Ferill 620. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
122. löggjafarþing 1997–98.
Þskj. 1051 – 620. mál.
Frumvarp til laga
um breyting á lögum nr. 63/1970, um skipan opinberra framkvæmda, og lögum nr. 52/1987, um opinber innkaup, með síðari breytingum.
(Lagt fyrir Alþingi á 122. löggjafarþingi 1997–98.)
I. KAFLI
Breyting á lögum nr. 63/1970, um skipan opinberra framkvæmda,
með síðari breytingum.
1.gr.
a. 1. mgr. orðast svo:
Skylt er að bjóða út á Evrópska efnahagssvæðinu verk sem áætlað er að nemi a.m.k. því verðmæti án virðisaukaskatts sem getið er um í 1. og 2. tölul. þessarar málsgreinar.
1. 5.150.548 evrópskra mynteininga (ECU), enda er ekki um að ræða verk sam falla undir 2. tölul.
2. 5.000.000 ECU þegar um verk er að ræða sem falla undir viðauka við lög þessi og þau eru boðin út af aðila sem fellur undir 2. málsl. 1. mgr. 21. gr. Sama gildir þegar þessir aðilar bjóða út verk sem tengjast byggingarframkvæmdum fyrir sjúkrahús, mann
b. 2. mgr. orðast svo
Við mat á verðmæti innkaupa skal miða við það gengi sem auglýst hefur verið af Eftir
c. Við bætist ný málsgrein sem verður 3. mgr. og orðast svo:
Fjárhæð viðmiðunarmarka í ECU skv. 1. tölul. 1. mgr. breytist til hækkunar eða lækkunar í samræmi við breytingar á gengi ECU gagnvart SDR, í fyrsta skipti 1. janúar 2000.
2. gr.
a. 2. málsl. orðast svo: Nái áætlað heildarverðmæti verksins þeirri fjárhæð sem tilgreind er í 22. gr. er skylt að bjóða út einstaka verkáfanga á Evrópska efnahagssvæðinu.
b. Við bætist nýr málsliður sem orðast svo: Ekki þarf þó að bjóða út einstaka áfanga sem að verðmæti nema allt að 1 milljón ECU án virðisaukaskatts, enda nái verðmæti þessara áfanga ekki 20% af áætluðu heildarverðmæti verksins.
3.gr.
a. Á eftir 1. mgr. kemur ný málsgrein sem orðast svo:
Aðili skv. 1. gr. skal tilkynna með auglýsingu þá ákvörðun sína að gera sérleyfissamning um verkframkvæmdir þegar slíkir samningar ná þeirri fjárhæð sem tilgreind er í 2. tölul. 1. mgr. 22. gr. Sama skylda hvílir á sérleyfishafa samkvæmt slíkum samningum þótt hann falli hvorki undir ákvæði 1. gr. né 2. eða 3. málsl. 1. mgr. 21. gr.
b. Á eftir orðunum „1. mgr.“ í 2. mgr. kemur: og 2. mgr.
4. gr.
Um meðferð ágreiningsmála, bótaskyldu, valdsvið Eftirlitsstofnunar EFTA, heimildir fjár
5. gr.
6. gr.
Í þessum viðauka eru tilgreindar þær tegundir verka sem vísað er til í 2. tölul. 1. mgr. 22. gr. laga þessara. Viðaukinn er byggður á XI. viðauka, flokki 50, hópi 502, við tilskipun ráðsins nr. 93/37/EBE frá 14. júní 1993.
Tegundir verka:
Almenn mannvirkjagerð.
Jarðvegsvinna.
Smíði brúa, ganga og stokka; borun.
Vatnsvirkjun (ár, skurðir, hafnir, stíflur, flóðgáttir og -garðar).
Vegagerð (þar með talin sérhæfð lagning flugvalla og flugbrauta).
Sérhæfð byggingarvinna við vatnsmannvirki (þ.e. við áveitur, framræslu, vatnsveitu, hreinsun og losun fráveituvatns o.s.frv.).
Sérhæfð starfsemi á öðrum sviðum mannvirkjagerðar.
