loftferðir.
Forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti, frá meiri hluta umhverfis- og samgöngunefndar, með breytingartillögu um frumvarp til laga um breytingu á lögum um loftferðir, nr. 60/1998, með síðari breytingum.
Í frumvarpinu eru lagðar til nokkrar breytingar á núgildandi lögum um loftferðir. Um er að ræða breytingar og lagfæringar á atriðum sem komið hafa fram við framkvæmd laganna og hafa verið tilefni athugasemda hjá Alþjóðaflugmálastjórninni við innleiðingu á viðaukum Chicago-samþykktarinnar, sem er stofnsáttmáli Alþjóðaflugmálastofnunarinnar.
Í 3. gr. frumvarpsins er lagt til að fella megi loftfar af skrá þótt ekki liggi fyrir samþykki rétthafa ef loftfarið er löngu orðið ónothæft, ekki lengur til staðar eða fyrirsjáanlegt að það muni ekki fljúga á ný. Í þeim tilvikum sem hér um ræðir er eigandi eða umráðamaður ekki lengur til staðar og því enginn greiðandi að þeim kostnaði sem til fellur vegna loftfarsins. Ákvæðið hefur þannig til dæmis ekki áhrif á varðveislu skráningarmerkis (númers) frá því sem nú er heldur miðar að því að auðvelda afskráningu ónýtra loftfara sem sannanlega verða ekki lofthæf á ný, til dæmis vegna veðbanda eða þegar eigandi þess eða umráðamaður er ekki lengur til staðar. Ávallt verður unnt að fá loftfar skráð aftur á loftfaraskrá ef það uppfyllir skilyrði 20. gr. loftferðalaga.
Í 12. gr. frumvarpsins er kveðið á um bakgrunnsskoðun og öryggisvottun lögreglu á einstaklingi áður en flugmálayfirvöld ákveða hvort hann fái heimild til aðgangs að haftasvæði flugverndar og upplýsingum um framkvæmd og eftirlit flugverndar. Með þessum breytingum er hlutverk Flugmálastjórnar Íslands skýrt afmarkað hvað þetta varðar.
Fram kemur í 13. gr. frumvarpsins hvaða aðilar það eru sem geta farið fram á bakgrunnsathugun hjá lögreglu. Meiri hlutinn tekur undir þær ábendingar sem komu fram um að betra sé að samræma orðalag ákvæðisins við reglugerð um flugvernd nr. 985/2001.
Í 11. gr. frumvarpsins er það nýmæli að rekstraraðila flugvallar er heimilt að þjálfa og nota leitarhunda til aðstoðar við framkvæmd flugverndar á flugvöllum. Meiri hlutinn leggur því til breytingar á ákvæðinu þar sem hann telur nauðsynlegt að tryggja aðkomu ríkislögreglustjóra að þjálfun leitarhunda við framkvæmd flugverndar á flugvöllum.
Með breytingum á 15. gr. frumvarpsins er verið að tryggja samræmi við reglugerð um flutningaflug í kjölfar athugasemda sem bárust við núverandi orðalag ákvæðisins við úttekt EASA hér á landi í mars sl. Með þessari breytingu er ákvæðið því gert almennara en áður en meiri hlutinn gerir hins vegar þá breytingu við þetta að í stað orðsins „fyrirsvarsmenn“ verði sett „tilnefndir yfirmenn“. Meiri hlutinn bendir á að í 85. gr. a gildandi laga er ráðherra heimilt að setja frekari reglur til fyllingar ákvæðum þessa kafla. Meiri hlutinn áréttar því mikilvægi þess að tilnefndir yfirmenn flugrekanda verði tæmandi taldir í reglugerð.
Í 16. gr. frumvarpsins er lögð til sú breyting að ábyrgð flytjanda á tjóni sem orsakast af því að tímaáætlun flytjanda stenst ekki taki jafnt til atvika þar sem brottfarartíma er flýtt eða honum seinkað. Það er mat meiri hlutans að sú breyting sem lögð er til í 16. gr. frumvarpsins sé eðlileg, þ.e. að sömu bætur skulu greiddar ef flugi er flýtt og ef því er seinkað.
