fjárlög 2020.

Herra forseti. Miðflokkurinn lagði fram við 2. umr. fjárlaga vel ígrundaðar og fullfjármagnaðar breytingartillögur. Tillögurnar juku ekki á halla ríkissjóðs en voru því miður allar felldar af meiri hluta, þingmönnum Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Vinstri grænna, en Miðflokkurinn leggur þær fram að nýju í breyttri mynd, að sjálfsögðu í þeirri von að stjórnarmeirihlutinn styðji góðar tillögur sem auka ekki á halla ríkissjóðs. Má þar nefna framlag upp á 790 millj. kr. til hjúkrunarheimila á landsvísu. Með því að styrkja hjúkrunarheimilin geta þau losað um erfiða biðlista á Landspítalanum, svo dæmi sé tekið. Eldra fólk og langveikt sem leggst inn á spítalann og á ekki afturkvæmt til síns heima á þá engan stað að fara á því að öldrunarheimili og aðrar stofnanir geta ekki tekið við því. Því festast sjúklingar, ef svo má að orði komast, á legudeild spítalans og taka þar rúm sem annars væru nýtt undir sjúklinga sem þurfa að leggjast inn í styttri tíma. Auk þess myndu þá skurðstofur og önnur þjónusta spítalans nýtast öðrum og draga mjög úr svokölluðum fráflæðisvanda.

Það er alveg ljóst, herra forseti, að stjórnvöld skortir heildarsýn í þessum málaflokki. Þrátt fyrir að fjárlaganefnd hafi við síðustu fjárlagagerð samþykkt fjármuni í þessu skyni hefur heilbrigðisráðherra ekki nýtt þá í þágu heimilismanna á hjúkrunarheimilum heldur geymir féð þess í stað á biðreikningi þar sem það nýtist engum. Þar með hefur skýr vilji fjárlaganefndar til að draga úr vandanum ekki náð fram að ganga. 276 milljónum var bætt við rekstrarfé hjúkrunarheimila að frumkvæði fjárlaganefndar við 2. umr. fjárlaga fyrir árið 2019. Ári síðar verður ekki betur séð en að ráðherra telji fjármunanna betur geymda ónotaða á biðreikningi þrátt fyrir skýran vilja fjárlaganefndar.

Í umsögn Samtaka fyrirtækja í velferðarþjónustu kemur fram að við fjárveitingar til hjúkrunarheimila sé miðað við gjaldskrá 2019 og miðað við eldri svokallaða RUG-staðla vegna þjónustu sem veitt var á árunum 2016–2017 og gilt höfðu fyrir árið 2018. Með hliðsjón af því benda samtökin á að ekki sé ætlunin að uppfæra greiðslu til heimilanna með hliðsjón af nýjustu RUG-stöðlunum eins og gert var ráð fyrir í þjónustusamningi aðila frá 2016. Þetta gerir það að verkum að hjúkrunarheimilin geta ekki veitt þjónustu í samræmi við þá hjúkrunarþyngd sem nú er til staðar hjá þeim.

Einnig má nefna að meiri hlutinn felldi tillögur Miðflokksins um að styrkja geðheilbrigðismál á Landspítalanum og fyrir liggur að vandinn á þessu sviði hefur farið vaxandi ár frá ári. Á sama tíma halda fjárveitingar ekki í við þörfina. Fram hefur komið opinberlega að fé sem veitt er til málaflokksins skilar sér margfalt til baka í bættri líðan þegnanna og minna álagi á heilbrigðisstofnanir. Þess vegna telur Miðflokkurinn sig knúinn til að fylgja þessari tillögu eftir öðru sinni við sömu fjárlagaafgreiðslu.

Að lokum mætti nefna tvær tillögur um að bæta hag öryrkja með því að skapa þeim störf með stuðningi og hækka svokallað frítekjumark. Öryrkjar hafa lagt mjög mikla áherslu á þessi mál, annars vegar að atvinnulífið komi til móts við öryrkja með því að skapa þeim störf við hæfi og hins vegar að þau laun sem þeir þiggja fyrir þau störf sæti ekki ósanngjörnum skerðingum. Verður ekki annað ætlað en að stjórnvöld hafi ekki áhuga á að bæta stöðu öryrkja hvað þetta varðar sem er þó öllum til hagsbóta.

