embættisveitingar ráðherra.
Herra forseti. Vandi fylgir vegsemd hverri og því hærra í metorðastiga samfélagsins sem menn komast því vandmeðfarnari verður sú ábyrgð og þær skyldur sem hvíla á handhöfum æðstu embætta. Á undanförnum dögum og vikum hafa orðið háværar umræður í samfélaginu um þrjár tilteknar embættisveitingar tveggja ráðherra í ríkisstjórninni sem allar eru bersýnilega umdeildar og hafa kallað á sérstakan rökstuðning. Þær hljóta einnig, einkum skipan héraðsdómara, að vekja upp spurningar um meðferð ráðherravalds.
Þótt ráðherra séu sannarlega falin margvísleg verkefni að lögum þá er vald þeirra ekki takmarkalaust og má aldrei verða háð geðþótta þeirra sem ráðherradómi gegna eins og við höfum því miður nýlega horft upp á. Þvert á móti verður meðferð ráðherravalds að standast stjórnsýslulög, samrýmast góðum stjórnsýsluháttum og lýðræðislegum vinnubrögðum og byggja á málefnalegum sjónarmiðum og virðingu fyrir réttarríkinu og kjarna þess, nefnilega þrískiptingu ríkisvaldsins.
Í grein í Fréttablaðinu í dag segir prófessor Sigurður Líndal um embættisveitingu setts dómsmálaráðherra, með leyfi forseta:
„Hér skín í taumlausa vildarhyggju þar sem einungis er áskilið að lög séu sett með formlega réttum hætti og þeim beri að framfylgja með valdi hvert svo sem efni þeirra er. Valdboðið er sett í öndvegi; annað látið víkja. Með þetta að leiðarljósi er alræði og geðþótta opnuð leið og eru nærtækust dæmin frá Þýskalandi eftir 1930.“
Þetta eru stór orð og þung en hvert mannsbarn sér að hinn virti fræðimaður hefur lög að mæla. Má í þessu efni minna á ákvæði 10. gr. laga um ráðherraábyrgð þar sem segir, með leyfi forseta:
„Loks verður ráðherra sekur eftir lögum þessum:
a. ef hann misbeitir stórlega valdi sínu, enda þótt hann hafi ekki beinlínis farið út fyrir embættistakmörk sín.“
Ég tel því mikilvægt að heyra álit hæstv. forsætisráðherra á þeim umdeildu embættisveitingum sem átt hafa sér stað að undanförnu og hvort hann telji að eðlilega hafi verið staðið að málum og hvort hann telji að ráðherra hafi takmarkalausa heimild til að valta yfir rökstutt álit þar til bærrar hæfnisnefndar. Enn fremur spyr ég hæstv. forsætisráðherra hvort hann sé reiðubúinn að lýsa yfir því að það verði ekki liðið að ráðherrar í ríkisstjórn hans misbeiti valdi sínu og þeir sem það geri verði að axla pólitíska ábyrgð.
