Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 484. máls.
Þskj. 835 — 484. mál.
a. Í stað orðanna „átta virkum dögum áður en þjónustan er veitt“ í 1. mgr. kemur: sama dag og starfsemin hefst hér á landi.
b. Í stað orðanna „upplýsingar um að viðkomandi starfsmenn njóti almannatryggingaverndar í heimaríki (E-101)“ í 2. tölul. 1. mgr. kemur: upplýsingar um hvort viðkomandi starfsmenn njóta almannatryggingaverndar í heimaríki.
c. Í stað orðanna „áður en þjónustan er veitt“ í 2. mgr. kemur: eigi síðar en tveimur virkum dögum eftir að starfsemi fyrirtækisins hófst hér á landi.
a. Á eftir 1. málsl. 1. mgr. kemur nýr málsliður, svohljóðandi: Fulltrúinn getur verið einn af starfsmönnum fyrirtækisins sem starfar tímabundið hér á landi.
b. Í stað orðanna „átta virkum dögum áður en“ í 2. mgr. kemur: sama dag og.
c. 4. mgr. fellur brott.
Fari fyrirtæki ekki að lögum þessum getur Vinnumálastofnun krafist þess að hlutaðeigandi fyrirtæki bæti úr annmörkunum innan hæfilegs frests að viðlögðum dagsektum.
Ákvörðun um dagsektir skv. 1. mgr. skal tilkynnt skriflega á sannanlegan hátt því fyrirtæki sem hún beinist að. Dagsektir geta numið allt að 100.000 kr. hvern dag. Við ákvörðun fjárhæðar dagsekta skal meðal annars líta til fjölda starfsmanna fyrirtækisins og hversu umsvifamikill viðkomandi atvinnurekstur er.
Dagsektir skulu renna í ríkissjóð.
Frumvarp þetta felur í sér breytingar á lögum nr. 45/2007, um réttindi og skyldur erlendra fyrirtækja sem senda starfsmenn tímabundið til Íslands og starfskjör starfsmanna þeirra, með síðari breytingum. Markmiðið með setningu laganna árið 2007 var að styrkja stoðir vinnumarkaðskerfisins hvað varðar erlend fyrirtæki sem senda starfsmenn sína tímabundið hingað til lands í tengslum við veitingu þjónustu á grundvelli samningsins um Evrópska efnahagssvæðið, stofnsamnings Fríverslunarsamtaka Evrópu og samnings milli ríkisstjórnar Íslands annars vegar og ríkisstjórnar Danmerkur og heimastjórnar Færeyja hins vegar. Frumvarp er varð að framangreindum lögum byggðist á vinnu starfshóps félagsmálaráðherra sem í sátu fulltrúar Alþýðusambands Íslands, Bandalags starfsmanna ríkis og bæja, Bandalags háskólamanna, dóms- og kirkjumálaráðuneytis, fjármálaráðuneytis, Sambands íslenskra sveitarfélaga og Samtaka atvinnulífsins, auk fulltrúa félagsmálaráðuneytisins. Samstaða var innan starfshópsins um þau efnisatriði er fram komu í frumvarpinu og Alþingi samþykkti síðar sem lög.
Í almennum athugasemdum við frumvarpið er varð að lögum nr. 45/2007 segir að megintilgangurinn með setningu laganna sé að veita íslenskum stjórnvöldum betri yfirsýn yfir stöðuna á innlendum vinnumarkaði að því er varðar starfsemi erlendra þjónustufyrirtækja hér á landi sem og fjölda erlendra starfsmanna er starfa hjá slíkum fyrirtækjum. Þá segir að markmiðið sé enn fremur að unnt sé að viðhalda því eftirliti sem tíðkast á íslenskum vinnumarkaði með að ákvæði laga og kjarasamninga séu virt svo treysta megi stöðu starfsmanna sem sendir eru tímabundið hingað til lands á vegum erlendra fyrirtækja í tengslum við veitingu þjónustu. Þótti efni frumvarpsins jafnframt vera til þess fallið að stuðla að því að útlendingar sem koma hingað tímabundið á vegum erlendra fyrirtækja dvelji og starfi hér á landi með lögmætum hætti og að áreiðanlegar upplýsingar um þessa útlendinga séu til. Áhersla er lögð á að frumvarpi þessu sem nú er lagt fram er ekki ætlað að breyta þessum tilgangi laganna frá 2007 enda aðilar sammála um að þau gegni mikilvægu hlutverki við að stuðla að því að þær leikreglur sem gilda á innlendum vinnumarkaði séu virtar.