Herra forseti. Á bls. 2 í nefndaráliti 2. meiri hluta er tafla sem sýnir breytingartillögur Miðflokksins við 3. umr. Fyrri tillögur eru lagðar fram í breyttri mynd, eins og áður segir. Að auki eru þrjár nýjar breytingartillögur. Sú fyrsta lýtur að sérstöku framlagi upp á 200 millj. kr. til að semja við einkaaðila í heilbrigðisþjónustu um liðskiptaaðgerðir svo stytta megi biðlista eftir slíkum aðgerðum. Önnur tillagan hljóðar upp á sérstaka fjárveitingu upp á 50 millj. kr. til SÁÁ svo stytta megi biðlista eftir innlögn en hátt í 700 manns bíða eftir því að komast í meðferð vegna áfengis- og vímuefnavanda. Þriðja tillagan felur í sér fjárveitingu upp á 10 millj. kr. til Samtaka frumkvöðla og hugvitsmanna, SFH eins og félagið er skammstafað, og systursamtakanna KVENN, Félags kvenna í nýsköpun. Nánari grein verður gerð fyrir þessum tillögum á eftir.

Ég ætla núna að víkja að tillögu okkar um að sérstaklega verði samið við einkaaðila í heilbrigðisþjónustu um að þeir taki að sér svokallaðar liðskiptaaðgerðir svo stytta megi þann langa biðlista sem er eftir aðgerðunum. Mikið hefur verið fjallað um liðskiptaaðgerðir undanfarin ár en vegna langra biðlista hafa sjúklingar leitað utan landsteinanna í slíkar aðgerðir hafi þeir verið í bið hér heima í meira en þrjá mánuði. Aðgerðir erlendis hafa í för með sér meiri kostnað fyrir ríkissjóð, eins og þekkt er, en ef slíkar aðgerðir væru gerðar hér á landi, auk þess sem það er ávallt óhagræði fyrir sjúklinga að leita sér lækninga erlendis. Svokallað biðlistaátak sem ráðist var í á árunum 2016–2018 hefur ekki skilað sér í meiri styttingu biðtíma eftir liðskiptaaðgerðum en raun ber vitni. Hluti af vandanum er sá að á Landspítalanum ríkir skortur á legurými vegna svokallaðs fráflæðisvanda sem ég nefndi áðan. Niðurstaða nýrrar greiningar landlæknisembættisins á biðlista vegna liðskiptaaðgerða sýnir að þó að biðtími hafi styst á átakstímabilinu sé hann enn langt umfram viðmið. Helsta ástæða þess er að eftirspurn eftir slíkum aðgerðum hefur vaxið hraðar en reiknað var með. Mörg dæmi eru þess að biðtími sjúklings eftir því að vera settur á biðlista eftir aðgerð geti verið allt að eitt ár. Þegar á biðlistann er komið tekur svo við önnur bið sem getur verið frá þremur og upp í sex og jafnvel átta mánuði eða upp í eitt ár. Sá tími sem sjúklingur þarf að bíða frá því að hann fór í mat til bæklunarskurðlæknis þar til hann fer í aðgerð getur því numið allt að tveimur árum.

Í minnisblaði frá embætti landlæknis frá því í maí á þessu ári um liðskiptaaðgerðir kemur fram það álit landlæknis að auka þurfi afköst í liðskiptaaðgerðum enn frekar og eins að stytta þurfi bið eftir mati bæklunarskurðlæknis. Embættið telur brýnt að bæta þjónustuna við þennan sjúklingahóp og skal tekið heils hugar undir það hér. Greining landlæknis á vandanum hefur leitt ótvírætt í ljós að það er legurýmaskortur á Landspítalanum sem stendur fjölgun liðskiptaaðgerða fyrir þrifum, eins og nefnt er. Enn fremur er ákveðinn mönnunarvandi til staðar hjá svæfingarlæknum og hjúkrunarfræðingum. Ekki er því svigrúm til að fjölga liðskiptaaðgerðum á Landspítala eins og sakir standa. Liðskiptaaðgerðir eru mikilvægar, bæði fyrir einstaklingana sem í þær fara sem og samfélagið í heild sinni. Langur biðtími dregur úr hagkvæmni aðgerðanna og hefur áhrif á lífsgæði sjúklinga. Breytingartillaga Miðflokksins gengur út á að Sjúkratryggingar Íslands fái 200 millj. kr. aukalega gagngert til að semja við einkaaðila í heilbrigðisþjónustu um liðskiptaaðgerðir. Með því er hægt að stytta áðurnefndan biðtíma. Í febrúar á þessu ári var heildarfjöldi á biðlista eftir gerviliðaaðgerðum á mjöðm 331 og heildarfjöldi á biðlista eftir gerviliðaaðgerðum á hné 695.