II. KAFLI
Breyting á lögum nr. 52/1987, um opinber innkaup, með síðari breytingum.
7. gr.
8. gr.
9. gr.
a. Á eftir orðinu „vörum“ í 1. málsl. 1. mgr. kemur: og þjónustu.
b. Á eftir orðinu „innkaupum“ í 2. málsl. 1. mgr. kemur: á vörum.
c. Í stað upphæðarinnar „200.000“ í 1. tölul. 1. mgr. kemur: 206.020.
d. 2. tölul.1. mgr. orðast svo: 133.914 ECU vegna innkaupa á vegum Ríkiskaupa eða annarra stofnana í eigu ríkisins sem fengið hafa heimild skv. 3. gr. til að bjóða út enda sé ekki um að ræða stofnanir eða fyrirtæki sem falla undir 3. og 4. tölul. eða kaup á þjónustu sem fellur undir viðauka I við lög þessi.
e. 4. tölul. 1. mgr. orðast svo: 600.000 ECU ef innkaupin eru gerð af fyrirtækjum eða stofnunum sem reka fjarskiptakerfi eða veita almenna fjarskiptaþjónustu.
f. Á eftir 1. mgr. kemur ný málsgrein sem orðast svo:
Fjárhæð viðmiðunarmarka í ECU skv. 1. og 2. tölul. 1. mgr. breytist til hækkunar eða lækkunar í samræmi við breytingar á gengi ECU gagnvart SDR, í fyrsta skipti 1. janúar 2000.
g. 3. mgr., er verður 4. mgr., orðast svo:
Við mat á verðmæti innkaupa skal miða við það gengi sem auglýst hefur verið af Eftir
10. gr.
Hinar nýju greinar orðast svo:
a. (13. gr.)
Nú hefur verið óskað eftir lögbanni vegna ákvarðana sem kaupandi, sem lög þessi taka til, hefur tekið í tengslum við undirbúning innkaupa, framkvæmd útboðs eða undirbúning samn
b. (14. gr.)
Kaupandi er bótaskyldur samkvæmt almennum reglum vegna þess tjóns sem brot á ákvæðum laga þessara, laga nr. 63/1970, um skipan opinberra framkvæmda, eða reglugerða settra samkvæmt þeim hefur í för með sér fyrir seljanda. Nú eru líkur á því að samið hefði verið við seljanda hefðu ákvæði þau sem tilgreind eru í 1. málsl. ekki verið brotin og skal hann þá eiga rétt á bótum vegna missis þess ávinnings sem hann varð af vegna þess að ekki var við hann samið.
c. (15. gr.)
Telji Eftirlitsstofnun EFTA að við undirbúning innkaupa, framkvæmd útboðs eða undir
Eftir að kaupanda hefur borist tilkynning frá Eftirlitsstofnun EFTA eða fjármálaráðuneyti um að stofnunin telji að um brot hafi verið að ræða skal kaupandi innan viku frá því að fyrri tilkynningin berst senda fjármálaráðuneyti:
1. staðfestingu á að bætt hafi verið úr brotinu eða
2. rökstudda greinargerð um ástæður fyrir því að úrbót hafi ekki verið gerð.
Staðfestingu skv. 1. tölul. 2. mgr. og greinargerð skv. 2. tölul. 2. mgr. skulu fylgja nauð
d. (16. gr.)
Kaupanda er skylt að senda fjármálaráðuneytinu skýrslu um þá samninga sem hann hefur gert á því formi sem ráðuneytið ákveður eigi síðar en 1. september ár hvert.
Kaupandi skal halda skýrslur um einstök útboð sem senda skal Eftirlitsstofnun EFTA samkvæmt beiðni stofnunarinnar.
Kaupandi skal eigi síðar en 1. febrúar ár hvert senda fjármálaráðuneytinu yfirlit yfir þá úrskurði og dóma sem kveðnir hafa verið upp vegna brota hans á ákvæði laga þessara og varða innkaup sem skylt er að bjóða út á hinu Evrópska efnahagssvæði.
