tekið til stöðu kvenna sem búa í dreifbýli og kvenna í bændastétt í öllum þeim sértæku verkefnum sem unnin verða samkvæmt þessari framkvæmdaáætlun og varða stöðu kvenna á vinnumarkaðinum og mögu leika þeirra til eigin atvinnurekstrar og endurmenntunar.

8.4.     Fjölgun kvenna í stjórnum og ráðum sem varða landbúnaðarmál.
    Sérstakt átak verður gert til að fjölga konum í stjórnum, nefndum og ráðum þar sem stefnu mótun varðandi framtíð landbúnaðarins á sér stað og ákvarðanir teknar. Þetta átak tekur til bæði opinberra nefnda og ráða á vegum ríkisvaldsins og félags- og hagsmunasamtaka bænda stéttarinnar.

9.     Menntamálaráðuneyti.
    Jafnrétti kynjanna í skólakerfinu er sjálfsagt réttlætismál og í anda gildandi laga um jafnan rétt karla og kvenna. Með því að tryggja jafnrétti í skólastarfi er stuðlað að því að hver ein staklingur nýti hæfileika sína og krafta sem best, óháð kynferði. Þannig nýtist þjóðfélaginu best sá mannauður sem það á.
    Niðurstöður samræmdra prófa og staðlaðra kunnáttuprófa, svo og niðurstöður rannsókna sem unnar hafa verið á undanförnum árum, hafa leitt í ljós umtalsverðan kynjamun. Þannig er námsárangur pilta yfirleitt verri en stúlkna auk þess sem þeir eru líklegri en stúlkur til að detta út úr námi og lenda í ýmsum erfiðleikum í skóla. Jafnframt eru meiri líkur á að þeir fremji afbrot og neyti ólöglegra vímuefna. Á hinn bóginn kemur fram að sjálfsmat stúlkna er yfirleitt lægra en pilta þrátt fyrir betri námsárangur.
    Menntamálaráðuneytið leggur áherslu á að skólar búi bæði kynin jafnt undir þátttöku í at vinnulífi, fjölskyldulífi og í samfélaginu almennt, fræði bæði drengi og stúlkur um stöðu kynj anna og mannréttindi og vinni gegn misrétti. Brýnt er að huga að stöðu beggja kynja í skóla kerfinu.

9.1.     Námskrárgerð.
    Í nýjum aðalnámskrám grunn- og framhaldsskóla verður sérstaklega tekið mið af lögum um grunnskóla og stefnu menntamálaráðuneytis í jafnréttismálum en þar er kveðið á um að nemendum sé ekki mismunað eftir kyni, búsetu, stétt, uppruna, trú eða fötlun. Þetta þýðir að allir skuli fá sem jöfnust tækifæri til menntunar. Þetta þýðir ekki endilega sömu úrræði fyrir alla, heldur sambærileg og jafngild tækifæri.

9.2.     Vinna að jafnrétti og gegn hefðbundinni verkaskiptingu.
    Menntamálaráðuneytið mun áfram leggja áherslu á að skólar vinni ötullega að því að tryggja jafnan rétt drengja og stúlkna, fræða nemendur um stöðu kynjanna og vinna gegn því að nemendur festist í farvegi hefðbundinnar verkaskiptingar kynjanna. Mikilvægt er að menntakerfið ýti ekki undir launamun kynjanna, til dæmis með því að hvetja konur sérstak lega til að stunda ákveðið nám en karla til að stunda annars konar nám.

9.3.     Jafnréttiskennsla í skólum verði efld.
    Jafnréttisfræðsla í skólum verði efld og lögð verði sérstök áhersla á styrkleika beggja kynja, skyldur beggja og réttindi. Sérstök áhersla verði lögð á fjölskyldufræðslu og náms- og starfsfræðslu bæði í grunn- og framhaldsskólum. Nauðsynleg forsenda jafnréttiskennslu er að jafnréttisfræðsla standi kennurum og skólastjórnendum til boða.

9.4.     Rannsóknir á stöðu kynjanna í skólakerfinu verði efldar.
    Menntamálaráðuneytið mun láta fara fram rannsókn á stöðu kynjanna í skólakerfinu þar sem sérstaklega verður hugað að líðan hvors kyns fyrir sig í skólum. Á grundvelli slíkra at hugana verði kannað hvort tímabundin aðgreining kynjanna í námi í ákveðnum greinum eða þáttum tryggi betri námsárangur og líðan bæði stúlkna og drengja.

9.5.     Íþróttauppeldi stúlkna verði eflt.
    Brottfall stúlkna úr íþróttum er mikið. Í ljósi mikils brottfalls stúlkna úr íþróttum mun menntamálaráðuneytið stuðla að því að íþróttauppeldi stúlkna verði sinnt í skólakerfinu ekki síður en drengja.