Kostir þess að útvista heilbrigðisþjónustu til einkaaðila eru augljóslega þeir að afköst aukast og aðgengi batnar. Það léttir álagi af opinberum stofnunum og eykur valfrelsi sjúklinga sem og starfsfólks. Hér er því um mjög mikilvæga tillögu að ræða og ég vona svo sannarlega að stjórnarmeirihlutinn styðji hana. Hún er fullfjármögnuð og skiptir þá sem hér eiga hlut að máli, sem er stór hópur fólks, verulega miklu máli.

Næst ætla ég að víkja sérstaklega að breytingartillögu sem lýtur að því að veitt verði sérstakt aukaframlag til SÁÁ upp á 50 millj. kr. SÁÁ sinnir sérhæfðri heilbrigðisþjónustu, eins og við þekkjum, fyrir áfengis- og vímuefnasjúklinga með afeitrunarmeðferð og meðferð sem miðar að því að stöðva eða draga úr áfengis- og vímuefnaneyslu. Starfsemi SÁÁ er samfélaginu öllu mjög mikilvæg. Síðustu tvö til þrjú árin hefur biðlistinn eftir innlögn á stofnanir SÁÁ lengst mjög og nú bíða vel á sjöunda hundrað einstaklinga eftir því að komast þar í meðferð. Sumir þurfa að bíða í meira en hálft ár eftir að komast í meðferð sem getur haft erfiðar afleiðingar fyrir þann sem bíður og fjölskyldu hans. SÁÁ léttir álagi af heilbrigðiskerfinu með því að sinna þeim sem eru veikir vegna fíknisjúkdóma og fækkar með því innlögnum og álagi á aðrar stofnanir. Hér er um að ræða einstaklinga sem koma mikið inn á bráðaþjónustu, valda þar álagi og eru með alls konar fylgikvilla sem valda álagi á heilbrigðisþjónustuna. Það er augljóst að þessi málaflokkur er mjög margþættur og kemur á margan ólíkan hátt að heilbrigðiskerfinu. Miðflokkurinn telur að líta beri á Vog sem hluta af vistunarkeðju sem er í senn hluti af þeirri bráðaþjónustu, meðferðarþjónustu og eftirmeðferð sem íslenska heilbrigðiskerfið veitir. Fáar fjölskyldur eiga ekki einhvern ættingja eða vin sem hefur glímt við áfengis- eða fíkniefnavandamál. Það er afar brýnt að þessi ágæta stofnun geti sinnt hlutverki sínu sem skyldi og að hægt sé að sinna þeim sem óska eftir því að fá þar aðstoð. Þess vegna leggjum við fram þessa tillögu upp á 50 millj. kr. sem er eins og aðrar breytingartillögur Miðflokksins fullfjármögnuð.

Ég lagði í málflutningi mínum við 2. umr. þessa máls, herra forseti, áherslu á að það væri brýnt að hagræða í ríkisrekstrinum. Miðflokkurinn leggur ríka áherslu á það í málflutningi sínum og að dregið verði úr ríkisbákninu sem hefur vaxið mjög hratt í tíð þessarar ríkisstjórnar. Flokkurinn flytur aftur breytingartillögu um hagræðingu í öllum ráðuneytum. Tillagan hefur verið lækkuð um 100 millj. kr. frá fyrri tillögu og hljóðar nú upp á 1 milljarð kr. Ég vænti þess að þeir sem hafa talað fyrir því að minnka ríkisbáknið, eins og þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafa margoft talað fyrir, sérstaklega í aðdraganda kosninga, styðji þessa ágætu tillögu okkar sem felur í sér að það eigi að spara meðal ráðuneytanna um u.þ.b. 1 milljarð kr. Þá hagræðingu sem þar fæst er hægt að nýta til mikilvægra málefna eins og t.d. að bæta í rekstrarfé hjúkrunarheimila á landsvísu. Töflu um þessa hagræðingarkröfu á hvert ráðuneyti er að finna í nefndarálitinu á bls. 4.