Í reglugerð skal nánar kveðið á um hvaða upplýsingar skulu koma fram í skýrslum skv. 1.–3. mgr.
11. gr.
13. og 14. gr. laganna falla brott og breytist töluröð annarra greina samkvæmt því.
12. gr.
Fjármálaráðherra skal í reglugerð kveða nánar á um framkvæmd laga þessara, svo sem um efni auglýsinga, útboðsgögn, útboðsaðferðir, tilboðsfresti, hæfi bjóðenda, val á tilboðum og starfsemi Ríkiskaupa.
13. gr.
14. gr.
Í þessum viðauka eru tilgreindar þær tegundir þjónustu sem vísað er til í 2. tölul.1. mgr. 10. gr. laga þessara. Viðaukin er byggður á viðauka IB og flokkum 5 og 8 í viðauka IA við tilskipun ráðsins nr. 92/50/EBE frá 18. júní 1992.
Tegund þjónustu CPC-flokkunarnúmer
Hótel-og veitingaþjónusta 64
Járnbrautarflutningar 711
Flutningar á sjó- eða vatnaleiðum 72
Auka- eða viðbótarflutningaþjónusta 74
Lögfræðiþjónusta 861
Ráðningarþjónusta 872
Öryggis- og eftirlitsþjónusta, að undanskildum
flutningum með brynvörðum bifreiðum 873 (þó ekki 87304)
Kennsla og starfsmenntunarþjónusta 92
Heilbrigðis- og félagsmálaþjónusta 93
Tómstunda-, menningar- og íþróttaþjónusta 96
Viðhalds- og viðgerðarþjónusta 6612, 6122, 633, 886
Þjónusta við rannsóknir og þróun 85
Þjónusta vegna dagskrárútsendinga 7524
Samtengingarþjónusta 7525
Samþætt fjarskiptaþjónusta 7526
III. KAFLI
Gildistaka.
15. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Þrátt fyrir þetta má segja að fyrirkomulag innkaupa ríkisins hafi verið gott miðað við önnur lönd. Hér á landi fór snemma að tíðkast notkun útboða við innkaup og formfastar reglur voru settar um tilhögun þeirra. Má að nokkru leyti þakka það því að auk þess að leita fyrirmynda í Evrópu var á sínum tíma einnig fylgst með skipan þessara mála í Bandaríkjunum.
Þau lög, sem nú eru í gildi og varða innkaup ríkisins, eru annars vegar lög nr. 63/1970, um skipan opinberra framkvæmda, og hins vegar lög nr. 52/1987, um opinber innkaup. Breytingar voru gerðar á þessum lögum með lögum nr. 55/1993 vegna aðildar Íslands að samningnum um Evrópska efnahagssvæðið en í þeim samningi eru gerðar miklar kröfur um hvernig haga skuli innkaupum opinberra aðila.
Í maí 1993 samþykkti þáverandi ríkisstjórn útboðsstefnu ríkisins og var hún þáttur í því umbótastarfi sem stjórnvöld hafa unnið að til að koma á nýskipan í rekstri ríkisins. Gerðar voru kröfur um aukin útboð á vegum ríkisins og að skýrar reglur giltu um útboð þannig að jafnræðis væri gætt milli þeirra sem bjóða ríkinu viðskipti. Jafnframt var það markmið útboðsstefnunnar að auka hagkvæmni í rekstri ríkisins og efla samkeppni í einkageiranum. Nokkur reynsla er nú komin af þeim tilmælum sem fólust í stefnunni. Útboð hafa aukist verulega og gætir ánægju með það hjá seljendum vöru, þjónustu og framkvæmda.
Á svipuðum tíma og útboðsstefnan var samþykkt gaf stjórn opinberra innkaupa út reglur um innkaup ríkisins. Þeim var ætlað að skýra samskipti og skapa traust milli kaupenda og seljenda. Jafnframt gaf stjórnin út handbók um innkaup innan Evrópska efnahagssvæðisins og var henni ætlað að vera opinberum aðilum leiðsögn í þeirri skyldu sem aðild að EES hafði í för með sér varðandi opinber innkaup. Nýlega voru reglur um innkaup ríkisins og ýmis atriði útboðsstefnunnar fest í sessi með því að sameina ákvæði þeirra reglugerð um opinber innkaup í reglugerð um innkaup ríkisins, nr. 302/1996.