Eftirlitsstofnun EFTA hefur farið yfir efni laga nr. 45/2007 og komist að þeirri niðurstöðu að tiltekin ákvæði þeirra brjóti hugsanlega í bága við 36. gr. samningsins um Evrópska efnahagssvæðið sem og tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 96/71/EB, um störf útsendra starfsmanna í tengslum við veitingu þjónustu, að teknu tilliti til dómaframkvæmdar Evrópudómstólsins. Í rökstuddu áliti stofnunarinnar til íslenskra stjórnvalda kemur meðal annars fram að lögin feli í sér kröfur sem jafna megi til þess að sækja þurfi um leyfi fyrir fram til að geta hafið starfsemi hér á landi (e. a prior authorisation requirement) og telur stofnunin það fela í sér hindrun á frjálsum þjónustuviðskiptum samkvæmt 36. gr. samningsins um Evrópska efnahagssvæðið. Stofnunin leiðir þessa niðurstöðu af því að í fyrsta lagi þurfi þjónustuaðili að veita Vinnumálastofnun upplýsingar átta virkum dögum áður en þjónustan hefst, sbr. 1. mgr. 8. gr. laganna. Í öðru lagi að Vinnumálastofnun skuli veita skriflega staðfestingu um móttöku gagna sem þjónustuveitandanum er skylt að afhenda notendafyrirtæki áður en þjónustan er veitt, sbr. 2. mgr. 8. gr. og 1. mgr. 11. gr. laganna, og í þriðja lagi að láti fyrirtæki hjá líða að tilkynna um fulltrúa sinn til Vinnumálastofnunar eða um skipti á fulltrúa sé því óheimilt að veita þjónustu hér á landi, sbr. 4. mgr. 10. gr. laganna. Í rökstuðningi sínum vísar stofnunin meðal annars til dómafordæma Evrópudómstólsins í máli nr. C-168/04, framkvæmdastjórnin gegn Austurríki, máli nr. C-445/03, framkvæmdastjórnin gegn Lúxemborg og máli nr. C-490/04, framkvæmdastjórnin gegn Þýskalandi.
Frumvarpi þessu er aðallega ætlað að mæta þeirri gagnrýni sem Eftirlitsstofnun EFTA hefur viðhaft að þessu leyti án þess þó að draga úr því markmiði sem lögunum er ætlað að ná. Gert er ráð fyrir að þær breytingar sem lagðar eru til hafi ekki mikil áhrif á þá stjórnsýslu sem viðhöfð hefur verið við framkvæmd laganna enda Vinnumálastofnun ávallt ætlað að gæta meðalhófs í aðgerðum sínum á grundvelli þeirra, sbr. 12. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, með síðari breytingum.
Eftirlitsstofnun EFTA hefur enn fremur gert athugasemdir við ákvæði 5. og 7. gr. laganna er varða rétt til launa í veikinda- og slysatilvikum og slysatryggingar vegna andláts, varanlegs líkamstjóns og tímabundins missis starfsorku. Að mati stofnunarinnar fela þessi ákvæði í sér hindrun á frjálsum þjónustuviðskiptum á grundvelli 36. gr. samningsins um Evrópska efnahagssvæðið þar sem efni þeirra sé ekki hluti af þeim starfsskilyrðum sem tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 96/71/EB, um störf útsendra starfsmanna í tengslum við veitingu þjónustu, gerir ráð fyrir, sbr. a–g-lið 1. mgr. 3. gr. tilskipunarinnar. Það verður hins vegar að líta svo á að umrædd ákvæði laganna feli í sér kjarasamningsbundin réttindi á íslenskum vinnumarkaði sem eru hluti af lágmarkskjörum launafólks og hafi þannig að geyma mikilvæga vernd fyrir launafólk sem starfar hér á landi. Í því skyni að tryggja að erlent starfsfólk njóti þeirra lágmarksréttinda og -kjara sem gilda á íslenskum vinnumarkaði til jafns við aðra sem hér starfa hefur það því þótt grundvallaratriði að ákvæði þessi verði áfram í lögunum. Áhersla er jafnframt lögð á að efni þeirra gildir með fyrirvara um betri rétt starfsmanna samkvæmt ráðningarsamningi við hlutaðeigandi fyrirtæki, kjarasamningi eða löggjöf í því ríki þar sem þeir starfa að jafnaði. Í frumvarpi þessu eru því ekki lagðar til breytingar á 5. og 7. gr. laganna þrátt fyrir athugasemdir Eftirlitsstofnunar EFTA að þessu leyti.