Herra forseti. Ég ætla að víkja næst að þriðju breytingartillögunni sem við höfum bætt við okkar breytingartillögur frá fyrri umræðu. Hún lýtur að Samtökum frumkvöðla og hugvitsmanna og Félagi kvenna í nýsköpun. Tillagan hljóðar upp á 10 millj. kr. fjárveitingu til þessa ágæta félagsskapar sem hefur því miður fengið allt of litla athygli og því miður verður að segja að stjórnvöld hafa ekki séð ástæðu til að styrkja þessi góðu samtök. Á sama tíma og heilt ráðuneyti fjallar um nýsköpunarmál í landinu og á tyllidögum er ávallt rætt um mikilvægi þess að auka nýsköpun hafa þessi félagasamtök ekki fengið neinn stuðning frá hinu opinbera um nokkurt skeið. Samtök frumkvöðla og hugvitsmanna, sem er skammstafað SFH, eru ásamt systursamtökunum, KVENN, Félagi kvenna í nýsköpun, einu almennu hagsmunafélög frumkvöðla og hugvitsfólks hér á landi. Félögin starfa náið saman og á félagaskrá þeirra eru núna 316 einstaklingar. Félagsaðild er opin og eru ekki innheimt félagsgjöld. Ástæða þess er m.a. sú að félögin álíta það frumskyldu sína að ná til sem flestra í viðleitni sinni til að efla áhuga á nýsköpun. Þrátt fyrir fögur fyrirheit ríkisstjórnarinnar um nýsköpun er, eins og áður segir, stuðningur við þessi mikilvægu félög enginn. Félögin sóttu um framlag til fjárlaganefndar á fjárlögum ársins 2020, þ.e. fyrir næsta fjárlagaár, með það fyrir augum að framlög fáist einnig á síðari árum og þannig verði stutt við starfsemi hagsmunasamtaka hugvitsmanna og frumkvöðla í samræmi við yfirlýsta stefnu stjórnvalda. Meiri hluti fjárlaganefndar hafnaði því miður þessu erindi. SFH fengu á þessu ári skriflega staðfestingu atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins þess efnis að þar séu ekki í boði neinir styrkir til starfsemi hagsmunasamtaka frumkvöðla og hugvitsfólks. Verður það að teljast með ólíkindum í ljósi þess að heilt ráðuneyti fer með þennan málaflokk, eins og ég nefndi áðan, og sífellt er rætt um að efla nýsköpun. Með þessu er ljóst að ráðuneytið úthýsir einu hagsmunasamtökum frumkvöðla og hugvitsfólks þrátt fyrir hina miklu áherslu sem stjórnvöld leggja nú á aukna nýsköpun og nýtingu hugvits. Sáttmáli núverandi ríkisstjórnar veitir samt ótvíræða leiðsögn um vilja stjórnvalda en þar segir m.a., með leyfi forseta:

„Nýsköpun og hvers konar hagnýting hugvits er mikilvæg forsenda fjölbreytts atvinnulífs, sterkrar samkeppnisstöðu, hagvaxtar og velferðar þjóða …

Ríkisstjórnin mun vinna að því að skilyrði hér á landi fyrir frumkvöðla og sprotafyrirtæki verði framúrskarandi. …

Frjáls félagasamtök gegna lykilhlutverki á fjölbreyttum málasviðum sem mikilvægt er að styðja við.“

Þið sjáið hvers lags þversögn það er af hálfu þessarar ríkisstjórnar að veita ekki eina einustu krónu til frjálsra félagasamtaka á þessu sviði þrátt fyrir fögur fyrirheit og fagrar yfirlýsingar í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar.

Þar sem SFH eru, ásamt systursamtökunum, KVENN, Félagi kvenna í nýsköpun, einu almennu hagsmunafélög frumkvöðla og hugvitsfólks má ljóst vera af þessu að orðum fylgja ekki athafnir hjá þessari ríkisstjórn. Félag kvenna í nýsköpun hefur verið starfrækt síðan 2007. Félagið er í nánu norrænu og alþjóðlegu samstarfi með það að markmiði að vekja athygli á nýsköpun kvenna og búa til jákvæðar kvenkyns fyrirmyndir fyrir komandi kynslóðir.