Frumvarp til breytinga á lögum um opinber innkaup og skipan opinberra framkvæmda var lagt fram sl. vor en hlaut ekki afgreiðslu. Frumvarp þetta er byggt á því frumvarpi. Helsta breytingin er að horfið er frá þeirri hugmynd að skipa sérstaka kærunefnd útboðsmála. Er gert ráð fyrir að farið verði með brot á lögunum samkvæmt almennum reglum þannig að verktakar, birgjar og þjónustuaðilar geti leitað til dómstóla og eftir atvikum sýslumanns sé brotið á rétti þeirra. Gert er ráð fyrir að ákvæði um sérstakt úrskurðarvald fjármálaráðherra sem gerir ráð fyrir að leitað sé til hans áður en mál eru borin undir dómstóla verði felld brott. Eftirlitsstofnun EFTA hefur gert athugasemdir við þessa skipan mála og bent á að fjármálaráðuneyti og önnur ráðuneyti eiga oft hagsmuna að gæta í innkaupamálum. Ekki er hins vegar skylt að láta sérstaka úrskurðaraðila fjalla um kærumál vegna brota á reglum EES-samningins um opinber innkaup. Í Noregi og Bretlandi er t.d. fjallað um þessi mál í almenna dómskerfinu. Þá eru lagðar til nokkrar breytingar á þeim ákvæðum laganna sem fjalla um viðmiðunarfjárhæðir en þær breytingar eiga rót að rekja til breytinga sem gerðar voru á tilskipunum um opinber innkaup síðasta haust. Tilskipun þessi var sett til að laga löggjöf Evrópusambandsins að reglum GATT-samningsins um opinber innkaup. Einnig er til skoðunar að Ísland gerist aðili að þeim kafla GATT-samningsins sem fjallar um opinber innkaup en slíkt mundi kalla á frekari lagasetningu.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Um 6. gr.
Um 7. og 8. gr.
Um 9. gr.
Í þessari grein eru lagðar til nokkrar breytingar á þessum viðmiðunarmörkum. Í fyrsta lagi er skýrt kveðið á um að kaup á þjónustu eigi að bjóða út á Evrópska efnahagssvæðinu en lægstu viðmiðunarmörkin vegna slíkra innkaupa eru 133.914 ECU án virðisaukaskatts og mun það verða hin almenna regla við þjónustukaup ríkisins. Þá er lagt er til að tekin verði upp tilvísun í nýjan viðauka við þjónustukaup en að tilvísun í viðauka vegna vörukaupa falli niður enda hefur sá viðauki ekki lengur raunhæfa þýðingu. Þá er lagt til að viðmiðunarmörkin breytist framvegis með hliðsjón af breytingum á gengi ECU gagnvart SDR á tveggja ára fresti og breytist þannig með sama hætti og innan Evrópusambandsins.
Í c-lið er lagt til að sérstök tilvísun til Pósts og síma falli brott og ákvæðið verði þannig almennt orðað og loks er lagt til að skýrt verði kveðið á um við hvaða gengi skuli miða útreikning viðmiðunarfjárhæða þegar það er umreiknað í íslenskar krónur.
Um 10. gr.
Samkvæmt tilskipun nr. 89/665/EBE sem fjallar um meðferð kærumála vegna brota á reglum EES-samningsins um opinber innkaup ber aðildarríkjunum að sjá til þess að ráðstafanir þær sem gerðar eru og varða meðferð kæru veiti heimild til þess að stöðva um stundarsakir útboð og gerð samnings eða framkvæmd ákvarðana sem kaupendur hafa tekið. Gert er ráð fyrir að hér á landi gildi almenn réttarfarsúrræði, aðilar sem telja rétt á sér brotinn geti leitað til sýslumanns og óskað eftir lögbanni og að um gerðina fari eftir lögum kyrrsetningu og lögbann. Hins vegar er í 1. tölul. 3. mgr. 24. gr. þeirra laga ákvæði þess efnis að lögbann verði ekki lagt við athöfn ef skaðabætur eru taldar tryggja hagsmuni gerðarbeið
Um b-lið (14. gr.).
