Ferill 672. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Microsoft Word.
Þingskjal 1100 — 672. mál.
Frumvarp til laga
um breytingu á ýmsum lögum vegna nýrrar skógræktarstofnunar (sameining stofnana).
(Lagt fyrir Alþingi á 145. löggjafarþingi 2015–2016.)
I. KAFLI
Breyting á lögum um skógrækt, nr. 3/1955.
1. gr.
2. gr.
Við samþykkt þessa ákvæðis skal ráðherra undirbúa stofnun Skógræktarinnar. Skógræktin tekur við eignum, réttindum og skyldum Skógræktar ríkisins frá og með 1. júlí 2016. Skógræktin skal jafnframt taka yfir alla ráðningarsamninga starfsmanna Skógræktar ríkisins.
Starfsmenn kunna þó að þurfa að hlíta breytingum á starfi eða starfsstigi í samræmi við nýtt skipurit og starfslýsingu. Að öðru leyti fer um réttindi starfsmanna vegna skipulagsbreytinganna eftir ákvæðum laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins, nr. 70/1996.
Ráðherra skal flytja skógræktarstjóra Skógræktar ríkisins í embætti skógræktarstjóra Skógræktarinnar, sbr. 36. gr. laga nr. 70/1996, sem undirbýr starfsemi hinnar nýju stofnunar, þ.m.t. starfsmannahald.
II. KAFLI
Breyting á lögum um landshlutaverkefni í skógrækt, nr. 95/2006.
3. gr.
Í því skyni að skapa skógarauðlind á Íslandi, rækta fjölnytjaskóga og skjólbelti, treysta byggð og efla atvinnulíf skal Skógræktin eftir því sem nánar er ákveðið í fjárlögum hverju sinni veita fé til skógræktar á lögbýlum í öllum landshlutum.
4. gr.
Skógrækt á lögbýlum.
5. gr.
a. 1. málsl. 1. mgr. orðast svo: Skógræktin skal vinna sérstaka áætlun vegna skógræktar á lögbýlum fyrir hvern landshluta.
b. Í stað orðsins „landshlutaverkefnunum“ í 2. mgr. kemur: til skógræktar á lögbýlum.
6. gr.
Samráð.
7. gr.
a. Í stað orðanna „Landshlutaverkefni á hverju svæði“ í 1. málsl. 1. mgr. kemur: Skógræktin.
b. Í stað orðanna „Skógræktar ríkisins“ í 2. mgr. kemur: Skógræktarinnar.
8. gr.
9. gr.
Þátttaka ríkissjóðs í skógrækt á lögbýlum greiðist með sérstakri fjárveitingu sem færð er undir Skógræktina.
Skógræktin greiðir undirbúnings- og rekstrarkostnað og laun starfsmanna. Enn fremur greiðir Skógræktin allt að 97% af samþykktum kostnaði við skógrækt.
10. gr.
11. gr.
Skógræktin tekur við eignum, réttindum og skyldum landshlutaverkefna í skógrækt frá og með 1. júlí 2016. Skógræktin skal jafnframt taka yfir alla ráðningarsamninga starfsmanna hjá landshlutaverkefnum í skógrækt.
Starfsmenn kunna þó að þurfa að hlíta breytingum á starfi eða starfsstigi í samræmi við nýtt skipurit og starfslýsingu. Að öðru leyti fer um réttindi starfsmanna vegna skipulagsbreytinganna eftir ákvæðum laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins, nr. 70/1996, eða eftir atvikum ákvæðum laga um réttarstöðu starfsmanna við aðilaskipti að fyrirtækjum, nr. 72/2002.
12. gr.
III. KAFLI
Breyting á búnaðarlögum, nr. 70/1998, með síðari breytingum.
13. gr.
IV. KAFLI
Breyting á búvörulögum, nr. 99/1993, með síðari breytingum.
14. gr.
V. KAFLI
Breyting á efnalögum, nr. 61/2013.
15. gr.
VI. KAFLI
Breyting á lögum um landgræðslu, nr. 17/1965.
16. gr.
VII. KAFLI
Breyting á lögum um loftslagsmál, nr. 70/2012, með síðari breytingum.
17. gr.
VIII. KAFLI
Breyting á lögum um meðferð elds og varnir gegn gróðureldum, nr. 40/2015.
18. gr.
IX. KAFLI
Breyting á lögum um náttúruvernd, nr. 60/2013, með síðari breytingum.
19. gr.
20. gr.
Við gildistöku laga þessara falla úr gildi lög um viðauka við lög nr. 3/1955, um skógrækt, nr. 22/1966.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Í júní 2015 ákvað umhverfis- og auðlindaráðherra að hefja vinnu við skoðun á sameiningu alls skógræktarstarfs á vegum ríkisins í eina stofnun, þ.e. Skógræktar ríkisins og landshlutaverkefna í skógrækt; Vesturlandsskóga, Skjólskóga á Vestfjörðum, Norðurlandsskóga, Héraðs- og Austurlandsskóga og Suðurlandsskóga, auk umsjónar með Hekluskógum.
