breyting á ýmsum lögum um skatta og gjöld.
Virðulegur forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti meiri hluta hv. efnahags- og viðskiptanefndar. Þetta er frumvarp til laga um breytingu á ýmsum lögum um skatta og gjöld (nýsköpun, arður, yfirskattanefnd o.fl.).
Með frumvarpinu eru lagðar til breytingar á ýmsum lögum um skatta og gjöld sem hafa það m.a. að markmiði að styrkja og efla skattalegt umhverfi nýsköpunarfyrirtækja, einstaklinga og annarra lögaðila. Þá eru lagðar til nokkrar leiðréttingar og breytingar á lögum á sviði skattamála.
Við í hv. efnahags- og viðskiptanefnd fengum á fund okkar fulltrúa frá fjármála- og efnahagsráðuneytinu, KPMG og Skattinum. Jafnframt bárust umsagnir frá KPMG og Skattinum. Nefndin fékk líka minnisblað frá fjármála- og efnahagsráðuneytinu.
Við gerum smá breytingar á frumvarpinu eins og það lá fyrir. Ég ætla að reyna að fara yfir þær án þess að lesa allt álitið en breytingarnar lúta m.a. að skattlagningu og kauprétti hlutabréfa sem er þá 1. gr. Í 1. gr. frumvarpsins er lagt til að 9. gr. laga um tekjuskatt, nr. 90/2003, verði rýmkuð þannig að kveðið verði á um að stjórnarmenn nýsköpunarfyrirtækja, sem kaupa hlutabréf samkvæmt kauprétti í viðkomandi félagi, fái notið frestunar á skattalegri meðferð kaupréttar þar til bréfin eru seld. Sama regla gildir samkvæmt 9. gr. laganna um skattalega meðferð tekna vegna kaupa á hlutabréfum samkvæmt kauprétti sem maður hefur öðlast vegna starfa fyrir annan aðila.
Í umsögn KPMG kemur fram það sjónarmið að rökrétt sé að til skattlagningar kaupréttartekna samkvæmt 9. gr. komi við eignayfirfærslu hluta óháð því hvernig yfirfærsluna ber að, svo sem við gjöf, slit á fjárfélagi hjóna eða við arftöku. Kynni því að vera ástæða til að huga að því hvort eignaryfirfærsla hluta með öðrum hætti en við sölu skuli leiða til skattlagningar frestaðra kaupréttartekna.
Meiri hlutinn tekur undir þessi sjónarmið og leggur í samráði við ráðuneytið til breytingu þess efnis að til skattlagningar samkvæmt 9. gr. laga um tekjuskatt komi við eigendaskipti á viðkomandi hlutabréfum, óháð því hvernig eignatilfærsluna beri að.
Varðandi 2. gr. eða skipti á hlutabréfum segir: Í síðari efnismálslið 2. gr. er lagt til að söluhagnaður einstaklings utan atvinnurekstrar sem myndast þegar hlutabréfum er skipt fyrir hlutabréf í öðru hlutafélagi, einkahlutafélagi eða samlagshlutafélagi samkvæmt 1. tölulið 2. gr. laga um tekjuskatt að öllu leyti teljist ekki til skattskyldra fjármagnstekna fyrr en viðtökuhlutabréfin eru seld. Í greinargerð frumvarpsins kemur fram að markmið ákvæðisins sé m.a. að auðvelda nýsköpunarfyrirtækjum að endurskipuleggja eignarhald sitt vegna aðkomu fjárfesta. Í samráði við ráðuneytið leggur meiri hlutinn til að ákvæðinu verði breytt þannig að það komi eingöngu til móts við ung fyrirtæki, þ.e. sprotafyrirtæki sem eru að hefja starfsemi sína
Virðulegur forseti. Uppi voru miklar vangaveltur um hvernig ætti að skilgreina það en með hugtakinu sprotafyrirtæki vorum við að leggja til að þar væri átt við félag sem fellur undir 3. tölulið 3. gr. laga um stuðning við nýsköpunarfyrirtæki, nr. 152/2009, er innan stærðarmarka 2. töluliðar 3. mgr. 1. töluliðar B-liðar 1. mgr. 30. gr. laga um tekjuskatt, hefur fyrir skiptin varið meira en 10% af veltu í viðurkennda rannsókna- og þróunarstarfsemi og er stofnað í þeim tilgangi. Ráðherra verði falið að kveða nánar á um framkvæmd ákvæðisins í reglugerð.
Til viðbótar leggur meiri hlutinn, í samráði við ráðuneytið, til breytingu þess efnis að í stað frestunar á skattlagningu hagnaðar sem myndast við skiptin hafi skiptin sem slík ekki í för með sér skattskyldar tekjur fyrir þann sem lét hlutabréf í sprotafyrirtæki af hendi. Þess í stað ákvarðast kaupverð þeirra hlutabréfa sem viðkomandi eignaðist við skiptin jafnt kaupverði þeirra hlutabréfa sem hann lét af hendi. Þeirri breytingu er fyrst og fremst ætlað að einfalda framkvæmd og tryggja samræmi við önnur ákvæði laga um tekjuskatt.