Félagið hefur tilnefnt 61 íslenska konu til alþjóðlegrar viðurkenningar sem kallast GWIIN. Tvær íslenskar konur hafa hlotið aðalverðlaunin. Árið 2017 var það dr. Sara Mjöll Jónsdóttir verðlaun fyrir að nota blóðvökva sem fellur til í Blóðbankanum til að rækta stofnfrumur í. Í ár hlaut Margrét V. Bjarnadóttir aðalverðlaun GWIIN, en nýsköpun Margrétar er hugbúnaðarlausn sem framkvæmir launagreiningar. Hugbúnaðarlausnin felst í að skoða áhrif launaákvarðana og ráðast á launabil kynjanna með aðgerðaáætlun og kostnaðargreiningu. Hátíð kvenna í nýsköpun er haldin annað hvert ár og stefnir félagið að því að halda hana hér á landi árið 2021.

Miðflokkurinn leggur hér fram breytingartillögu við frumvarpið upp á að sérstakt framlag til þessara ágætu samtaka og félaga upp á 10 millj. kr., til Samtaka frumkvöðla og hugvitsmanna og Félags kvenna í nýsköpun. Lagt er til að upphæðin verði nýtt í eftirtalda liði: rekstur skrifstofu, ráðgjafarstarf og frumkvöðlafræðslu, fyrirlestra og ráðstefnur innan lands, aðild að IFIA og sýningar erlendis. Auk þess myndi fjárveitingin gera þessum tveimur félögum kleift að veita viðurkenningar til þess að vinna megi áfram með áhugaverðar hugmyndir á sviði uppfinningasemi. Með því að veita viðurkenningar og gera fólk sem er uppfinningasamt sýnilegt verður eftirsóknarverðara að virkja hugvitið. Uppfinning byrjar með hugmynd um að leysa tiltekið vandamál eða að gera hlutina öðruvísi, að hugsa út fyrir rammann. Uppfinningasemi fer ekki eftir menntun, aldri, kyni eða útliti. Framtakssemi eða áræðni ræður því hvort eitthvað verður úr hugmynd og með því að veita viðurkenningar er fólk hvatt áfram. Hvatning og hrós er nauðsynlegt, eins og við þekkjum, enda krefjast nýjungar mikillar þolinmæðisvinnu.

Eðlilegast er að þessi félög séu styrkt með árvissu framlagi á fjárlögum, líkt og verið hefur um ýmis landssamtök sem starfa með opinni aðild og í þjóðarþágu að ýmiss konar uppbyggingarstarfi. Gera ætti sérstakan samstarfssamning milli félaganna og ríkisins. Félögin gegna mikilvægu hlutverki fyrir hönd þeirra sem eru að hefja nýsköpun og standa höllustum fæti í stuðningskerfinu. Stjórnvöldum hættir iðulega til að gleyma þessum stóra og mikilvæga hópi þegar kemur að reglusetningu og stefnumótun á sviði nýsköpunar. Um það eru fjölmörg dæmi, gömul og ný. Ráðherra nýsköpunarmála skipaði t.d. nýlega starfshóp um mótun nýsköpunarstefnu og sniðgekk einu hagsmunasamtök frumkvöðla og hugvitsfólks. Eitt helsta baráttumál þessara félaga er að þessum mikilvæga þjóðfélagshópi verði fenginn réttur til að hafa áhrif á stefnumótun á þeim sviðum sem varða þeirra eigin hagsmuni. Fögur fyrirheit stjórnvalda, eins og vitnað var til í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar, verða að vera annað og meira en orðin tóm.

