Ferill 737. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
126. löggjafarþing 2000–2001.
Þskj. 1307 — 737. mál.
Frumvarp til laga
um kjaramál fiskimanna og fleira.
(Lagt fyrir Alþingi á 126. löggjafarþingi 2000–2001.)
I. KAFLI
Um kjaramál fiskimanna.
1. gr.
2. gr.
a. atriði er tengjast markmiðum varðandi verð til viðmiðunar í hlutaskiptum á þorski, ýsu og karfa í beinum viðskiptum skyldra aðila,
b. atriði er varða þau áhrif sem breyting á fjölda í áhöfn hefur á skiptakjör,
c. atriði er varða kauptryggingu og launaliði,
d. atriði er varða slysatryggingu,
e. atriði er varða afmörkun á helgarfríi fiskimanna á netaveiðum,
f. atriði er varða mótframlag útvegsmanna vegna viðbótarlífeyrissparnaðar fiskimanna og
g. önnur atriði sem nauðsynlegt er að taka á varðandi kjaramál.
Hæstiréttur kveður á um hver hinna þriggja gerðardómsmanna skuli vera formaður dómsins og kallar hann dóminn saman. Gerðardómurinn setur sér starfsreglur, aflar nauðsynlegra gagna og getur krafist skýrslna, munnlegra og skriflegra, af þeim aðilum sem gerðardómurinn telur nauðsynlegt. Aðilar skv. 1. gr. skulu eiga rétt á að gera gerðardóminum grein fyrir sjónarmiðum sínum. Skal gerðardómurinn ætla þeim hæfilegan frest í því skyni.
3. gr.
Ákvarðanir gerðardómsins skv. 1. mgr. skulu vera bindandi frá gildistöku laga þessara og skal gerðardómurinn hafa lokið störfum fyrir 1. júlí 2001. Hann skal ákveða gildistíma ákvarðana sinna og hafa í því sambandi hliðsjón af gildistíma samnings um breytingar á kjarasamningi milli Samtaka atvinnulífsins vegna aðildarfélaga Landssambands íslenskra útvegsmanna og Vélstjórafélags Íslands sem undirritaður var 9. maí 2001.
4. gr.
II. KAFLI
Um niðurfellingu á lögum nr. 11/1998, um Kvótaþing, með síðari breytingum.
5. gr.
III. KAFLI
Um breytingar á lögum nr. 38/1990, um stjórn fiskveiða, með síðari breytingu.
6. gr.
Tilkynna skal Fiskistofu fyrir fram um flutning aflamarks og öðlast hann ekki gildi fyrr en stofnunin hefur staðfest flutninginn. Í tilkynningu skulu m.a. koma fram upplýsingar um magn aflamarks sem flytja skal, auk upplýsinga um verð, nema þegar aflamark er flutt á milli skipa í eigu sama aðila, einstaklings eða lögaðila.
Áður en Fiskistofa staðfestir flutning aflamarks skal stofnunin skrá upplýsingar um flutning aflamarksins samkvæmt tilkynningu þar að lútandi. Ráðherra skal með reglugerð ákveða í hvaða formi tilkynningar til Fiskistofu um flutning aflamarks skuli vera. Sá sem tilkynnir um flutning aflamarks skal greiða Fiskistofu gjald að fjárhæð 2.000 kr. með hverri tilkynningu. Áður en Fiskistofa staðfestir flutning aflamarks skal stofnunin fá staðfestingu Verðlagsstofu skiptaverðs um að fyrir liggi samningur útgerðar og áhafnar um fiskverð til viðmiðunar hlutaskiptum. Hann skal uppfylla kröfur Verðlagsstofu skiptaverðs sem gerðar eru samkvæmt ákvæðum laga nr. 13/1998, um Verðlagsstofu skiptaverðs og úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna.
Fiskistofa skal daglega birta aðgengilegar upplýsingar um flutning aflamarks, þar á meðal um magn eftir tegundum, auk upplýsinga um verð, þar sem við á.
IV. KAFLI
Um breytingar á lögum nr. 13/1998, um Verðlagsstofu skiptaverðs og úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna.
7. gr.
Hafi samtök útvegsmanna og sjómanna gert með sér samkomulag um tiltekin markmið um viðmið varðandi verðlagningu á fiski við uppgjör á aflahlut sjómanna á gildistíma kjarasamnings eða ákvarðanir um slíkt hafa verið teknar með öðrum skuldbindandi hætti skal Verðlagsstofa skiptaverðs og úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna, sbr. II. kafla, stuðla að því með störfum sínum og úrskurðum að þau markmið nái fram að ganga.
