opinberir háskólar.
Frú forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti minni hluta menntamálanefndar um frumvarp um breytingu á lögum nr. 85/2008, um opinbera háskóla.
Í þeim lögum er hlutverk opinberra háskóla skilgreint með skýrum hætti og vandséð er hvaða rök liggja að baki þeim breytingum sem lagðar eru til í 3. gr. þess frumvarps sem hér um ræðir. Um það verður ekki deilt að hlutverk háskóla og þá ekki síst opinberra háskóla er fyrst og fremst að sinna kennslu og rannsóknum. Því ætti fremur að styrkja skilgreint hlutverk opinberra háskóla en útvatna það með þeim hætti sem gert er í fyrirliggjandi frumvarpi. Í þessu sambandi skal m.a. bent á efasemdir Sigríðar Ólafsdóttur, lífefnafræðings og fulltrúa í háskólaráði Háskóla Íslands, en hún segir í athugasemdum við frumvarpið, með leyfi frú forseta:
„Um heim allan er hlutverk háskóla að stunda rannsóknir og kennslu. Þjóðir sem vilja teljast háþróaðar leggja áherslu á að þessi hlutverk háskóla skuli vera af miklum gæðum á alþjóðlegum mælikvarða. Ljóst ætti að vera að önnur hlutverk sem lögð eru á herðar háskólanna hljóta að dreifa kröftum starfsmanna og rýra tækifæri þeirra til að stunda vandað háskólastarf.“
Í háskólalögum nágrannaþjóða okkar er lögð áhersla á rannsóknir og kennslu sem meginhlutverk háskólanna, auk listsköpunar þegar og þar sem það á við, en einnig mæla lög fyrir um að háskólar skuli miðla þekkingu sem verður til innan þeirra út í samfélagið. Það er hins vegar ekki talið hlutverk háskóla að veita samfélaginu þjónustu eða fræðslu því að þjónusta er starfsemi sem venjulega er unnin í verktöku með það að markmiði að leysa viðfangsefni í þágu verkkaupa og á forsendum hans, eins og Sigríður Ólafsdóttir bendir réttilega á. Slík verkefni ræna að hennar mati háskólamenn rannsóknafrelsinu sem einkennir gott háskólastarf og því á þjónustustarfsemi ekki heima í háskólum. Þess vegna samrýmist það illa hlutverki fræðimanna innan veggja háskóla að selja þjónustu sína á sama tíma og þeir stunda óháðar rannsóknir og þekkingarsköpun. Slíkt fer vart saman og hætta á hagsmunaárekstrum er því óhjákvæmileg. Lagaskylda um að opinberir háskólar skuli veita þjóðfélaginu þjónustu í krafti þekkingar er því hvorki í þágu háskóla né samfélagsins alls.
Minni hlutinn telur að skilgreining frumvarpsins á endurmenntun í 3. og 11. gr. frumvarpsins sé of þröng og þjóni hvorki hagsmunum opinberra háskóla né almennings. Kröfur samfélagsins eru að almenningur hafi greiðan aðgang að endurmenntun og þá ekki síst fólk sem áður hafði ekki tök á því að afla sér háskólamenntunar en hefur nú möguleika á að stunda háskólanám samhliða vinnu. Ekki er talið rétt að miða við að opinberir háskólar geti aðeins sinnt endurmenntun fyrir háskólamenntað fólk líkt og gert er í frumvarpinu, nái það fram að ganga. Það er rétt sem kemur fram í athugasemdum Kristínar Ingólfsdóttur rektors Háskóla Íslands þegar hún kemst að þeirri niðurstöðu að fólk sem komið er yfir venjulegan aldur háskólanema muni ekki geta stundað háskólanám samhliða vinnu á fyrsta stigi háskólanáms eins og sá hópur hefur getað gert síðustu þrjá áratugi, nái þetta frumvarp fram að ganga óbreytt. Það getur vart verið vilji löggjafans að standa þannig að málum.
Í frumvarpinu er einnig lagt til að breytt verði um skipan í háskólaráð þannig að fulltrúum ráðherra verði fækkað. Hér er dregið í efa að þessi breyting verði til þess að styrkja starfsemi opinberra háskóla. Ekki verður dregið í efa mikilvægi þess að styrk tengsl séu á milli samfélagsins og háskólans og fækkun á þessum fulltrúum gengur gegn því. Því er það álit minni hlutans að skynsamlegast sé að halda núverandi fyrirkomulagi þegar kemur að skipan í háskólaráð samkvæmt 6. gr. gildandi laga.
Minni hlutinn leggur fram tvær breytingartillögur við fyrirliggjandi frumvarp, eins og kemur fram á þskj. 1163 þar sem nefndarálitið er. Annars vegar eru það breytingar á 3. gr. þar sem í rauninni er horfið aftur til þess að skilgreina hlutverk opinberra háskóla með sama hætti og gert er í gildandi lögum.
Í öðru lagi eru breytingar við 11. gr. gerðar til þess að opna aftur fyrir möguleika á því að opinberir háskólar geti boðið upp á endurmenntun á grunnstigi háskóla eins og verið hefur.
Undir þetta skrifar auk mín hv. þm. Ragnheiður Ríkharðsdóttir. Ég tel að það væri skynsamlegt fyrir menntamálanefnd að taka frumvarpið aftur til umræðu og huga að þeim breytingum sem hér eru lagðar til.