9.6.     Tölvur og upplýsingatækni.
    Menntamálaráðuneytið mun leggja aukna áhersla á að bæði kyn menntist um tölvur og upplýsingatækni. Sú fræðsla þarf að hefjast strax á yngri stigum grunnskólans til að draga úr þeim kynjamun sem þegar er orðinn umtalsverður í efri bekkjum grunnskóla.

9.7.     Stærðfræði og raungreinar.
    Menntamálaráðuneytið mun leita leiða til að auka áhuga stúlkna á þessum sviðum þegar í yngri bekkjum grunnskóla. Kannað verður hvort stúlkur þurfi sérkennslu á þessum sviðum.

9.8.     Styrkir til jafnréttisfræðslu.
    Við úthlutun styrkja úr Þróunarsjóði grunnskóla á skólaárinu 1998–1999 mun mennta málaráðuneytið leggja sérstaka áherslu á þróunarverkefni sem tengjast jafnréttisfræðslu og aðgerðum til að bæta stöðu drengja og stúlkna í skólunum.

9.9.     Nefndir og ráð.
    Þegar skipað er í ráð og nefndir á vegum menntamálaráðuneytisins mun sérstaklega verða tekið mið af jafnréttissjónarmiðum og kallað til fólk af báðum kynjum eftir því sem kostur er.

9.10.     Kvennasögusafnið.
    Framlag til Landsbókasafns Íslands — Háskólabókasafns verður hækkað um 2,1 milljón króna árið 1998 vegna reksturs Kvennasögusafns.

9.11.     Konur og fjölmiðlar — ímyndir kvenna og karla.
    Menntamálaráðuneytið mun beita sér fyrir athugun á aðgengi kvenna að fjölmiðlum og þá um leið þátttöku þeirra í ákvörðunum varðandi þróun þessara miðla. Einnig verði kannað hvaða kven- og karlímyndir íslenskir fjölmiðlar birta og hvernig megi vinna markvisst að því að umfjöllun fjölmiðla um líf og starf kvenna sýni þær í öllum sínum fjölbreytileika. Á grund velli slíkra athugana verði unnið að stefnumótun á þessu sviði.

9.12.     Fræðsla um greiningu á afleiðingum ofbeldis.
    Menntamálaráðuneytið mun beita sér fyrir því að í grunnnámi og við endurmenntun kenn ara, starfsfólks heilbrigðis- og félagsþjónustu, presta, lögreglu og annarra sem líklegir eru til þess að umgangast þolendur ofbeldis verði tryggð fræðsla um hvernig bregðast skuli við og aðstoða þá sem fyrir ofbeldinu hafa orðið.

10.     Samgönguráðuneyti.
10.1.     Konur sem atvinnurekendur í ferðaþjónustu.
    Framlag kvenna til ferðaþjónustu verður metið í ljósi þess að ferðaþjónustan skiptir sífellt meira máli fyrir bæði atvinnustig í landinu og tekjur almennt. Markmið þessarar úttektar verð ur að kanna hvernig konur og karlar koma að þessari vaxandi atvinnugrein og að þá verði hægt að meta hvort og þá hvernig breytingar eða sérstakar stuðningsaðgerðir gagnist konum sem körlum.

11.     Sjávarútvegsráðuneyti.
11.1.     Konur í fiskvinnslu.
    Skipuð verður nefnd til að safna upplýsingum um stöðu fiskvinnslunnar að því er varðar atvinnumöguleika kvenna og áhrif nýrrar tækni á atvinnugreinina og þá atvinnumöguleika. Nefndinni verður falið að afla upplýsinga um menntun þeirra kvenna sem þar starfa, félags lega stöðu þeirra o.fl. þannig að hægt sé að meta möguleika þeirra til starfsþjálfunar og endur menntunar.

11.2.     Konur og atvinnurekstur í sjávarútvegi.
    Kannað verður hvort og þá á hvaða sviðum sjávarútvegs konur hafa haslað sér völl sem sjálfstæðir atvinnurekendur. Aðgengi kvenna að fyrirgreiðslu í formi styrkja eða lána verði sérstaklega kannað. Leiði könnunin í ljós sérstök sóknarfæri fyrir konur í þessum atvinnu rekstri verða þau styrkt sérstaklega. Á sama hátt verður gripið til sértækra aðgerða ef könnun in leiðir í ljós mismunun sem skýra má með kynferði.

11.3.     Sérstaða sjómanna og fjölskylduaðstæður.
    Könnuð verða áhrif langvarandi fjarvista og einangrunar á fjölskyldulíf sjómanna.