Í nefndaráliti meiri hlutans kemur fram að við 3. umr. verði markaðsleiga innleidd hjá nokkrum stofnunum til viðbótar þeim sem getið var um við 2. umr. Að mati 2. minni hluta hefði farið betur á því að innleiðingaráætlun hefði legið fyrir við framlagningu frumvarpsins þannig að tæknibreyting sem þessi hefði ekki þurft að koma til í breytingartillögu við 3. umr. Í kynningu fjármálaráðuneytisins fyrir fjárlaganefnd kom fram að ráðuneytið leggur mikla áherslu á að ríkissjóður tryggi sér yfirráð yfir fyrirtækinu Auðkenni þar sem það sé mikilvægt í innviðum ríkisins. 2. minni hluti telur í ljósi þessa viðhorfs ráðuneytisins að þessi tillaga hefði því átt að liggja fyrir í fjárlagafrumvarpinu, í allra síðasta lagi við 2. umr., því að ekki varð þetta fyrirtæki mikilvægt á einni viku.

Herra forseti. Ég ætla að víkja aðeins að málefnum öryrkja sem ég náði ekki að fjalla um í 2. umr. og breytingartillögu Miðflokksins í þeim efnum. Við í Miðflokknum erum með sérstaka breytingartillögu um að fjölga svokölluðum stuðningsstörfum meðal öryrkja. Það þarf að vinna markvisst að því að styrkja möguleika fatlaðs fólks og öryrkja á almennum vinnumarkaði. Atvinnuþátttaka öryrkja hér á landi er minni en í löndunum sem við berum okkur helst saman við og umfang starfsendurhæfingar er mun minna og það er áhyggjuefni.

Útgjöld hins opinbera vegna örorkulífeyris eru veruleg í flestum löndum OECD. Hátt hlutfall örorkulífeyrisþega og þau miklu útgjöld sem því fylgja hindra vöxt efnahagslífsins og draga úr framboði vinnuafls á vinnumarkaði. Mörg lönd innan OECD endurskoða kerfi örorkulífeyris og stuðnings með það að markmiði að auka virkni og þátttöku einstaklinga með skerta starfsgetu á vinnumarkaði. Þessi lönd mátu stöðuna þannig að ef ekkert yrði að gert hefði samfélagið ekki efni á þeirri velferðarþjónustu sem menn vilja byggja upp, bæði innan heilbrigðisþjónustu og menntakerfisins, auk þess að geta ekki veitt þeim þjóðfélagsþegnum framfærslustuðning sem enga möguleika hafa á þátttöku á vinnumarkaði.

Hér á landi hefur hlutfall einstaklinga á örorkulífeyri hækkað stöðugt í áratugi og nú er svo komið að það er með því allra hæsta borið saman við önnur lönd innan OECD og að sjálfsögðu er það áhyggjuefni. Það er því gríðarlega mikilvægt að snúa þessari þróun við. Flækjustig verkefnisins er hins vegar mikið og það er viðkvæmt því að um er að ræða fólk sem glímir við skerta heilsu og oft bágar aðstæður sem enginn vafi leikur á að þarf oft og tíðum mikla aðstoð og stuðning.

Öryrkjar búa almennt við mun lakari lífskjör en gengur og gerist meðal þjóðarinnar eins og við þekkjum og því miður er fátækt hlutskipti margra öryrkja. Á því verður að gera bragarbót. Mjög fáir fara af örorkulífeyri aftur til starfa. Gegn þessu þarf að vinna markvisst og bæta úr. Þannig má segja að einstaklingar sem fara á örorkulífeyri festist auðveldlega í gildru fátæktar og verri lífsgæða til framtíðar. Það er því ákaflega mikilvægt að vinna markvisst gegn því að æ fleiri fari á örorku hér á landi og auka þátttöku einstaklinga með skerta starfsgetu á vinnumarkaði. Efla þarf samstarf hins opinbera við atvinnurekendur hvað þetta varðar og auka ábyrgð þeirra. Nokkur lönd innan OECD hafa byggt upp sérstakt hvatningarkerfi fyrir atvinnurekendur á þessu sviði. Eitt af því er niðurgreiðsla launa hjá starfsmönnum með skerta starfsgetu. Því er þannig háttað að þá fá atvinnurekendur greidda tiltekna fjárhæð á mánuði með hverjum starfsmanni sem síðan fær greidd hefðbundin laun frá sínum atvinnurekanda. Þetta fyrirkomulag er í boði hér á landi í gegnum Vinnumálastofnun en er sniðinn mjög þröngur stakkur hvað fjárveitingar varðar. Íslenskur vinnumarkaður tekur mjög lítið við fólki með skerta starfsgetu. Þingheimur ætti að sammælast um að á þessu verður að gera bragarbót því að eins og við þekkjum er það þannig að vinnan göfgar manninn og veitir einstaklingnum meiri lífsánægju. Það er mikilvægt að þeir sem hafa getu til fái tækifæri í þessum efnum. Virk þátttaka aðila vinnumarkaðarins er nauðsynleg til að skapa öryrkjum raunveruleg tækifæri til atvinnuþátttöku. Innleiða ætti skattafslætti til atvinnurekenda sem uppfylla tiltekinn kvóta varðandi hlutfall starfsmanna með skerta atvinnugetu.