Lagt er til að fyrirtæki sem hyggjast veita þjónustu hér á landi veiti Vinnumálastofnun þær upplýsingar sem tilgreindar eru í 1.–5. tölul. 1. mgr. 8. gr. laganna eigi síðar en sama dag og starfsemi þeirra hefst hér á landi í stað átta virkra daga áður en þjónustan er veitt. Verður það að teljast nægjanlegt enda tilgangurinn fyrst og fremst að ganga úr skugga um að hin erlendu fyrirtæki fari að íslenskum lögum og að starfsmenn þeirra dvelji og starfi hér á landi með lögmætum hætti. Gert er ráð fyrir að Vinnumálastofnun hafi tvo virka daga til að fara yfir þau gögn sem stofnuninni berast áður en gefin er út staðfesting um að hún hafi móttekið gögnin skv. 2. mgr. 8. gr. laganna, sbr. einnig 3. gr. frumvarps þessa. Eingöngu er um að ræða einfalda upplýsingagjöf til íslenskra stjórnvalda svo unnt sé að kanna hvort umræddir þjónustuveitendur starfa hér með lögmætum hætti sem og starfsmenn þeirra. Slík upplýsingagjöf verður að teljast samræmast samningnum um Evrópska efnahagssvæðið svo hlutaðeigandi eftirlitsaðilar eigi þess kost að viðhafa eftirlit með að erlend þjónustufyrirtæki fari að lögum. Þannig er gert ráð fyrir að nægjanlegt sé að fyrirtæki veiti Vinnumálastofnun upplýsingar sama dag og þau hefja starfsemi hér á landi.
Einnig er lagt til að orðalagi 2. tölul. 1. mgr. 8. gr. laganna verði breytt þannig að skýrt sé kveðið á um að eingöngu sé kannað hvort starfsmenn sem koma hingað til lands á vegum erlendra þjónustuveitenda njóta almannatryggingaverndar í heimaríki. Þykir þetta mikilvægt í ljósi reynslunnar sem hefur sýnt að starfsmenn erlendra þjónustuveitenda eru ekki alltaf allir tryggðir innan almannatryggingakerfa heimaríkja sem veldur því að þeir njóta ekki tryggingaverndar almannatryggingakerfisins hér á landi á grundvelli samningsins um Evrópska efnahagssvæðið. Ástæða þykir enn fremur til að taka fram að markmiðið er ekki að koma í veg fyrir að hlutaðeigandi starfsmenn komi til landsins til að starfa hjá hlutaðeigandi fyrirtæki hér á landi. Tilgangurinn er einkum sá að unnt sé að vekja athygli þjónustuveitanda sem og starfsmannsins sjálfs á því að sá síðarnefndi njóti ekki tryggingaverndar innan íslenska almannatryggingakerfisins. Þeir eiga þá kost á að grípa til viðeigandi ráðstafana svo koma megi í veg fyrir að starfsmaðurinn sé ótryggður þann tíma er hann starfar hér á landi með tilheyrandi kostnaði komi til veikinda eða slyss. Til dæmis er nægjanlegt að upplýst sé um að starfsmenn hafi svokölluð E-101-vottorð.
Lagt er til að tekið verði fram í 1. mgr. 10. gr. laganna að fulltrúi fyrirtækisins geti verið einn af starfsmönnum þess sem starfa tímabundið hér á landi. Ekki er um efnisbreytingu á ákvæði þessu að ræða enda tekið fram í athugasemdum við 10. gr. frumvarps þess er varð að lögum nr. 45/2007 að fulltrúinn geti verið til dæmis sá sem stýrir verkefni hér á landi fyrir hönd fyrirtækisins. Jafnframt er tekið fram í tilvitnuðu frumvarpi að ekki sé skilyrði að fulltrúinn sé hluti af starfsliði fyrirtækisins heldur geti fyrirtækið nýtt sér þjónustu sérhæfðra aðila hér á landi. Ákvæði þessu er ekki ætlað að breyta þeirri nálgun en það þykir þó skýrara að taka fram í lagaákvæðinu sjálfu að fulltrúinn geti verið einn af starfsmönnum fyrirtækisins. Til samræmis við þær breytingar sem lagðar eru til í 1. gr. frumvarpsins er lagt til að nægjanlegt sé að fyrirtæki sem hyggst veita hér þjónustu tilkynni Vinnumálastofnun um fulltrúann sama dag og starfsemi þess hefst hér á landi.