Hér er fjallað um bótaskyldu og bótafjárhæðir. Um bótaskylduna fer samkvæmt almennum reglum og verða því skilyrði um orsakasamhengi og sennilega afleiðingu að vera fyrir hendi til þess að um bótaskyldu geti verið að ræða. Bótafjárhæðin er ekki takmörkuð. Seljandi gæti því átt rétt á bótum vegna tapaðs ávinnings enda væru líkur fyrir því að samið hefði verið við hann hefðu reglur ekki verið brotnar. Viðkomandi seljandi yrði að sanna orsakasambandið milli brotsins og þess að ekki var samið við hann og einnig verður hann að sýna fram á líklegt væri að samið hefði verið við hann ef reglurnar hefðu ekki verið brotnar.
Í núgildandi lögum eru bætur takmarkaðar við kostnað bjóðanda við að taka þátt í útboði. Það hefur ekki verið talið nægjanlegt þar sem kostnaður bjóðenda við að taka þátt í útboði er ekki verulegur. Raunverulegt tjón getur verið meira, m.a. vegna tapaðra viðskipta sem leiðir af því að fá ekki umrædd viðskipti.
Um c-lið (15. gr.).
Í þessari grein er kveðið á um valdsvið Eftirlitsstofnunar EFTA á sviði opinberra innkaupa og úrræði ráðuneytisins vegna athugasemda stofnunarinnar. Sams konar ákvæði er í gildandi lögum en það er byggt á bókun 2 við samninginn um stofnun eftirlitsstofnunar og dómstóls. Eftirlitsstofnunin getur bæði hafið rannsókn að eigin frumkvæði og samkvæmt kæru en dæmi um hvort tveggja eru til hér á landi.
Um d-lið (16. gr.).
Í þessari grein er fjallað um skýrslugjöf en nú er ákvæði um þetta atriði í 30. gr. laga nr. 63/1970, um skipan opinberra framkvæmda, sbr. 14. gr. laga nr. 52/1987, um opinber innkaup. Lagt er til að skyldan verði víðtækari og taki til allra samninga sem lögin taka til en ekki eingöngu til þeirra samninga sem eru yfir viðmiðunarmörkum EES-reglnanna. Jafnframt er lagt til að kaupendur sendi fjármálaráðuneytinu yfirlit yfir þá úrskurði og dóma sem kveðnir hafa verið upp í tengslum við innkaup sem eru yfir viðmiðunarmörkunum. Samkvæmt tilskipuninni um meðferð kærumála er skylt að senda skýrslu til ESA um meðferð kærumála á undangengnu ári eigi síðar en 1. mars. ár hvert. Þar sem ekki er lengur gert ráð fyrir að brot á lögunum sæti fyrst kæru til fjármálaráðherra er nauðsynlegt að fá upplýsingar um þessi mál frá kaupendum.
Um 11. gr.
Um 12. og 13. gr.
Um 14. gr.
Um 15. gr.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. 63/1970,
um skipan opinberra framkvæmda, og lögum nr. 52/1987,
um opinber innkaup, með síðari breytingum.
Með frumvarpi þessu eru lagðar til breytingar á nokkrum atriðum í fyrirkomulagi opinberra innkaupa og framkvæmda, svo sem á viðmiðunarfjárhæðum vegna verka sem bjóða þarf út á Evrópska efnahagssvæðinu og á málsmeðferð vegna brota á lögunum. Frumvarpið var áður flutt á vorþingi árið 1997 en hlaut ekki afgreiðslu þá. Helsta breytingin frá því frumvarpi er að ekki er gert ráð fyrir að kærumálum verði vísað til sérstakrar kærunefndar útboðsmála heldur verði dæmt um þau hjá almennum dómstólum.
Ekki er talið að samþykkt frumvarpsins muni leiða til aukinna útgjalda ríkissjóðs.