8. gr.
V. KAFLI
Um breytingu á lögum nr. 99/1999, um greiðslu kostnaðar
við opinbert eftirlit með fjármálastarfsemi.
9. gr.
VI. KAFLI
Gildistaka.
10. gr.
Ákvæði til bráðabirgða.
I.
II.
III.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Verkfall aðildarfélaga Sjómannasambands Íslands og Farmanna- og fiskimannasambands Íslands, auk verkbanna aðildarfélaga Landssambands íslenskra útvegsmanna gagnvart aðildarfélögum Alþýðusambands Vestfjarða, hófst á miðnætti aðfaranótt 16. mars sl. Verkfallinu var frestað með lögum 19. mars sl. til kl. 24.00 1. apríl sl. Sama gilti um verkbann það er félög og samtök útvegsmanna settu á fiskimenn frá og með miðnætti aðfaranótt 16. mars sl. Vinnustöðvun hófst þá aftur og hafði staðið óslitið í á sjöttu viku þegar vélstjórar og útvegsmenn undirrituðu kjarasamning 9. maí sl. Vinnustöðvunin á fiskiskipaflotanum er sú lengsta í áratugi og er þetta í fjórða sinn á sjö árum sem kjaradeilur sjómanna og útvegsmanna hafa leitt til þess að stærsti hluti fiskiskipaflotans stöðvast.
Samningar hafa verið lausir frá 15. febrúar 2000 þegar lög nr. 10/1998, um kjaramál fiskimanna, féllu úr gildi. Samningsaðilar hafa á þeim tíma sem síðan er liðinn ekki náð árangri í samningaumleitunum, að frátöldum áðurnefndum samningi vélstjóra og útvegsmanna.
Vinnustöðvunin hefur nú þegar valdið miklum skaða fyrir atvinnulíf landsmanna, nýtingu auðlinda sjávar, útflutningshagsmuni og fleiri þætti. Áhrif hennar eru hvað alvarlegust fyrir einstaklinga sem starfa við fiskvinnslu og fyrirtæki og sveitarfélög sem byggja afkomu sína á sjávarútvegi, en að auki hefur hún þegar haft áhrif langt út fyrir þá hagsmuni sem samningsaðilar fjalla um. Skýr merki eru um neikvæð áhrif vinnustöðvunarinnar á efnahagslífið og ef ekkert er að gert mun hún valda óbætanlegu tjóni fyrir þjóðarbúið í heild. Hér eru því ríkir almannahagsmunir í húfi og nauðsynlegt að grípa til aðgerða til að koma í veg fyrir þann mikla efnahagsskaða sem áframhaldandi stöðvun fiskiskipaflotans mundi annars valda.
Með frumvarpinu er lagt til að bann verði lagt við verkfalli aðildarfélaga Sjómannasambands Íslands og Farmanna- og fiskimannasambands Íslands, auk verkbanna aðildarfélaga Landssambands íslenskra útvegsmanna gagnvart aðildarfélögum Alþýðusambands Vestfjarða, svo og verkföllum og verkbönnum og öðrum aðgerðum sem ætlað er að knýja fram aðra skipan kjaramála en lagt er til að tekin verði upp á grundvelli frumvarpsins. Lagt er til að bannið taki þegar gildi.
Frumvarpið gerir ráð fyrir að samningsaðilum verði gefinn frestur til 1. júní nk. til að ljúka samningum. Hafi samningar ekki tekist fyrir þann tíma er lagt til að gerðardómi þriggja manna sem tilnefndir verði af Hæstarétti verði falið að taka ákvarðanir varðandi kjaramál félagsmanna í áðurnefndum félögum. Í því skyni eru gerðardóminum tryggðar nauðsynlegar rannsóknarheimildir og aðilum tryggður réttur til að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Frumvarpið gerir ráð fyrir að gerðardómurinn hafi við ákvarðanir sínar hliðsjón af samningi um breytingar á kjarasamningi milli Samtaka atvinnulífsins vegna aðildarfélaga Landssambands íslenskra útvegsmanna og Vélstjórafélags Íslands sem undirritaður var 9. maí 2001 og öðrum kjarasamningum sem gerðir hafa verið á almennum vinnumarkaði á undanförnum mánuðum að því leyti sem við á. Þá skal gerðardómurinn taka mið af sérstöðu þeirra aðila sem taldir eru upp í 1. gr. auk sjónarmiða um almenna þróun kjaramála. Gert er ráð fyrir að gerðardómurinn ákveði gildistíma ákvarðana sinna með hliðsjón af gildistíma áðurnefndra kjarasamninga.