Eftirlitsstofnun EFTA hefur gert athugasemdir við 4. mgr. 10. gr. laganna sem kveður á um að fyrirtæki sé óheimilt að veita þjónustu hér á landi hafi það látið hjá líða að tilkynna um fulltrúa sinn til Vinnumálastofnunar eða um skipti á fulltrúa þar sem það teljist brjóta gegn frjálsum þjónustuviðskiptum samkvæmt 36. gr. samningsins um Evrópska efnahagssvæðið. Verður að fallast á það með eftirlitsstofnuninni að leiða megi líkur að því að svo kunni að vera ef litið er til dóma Evrópudómstólsins og er því lagt til að ákvæði þetta verði fellt brott. Í ljósi þess að lagt er til að ákvæðið falli brott þykir mikilvægt að renna styrkari stoðum undir heimildir Vinnumálastofnunar til að beita þvingunarúrræðum láti fyrirtæki hjá líða að tilkynna um fulltrúa eða um skipti á honum. Því er í 4. gr. frumvarps þessa lagt til að Vinnumálastofnun fái heimildir til að beita dagsektum fari fyrirtæki ekki að fyrirmælum stofnunarinnar um viðunandi úrbætur til að uppfylla skilyrði laganna.
Sú breyting sem lögð er til á 1. mgr. 11. gr. laganna er í samræmi við breytingu sem lögð er til í a- og c-lið 1. gr. frumvarps þessa. Gert er ráð fyrir að notendafyrirtæki óski eftir skriflegri staðfestingu frá Vinnumálastofnun um að þjónustufyrirtæki hafi veitt stjórnvöldum upplýsingar skv. 1.–3. tölul. 1. mgr. 8. gr. laganna eigi síðar en tveimur virkum dögum eftir að starfsemi þess síðarnefnda hefst hér á landi í stað þess að óska eftir staðfestingunni áður en þjónustan er veitt. Þannig er gert ráð fyrir að þjónustuveitandinn geti hafið starfsemi án þess að notendafyrirtækið hafi fengið skriflega staðfestingu um að Vinnumálastofnun hafi móttekið gögn skv. 1.–3. tölul. 1. mgr. 8. gr. laganna en jafnframt verður að líta til þess að það kann að skipta notendafyrirtækið máli að geta gengið úr skugga um að þjónustuveitandinn starfi löglega hér á landi. Því þykir hæfilegt að Vinnumálastofnun hafi tvo virka daga til að fara yfir þær upplýsingar sem veittar eru á grundvelli 1.–3. tölul. 1. mgr. 8. gr. laganna og gefa skriflega staðfestingu um að stofnunin hafi móttekið gögnin.
Mikilvægt þykir að styrkja heimildir Vinnumálastofnunar til að beita þvingunarúrræðum gagnvart fyrirtækjum sem virða ekki ákvæði laganna. Verður að telja það eitt af lykilatriðum þess að stjórnvöld hafi fullnægjandi yfirsýn yfir innlendan vinnumarkað að erlend þjónustufyrirtæki sem veita tímabundna þjónustu hér á landi virði ákvæði laga þessara. Því er lagt til að fari fyrirtæki ekki að lögunum geti Vinnumálastofnun krafist þess að úrbætur verði gerðar innan hæfilegs frests að viðlögðum dagsektum. Gert er ráð fyrir að þessi heimild eigi við hvort sem fyrirtæki láta hjá líða að tilkynna um fulltrúa eða um skipti á þeim samkvæmt 10. gr. laganna eða að sinna öðrum skyldum sínum á grundvelli laganna.
Ákvæðið þarfnast ekki skýringar.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Mikilvægt þykir að styrkja heimildir Vinnumálastofnunar til að beita þvingunarúrræðum gagnvart fyrirtækjum sem virða ekki ákvæði laganna. Er því lagt til í frumvarpinu að Vinnumálastofnun verði heimilt að beita fyrirtæki dagsektum hafi það ekki virt fyrirmæli stofnunarinnar um að fara að lögunum innan hæfilegs frests.
Breytingarnar sem lagðar eru til með frumvarpinu varða fyrst og fremst tímamörk í upplýsingagjöf þeirra fyrirtækja sem fyrirhuga að veita þjónustu hér á landi og afgreiðslu Vinnumálastofnunar. Ekki verður séð að frumvarpið muni hafa mikil áhrif á þá stjórnsýslu sem viðhöfð hefur verið við framkvæmd laganna hingað til. Er því ekki ástæða til að ætla að lögfesting frumvarpsins muni hafa í för með sér aukin útgjöld fyrir ríkissjóð.
Þskj. 835 — 484. mál.
Frumvarp til laga
um breytingu á lögum nr. 45/2007, um réttindi og skyldur
erlendra fyrirtækja sem senda starfsmenn tímabundið til Íslands
og starfskjör starfsmanna þeirra, með síðari breytingum.
(Lagt fyrir Alþingi á 138. löggjafarþingi 2009–2010.)
1. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 8. gr. laganna:a. Í stað orðanna „átta virkum dögum áður en þjónustan er veitt“ í 1. mgr. kemur: sama dag og starfsemin hefst hér á landi.
b. Í stað orðanna „upplýsingar um að viðkomandi starfsmenn njóti almannatryggingaverndar í heimaríki (E-101)“ í 2. tölul. 1. mgr. kemur: upplýsingar um hvort viðkomandi starfsmenn njóta almannatryggingaverndar í heimaríki.
c. Í stað orðanna „áður en þjónustan er veitt“ í 2. mgr. kemur: eigi síðar en tveimur virkum dögum eftir að starfsemi fyrirtækisins hófst hér á landi.
2. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 10. gr. laganna:a. Á eftir 1. málsl. 1. mgr. kemur nýr málsliður, svohljóðandi: Fulltrúinn getur verið einn af starfsmönnum fyrirtækisins sem starfar tímabundið hér á landi.
b. Í stað orðanna „átta virkum dögum áður en“ í 2. mgr. kemur: sama dag og.
c. 4. mgr. fellur brott.
3. gr.
Í stað orðanna „áður en þjónustan er veitt“ í 1. mgr. 11. gr. laganna kemur: eigi síðar en tveimur virkum dögum eftir að starfsemi þess síðarnefnda hófst hér á landi.4. gr.
Á eftir 15. gr. laganna kemur ný grein, 15. gr. a, svohljóðandi, ásamt fyrirsögn:Dagsektir.
Fari fyrirtæki ekki að lögum þessum getur Vinnumálastofnun krafist þess að hlutaðeigandi fyrirtæki bæti úr annmörkunum innan hæfilegs frests að viðlögðum dagsektum.
Ákvörðun um dagsektir skv. 1. mgr. skal tilkynnt skriflega á sannanlegan hátt því fyrirtæki sem hún beinist að. Dagsektir geta numið allt að 100.000 kr. hvern dag. Við ákvörðun fjárhæðar dagsekta skal meðal annars líta til fjölda starfsmanna fyrirtækisins og hversu umsvifamikill viðkomandi atvinnurekstur er.
Dagsektir skulu renna í ríkissjóð.
5. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frumvarp þetta felur í sér breytingar á lögum nr. 45/2007, um réttindi og skyldur erlendra fyrirtækja sem senda starfsmenn tímabundið til Íslands og starfskjör starfsmanna þeirra, með síðari breytingum. Markmiðið með setningu laganna árið 2007 var að styrkja stoðir vinnumarkaðskerfisins hvað varðar erlend fyrirtæki sem senda starfsmenn sína tímabundið hingað til lands í tengslum við veitingu þjónustu á grundvelli samningsins um Evrópska efnahagssvæðið, stofnsamnings Fríverslunarsamtaka Evrópu og samnings milli ríkisstjórnar Íslands annars vegar og ríkisstjórnar Danmerkur og heimastjórnar Færeyja hins vegar. Frumvarp er varð að framangreindum lögum byggðist á vinnu starfshóps félagsmálaráðherra sem í sátu fulltrúar Alþýðusambands Íslands, Bandalags starfsmanna ríkis og bæja, Bandalags háskólamanna, dóms- og kirkjumálaráðuneytis, fjármálaráðuneytis, Sambands íslenskra sveitarfélaga og Samtaka atvinnulífsins, auk fulltrúa félagsmálaráðuneytisins. Samstaða var innan starfshópsins um þau efnisatriði er fram komu í frumvarpinu og Alþingi samþykkti síðar sem lög.
Í almennum athugasemdum við frumvarpið er varð að lögum nr. 45/2007 segir að megintilgangurinn með setningu laganna sé að veita íslenskum stjórnvöldum betri yfirsýn yfir stöðuna á innlendum vinnumarkaði að því er varðar starfsemi erlendra þjónustufyrirtækja hér á landi sem og fjölda erlendra starfsmanna er starfa hjá slíkum fyrirtækjum. Þá segir að markmiðið sé enn fremur að unnt sé að viðhalda því eftirliti sem tíðkast á íslenskum vinnumarkaði með að ákvæði laga og kjarasamninga séu virt svo treysta megi stöðu starfsmanna sem sendir eru tímabundið hingað til lands á vegum erlendra fyrirtækja í tengslum við veitingu þjónustu. Þótti efni frumvarpsins jafnframt vera til þess fallið að stuðla að því að útlendingar sem koma hingað tímabundið á vegum erlendra fyrirtækja dvelji og starfi hér á landi með lögmætum hætti og að áreiðanlegar upplýsingar um þessa útlendinga séu til. Áhersla er lögð á að frumvarpi þessu sem nú er lagt fram er ekki ætlað að breyta þessum tilgangi laganna frá 2007 enda aðilar sammála um að þau gegni mikilvægu hlutverki við að stuðla að því að þær leikreglur sem gilda á innlendum vinnumarkaði séu virtar.
