aukið samstarf Grænlands og Íslands.
Herra forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti með breytingartillögu um tillögu til þingsályktunar um aukið samstarf Grænlands og Íslands. Þetta er sameiginlegt álit utanríkismálanefndar. Nefndin hefur fjallað um málið og við höfum fengið fjölda fólks á okkar fund, m.a. frá ráðuneytum og stofnunum. Nefndinni bárust m.a. umsagnir frá Arctic Circle – Hringborði norðurslóða, Háskóla Íslands, Háskólanum á Akureyri og fleirum.
Tillagan kallar eftir því að gerður verði rammasamningur milli landanna, Íslands og Grænlands, í samráði við hagsmunaaðila um markmið á tilgreindum samstarfssviðum. Í greinargerð er fjallað stuttlega um Grænlandsnefndarskýrsluna, Samstarf Grænlands og Íslands á nýjum norðurslóðum, en í henni er að finna 99 tillögur til að auka samstarf landanna á vettvangi stjórnvalda, sveitarfélaga, stofnana, einkaaðila, frjálsra félagasamtaka, íþrótta, lista og menningar. Tíu af þessum tillögum eru svo sérstaklega dregnar fram sem forgangsmál.
Umsagnaraðilar lýstu heilt yfir ánægju sinni með tillöguna og fögnuðu áformum um aukið samstarf milli Íslands og Grænlands. Í umsögn Stofnunar Vilhjálms Stefánssonar var þó gagnrýnt að í þingsályktunartillögunni væri lögð áhersla á íslenska hagsmuni. Þar var kallað eftir því að rammasamningurinn um samskipti landanna yrði mótaður á jafningjagrundvelli og tæki mið af hagsmunum Grænlendinga ekki síður en Íslendinga.
Í umsögnum var sérstaklega fjallað um tillögur Grænlandsnefndar sem lúta að samstarfi á vettvangi menntunar, rannsókna og vísinda. Ein af tíu tillögum skýrslunnar til stefnumótunar snýr að uppbyggingu fjarnáms í samstarfi Háskólans á Akureyri og Háskólans í Nuuk. Í umsögn Háskólans á Akureyri var bent á að skólinn hefði átt farsælt samstarf við Háskólann í Nuuk um innleiðingu fjarnáms. Í umsögn Norðurslóðanets var kallað eftir því að stutt yrði við þá samvinnu sem þegar ætti sér stað milli Íslands og Grænlands en í umsögn Háskóla Íslands var hins vegar ítrekað mikilvægi þess að allar menntastofnanir landsins fengju tækifæri til að taka þátt í þessu samstarfi á vettvangi menntamála. Þar var bent á að til þess að bjóða upp á fjölbreyttara námsframboð væri nauðsynlegt að fá Háskóla Íslands inn í þetta samstarf.
Nefndin fagnar sérstaklega útgáfu þessarar skýrslu sem er ítarleg og yfirgripsmikil greining á stöðu Grænlands í alþjóðamálum og yfirferð yfir samskipti Grænlands og Íslands. Í skýrslunni er bent á fjölbreytt tækifæri til samvinnu milli landanna, t.d. á vettvangi stjórnsýslu, samfélagsmála, innviða, sjávarútvegs og ferðaþjónustu.
Í þingsályktunartillögunni kemur fram að við mótun rammasamningsins af Íslands hálfu verði lögð áhersla á þá málaflokka sem tillögur skýrslunnar fjalla um. Líkt og getið er að framan eru í skýrslu Grænlandsnefndar 99 tillögur að auknu samstarfi. Hvorki í þingsályktunartillögunni né greinargerðinni er tekin afstaða til þess hverjar þessara tillagna verði lagðar til grundvallar eða hverjar verði settar í forgang við mótun rammasamnings um samstarf milli þjóðanna tveggja. Nefndin dregur því þá ályktun að samningsmarkmið Íslands eigi eftir að mótast enn frekar í samráði við hagsmunaaðila og í samningaviðræðum við Grænlendinga sjálfa. Tillögur í skýrslu Grænlandsnefndar verði hafðar til hliðsjónar í samningaviðræðunum en þess sé ekki krafist með þingsályktunartillögunni að þær hljóti allar framgang. Því telur nefndin ekki ástæðu til að fjalla efnislega um einstakar tillögur í skýrslu Grænlandsnefndar sem lagðar eru fram sem fylgiskjal með þessari þingsályktunartillögu. Rammasamningur landanna muni hins vegar taka mið af áhuga og forgangsröðun Grænlendinga sem og Íslendinga og verði á endanum borinn undir Alþingi til samþykktar þegar þar að kemur.
Að lokum fagnar nefndin þeirri viljayfirlýsingu sem felst í tillögu til þingsályktunar um aukið samstarf Íslands og Grænlands og lýsir stuðningi sínum við að ráðist verði í gerð rammasamnings milli landanna. Nefndin undirstrikar mikilvægi þess að styrkja samstarf landanna tveggja, ekki síst í ljósi aukins áhuga stórveldanna á norðurslóðum. Nefndin hvetur að lokum utanríkis- og þróunarsamvinnuráðherra til að eiga virkt samráð við hagsmunaaðila og við Alþingi við mótun rammasamnings um aukin samskipti milli Grænlands og Íslands.
Að framangreindu virtu leggur nefndin til að tillagan verði samþykkt með eftirfarandi breytingum:
3. og 4. málsliður tillögugreinarinnar orðist svo: Af Íslands hálfu verði lögð áhersla á þá málaflokka sem fjallað er um í skýrslu Grænlandsnefndar og tillögur hennar hafðar til hliðsjónar. Í rammasamningnum verði einnig tekið fullt tillit til grænlensku sjálfstjórnarlaganna.
Undir þetta skrifa 26. maí 2021 á Alþingi hv. þingmenn Sigríður Á. Andersen formaður, Logi Einarsson, Ari Trausti Guðmundsson, Bryndís Haraldsdóttir, Gunnar Bragi Sveinsson, Njáll Trausti Friðbertsson, Rósa Björk Brynjólfsdóttir og Silja Dögg Gunnarsdóttir. Hv. þm. Þorgerður K. Gunnarsdóttir var fjarverandi við afgreiðslu málsins en skrifar undir álit þetta samkvæmt heimild starfsreglna fastanefnda Alþingis.
