kynrænt sjálfræði.

Forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti um frumvarp til laga um breytingu á lögum um kynrænt sjálfræði. Þetta er fyrsta mál af þremur sem tengjast kynrænu sjálfræði sem verða á dagskrá þingfundar í dag. Þetta mál fjallar um breytt aldursviðmið. Allsherjar- og menntamálanefnd fjallaði um málið og fékk ýmsa gesti á sinn fund og einnig bárust umsagnir um málið sem hægt er að lesa um í nefndaráliti þessu.

Með frumvarpinu er lagt til að réttur til að breyta opinberri skráningu kyns, og samhliða nafni, miðist við 15 ára aldur í stað 18 ára eins og nú er. Jafnframt er lagt til að einstaklingar undir 18 ára aldri séu undanþegnir þeim takmörkunum að breyting á skráningu kyns og samhliða nafnbreyting sé aðeins heimil einu sinni nema sérstakar ástæður séu til annars. Að lokum eru lagðar til breytingar á lögum um mannanöfn til að gæta samræmis milli þeirra og ákvæða frumvarpsins.

Það var mikill samhljómur meðal gesta um mikilvægi þess að viðurkenna stigvaxandi sjálfsákvörðunarrétt barna og friðhelgi einkalífs þeirra, sem m.a. nær til sjálfsmyndar og kynvitundar.

Við meðferð málsins komu fram sjónarmið um að það gæti verið varhugavert að barn gæti breytt skráningu án þess að afstaða foreldra lægi fyrir og að tryggja þyrfti börnum og foreldrum viðeigandi ráðgjöf. Að mati meiri hlutans er nauðsynlegt að börn njóti stuðnings foreldra í þessum efnum en hins vegar telur meiri hlutinn það brýnna að aldursviðmiðið verði lækkað enda feli það í sér ótvíræða réttarbót fyrir þorra trans unglinga. Meiri hlutinn tekur undir afstöðu starfshóps um ýmsar laga- og reglubreytingar vegna laga um kynrænt sjálfræði, sem koma fram í tillögum hópsins um að unglingar hafi við 15 ára aldur nægan þroska til að taka afstöðu til þess hvort rétt sé fyrir þá að breyta kynskráningu og gera sér grein fyrir afleiðingum þeirrar ákvörðunar. Þá tekur meiri hlutinn undir það mat starfshópsins að mikilvægi þess að kynskráningarbreyting standi unglingum til boða réttlæti það að takmarka að þessu leyti forsjárvald foreldra eða forsjáraðila. Þá leggur meiri hlutinn áherslu á að ákvörðun um að breyta opinberri skráningu kyns er afturkræf og mjög einföld í framkvæmd. Í þessu samhengi vill meiri hlutinn jafnframt benda á að í tillögum starfshópsins eru lagðar til mögulegar útfærslur sem varða aðstoð við trans börn sem ekki njóta stuðnings forsjáraðila og vísar meiri hlutinn til þeirrar umfjöllunar og áréttar nauðsyn þess að unglingum sé tryggður stuðningur þegar þeir standa frammi fyrir slíkri ákvörðun.

Það má segja að þetta frumvarp sé í rauninni úrvinnsla á bráðabirgðaákvæði sem var í lögum um kynrænt sjálfræði þar sem starfshópi var falið að skoða með hvaða hætti væri hægt að færa 18 ára aldursviðmiðið niður í 15 ár. Það er sérstaklega búið að fara yfir það að það sé talið æskilegt en jafnframt er lagt til að ungmenni á aldrinum 15–18 ára geti breytt skráningu sinni oftar en þeir sem eldri eru.

Meiri hlutinn leggur til að frumvarpið verði samþykkt óbreytt.

Hv. þm. Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir var fjarverandi við afgreiðslu málsins en skrifar undir þetta álit samkvæmt heimild í starfsreglum Alþingis.

Undir þetta álit skrifa, auk þeirrar sem hér stendur, Páll Magnússon, formaður, Guðmundur Andri Thorsson, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, Birgir Ármannsson, Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir, Þórhildur Sunna Ævarsdóttir og Þórunn Egilsdóttir.