Í 6. gr. frumvarpsins er lagt til að 53. gr. gildandi laga falli brott. Ákvæðið gerir ráð fyrir því að þegar starfsmenn Flugmálastjórnar koma í eftirlitsferðir í fyrirtæki skuli þeir hafa samband við hlutaðeigandi öryggistrúnaðarmann og fulltrúa í öryggisnefnd. Í stuttu máli sagt, frú forseti, er það niðurstaða meiri hlutans að ekki sé forsvaranlegt að skyldur Flugmálastjórnar séu aðrar og minni en Vinnueftirlits ríkisins þegar kemur að öryggis- og aðbúnaðarmálum. Meiri hlutinn leggur því til að 53. gr. gildandi laga standi óbreytt.
Fram kemur í athugasemdum við 7. gr. frumvarpsins að vinnuverndarráð sem Flugmálastjórn skipar hefur verið óvirkt um árabil og ekki hefur verið skipað í ráðið í samræmi við ákvæði laganna. Meiri hlutanum þykir rétt að benda á að samkvæmt 77. gr. laga nr. 46/1980, um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum, er ráðherra heimilt að skipa vinnuverndarráð einstakra starfsgreina, að fenginni rökstuddri tillögu stjórnar Vinnueftirlits ríkisins, í því skyni að vinna að tillögum um úrbætur í málum er varða aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum innan viðkomandi starfsgreinar. Meiri hlutinn áréttar mikilvægi þess að hugað sé á sambærilegan hátt að öryggismálum í loftferðum, þar sem óumdeilanlegt sé að vinnuumhverfi flugverja er krefjandi og öllum má vera ljóst mikilvægi þess að hvergi má slaka á í öryggiskröfum. Leggur meiri hlutinn því til að 55. gr. gildandi laga standi óbreytt og brýnir viðkomandi aðila til að fara að settum lögum.
Í 21. gr. frumvarpsins segir að rekstraraðili flugvallar skuli verða við beiðni Umhverfisstofnunar um að aftra för loftfars uns lögmælt gjöld vegna losunar gróðurhúsalofttegunda er varða viðkomandi loftfar hafa verið greidd eða trygging sett fyrir greiðslu þeirra. Fram komu þær áhyggjur hjá umsagnaraðilum að með þessum breytingum væri verið að fela einkaaðilum heimild til að kyrrsetja loftför á grundvelli sjónarmiða sem eru ekki hluti af því réttarsambandi sem milli viðkomandi aðila er hverju sinni. Meiri hlutinn tekur ekki undir þessi sjónarmið og bendir á að í ákvæðinu er rekstraraðili flugvallar eingöngu hugsaður sem framkvæmdaraðili. Það stjórnvald sem tekur ákvörðun um hvort kyrrsetja skuli loftfarið er Umhverfisstofnun og er ákvörðun hennar kæranleg samkvæmt stjórnsýslulögum. Ekki er því verið að fela einkaaðila ákvörðunarvald heldur á hann einvörðungu að framkvæma aðgerð sem opinbert stjórnvald, í þessu tilviki Umhverfisstofnun, hefur farið fram á. Einnig vill meiri hlutinn árétta að ákvæðið er lagt til vegna þeirra 100 minnstu flugrekenda frá þriðju ríkjum sem eiga hér viðkomu og ber að standa skil á gjaldinu til íslenskra yfirvalda. Þar sem ekki er hægt að innheimta gjaldið í heimaríki viðkomandi flugrekanda ef greiðsluskyldu er ekki sinnt er eina úrræðið til að tryggja greiðslu slíks gjalds að það sé greitt fyrir brottför af landinu eða trygging sett fyrir greiðslu þess. Meiri hlutinn bendir á að einungis er hægt að fljúga frá landinu frá skilgreindum millilandaflugvöllum, þ.e. Keflavík, Reykjavík, Akureyri eða Egilsstöðum. Af ákvæðinu leiðir þess vegna að það reynir einvörðungu á það við brottför loftfars frá millilandaflugvelli hér á landi.