Eftirlitsstofnun EFTA hefur farið yfir efni laga nr. 45/2007 og komist að þeirri niðurstöðu að tiltekin ákvæði þeirra brjóti hugsanlega í bága við 36. gr. samningsins um Evrópska efnahagssvæðið sem og tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 96/71/EB, um störf útsendra starfsmanna í tengslum við veitingu þjónustu, að teknu tilliti til dómaframkvæmdar Evrópudómstólsins. Í rökstuddu áliti stofnunarinnar til íslenskra stjórnvalda kemur meðal annars fram að lögin feli í sér kröfur sem jafna megi til þess að sækja þurfi um leyfi fyrir fram til að geta hafið starfsemi hér á landi (e. a prior authorisation requirement) og telur stofnunin það fela í sér hindrun á frjálsum þjónustuviðskiptum samkvæmt 36. gr. samningsins um Evrópska efnahagssvæðið. Stofnunin leiðir þessa niðurstöðu af því að í fyrsta lagi þurfi þjónustuaðili að veita Vinnumálastofnun upplýsingar átta virkum dögum áður en þjónustan hefst, sbr. 1. mgr. 8. gr. laganna. Í öðru lagi að Vinnumálastofnun skuli veita skriflega staðfestingu um móttöku gagna sem þjónustuveitandanum er skylt að afhenda notendafyrirtæki áður en þjónustan er veitt, sbr. 2. mgr. 8. gr. og 1. mgr. 11. gr. laganna, og í þriðja lagi að láti fyrirtæki hjá líða að tilkynna um fulltrúa sinn til Vinnumálastofnunar eða um skipti á fulltrúa sé því óheimilt að veita þjónustu hér á landi, sbr. 4. mgr. 10. gr. laganna. Í rökstuðningi sínum vísar stofnunin meðal annars til dómafordæma Evrópudómstólsins í máli nr. C-168/04, framkvæmdastjórnin gegn Austurríki, máli nr. C-445/03, framkvæmdastjórnin gegn Lúxemborg og máli nr. C-490/04, framkvæmdastjórnin gegn Þýskalandi.
Frumvarpi þessu er aðallega ætlað að mæta þeirri gagnrýni sem Eftirlitsstofnun EFTA hefur viðhaft að þessu leyti án þess þó að draga úr því markmiði sem lögunum er ætlað að ná. Gert er ráð fyrir að þær breytingar sem lagðar eru til hafi ekki mikil áhrif á þá stjórnsýslu sem viðhöfð hefur verið við framkvæmd laganna enda Vinnumálastofnun ávallt ætlað að gæta meðalhófs í aðgerðum sínum á grundvelli þeirra, sbr. 12. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, með síðari breytingum.
Eftirlitsstofnun EFTA hefur enn fremur gert athugasemdir við ákvæði 5. og 7. gr. laganna er varða rétt til launa í veikinda- og slysatilvikum og slysatryggingar vegna andláts, varanlegs líkamstjóns og tímabundins missis starfsorku. Að mati stofnunarinnar fela þessi ákvæði í sér hindrun á frjálsum þjónustuviðskiptum á grundvelli 36. gr. samningsins um Evrópska efnahagssvæðið þar sem efni þeirra sé ekki hluti af þeim starfsskilyrðum sem tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 96/71/EB, um störf útsendra starfsmanna í tengslum við veitingu þjónustu, gerir ráð fyrir, sbr. a–g-lið 1. mgr. 3. gr. tilskipunarinnar. Það verður hins vegar að líta svo á að umrædd ákvæði laganna feli í sér kjarasamningsbundin réttindi á íslenskum vinnumarkaði sem eru hluti af lágmarkskjörum launafólks og hafi þannig að geyma mikilvæga vernd fyrir launafólk sem starfar hér á landi. Í því skyni að tryggja að erlent starfsfólk njóti þeirra lágmarksréttinda og -kjara sem gilda á íslenskum vinnumarkaði til jafns við aðra sem hér starfa hefur það því þótt grundvallaratriði að ákvæði þessi verði áfram í lögunum. Áhersla er jafnframt lögð á að efni þeirra gildir með fyrirvara um betri rétt starfsmanna samkvæmt ráðningarsamningi við hlutaðeigandi fyrirtæki, kjarasamningi eða löggjöf í því ríki þar sem þeir starfa að jafnaði. Í frumvarpi þessu eru því ekki lagðar til breytingar á 5. og 7. gr. laganna þrátt fyrir athugasemdir Eftirlitsstofnunar EFTA að þessu leyti.