12.     Umhverfisráðuneyti.
12.1.     Jafnréttisnefnd umhverfisráðuneytisins og stofnana þess.
    Umhverfisráðuneytið mun skipa nefnd um jafnréttismál með fulltrúum stofnana ráðuneyt isins fyrir árslok 1997. Hlutverk nefndarinnar verður að
     —      sjá til þess að gerðar verði starfsmannaáætlanir fyrir stofnanir ráðuneytisins sem miða að því að jafna stöðu kvenna og karla,
     —      að halda uppi umræðum og fræðslu um jafnréttismál,
     —      að safna upplýsingum um stöðu jafnréttismála í stofnunum,
     —      að koma á framfæri hugmyndum sem stuðla að auknu jafnrétti.

12.2.     Fjölgun kvenna í stjórnum, nefndum og ráðum sem varða umhverfismál.
    Sérstakt átak verður gert til að fjölga konum í stjórnum, nefndum og ráðum þar sem stefnu mótun varðandi framtíð umhverfismála á sér stað og ákvarðanir eru teknar.

13.     Utanríkisráðuneyti.
13.1.     Aðgerðaráætlun.
    Á fyrstu tveimur árum framkvæmdaáætlunarinnar mun starfa samráðsnefnd sem í eiga sæti fulltrúar utanríkisráðuneytis og félagsmálaráðuneytis. Verkefni nefndarinnar verður að vinna tillögur til ráðherra um sérstaka vinnu- og aðgerðaáætlun um samþættingu jafnréttis kvenna og karla í alþjóðastarfi. Í áætluninni mun koma fram hvernig utanríkisráðherra fyrir hönd íslenskra stjórnvalda geti, betur en nú er, unnið að framgangi réttindamála kvenna og barna samkvæmt alþjóðasamþykktum sem Ísland er aðili að.

13.2.     Konur og karlar í störfum hjá alþjóðastofnunum.
    Settar verða vinnureglur sem kveði á um sem jafnastan hlut kvenna og karla í stöðum hjá alþjóðlegum stofnunum. Þetta ákvæði á ekki einungis við um ráðningu Íslendinga heldur einnig alla þá sem Íslendingar kjósa að styðja í stöður á vegum alþjóðasamtaka.

13.3.     Mannréttindabrot gegn konum og stúlkum.
    Utanríkisráðherra mun beita sér fyrir því að alþjóðastofnanir eins og Sameinuðu þjóðirnar og Evrópuráðið taki sérstaklega til athugunar — þegar verið er að kanna hvort um brot á mannréttindum er að ræða — brot sem beinast sérstaklega gegn konum.

Athugasemdir við þingsályktunartillögu þessa.

    Samkvæmt 17. gr. laga nr. 28/1991 skal félagsmálaráðherra leggja fyrir Alþingi tillögu til þingsályktunar um áætlun í jafnréttismálum til fjögurra ára í senn að fengnum tillögum ein stakra ráðuneyta og Jafnréttisráðs. Í áætluninni skal koma fram sundurliðuð framkvæmda áform og áætlaðar fjárveitingar til einstakra verkefna sem tengjast jafnréttismálum.
    Ríkisstjórnin og ráðherrar ríkisstjórnarinnar hver fyrir sig hafa, með framkvæmdaáætlun þeirri sem hér er lögð fyrir Alþingi í formi tillögu til þingsályktunar, einsett sér að vinna til tekin verkefni á tímabilinu frá upphafi þessa árs til loka árs 2002.
    Jafnréttismál hafa á undanförnum missirum verið mjög til umræðu í samfélaginu og afar mikilvægt er að stjórnvöld séu vel meðvituð um þarfir og vilja samfélagsins í jafnréttismálum. Vissulega ber stjórnvöldum að sýna fordæmi og hafa frumkvæði að aðgerðum til að koma á jafnrétti kynjanna, en það dylst þó engum að jafnrétti verður ekki tryggt með stjórnvaldsað gerðum einum saman. Nauðsynlegt er að allir leggist þar á eitt. Til þess að virkja þann mikla áhuga sem augsýnilega er í samfélaginu á jafnréttismálum og einnig til þess að hvetja fólk og félagasamtök til dáða á sviði jafnréttismála efndi félagsmálaráðherra til funda víða um land snemma árs 1997 þar sem framkvæmdaáætlun ríkisstjórnarinnar í jafnréttismálum var til umræðu. Fundir voru haldnir á Selfossi, Egilsstöðum, Akureyri, í Varmahlíð, á Ísafirði og í Borgarnesi, Keflavík og Reykjavík. Jafnréttis- eða félagsmálanefndir sveitarfélaganna á hverjum stað aðstoðuðu félagsmálaráðuneytið við undirbúning fundanna.
    Margar góðar hugmyndir, sem reifaðar voru á fundum félagsmálaráðherra, hafa skilað sér sem verkefni í meðfylgjandi tillögu til þingsályktunar um framkvæmdaáætlun til fjögurra ára um aðgerðir til að ná fram jafnrétti kynjanna. Samhliða fundunum var að störfum starfshópur fulltrúa ráðuneytanna og skrifstofu jafnréttismála sem skilaði tillögum að framkvæmdaáætlun til Jafnréttisráðs. Jafnréttisráð skilaði síðan tillögu að framkvæmdaáætlun til félagsmálaráðherra. Félagsmálaráðuneytið sendi þá tillögu til umsagnar til annarra ráðuneyta enda var í henni gert ráð fyrir að sérhver ráðherra og ráðuneyti ynni að jafnrétti kynjanna innan síns málefnasviðs. Af hálfu ráðuneytanna var ýmist skilað inn heildstæðum tillögum að verkefnalista í framkvæmdaáætlunina eða lagðar til breytingar á tillögu Jafnréttisráðs. Allar ábendingar af hálfu ráðuneytanna voru teknar til greina og af hálfu félagsmálaráðu neytis var einnig bætt við verkefnum á verkefnalista ráðuneytisins. Tillaga til þingsályktunar um framkvæmdaáætlun til fjögurra ára um aðgerðir til að ná fram jafnrétti kynjanna er því afrakstur virks samstarfs allra ráðuneyta, skrifstofu jafnréttismála og fólksins sem þátt tók í framangreindum fundum félagsmálaráðherra. Erlent samstarf á sviði jafnréttismála hefur einnig sett sitt mark á framkvæmdaáætlunina. Í fylgiskjali I er gerð grein fyrir helstu verkefnum á þeim vettvangi.