Talið var mikilvægt að samhæfa starf ráðuneytisins á sviði skógræktar, meðal annars með það markmið að leiðarljósi að gera stjórnsýslu skógræktarmála skilvirkari og samræmdari, auka faglega getu og yfirsýn og styrkja byggð, meðal annars með því að styrkja starfsstöðvar í héraði. Ráðuneytið taldi að ávinningur þess að færa yfirstjórn skógræktar á vegum ríkisins í eina stofnun gæti verið margþættur og vildi því taka það til frekari skoðunar. Gert var ráð fyrir því í upphafi að stofnun á sviði skógræktar hefði höfuðstöðvar á Fljótsdalshéraði og ræki starfsstöðvar í öllum landshlutum. Þannig mætti sameina starfsstöðvar Skógræktar ríkisins og landshlutaverkefnanna í skógrækt í landshlutunum.
Skipaður var starfshópur til að vinna að greiningu á þeirri samlegð sem væri fólgin í sameiningu alls skógræktarstarfs ríkisins og skila greinargerð um ávinning og þær áskoranir sem felast í því. Hópurinn hafði náið samráð við Landssamtök skógareigenda og Skógræktarfélag Íslands.
Starfshópurinn skilaði greinargerð til umhverfis- og auðlindaráðherra 24. september 2015. Niðurstaða hans var að sameining landshlutaverkefnanna og Skógræktar ríkisins í eina stofnun væri æskileg og skapaði tækifæri fyrir framþróun og eflingu skógræktar í landinu. Meðal helstu verkefna stofnunarinnar yrðu skipulag og ráðgjöf við nýræktun skóga, umhirðu og nýtingu, umsjón þjóðskóga eins og Hallormsstaðaskógar og Vaglaskógar, rannsóknir í skógrækt og fræðsla og kynning.
II. Tilefni og nauðsyn lagasetningar.
Tilefni frumvarps þessa er að starfshópur skipaður af umhverfis- og auðlindaráðherra komst að þeirri niðurstöðu að sameining landshlutaverkefna í skógrækt og Skógræktar ríkisins í eina nýja stofnun væri æskileg og að slík sameining mundi skapa tækifæri fyrir framþróun og eflingu skógræktar í landinu. Sameining mundi auðvelda innleiðingu og framkvæmd stefnumörkunar um skógrækt, stjórnsýsla yrði einfaldari og sterkari, svæðisstöðvar yrðu öflugri og margþætt samlegð mundi skapast varðandi ráðgjöf, fræðslu- og kynningarmál og þróun og eftirlit. Fjárhagsleg samlegð nýrrar stofnunar liggur í stoðþjónustu eins og fjármálastjórnun og umsýslu fjármála og því ætti að verða til staðar aukið fjármagn til kjarnastarfsemi, svo sem nýræktunar skóga. Meiri geta ætti að verða til að sinna mannauðsmálum, svo sem endurmenntun, og aukin tækifæri til starfsþróunar.
Með frumvarpinu eru lagðar til nauðsynlegar breytingar sem gera verður á lögum um skógrækt, nr. 3/1955, lögum um landshlutaverkefni í skógrækt, nr. 95/2006, og ýmsum öðrum lögum þar sem Skógrækt ríkisins hefur hlutverk, en að mestu leyti eru um að ræða nafnabreytingar í lögum þar sem vísað er til Skógræktar ríkisins.
Með sameiningunni mun sá mannauður sem starfar við skógrækt á vegum ríkisins nýtast betur til að ná markmiðum skógræktar um uppbyggingu skógarauðlindar og verndun og sjálfbæra nýtingu skóga. Í frumvarpinu er lagt til að landshlutaverkefni í skógrækt verði hluti af annarri starfsemi Skógræktarinnar. Í lögum nr. 95/2006 er það gert að skilyrði fyrir þátttöku í landshlutaverkefnum í skógrækt að um sé að ræða lögbýli. Þar sem ekki er ætlunin að útvíkka þátttöku ríkisins í skógrækt meira en nú þegar er í frumvarpinu er lagt til að Skógræktinni verði eingöngu heimilt að styrkja skógrækt á lögbýlum.
Eins gerir frumvarpið ráð fyrir að í stað ákvæðis um skipun stjórna landshlutaverkefna verði kveðið á um samráð við félög skógarbænda varðandi áherslur og framkvæmd viðkomandi landshlutaverkefnis og landssamtök skógareigenda varðandi ákvörðun viðmiða fyrir endurgreiðslu samþykkts kostnaðar.