Í gegnum atvinnu með stuðningi fá þeir sem hafa skerta vinnugetu vegna andlegrar eða líkamlegrar fötlunar aðstoð við að finna starf á almennum vinnumarkaði. Þetta er árangursrík leið sem felur í sér víðtækan stuðning til að geta sinnt starfi á nýjum vinnustað. Vinnusamningar öryrkja eru endurgreiðslusamningar við atvinnurekendur sem hafa ráðið fólk með skerta starfsgetu til starfa og vinnusamningar öryrkja eru ætlaðir til að auka möguleika atvinnuleitenda með skerta starfsgetu til að ráða sig í vinnu á almennum vinnumarkaði. Hér er því mikilvægt úrræði að ræða fyrir þá sem hafa skerta starfsgetu.

Vinnusamningur öryrkja er samningur ætlaður til að gera einstaklingum kleift að ráða sig til vinnu eða þjálfunar til starfa. Í gegnum umsjónaraðila er gerður samningur milli Vinnumálastofnunar og atvinnurekanda á almennum vinnumarkaði. Vinnumálastofnun endurgreiðir síðan atvinnurekanda hlutfall af launakostnaði og launatengdum gjöldum. Hlutfallið sem Vinnumálastofnun greiðir fyrstu tvö árin er 75% en greiðslan lækkar svo um 10% með 12 mánaða millibili þar til lágmarksendurgreiðsluhlutfalli yrði náð en það er 25%. Endurgreiðslan fer aldrei undir 25%.

Vinnusamning sem þennan má gera bæði fyrir fullt starf og hlutastarf og við í Miðflokknum teljum þessa breytingartillögu afar mikilvæga og leggjum til að Vinnumálastofnun fái aukafjárveitingu upp á 190 millj. kr. svo efla megi þetta mikilvæga úrræði og fjölga vinnusamningum öryrkja. Ég minni á að þessi tillaga er fullfjármögnuð og vænti þess að hún fái víðtækan stuðning í þinginu. Þetta er eitt af þeim málefnum sem samtök öryrkja hafa lagt mjög mikla áherslu á.

Auk þess erum við með breytingartillögu sem lýtur að því að hækka frítekjumark öryrkja sem hefur verið rætt í þessari umræðu í dag. Óhætt er að fullyrða að mikill meiri hluti öryrkja vill vinna innan marka og þeirrar starfsgetu sem er til staðar hjá hverjum einstaklingi. Tryggingakerfið er hins vegar byggt þannig upp að það hvetur ekki til atvinnuþátttöku, því miður. Þannig er frítekjumark atvinnutekna til að mynda tæpar 110.000 kr. og hefur verið óbreytt í áratug. Ef það hefði fylgt verðlagshækkunum væri frítekjumarkið orðið rúmlega 151.000 kr. Kerfið verður að vera þannig uppbyggt að það sé raunverulega ágóði af því að vinna. Það verður að draga úr keðjuverkandi skerðingum. Miðflokkurinn leggur því til aukafjárveitingu upp á um 240 millj. kr. til að hækka megi frítekjumark atvinnutekna öryrkja.

Við hjá Miðflokknum erum með fleiri breytingartillögur og má þar nefna málaflokkana geðheilbrigðismál, almenna löggæslu og skógrækt. Þetta eru mikilvægir málaflokkar sem hver lýtur að sínu sviði og þeir eru nánar tilgreindir í nefndaráliti. Ég vænti þess að þessar tillögur Miðflokksins sem eru, eins og ég segi, allar (Forseti hringir.) vel ígrundaðar og fullfjármagnaðar fái góðan stuðning í þinginu.