26.11.1973
Neðri deild: 29. fundur, 94. löggjafarþing.
Sjá dálk 881 í B-deild Alþingistíðinda. (757)

115. mál, heimilishjálp í viðlögum

Flm. (Svava Jakobsdóttir) :

Herra forseti. Ég hef leyft mér að flytja hér frv. til l. um breyt. á l. nr. 10 frá 25. jan. 1952, um heimilishjálp í viðlögum. Frv. er á þskj. 139. Þetta frv. flutti ég á síðasta þingi, en það hlaut þá ekki afgreiðslu, enda var nokkuð langt liðið á þing, er frv. var lagt fram.

Efnislega er frv. á þá leið, að hjálp megi einnig veita, samkv. þessum l. vegna veikinda barna eða fullorðinna, er þeir, sem veita heimilunum forstöðu, eru bundnir af atvinnu utan heimilis.

Nú er 1. gr. í l. orðuð svo, að það gat orkað tvímælis, hvort lagabreyt. væri þörf til þess að koma þessari heimilishjálp á fót. Um hlutverk heimilishjálpar stendur svo í i. gr. l., með leyfi hæstv. forseta:

„Hlutverk hennar er að veita hjálp á heimilum, þegar sannað er með vottorði læknis eða ljósmóður eða á annan hátt, sem aðilar taka gilt, að hjálparinnar sé þörf um stundarsakir vegna sjúkdóma, barnsburðar, slysa, dauðsfalla eða af öðrum ástæðum.“

Í umr. hér á hinu háa Alþ. á sínum tíma er hins vegar enga vísbendingu að finna um það, hvað átt var við með orðunum „öðrum ástæðum“. Eftir upplýsingum, sem ég hef aflað mér í félmrn., mun skilningur laganna ekki tryggja heimilishjálp samkv. þeim, þegar börn eða aðrir, t. d. aldraðir, sem eru á framfæri á heimili, veikjast og þurfa umönnunar við og húsráðendur eru bundnir af atvinnu sinni. Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar mun vera sama sinnis, að lagabreytingar sé þörf.

Þegar lög um heimilishjálp í viðlögum voru sett, kom fram í umr. á Alþ., að slík hjálp ætti að tryggja, að heimilishættir röskuðust sem minnst, þótt húsmóður nyti ekki við um stundarsakir. Hún átti að tryggja, að börn, aldraðir og sjúklingar, sem á heimilinu væru, fengju eftir sem áður nauðsynlega umönnun, og hún átti að tryggja það jafnframt, að fyrirvinna heimilisins þyrfti ekki að leggja niður vinnu til þess að taka að sér heimilisstörfin. Móðir, sem sér sjálfri sér og börnum sínum farborða með starfi sínu utan heimilis, stendur oft frammi fyrir því að þurfa að biðja um leyfi frá störfum vegna veikinda barna sinna. Hún er af þeim ástæðum oft dæmdur lélegur vinnukraftur og býr af þeim sökum við skert atvinnuöryggi. Einstæðum feðrum, sem halda heimili fyrir börn sín, fer einnig fjölgandi, og ætti réttur til heimilishjálpar að standa þeim til boða, ef veikindi steðja að. Þörfin fyrir slíka hjálp er mjög brýn. Á s. l. vori auglýsti Félag einstæðra foreldra eftir fólki til aðstoðar í þessu skyni. Þá buðu sig fram til starfans um það bil 10 konur, en vitanlega hlýtur vinnuaflið nokkuð að fara eftir atvinnuframboði hverju sinni.

Það er skoðun mín, að tímabært sé að breyta l. um heimilishjálp á þann veg, sem ég hef nú greint frá, og að rétt sé að veita heimilishjálp með tilliti til þarfa heimilisins, án tillits til hjúskaparstéttar eða kynferðis fyrirvinnunnar.

Þegar spurt er um kostnað, þá er þess að geta, að hér er um að ræða heimildarlög. Ég hef þó reynt að afla mér nokkurrar vitneskju um það hjá Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar, hver útgjöld hafi verið vegna þeirrar heimilishjálpar, sem borgin hefur veitt samkv. núgildandi lögum. Þess má geta, að á árinu 1972, voru útgjöld rúmlega 12 millj. Af þeim innheimtust um það bil 10% frá þeim, sem hjálparinnar nutu. Hins vegar endurgreiðir ríkissjóður, samkv. lögum 1/3 hluta af halla þeim, sem sveitarsjóðir og sýslusjóðir kunna að verða fyrir af starfsemi heimilishjálpar.

Það er á valdi sveitarstjórna eða sýslunefnda að setja gjaldskrá, og hún hefur einnig heimild til þess að fella niður gjaldið að fullu, ef sérstakar ástæður eru fyrir hendi.

Herra forseti. Ég sé ekki ástæðu til að hafa þetta mál lengra að sinni. Ég legg til, að málinu verði vísað til 2. umr. og félmn.