Um I. kafla.

    Í fyrsta kafla framkvæmdaáætlunarinnar eru tilgreind markmið ríkisstjórnarinnar í jafn réttismálum. Áhersla er lögð á að jafnréttissjónarmið verði fléttuð inn í alla þætti stefnu mótunar, ákvarðana og aðgerða á vegum ríkisins. Minnt er á að stjórnvöld hafa skuldbundið sig að lögum og samningum til að sýna fordæmi og hafa forgöngu um aðgerðir til að stuðla að jafnrétti kynjanna. Sérstaklega er fjallað um nauðsyn þess að konur og karlar vinni saman að jafnréttismálum og mikilvægi þess að öll stefnumótun taki mið af jafnrétti kynjanna.
    Ríkisstjórnin hefur með tillögunni sett sér að vinna að því að jafnréttissjónarmið verði samþætt allri opinberri stefnumótun og ákvarðanatöku.

Um II. kafla.

    Í öðrum kafla framkvæmdaáætlunarinnar eru tíunduð verkefni ríkisstjórnarinnar. Þau varða starfsemi flestra ef ekki allra ráðuneyta og leggja í raun meginlínur í stefnu ríkis stjórnarinnar í jafnréttismálum.
    Gagnasöfnun og úttekt á stöðu mála er grundvallaratriði í allri réttindabaráttu. Ef upp lýsingar eru greindar eftir kyni má af þeim ráða ýmislegt er varðar bæði stöðu og stefnu í jafn réttismálum. Í framkvæmdaáætluninni er lagt til að öllum ráðuneytum og ríkisstofnunum verði gert að greina upplýsingar í tölfræðilegum samantektum og skýrslum eftir kyni.
    Eins og fram kemur í inngangi framkvæmdaáætlunarinnar leggur ríkisstjórnin áherslu á að við alla stefnumótun og ákvarðanatöku sé jafnrétti kynjanna haft í huga. Í þessum anda er lagt til að ríkisstjórnin skipi nefnd sem falið verði að kanna hvort og þá með hvaða hætti opin ber stefnumótun taki mið af jafnrétti kynjanna.
    Á undanförnum missirum hefur ítrekað verið sýnt fram á kynbundinn launamun á vinnu markaði. Afar brýnt er að uppræta þennan mun. Hefur ríkisstjórnin lagt á það áherslu og leggur til að í samningum á milli ráðuneyta og stofnana og í erindisbréfum forstöðumanna ríkisstofnana verði, í þeim tilgangi, sérstaklega lögð áhersla á jafnréttissjónarmið.
    Oft hefur verið haft á orði að ríkjandi staða karla þegar efnahagsleg völd eru annars vegar komi í veg fyrir að konur geti notið frelsis og jafnréttis í samfélaginu. Ekki liggja fyrir nægj anlegar rannsóknir á því hvernig efnahagslegir valdaþræðir liggja í samfélaginu og hvort þeir eru fremur í höndum karla. Hér er lagt til að ríkisstjórnin skipi nefnd sem geri tillögu að rann sóknarverkefni um efnahagsleg völd kvenna og karla og hvar þau liggja í íslensku samfélagi.

Um III. kafla.

    Í þriðja kafa eru tíunduð verkefni sérhvers ráðuneytis. Félagsmálaráðherra lagði áherslu á að sérhvert ráðuneyti samþykkti eða legði fram sinn verkefnalista. Það er enda í anda sam þættingar að ráðuneytin gangi meðvituð til verks og af eigin frumkvæði í jafnréttismálum.
    Í framkvæmdaáætluninni er verkefnunum lýst með þeim hætti að ekki sýnist þörf frekari greinargerðar með hverju verkefni fyrir sig.