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Lagt er til að fyrirtæki sem hyggjast veita þjónustu hér á landi veiti Vinnumálastofnun þær upplýsingar sem tilgreindar eru í 1.–5. tölul. 1. mgr. 8. gr. laganna eigi síðar en sama dag og starfsemi þeirra hefst hér á landi í stað átta virkra daga áður en þjónustan er veitt. Verður það að teljast nægjanlegt enda tilgangurinn fyrst og fremst að ganga úr skugga um að hin erlendu fyrirtæki fari að íslenskum lögum og að starfsmenn þeirra dvelji og starfi hér á landi með lögmætum hætti. Gert er ráð fyrir að Vinnumálastofnun hafi tvo virka daga til að fara yfir þau gögn sem stofnuninni berast áður en gefin er út staðfesting um að hún hafi móttekið gögnin skv. 2. mgr. 8. gr. laganna, sbr. einnig 3. gr. frumvarps þessa. Eingöngu er um að ræða einfalda upplýsingagjöf til íslenskra stjórnvalda svo unnt sé að kanna hvort umræddir þjónustuveitendur starfa hér með lögmætum hætti sem og starfsmenn þeirra. Slík upplýsingagjöf verður að teljast samræmast samningnum um Evrópska efnahagssvæðið svo hlutaðeigandi eftirlitsaðilar eigi þess kost að viðhafa eftirlit með að erlend þjónustufyrirtæki fari að lögum. Þannig er gert ráð fyrir að nægjanlegt sé að fyrirtæki veiti Vinnumálastofnun upplýsingar sama dag og þau hefja starfsemi hér á landi.
Einnig er lagt til að orðalagi 2. tölul. 1. mgr. 8. gr. laganna verði breytt þannig að skýrt sé kveðið á um að eingöngu sé kannað hvort starfsmenn sem koma hingað til lands á vegum erlendra þjónustuveitenda njóta almannatryggingaverndar í heimaríki. Þykir þetta mikilvægt í ljósi reynslunnar sem hefur sýnt að starfsmenn erlendra þjónustuveitenda eru ekki alltaf allir tryggðir innan almannatryggingakerfa heimaríkja sem veldur því að þeir njóta ekki tryggingaverndar almannatryggingakerfisins hér á landi á grundvelli samningsins um Evrópska efnahagssvæðið. Ástæða þykir enn fremur til að taka fram að markmiðið er ekki að koma í veg fyrir að hlutaðeigandi starfsmenn komi til landsins til að starfa hjá hlutaðeigandi fyrirtæki hér á landi. Tilgangurinn er einkum sá að unnt sé að vekja athygli þjónustuveitanda sem og starfsmannsins sjálfs á því að sá síðarnefndi njóti ekki tryggingaverndar innan íslenska almannatryggingakerfisins. Þeir eiga þá kost á að grípa til viðeigandi ráðstafana svo koma megi í veg fyrir að starfsmaðurinn sé ótryggður þann tíma er hann starfar hér á landi með tilheyrandi kostnaði komi til veikinda eða slyss. Til dæmis er nægjanlegt að upplýst sé um að starfsmenn hafi svokölluð E-101-vottorð.
Um 2. gr.
Lagt er til að tekið verði fram í 1. mgr. 10. gr. laganna að fulltrúi fyrirtækisins geti verið einn af starfsmönnum þess sem starfa tímabundið hér á landi. Ekki er um efnisbreytingu á ákvæði þessu að ræða enda tekið fram í athugasemdum við 10. gr. frumvarps þess er varð að lögum nr. 45/2007 að fulltrúinn geti verið til dæmis sá sem stýrir verkefni hér á landi fyrir hönd fyrirtækisins. Jafnframt er tekið fram í tilvitnuðu frumvarpi að ekki sé skilyrði að fulltrúinn sé hluti af starfsliði fyrirtækisins heldur geti fyrirtækið nýtt sér þjónustu sérhæfðra aðila hér á landi. Ákvæði þessu er ekki ætlað að breyta þeirri nálgun en það þykir þó skýrara að taka fram í lagaákvæðinu sjálfu að fulltrúinn geti verið einn af starfsmönnum fyrirtækisins. Til samræmis við þær breytingar sem lagðar eru til í 1. gr. frumvarpsins er lagt til að nægjanlegt sé að fyrirtæki sem hyggst veita hér þjónustu tilkynni Vinnumálastofnun um fulltrúann sama dag og starfsemi þess hefst hér á landi.