Virðulegur forseti. Ég veit ekki hvort margir hafi skilið það sem ég var að lesa upp núna, enda málið kannski svolítið flókið. En til að reyna að segja þetta á mannamáli þá erum við með þessum lið breytinganna að reyna að auðvelda fyrirtækjum, við erum sérstaklega að horfa til nýsköpunarfyrirtækja, að fjármagna sig. Það er oft þannig að fyrirtæki sameinast á þessu ferli sínu, þessu sprotaferli, og þetta er spurning um hvernig þeirri sameiningu er háttað, þ.e. skattlagningu á því þegar aðili er að taka við hlutabréfum í öðru og leggur kannski hlutabréf í öðru félagi inn í annað og við vitum að í þessu ferli eru oft ýmiss konar sameiningar. Vilji ráðuneytisins og vilji nefndarinnar stóð til þess að gera þetta einfalt og auðvelda nýsköpunarfyrirtækjum að vaxa og dafna. Það er engu að síður svoleiðis að við veltum þessum lið töluvert fyrir okkur og ákveðnar ábendingar komu í þá átt að við ættum ekki að vera að afmarka okkur endilega við sprotafyrirtæki, að reyna að skilgreina nýsköpun eða annað þess háttar. Þeirri sem hér stendur hugnaðist þær tillögur reyndar nokkuð vel. Þá komu upp áhyggjur af því að það gæti mögulega valdið einhvers konar skattsniðgöngu. Það er alls ekki það sem við viljum. Sú niðurstaða sem hér er skrifuð inn er samstarf Skattsins og fjármála- og efnahagsráðuneytisins og okkar ágætu nefndarritara til að ná utan um vilja okkar. Það er engu að síður svo að okkur hafa borist ábendingar, eftir að við afgreiddum þetta nefndarálit út úr nefnd, um að þessi leið kunni að vera of þröng og einskorðast við of fá fyrirtæki. Þess vegna óskum við eftir því að þetta mál fari aftur inn í nefnd milli umræðna svo við fáum tækifæri til að hlusta á þær athugasemdir og sjá hvort við getum komið til móts við þær.
Þá, virðulegur forseti, ætla ég að halda áfram með aðra liði í þessu nefndaráliti er varða framlagningu skattskráa. Eins og áður sagði er verið að taka á ýmsum öðrum málum líka í þessu frumvarpi en það eru sem sagt þessar tvær greinar einna helst sem lúta að nýsköpunarvinklinum.
Í minnisblaði fjármála- og efnahagsráðuneytisins til nefndarinnar, dagsettu 10. maí 2021, er lagt til að tímabundin undanþága Skattsins frá skyldu til framlagningar álagningarskrár, samkvæmt ákvæði til bráðabirgða LXVI við lög um tekjuskatt, verði framlengd og gildi á árinu 2021 vegna tekna ársins 2020. Að auki leggur ráðuneytið til að virðisaukaskattsskrár vegna áranna 2018, 2019 og 2020 skuli leggja fram eigi síðar en 31. maí 2022.
Forsendur fyrir tímabundinni undanþágu Skattsins frá skyldu til framlagningar skattskráa voru, við lögfestingu undanþágunnar, þær að vegna heimsfaraldurs kórónuveiru væri óæskilegt að kveða á um skyldu til framlagningar álagningarskrár vegna þess fjölda sem gerir sér ferð í afgreiðslu Skattsins ár hvert. Það var sem sagt eins konar Covid-sóttvarnaaðgerð.
Meiri hlutinn telur ekki tilefni til að slá því föstu að þörf sé á framlengingu undanþágunnar en hefur á því skilning að aðstæður kunni að breytast með skömmum fyrirvara. Í stað fortakslauss brottfalls skyldunnar leggur meiri hlutinn til að ríkisskattstjóra verði heimilt að fresta framlagningu skránna með samþykki ráðherra. Skilyrði fyrir frestun er að hún sé nauðsynleg vegna aðstæðna sem leiði af heimsfaraldri kórónuveiru. Við skulum bara vona að alls ekki þurfi að beita því skilyrði.
Þá eru hér breytingar í samræmi við minnisblað sem nefndinni barst frá ráðuneytinu. Í téðu minnisblaði, sem dagsett var 10. maí, eru lagðar til nokkrar breytingar á frumvarpinu sem meiri hlutinn hefur yfirfarið og gerir að sínum.
Lagt er til að 3. mgr. 49. gr. laga um tekjuskatt verði endurorðuð þannig að skýrt verði tekið fram að vextir af fjármálagerningum, sem fara skal með sem fjárskuld í reikningsskilum en sem uppfylla á sama tíma kröfur sem gerðar eru til viðbótar eiginfjárþáttar 1 samkvæmt 84. gr. b laga um fjármálafyrirtæki, teljist frádráttarbærir sem vextir samkvæmt 1. mgr. 1. töluliðar 31. gr.