Fylgiskjal I.

ERLENT SAMSTARF
Áhrif á verkefnaval og þróun jafnréttismála.

    Erlent samstarf á sviði jafnréttismála hefur alla tíð haft áhrif á þróun jafnréttismála á Íslandi. Skuldbindingar sem íslensk stjórnvöld hafa gengist undir við fullgildingu ýmissa al þjóðlegra eða staðbundinna samninga er varða jafnréttismál hafa haft merkjanleg áhrif á hugmyndafræðilegar áherslur, þróun löggjafar og ekki síst verkefnaval. Þátttaka í erlendu samstarfi er afar mikilvæg fyrir alla þá sem koma að jafnréttismálum því mikilvægt er að leita nýrra hugmynda og nýrra leiða.
    Hér er stiklað á nokkrum mikilvægum samningum og samstarfi á vettvangi jafnréttismála sem hefur þegar haft mikil áhrif á þróun jafnréttismála hér á landi og hafa sett mark sitt á framkvæmdaáætlun 1998–2002 til að ná fram jafnrétti kynjanna.

I. Sameinuðu þjóðirnar — Kvennasáttmálinn og Beijing-áætlunin.
    Samningur Sameinuðu þjóðanna um afnám allrar mismununar gagnvart konum var staðfestur af Íslands hálfu árið 1985. Samningurinn er mjög ítarlegur og með samþykkt hans skuldbinda íslensk stjórnvöld sig að þjóðarétti til að tryggja framgang ákvæða hans.
    Í inngangi samningsins segir m.a.:
    „Ríki þau sem aðilar eru að samningi þessum minna á að mismunun gagnvart konum brýtur í bága við grundvallarreglur um jafnrétti og virðingu fyrir manngildi, hindrar þátttöku kvenna á jafnréttisgrundvelli í stjórnmála-, félags-, efnahags- og menningarlífi í löndum þeirra, hindrar aukna hagsæld þjóðfélags og fjölskyldu og veldur því að örðugra er fyrir konur að notfæra sér til fulls möguleika sína til þjónustu fyrir land sitt og mannkynið.“
    Með tilvísun til ákvæða í þessum samningi hafa unnist áfangasigrar í jafnréttisbaráttu kvenna og karla. Má þar m.a. nefna ákvæði um sértækar tímabundnar aðgerðir í lögum um jafnan rétt og jafna stöðu kvenna og karla. Á vegum Sameinuðu þjóðanna hafa verið haldnar umfangsmiklar ráðstefnur um málefni kvenna (Mexíkó 1975, Kaupmannahöfn 1980, Nairobi 1985 og Beijing 1995) og hefur markmið þeirra verið að stuðla að jafnrétti og virkja konur til verka og áhrifa. Í aðdraganda þessara ráðstefna hefur verið safnað miklum gögnum um stöðu kvenna og réttindi. Á grundvelli þeirra hafa verið samþykktar umfangsmiklar framkvæmda áætlanir þar sem m.a. hafa verið útfærðar leiðir og tillögur um hvernig stuðla megi að auknum réttindum og bættri stöðu kvenna um allan heim. Fjórða ráðstefna Sameinuðu þjóðanna um málefni kvenna var haldin í Beijing í september 1995. Þar var m.a. samþykkt fram kvæmdaáætlun í jafnréttismálum. Í allri vinnu að þeirri áætlun var lögð áhersla á raunhæfar aðgerðir til handa konum um allan heim og að stjórnvöld verði að taka tillit til jafnréttis sjónarmiða við allar stjórnvaldsaðgerðir.
    Með undirskrift Samningsins um afnám allrar mismununar gagnvart konum, sem nefndur hefur verið Kvennasáttmáli Sameinuðu þjóðanna, féllust íslensk stjórnvöld á að skila reglu lega skýrslu til kvennamisréttisnefndar Sameinuðu þjóðanna, en kvennamisréttisnefndin hef ur á hendi eftirlit með framkvæmd sáttmálans. Á árinu 1996 tók nefndin til umfjöllunar skýrslu Íslands frá 1991. Þessi skýrsla var bæði fyrsta skýrsla og fyrsta tímabilsskýrsla ís lenskra stjórnvalda. Auk þess að leggja fram skýrslu flutti félagsmálaráðherra, á sérstökum fundi, ítarlega ræðu fyrir hönd íslenskra stjórnvalda. Nefndin skilaði niðurstöðum í formi at hugasemda þar sem komu fram bæði jákvæðir þættir svo og helstu áhyggjuefni og lögðu nefndarmenn til ýmsar tillögur og fyrirmæli varðandi úrbætur.