Eftirlitsstofnun EFTA hefur gert athugasemdir við 4. mgr. 10. gr. laganna sem kveður á um að fyrirtæki sé óheimilt að veita þjónustu hér á landi hafi það látið hjá líða að tilkynna um fulltrúa sinn til Vinnumálastofnunar eða um skipti á fulltrúa þar sem það teljist brjóta gegn frjálsum þjónustuviðskiptum samkvæmt 36. gr. samningsins um Evrópska efnahagssvæðið. Verður að fallast á það með eftirlitsstofnuninni að leiða megi líkur að því að svo kunni að vera ef litið er til dóma Evrópudómstólsins og er því lagt til að ákvæði þetta verði fellt brott. Í ljósi þess að lagt er til að ákvæðið falli brott þykir mikilvægt að renna styrkari stoðum undir heimildir Vinnumálastofnunar til að beita þvingunarúrræðum láti fyrirtæki hjá líða að tilkynna um fulltrúa eða um skipti á honum. Því er í 4. gr. frumvarps þessa lagt til að Vinnumálastofnun fái heimildir til að beita dagsektum fari fyrirtæki ekki að fyrirmælum stofnunarinnar um viðunandi úrbætur til að uppfylla skilyrði laganna.
Um 3. gr.
Sú breyting sem lögð er til á 1. mgr. 11. gr. laganna er í samræmi við breytingu sem lögð er til í a- og c-lið 1. gr. frumvarps þessa. Gert er ráð fyrir að notendafyrirtæki óski eftir skriflegri staðfestingu frá Vinnumálastofnun um að þjónustufyrirtæki hafi veitt stjórnvöldum upplýsingar skv. 1.–3. tölul. 1. mgr. 8. gr. laganna eigi síðar en tveimur virkum dögum eftir að starfsemi þess síðarnefnda hefst hér á landi í stað þess að óska eftir staðfestingunni áður en þjónustan er veitt. Þannig er gert ráð fyrir að þjónustuveitandinn geti hafið starfsemi án þess að notendafyrirtækið hafi fengið skriflega staðfestingu um að Vinnumálastofnun hafi móttekið gögn skv. 1.–3. tölul. 1. mgr. 8. gr. laganna en jafnframt verður að líta til þess að það kann að skipta notendafyrirtækið máli að geta gengið úr skugga um að þjónustuveitandinn starfi löglega hér á landi. Því þykir hæfilegt að Vinnumálastofnun hafi tvo virka daga til að fara yfir þær upplýsingar sem veittar eru á grundvelli 1.–3. tölul. 1. mgr. 8. gr. laganna og gefa skriflega staðfestingu um að stofnunin hafi móttekið gögnin.
Um 4. gr.
Mikilvægt þykir að styrkja heimildir Vinnumálastofnunar til að beita þvingunarúrræðum gagnvart fyrirtækjum sem virða ekki ákvæði laganna. Verður að telja það eitt af lykilatriðum þess að stjórnvöld hafi fullnægjandi yfirsýn yfir innlendan vinnumarkað að erlend þjónustufyrirtæki sem veita tímabundna þjónustu hér á landi virði ákvæði laga þessara. Því er lagt til að fari fyrirtæki ekki að lögunum geti Vinnumálastofnun krafist þess að úrbætur verði gerðar innan hæfilegs frests að viðlögðum dagsektum. Gert er ráð fyrir að þessi heimild eigi við hvort sem fyrirtæki láta hjá líða að tilkynna um fulltrúa eða um skipti á þeim samkvæmt 10. gr. laganna eða að sinna öðrum skyldum sínum á grundvelli laganna.
Um 5. gr.
Ákvæðið þarfnast ekki skýringar.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. 45/2007, um réttindi og skyldur erlendra fyrirtækja sem senda starfsmenn tímabundið til Íslands og starfskjör starfsmanna þeirra.
Mikilvægt þykir að styrkja heimildir Vinnumálastofnunar til að beita þvingunarúrræðum gagnvart fyrirtækjum sem virða ekki ákvæði laganna. Er því lagt til í frumvarpinu að Vinnumálastofnun verði heimilt að beita fyrirtæki dagsektum hafi það ekki virt fyrirmæli stofnunarinnar um að fara að lögunum innan hæfilegs frests.
Breytingarnar sem lagðar eru til með frumvarpinu varða fyrst og fremst tímamörk í upplýsingagjöf þeirra fyrirtækja sem fyrirhuga að veita þjónustu hér á landi og afgreiðslu Vinnumálastofnunar. Ekki verður séð að frumvarpið muni hafa mikil áhrif á þá stjórnsýslu sem viðhöfð hefur verið við framkvæmd laganna hingað til. Er því ekki ástæða til að ætla að lögfesting frumvarpsins muni hafa í för með sér aukin útgjöld fyrir ríkissjóð.