Að auki gerir frumvarpið ráð fyrir að breytingar verði gerðar á lögum nr. 38/1990, um stjórn fiskveiða, lögum nr. 13/1998, um Verðlagsstofu skiptaverðs og úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna, og lögum nr. 99/1999, um greiðslu kostnaðar við opinbert eftirlit með fjármálastarfsemi, auk þess að lög nr. 11/1998, um Kvótaþing, falli úr gildi. Er þetta gert í því skyni að stuðla að lausn kjaradeilu fiskimanna og útvegsmanna. Lög um Kvótaþing voru samþykkt samhliða lögum nr. 10/1998 sem bönnuðu vinnustöðvun sjómanna og útvegsmanna 27. mars 1998 jafnframt því að kveða á um kjaramál fiskimanna. Ákvæðin miðuðu að því að skapa umgjörð um kjaramál fiskimanna og voru sniðin að aðstæðum á þeim tíma.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Frumvarpið ætlar Hæstarétti að ákveða hver hinna þriggja gerðardómsmanna skuli vera formaður dómsins. Það er svo formannsins að kalla dóminn saman. Gerðardómnum er ætlað að setja sér starfsreglur og afla nauðsynlegra gagna og getur hann krafist skýrslna, munnlegra og skriflegra, af þeim aðilum sem gerðardómurinn telur nauðsynlegt. Þá er í frumvarpinu kveðið á um rétt aðila til að koma sjónarmiðum sínum að við umfjöllun gerðardómsins og skal gerðardómurinn ætla þeim hæfilegan frest í því skyni.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Í frumvarpinu er lagt til að Kvótaþing verði lagt niður, enda gerir frumvarpið ráð fyrir annarri umgjörð en ákveðin var með setningu laganna 1998.
Um 6. gr.
Gert er ráð fyrir því í nýrri 2. mgr. að Fiskistofu verði tilkynnt fyrir fram um flutning aflamarks. Er það gert að skilyrði fyrir því að flutningurinn öðlist gildi að stofnunin hafi staðfest hann. Gert er ráð fyrir að í tilkynningu skuli m.a. koma fram upplýsingar um magn aflamarks sem flytja skal, auk upplýsinga um verð, nema þegar aflamark er flutt á milli skipa sama aðila, einstaklings eða lögaðila.
Í nýrri 3. mgr. er kveðið á um að staðfesting Fiskistofu fáist ekki fyrr en stofnunin hefur skráð upplýsingar um flutning aflamarksins samkvæmt tilkynningu þar um. Tilkynningar skulu vera í því formi sem ráðherra ákveður með reglugerð. Þá er áskilið að fyrir liggi samningur útgerðar og áhafnar um fiskverð til viðmiðunar við uppgjör á aflahlut sjómanna. Skal Verðlagsstofa skiptaverðs staðfesta að slíkur samningur liggi fyrir og að hann uppfylli þær kröfur sem stofnunin gerir samkvæmt ákvæðum laga nr. 13/1998, um Verðlagsstofu skiptaverðs og úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna. Fiskistofu er óheimilt að staðfesta flutning aflamarks áður en slík staðfesting Verðlagsstofu skiptaverðs liggur fyrir. Gert er ráð fyrir að sá sem tilkynnir um flutning aflamarks greiði gjald sem nemi 2.000 kr. til Fiskistofu, en ætla má að Fiskistofu berist um þrjú þúsund tilkynningar á ári. Er þessu gjaldi ætlað að standa undir þeim kostnaði sem ætla má að Fiskistofa hafi af auknum verkefnum sem flytjast frá Kvótaþingi er hefur innheimt gjald vegna starfa sinna sem nam á árinu 2000 um 16 millj. kr.
Í nýrri 4. mgr. er kveðið á um að aðgengilegar upplýsingar um flutning aflamarks, m.a. heildarmagn og verðmæti eftir tegundum, og upplýsingar um verð þar sem við á, skuli birta daglega.
Um 7. gr.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
Um 10. gr.
Um ákvæði til bráðabirgða I.
Um ákvæði til bráðabirgða II.
Um ákvæði til bráðabirgða III.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um kjaramál fiskimanna og fleira.
Verði frumvarpið óbreytt að lögum er tímabundinn kostnaður árið 2001 um 10 m.kr. en tekjur og útgjöld lækka samtals um 10 m.kr. til frambúðar vegna breytinga á Kvótaþingi.