II. Samstarfsáætlun Norðurlanda í jafnréttismálum.
    Það er löng og farsæl hefð fyrir samstarfi ríkisstjórna á Norðurlöndum á sviði jafnréttis mála eða allt frá árinu 1974. Samvinna í jafnréttismálum undir merkjum norrænu ráðherra nefndarinnar hefur verið íslenskum stjórnvöldum ómetanleg uppspretta nýrra hugmynda, nýrrar þekkingar og nýrra tengsla. Veigamikil verkefni hafa verið unnin bæði að frumkvæði og með fjárhagslegum stuðningi ráðherranefndarinnar. Þar má nefna verkefni eins og „Brjótum múrana“, „Nordisk forum“ í Ósló 1988 og Åbo 1994, norræna jafnlaunaverkefnið, og nú síðast tilraunaverkefni um samþættingu jafnréttissjónarmiða í stefnumótun. Þá má rekja áherslur stjórnvalda á að fá karla til virkari þátttöku í jafnréttisstarfi til norræns samstarfs.
    Norrænt samstarf á sviði jafnréttis kvenna og karla byggist á norrænni samstarfsáætlun sem tekur til tímabilsins 1995 til 2000. Markmiðið með samstarfi Norðurlanda í jafnréttismál um er m.a.
     —      að samstarfið stuðli að árangursríkara og öflugra jafnréttisstarfi á innanlandsvettvangi í hverju og einu Norðurlandanna,
     —      að það verði sjálfsagt að gæta jafnréttissjónarmiða í starfi á mismunandi sviðum stefnumótunar í þjóðfélaginu.
    Ráðherranefndin mun á gildistíma áætlunarinnar beina samstarfi sínu að starfsemi sem
     —      stuðlar að því að konur og karlar fái jafnan aðgang að ákvarðanatöku í stjórnmálum og efnahagsmálum,
     —      stuðlar að jafnri stöðu og áhrifum kvenna og karla í efnahagsmálum; aðgerðir sem stuðla að launajafnrétti kynja eru mikilvægar í slíku starfi,
     —      stuðlar að jafnri stöðu kynjanna í atvinnulífinu,
     —      gefur konum og körlum bætt tækifæri til að sameina foreldrahlutverk og launavinnu,
     —      hefur áhrif á þróun jafnréttismála innan Evrópu og á alþjóðavettvangi.
    Í því skyni að ná árangri með starfi sínu á sviði forgangsverkefnanna mun ráðherranefndin vinna að þróun aðferða sem stuðla að virku jafnréttisstarfi. Ráðherranefndin leggur ríka áherslu á að jafnréttissjónarmiða sé gætt á öllum sviðum stefnumótunar, í nánasta umhverfi, í sveitarstjórnum, við stjórn landsins og á vettvangi Norðurlanda. Ráðherranefndin stendur fyrir gerð hagtalna um konur og karla, kvenna- og jafnréttisrannsóknum, menntun í jafnréttis málum, ásamt upplýsinga- og fræðslustarfsemi.
    Norræna ráðherranefndin hefur í auknum mæli lagt áherslu á þátttöku karla í jafnréttis starfi. Eitt stærsta verkefni nefndarinnar var ráðstefna undir yfirskriftinni „Norrænir karl menn. Ólíkir einstaklingar — áþekk reynsla“ í apríl 1995. Þar var samþykkt áskorun til ráð herranefndarinnar um frekari aðgerðir á þessu sviði. Jafnréttisráðherrar Norðurlanda tóku undir þá áskorun en í yfirlýsingu þeirra kom fram að nauðsynlegt væri að Norðurlöndin sýndu frumkvæði í rannsóknum á stöðu karla og hlutverki þeirra í auknu jafnrétti kvenna og karla. Ákveðið var að fela starfshópi, skipuðum fulltrúum allra Norðurlanda, að vinna drög að norrænni framkvæmdaáætlun til fjögurra ára, tímabilið 1997 til 2001, um aðgerðir sem hefðu það að markmiði að auka þátt karla í vinnunni að jafnrétti kynja. Nefndin, undir forustu formanns íslensku karlanefndarinnar, hefur skilað tillögum sínum og samþykkti norræna ráð herranefndin þær á fundi sínum í Valmiera í ágúst 1997.

III. Jafnréttisnefnd Evrópuráðsins.
    Jafnréttisnefnd Evrópuráðsins er ein af stjórnarnefndum Evrópuráðsins og heyrir undir mannréttindadeild ráðsins. Hlutverk nefndarinnar er að fjalla um jafnréttismál út frá sjónar hóli mannréttinda, standa fyrir umræðu um jafnrétti í löndum Evrópuráðsins með ráðstefnu haldi og útgáfustarfi og standa fyrir og taka þátt í rannsóknum á þessu sviði. Afmörkuð vanda mál, svo sem málefni kvenna í Mið- og Austur-Evrópu, vændi, ofbeldi á heimilum, afbökun fjölmiðla á kvenímyndinni, kynferðisleg orðnotkun, málefni kvenna í hópi innflytjenda, kerfisbundnar nauðganir á konum í hernaðarskyni og „parað lýðræði“, eru nokkur þeirra málefna sem nefndin hefur fengist við á undanförnum árum. Nefndin hefur enn fremur lagt áherslu á að eiga gott samstarf við aðrar nefndir og deildir Evrópuráðsins og leitast við að tengja jafnréttismálin öllum þeim málum sem til umfjöllunar eru hjá ráðinu.