III. Meginefni frumvarpsins.
Breytingar á lögum um skógrækt, nr. 3/1955, eru tvenns konar. Annars vegar er um að ræða nauðsynlegar breytingar sem snúa að því að ný stofnun, Skógræktin, tekur við öllum verkefnum Skógræktar ríkisins og hins vegar er um að ræða breytingar er snúa að því að eitt af verkefnum Skógræktarinnar verður að reka landshlutaverkefni í skógrækt samkvæmt lögum nr. 95/2006. Að auki er að finna í frumvarpinu ákvæði til bráðabirgða er snýr að réttindum og skyldum starfsmanna Skógræktar ríkisins.
Breytingar á lögum um landshlutaverkefni í skógrækt, nr. 95/2006, snúa einkum að yfirstjórn verkefnanna. Landshlutaverkefni í skógrækt eru lögbundin verkefni og eru fjármunir þeirra ákveðnir í fjárlögum hverju sinni. Ráðherra skipar stjórn fyrir hvert verkefni sem hefur á hendi yfirstjórn verkefnisins og samþykkir starfs- og fjárhagsáætlanir þess. Stjórn ræður framkvæmdastjóra sem annast daglegan rekstur. Við sameiningu landshlutaverkefnanna og Skógræktar ríkisins mun ný stofnun taka yfir hlutverk stjórnanna, Skógræktin Ekki verða lengur skipaðar stjórnir yfir verkefnunum, en í stað þess er lagt til að nýtt ákvæði um samráð við félög skógarbænda og Landssamtök skógareigenda verði bætt við lögin. Landshlutaverkefnin verða ekki lengur nefnd í lögunum, en gert er ráð fyrir að stofnunin muni sinna þeim verkefnum sem landshlutaverkefnin sinntu áður. Að auki er lagt til sambærilegt ákvæði til bráðabirgða er snýr að réttindum og skyldum starfsmanna lands-hlutaverkefnanna og er lagt til í breytingum á lögum um skógrækt, nr. 3/1955.
Breytingar á öðrum lögum eru eingöngu nafnabreytingar þar sem lagt er til að ný stofn-un, Skógræktin, taki við verkefnum sem áður voru á hendi Skógræktar ríkisins. Að lokum er í frumvarpinu lagt til að lög um viðauka við lög nr. 3/1955, um skógrækt, nr. 22/1966, falli niður, þar sem fjallað er um skógræktarverkefni í lögum um landshlutaverkefni í skógrækt.
IV. Samræmi við stjórnarskrá og alþjóðlegar skuldbindingar.
Frumvarpið gefur ekki tilefni til þess að skoða samræmi við stjórnarskrá og alþjóðlegar skuldbindingar.
V. Samráð.
Í júní 2015 tók til starfa starfshópur á vegum umhverfis- og auðlindaráðuneytisins sem falið var að hefja vinnu við skoðun á sameiningu skógræktarstarfs ríkisins í eina stofnun, en skógræktarstarfið er í dag í höndum Skógræktar ríkisins og landshlutaverkefna í skógrækt, þ.e. Vesturlandsskóga, Skjólskóga á Vestfjörðum, Norðurlandsskóga, Héraðs- og Austurlandsskóga og Suðurlandsskóga, auk Hekluskóga.
Starfshópurinn fundaði alls sex sinnum og meðal annars með fulltrúum Landssamtaka skógareigenda og fulltrúum Skógræktarfélags Íslands. Að auki var haldinn samráðsfundur með helstu hagaðilum 1. september 2015, en þar mættu alls 44 fulltrúar frá sextán hagaðilum. Á þeim samráðsfundi voru kynntar helstu tillögur starfshópsins og í framhaldi af því fóru fram umræður. Eins og fram kemur í greinargerð starfshópsins töldu flestir að með sameiningu skógræktarstarfs ríkisins í eina stofnun yrði til sterkari og skilvirkari stofnun, aukinn stuðningur við rannsóknir og síðast en ekki síst öflugra skógræktarstarf á vegum hins opinbera.
Greinargerð starfshópsins var skilað til ráðherra 24. september 2015. Á sama tíma var framkvæmdastjórum landshlutaverkefnanna og skógræktarstjóra falið að upplýsa starfsfólk um innihald hennar. Í kjölfarið var vinna sett af stað í umhverfis- og auðlindaráðuneytinu við undirbúning að frumvarpi til að gera nauðsynlegar lagabreytingar sem sameiningin kallar á. Við vinnslu frumvarpsins var meðal annars fundað með framkvæmdastjórum landshlutaverkefnanna og skógræktarstjóra sem upplýstu starfsfólk sitt um áframhaldandi vinnu við fyrirhugaða sameiningu. Þá var haft samráð við kjara- og mannauðssýslu fjármála- og efnahagsráðuneytisins vegna ákvæða er tengjast réttindum og skyldum starfsmanna Skógræktar ríkisins og landshlutaverkefnanna.