Eins og fram hefur komið er lagt til í 12. gr. frumvarpsins að styrktar verði heimildir til bakgrunnsskoðunar lögreglu vegna flugverndar. Fyrir nefndinni var þeim sjónarmiðum hreyft að alþjóðlegar skuldbindingar um flugvernd hafi leitt til umtalsverðrar fjölgunar bakgrunnsathugana. Það er mat meiri hlutans að nauðsynlegt sé að tryggja lögreglunni nægjanlegt fjármagn vegna framkvæmdar reglnanna en lögreglan hefur ekki tekið gjald fyrir framkvæmd umræddra bakgrunnsskoðana hingað til. Af þeim sökum leggur meiri hlutinn til breytingar á lögreglulögum og að heimilt verði að leggja á gjöld sem ætlað er að standa undir kostnaði við vinnu lögreglu vegna bakgrunnsskoðunar á einstaklingi og útgáfu öryggisvottunar í samræmi við reglugerð sem ráðherra setur. Um er að ræða þjónustugjöld sem greidd yrðu á grundvelli kostnaðarmatsins á veittri þjónustu við framkvæmd umræddra athugana. Meiri hlutinn bendir á að sú gjaldtökuheimild sem hér um ræðir verður einungis virk að því skilyrði uppfylltu að áskilið sé í lögum að bakgrunnsathugun skuli fara fram í því máli sem til meðferðar er hverju sinni. Framangreind heimild gæti nýst í fleiri tilvikum, svo sem á grundvelli heimilda í 7. mgr. 4. gr. laga um siglingavernd, nr. 50/2004, og 24. gr. varnarmálalaga, nr. 34/2008, með síðari breytingum, svo dæmi séu tekin.
Meiri hlutinn leggur til að frumvarpið verði samþykkt með eftirfarandi breytingu:
1. 6. og 7. gr. falli brott.
2. Á eftir orðinu „heimilt“ í 1. efnismálslið 11. gr. komi: í samráði við ríkislögreglustjóra.
3. Í stað orðanna „þjónustuaðila flugleiðsögu“ hvarvetna í 12. og 13. gr. komi: rekstraraðila flugleiðsöguþjónustu.
4. Í stað orðsins „fyrirsvarsmenn“ í 15. gr. komi: tilnefndir yfirmenn.
5. Í stað orðanna „eftirlitsskyldum aðila“ í 20. gr. komi: viðkomandi þjónustuveitanda.
6. Við bætist ný grein er orðist svo:
Við gildistöku laga þessara bætist ný málsgrein við 34. gr. lögreglulaga, nr. 90/1996, svohljóðandi:
Heimilt er að leggja á gjöld sem ætlað er að standa undir kostnaði við vinnu lögreglu vegna bakgrunnsathugunar á einstaklingi og útgáfu öryggisvottunar í samræmi við reglugerð sem ráðherra setur. Við ákvörðun gjalda er heimilt að leggja til grundvallar kostnað vegna vinnu við stofnun og skráningu máls, úrvinnslu gagna, skoðunar, skráningar og vöktunar í skráningarkerfum lögreglu eða öðrum gagnagrunnum og stjórnsýslulegrar meðferðar, svo sem nánar er kveðið á um í reglugerð. Skilyrði gjaldtöku er að kveðið sé á um heimild til bakgrunnsathugunar í lögum. Ráðherra staðfestir gjaldskrá þjónustunnar. Gjaldskrá skal birt með tryggum hætti þar sem meðal annars er kveðið nánar á um fjárhæð gjalds, sundurliðun þess ef við á og innheimtu.
Undir þetta álit skrifa auk þeirrar sem hér stendur Ólína Þorvarðardóttir, Atli Gíslason, Mörður Árnason og Róbert Marshall.
Ég vil, frú forseti, í lok máls míns minnast rétt á það að meiri hlutinn hefur einnig rætt heilmikið stöðu flugmála hér almennt og mun fara fram á ítarlega skýrslugerð í þeim efnum í framhaldinu. Að lokum vil ég brýna þingheim að klára þetta mál hratt og örugglega vegna þess að það liggur mjög á því.