IV. Samstarf EFTA-landanna á sviði jafnréttismála.
    Frá árinu 1994 hefur verið starfandi sérfræðingahópur um jafnréttismál á vegum EFTA. Hlutverk þessa sérfræðingahóps er að fjalla um tillögur að tilskipunum, reglum og ályktunum þar sem fjallað er um jafnrétti kvenna og karla eða málefni kvenna sérstaklega. Ísland tekur fullan þátt í þessu samstarfi enda skiptir það miklu þar sem þar er tekin afstaða til þess hvort tillögur að tilskipunum og reglum frá Evrópusambandinu hafi þýðingu fyrir Ísland og þar fer fram skoðun á þeim með tilliti til þess hvort þær geti orðið hluti af EES-samningnum.

V. Samstarf innan ESB.
    Á grundvelli samningsins um Evrópska efnahagssvæðið hefur Ísland fengið aðild að ráð gjafanefnd ESB um jafnréttismál og jafnframt að framkvæmdaáætlun sambandsins tímabilið 1996 til 2000. Félagsmálaráðuneytið fól skrifstofu jafnréttismála að hafa umsjón með aðild okkar að áætluninni hér á landi. Á grundvelli áætlunarinnar eru starfandi tveir sérfræð ingahópar, annar um lagaleg málefni og hinn um vinnumarkaðsmálefni og á Ísland aðild að þeim báðum.
    Ísland er nú í fyrsta sinn aðili að framkvæmdaáætlun Evrópusambandsins í jafnréttismálum 1996–2000. Til áætlunarinnar eru veittir töluverðir fjármunir eða um 2.400 milljónir íslenskra króna. Með þátttöku gefst Íslendingum kostur á að sækja um styrki til verkefna sem eru innan ramma áætlunarinnar. Íslendingar sýndu að þeir hafa bæði getu og áhuga á að nýta sér þá möguleika sem áætlunin býður upp á og hafa sótt um og einnig fengið styrki til verkefna.
    Rammi framkvæmdaáætlunarinnar er nokkuð víður en meginmarkmið hennar er að miðla upplýsingum um hvað vel hefur tekist í jafnréttismálum og styðja við aðgerðir, kynnisferðir, ráðstefnur og rannsóknir sem varða jafnrétti kvenna og karla. Verkefni sem njóta forgangs þurfa að hafa í sér fólgna samþættingu jafnréttissjónarmiða í alla almenna stefnumótun, at vinnu- og vinnumarkaðsmál, ákvörðunartöku, upplýsingar og rannsóknir. Síðast en ekki síst er lögð áhersla á rannsóknir eða verkefni til að þróa aðferðir og leiðir til að safna kyngreindri tölfræði.

VI.     Samþykktir Alþjóðavinnumálastofnunarinnar (ILO).
    Árið 1958 fullgilti Ísland samþykkt Alþjóðavinnumálastofnunarinnar nr.100 um jöfn laun karla og kvenna fyrir jafnverðmæt störf. Samþykktin skuldbindur íslensk stjórnvöld til að tryggja launajafnrétti kynjanna og skal það gert með: a) landslögum eða reglugerðum; b) sér tækum ráðstöfunum; c) heildarsamningum aðila vinnumarkaðarins eða d) með þessum mis munandi aðferðum sameiginlega. Í samþykktinni er einnig að finna ákvæði um starfsmat og mikilvægi þess að við starfsmat sé gætt óhlutdrægni út frá jafnréttissjónarmiði.




Fylgiskjal II.


Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:

Umsögn um tillögu til þingsályktunar um framkvæmdaáætlun til fjögurra
ára um aðgerðir til að ná fram jafnrétti kynjanna.