Vinna við sameininguna er leidd af skógræktarstjóra og hefur verið myndaður stýrihópur sem hann situr í ásamt framkvæmdastjórum landshlutaverkefnanna, fjórum starfsmönnum Skógræktar ríkisins og fulltrúa umhverfis- og auðlindaráðuneytisins. Gert er ráð fyrir virkri þátttöku starfsmanna Skógræktar ríkisins og landshlutaverkefna í skógrækt í sameiningarferlinu. Ráðgjafi með sérþekkingu á breytingastjórnun mun jafnframt aðstoða við starfið fram undan.
Umhverfis- og auðlindaráðuneytið taldi ekki þörf á frekara samráði um efni frumvarps-ins, en mat ráðuneytisins var að tillögurnar gæfu ekki tilefni til þess að auglýsa efni frumvarpsins til umsagnar opinberlega.
VI. Mat á áhrifum.
Samþykkt frumvarpsins mun hafa í för með samþættingu verkefna skógræktar undir eina stofnun. Með þeirri sameiningu má reikna með betri innleiðingu og framkvæmd stefnumörkunar um skógrækt þar sem stjórnsýslan verður einfaldari, sterkari og aðgengilegri. Svæðisstöðvar um allt land verða öflugri og þannig verður til sterkara bakland fyrir alla þá aðila sem sinna skógrækt. Meira jafnræði verður á milli landshluta þar sem sömu reglur gilda um afgreiðslu fjárframlaga vegna þátttöku í skógræktarverkefnum í öllum landshlutum. Margþætt samlegð verður varðandi ráðgjöf, fræðslu- og kynningarmál, þróun og eftirlit. Ráðgjöf verður markvissari auk þess sem opinbert eftirlit með skógrækt verður einfaldara, sterkara og faglegra. Auka má samþættingu rannsókna og styrkja faglega vinnu við korta- og áætlanagerð en sameining skógræktarstarfs ríkisins á hendi einnar stofnunar getur auðveldað úrvinnslu- og markaðsmál varðandi nýtingu skóga.
Fjárhagsleg samlegð nýrrar stofnunar liggur í stoðþjónustu eins og fjármálastjórnun og umsýslu fjármála. Stjórnunarkostnaður ætti að lækka og aukið fjármagn því að vera til kjarnastarfsemi, svo sem nýræktunar skóga. Meiri geta verður til að sinna mannauðsmálum með öflugri starfsmannastefnu og endurmenntun starfsmanna og auknum sveigjanleika í starfseminni. Meiri geta verður einnig til að sinna gæðamálum, upplýsingatækni og tæknilegri stoðþjónustu.
Ráðgert er að Skógræktin taki yfir alla ráðningarsamninga, hvort heldur sem er starfsmanna Skógræktar ríkisins eða starfsmanna einstakra landshlutaverkefna í skógrækt. Eins gerir frumvarpið ráð fyrir að í stað ákvæðis um skipun stjórna landshlutaverkefna verði kveðið á um samráð við félög skógarbænda varðandi áherslur og framkvæmd skógræktar á lögbýlum og landssamtök skógareigenda varðandi ákvörðun viðmiða fyrir endurgreiðslu samþykkts kostnaðar. Það, ásamt öðrum samlegðaráhrifum sameiningar, leiðir til lækkunar á kostnaði við yfirstjórn sem nýta má til kjarnastarfsemi stofnunarinnar og til styrkingar á ýmiss konar stoðþjónustu. Meginniðurstaðan við mat á heildarkostnaði ríkissjóðs er að verði frumvarpið að lögum feli það hvorki í sér breytingar á tekjum eða gjöldum stofnunarinnar né kostnað eða aukin árleg útgjöld fyrir ríkissjóð þar sem engar breytingar verða á tekjustofnum eða rekstrarkostnaði stofnunarinnar frá því sem nú er. Af framansögðu má því gera ráð fyrir að afkoma ríkissjóðs haldist óbreytt.
Að öðru leyti snertir sameining alls skógræktarstarfs ríkisins í eina stofnun einkum þá starfsmenn sem starfa í dag hjá Skógrækt ríkisins og landshlutaverkefnunum í skógrækt. Gert er ráð fyrir að ný stofnun taki yfir alla ráðningarsamninga, bæði starfsmanna Skógræktar ríkisins og starfsmanna einstakra landshlutaverkefna í skógrækt.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Um 6. gr.
Um 7. gr.
Um 8.–10. gr.
Um 11. gr.
Um 12. gr.
Um 13.–19. gr.
Um 20. gr.