Þá er lagt til að kveðið verði á um að um laun og önnur launakjör skattrannsóknarstjóra fari eftir ákvæði 39. gr. og 47. gr. laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins, nr. 70/1996.
Vísar meiri hlutinn til minnisblaðs ráðuneytisins um útskýringar á breytingunum en það minnisblað er að finna undir þessu máli á vef þingsins.
Þá erum við með tillögu hér er varðar próf til viðurkenningar bókara. Með lögum um breytingu á ýmsum lögum til einföldunar á regluverki, nr. 27/2021, var gerð sú breyting á lögum um bókhald, nr. 145/1994, að 43. gr. laganna, sem kvað á um viðurkenningu bókara, féll brott. Við lögin bættist ákvæði til bráðabirgða þar sem kveðið var á um að þeir sem hefðu lokið fyrsta prófhluta prófs til viðurkenningar bókara fyrir 1. apríl 2021 skyldu eiga þess kost að ljúka öllum prófhlutum fyrir 1. apríl 2024. Nefndin hefur orðið þess áskynja að ákvæðið feli í sér óþarflega umfangsmikla takmörkun á rétti til að ljúka prófi, þar sem rétturinn er skilyrtur við þá sem höfðu lokið fyrsta prófhluta fyrir 1. apríl 2021.
Í samráði við atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti leggur meiri hlutinn til breytingu þess efnis að þeim sem það kjósa skuli gefinn kostur á að ljúka öllum prófhlutum prófs til viðurkenningar bókara fyrir 1. apríl 2024. Það er í rauninni ákvæði sem nefndin hugðist bæta inn við afgreiðslu á þessu frumvarpi milli umræðna en það fórst fyrir þannig að við lagfærum það hér með.
Aðrar breytingar sem meiri hlutinn leggur til eru tæknilegs eðlis og ekki ætlað að hafa efnisleg áhrif.
Að framansögðu virtu leggur meiri hlutinn til að frumvarpið verði samþykkt með þeim breytingum sem gerð er tillaga um á sérstöku þingskjali.
Jón Steindór Valdimarsson var fjarverandi við afgreiðslu málsins en ritar undir álitið með heimild í 4. mgr. 18. gr. starfsreglna fyrir fastanefndir Alþingis.
Oddný G. Harðardóttir og Jón Steindór Valdimarsson rita undir nefndarálit þetta með fyrirvara sem þau hyggjast gera grein fyrir í þingræðu.
Brynjar Níelsson var fjarverandi við afgreiðslu málsins.
Undir þetta nefndarálit skrifa hv. þingmenn Óli Björn Kárason, Oddný G. Harðardóttir, með fyrirvara, Bryndís Haraldsdóttir, Ólafur Þór Gunnarsson, Hjálmar Bogi Hafliðason, Jón Steindór Valdimarsson, með fyrirvara, og Sigmundur Davíð Gunnlaugsson.
Virðulegur forseti. Ég vona að mér hafi tekist að gera það eins skýrt eins og kostur er út á hvað þetta mál gengur. Eins og ég sagði áðan óskum við eftir því að málið fari aftur inn í nefnd og það lýtur sérstaklega að skiptum á hlutabréfum og skilgreiningu á því hvers konar fyrirtæki gætu nýtt sér þá ráðstöfun sem hér er lögð til.
Frumvarp þetta má rekja til nýsköpunarstefnu stjórnvalda fyrir Ísland sem markaði ákveðna sýn til ársins 2030. Í stefnunni er sett fram það markmið að árið 2030 verði Ísland samfélag þar sem nýsköpun verði inngróin í menningu og efnahagslíf og kjörlendi til að setja á fót og starfrækja alþjóðlega samkeppnishæf fyrirtæki, samfélag þar sem virðing er borin fyrir frumkvöðlum og skapandi einstaklingum í efnahagslífi og menningu og fyrirmynd annarra ríkja hvað varðar sjálfbæra þróun.
Virðulegur forseti. Ég tel að hér séum við með mjög mikilvægt og gott mál. Það er auðvitað bara eitt af mjög mörgum málum sem við höfum verið að afgreiða og tengjast nýsköpunarstefnunni og stefnu stjórnvalda um að ýta hér undir rannsóknir, þróun og nýsköpun. Ég vænti þess að við í hv. efnahags- og viðskiptanefnd verðum fljót að fara yfir þær athugasemdir sem hafa borist og vænti þess að við náum að afgreiða þetta mál endanlega á þessu þingi svo það verði að lögum. Ég tel að það skipti okkur mjög miklu máli að byggja hér undir fjölbreytni í íslensku efnahagslífi og það verður gert best gert með því að búa til umhverfi þar sem fólk og fyrirtæki hafa svigrúm til að nýta tækifæri sín, skapa ný tækifæri og búa þannig til hluti, þjónustu og atvinnu fyrir íslenskt samfélag.