    Efni tillögunnar er að Alþingi álykti að ríkisstjórnin samþykki framkvæmdaáætlun um aðgerðir til að ná fram jafnrétti kynjanna. Megináherslur áætlunarinnar eru að sjónarmið jafn réttis verði fléttað inn í alla þætti stefnumótunar, ákvarðana og aðgerða á vegum ríkisins, að sértækar, tímabundnar, kynbundnar aðgerðir séu nauðsynlegar til að koma á jafnri stöðu og jöfnum rétti kynjanna og að samvinna karla og kvenna sé nauðsynleg forsenda árangurs. Tillagan skiptist í tvo meginkafla, almenn verkefni ríkisstjórnarinnar og verkefni einstakra ráðuneyta.
    Flest verkefnin falla að núverandi starfsemi ráðuneyta og stofnana ríkisins. Ekki er gert ráð fyrir að þau hafi í för með sér aukinn kostnað en þau kunna hins vegar að hafa áhrif á for gangsröðun verkefna innan ráðuneyta og stofnana ríkisins. Þau atriði sem horfa til aukins kostnaðar er að finna í starfi nokkurra nefnda sem sérstaklega yrðu settar á laggirnar vegna framkvæmdaáætlunarinnar.
    Þau verkefni áætlunarinnar sem leiða munu til viðbótarkostnaðar fyrir ríkissjóð eru eftir farandi:
     a.      Skipan þriggja manna nefndar sem starfi a.m.k. í eitt ár til að meta áhrif tillagna á jafnrétti kvenna og karla. Gert er ráð fyrir því að starfsmaður skrifstofu jafnréttismála starfi með nefndinni. Áætlaður kostnaður við nefndarlaun og rekstur er um 1 m.kr.
     b.      Skipan þriggja manna nefndar um mótun starfsmannaáætlana fyrir ráðuneyti og stofnanir sem miði að því að jafna stöðu kvenna og karla sem starfa á viðkomandi vinnustað. Gera má ráð fyrir því að kostnaður við nefndina verði á bilinu 0,5–1 m.kr.
     c.      Skipan nefndar sem skili tillögu til ríkisstjórnar að rannsóknarverkefni um efnahagsleg völd kvenna og karla. Gert er ráð fyrir því að þetta verkefni verði unnið á síðari tveim ár um áætlunarinnar. Gert er ráð fyrir því að hópur þriggja einstaklinga komi að málinu og að kostnaður við það verði á bilinu 0,5–1 m.kr.
    Þau verkefni sem horfa til aukins kostnaðar og ná til einstakra ráðuneyta eru eftirfarandi:
     a.      Námskeið á vegum félagsmálaráðuneytis fyrir yfirmenn ráðuneyta og ríkisstofnana og aðra stjórnendur um markmið og leiðir í jafnréttisstarfi. Um yrði að ræða námskeið sam bærilegt við námskeið um stjórnsýslu- og upplýsingalög. Gera má ráð fyrir allt að 1 m.kr. kostnaði og eru þá námsgögn meðtalin.
     b.      Útgáfa handbókar á vegum félagsmálaráðuneytis fyrir trúnaðarmenn á vinnustöðum þar sem komið verði á framfæri aðgengilegum upplýsingum er varða þætti sem geta haft áhrif á mismunandi stöðu karla og kvenna á vinnustaðnum. Gera má ráð fyrir um 0,5 m.kr. útgáfukostnaði.
     c.      Rannsókn á vegum félagsmálaráðuneytis á viðhorfum og væntingum karla og kvenna til atvinnulífsins og samspils þess við fjölskyldulífið. Ætla má að kostnaður við slíka rann sókn verði ekki undir 0,5–1 m.kr.
     d.      Könnun á vegum félagsmálaráðuneytis á áhrifum aðgerða opinberra aðila til styrktar fjölskyldunni. Ætla má að kostnaður við slíka könnun verði ekki undir 0,5–1 m.kr.
     e.      Nefnd á vegum sjávarútvegsráðuneytis sem safni upplýsingum um stöðu fiskvinnslunnar að því er varðar atvinnumöguleika kvenna. Gert er ráð fyrir því að hópur þriggja einstak linga komi að málinu og að kostnaður við það verði á bilinu 0,5–1 m.kr.
     f.      Athugun menntamálaráðuneytis á aðgengi kvenna að fjölmiðlum og þá um leið þátttöku þeirra í ákvörðunum varðandi þróun þessara miðla. Ætla má að kostnaður við slíka rann sókn verði ekki undir 0,5–1 m.kr.
     g.      Samráðsnefnd á vegum utanríkisráðuneytis sem starfi tvö fyrstu ár framkvæmdaáætlunarinnar sem í eigi sæti fulltrúar ríkisstjórnarinnar og Jafnréttisráðs. Nefndinni verði falið að vinna tillögur til ráðherra um sérstaka vinnu- og aðgerðaáætlun um samþættingu jafnréttis kvenna og karla í alþjóðastarfi. Gert er ráð fyrir því að hópur þiggja einstak linga komi að málinu og að kostnaðurinn við það verði allt að 1 m.kr.
    Samandregið má ætla að beinn kostnaðarauki ríkissjóðs vegna framkvæmdaáætlunarinnar verði á bilinu 7–10 m.kr. á tímabilinu 1998–2001. Ítrekað er að þetta mat byggir á að önnur verkefni framkvæmdaáætlunarinnar falli að núverandi starfsemi ráðuneyta og stofnana ríkis ins þó að slíkt kunni að hafa áhrif á forgangsröðun verkefna.