náttúruvernd.
Herra forseti. Eins og fram kom flyt ég nefndarálit um frumvarp til laga um breytingu á lögum um náttúruvernd, nr. 60/2013, með síðari breytingum. Áður en ég flyt nefndarálitið minni ég á að þetta snýst um óbyggt víðerni, þ.e. þau lágmarksskilyrði sem þarf samkvæmt íslenskum lögum til þess að landsvæði geti kallast óbyggt víðerni. Frumvarpið fjallar í raun um það að tvö orð verði að koma tvisvar fyrir í sömu setningu, skýrleikans vegna. Þetta snýst í raun og veru um það að lágmarksstærðarmörk óbyggðra víðerna verða að vera 25 km² og þá segir í lögunum „að jafnaði a.m.k. 25 km²“. Síðan segir líka í sömu málsgreinum að fjarlægðarmörk frá næstu mannvirkjum skuli vera a.m.k. 5 km. Þetta frumvarp gengur út á það að þar verði líka komið fyrir orðunum „að jafnaði“ þannig að það verði þá „að jafnaði a.m.k. 5 km“. Þetta kemur betur í ljós þegar ég les nefndarálitið, herra forseti, og ég ætla að fara yfir það eins og það kemur af kúnni frá hv. umhverfis- og samgöngunefnd:
Nefndin hefur fjallað um málið og rætt við Ásu Ögmundsdóttur og Jón Geir Pétursson frá umhverfis- og auðlindaráðuneytinu, Guðjón Bragason frá Sambandi íslenskra sveitarfélaga, Kristínu Lindu Árnadóttur og Jón Ingimarsson frá Landsvirkjun, Sif Konráðsdóttur frá Ófeigu náttúruvernd, Tryggva Felixson frá Náttúruverndarsamtökum Suðurlands og Eldvötnum – samtökum um náttúruvernd í Skaftárhreppi. Nefndinni bárust umsagnir frá Ófeigu náttúruvernd, Landvernd, Landsvirkjun, Náttúruverndarsamtökum Suðurlands og Eldvötnum – samtökum um náttúruvernd í Skaftárhreppi, Sambandi íslenskra sveitarfélaga og Samorku.
Þá að efni og markmiðum frumvarpsins:
Með frumvarpinu er lögð til breyting á skilgreiningu hugtaksins „óbyggt víðerni“ í 19. tölulið 5. gr. laganna þess efnis að orðin „að jafnaði“ bætist fyrir framan orðin „í a.m.k. 5 km fjarlægð“. Verði frumvarpið samþykkt mun sú viðmiðun því bæði eiga við um stærðarafmörkun óbyggðra víðerna og fjarlægðarmörk svæðisins.
Líkt og fram kemur í greinargerð frumvarpsins voru í umhverfis- og samgöngunefnd gerðar breytingar á skilgreiningu hugtaksins við vinnslu frumvarps til laga um náttúruvernd sem varð að lögum nr. 60/2013. Skilgreiningin var færð úr efnisákvæði 46. gr. í skilgreiningarákvæði 5. gr. Við þá breytingu færðust orðin „að jafnaði“ til innan hugtaksins þannig að þau standa fyrir framan lýsingu á stærðarmörkum óbyggðra víðerna en ekki fyrir framan fjarlægðarmörk svæðisins líkt og var í 46. gr. Þetta hefur leitt til þess að ekki er hægt að friðlýsa svæði undir friðlýsingarflokknum óbyggð víðerni ef mannvirki eru innan 5 km fjarlægðar frá mörkum svæðis þótt þau sjáist ekki vegna landfræðilegra aðstæðna. Er frumvarpinu ætlað að skapa svigrúm til friðlýsingar á óbyggðum svæðum við þessar aðstæður.
Nú ætlar framsögumaður að skjóta inn í að hér er átt við tilvik eins og t.d. þegar annes með sjó á báða vegu er undir t.d. þessum 25 km² stærðarmörkum. Þá er hægt að friðlýsa það engu að síður. Væru einhver mannvirki handan þessa sævar öðrum hvorum megin innan 5 km fjarlægðar og einhver hæð á milli væri hægt að friðlýsa þetta annes engu að síður. Sama myndi gilda um eyðifjörð þar sem hálendi öðrum megin er þannig úr garði gert að mannvirki sem eru hinum megin sjást ekki frá firðinum. Þá er líka hægt, þó að þau séu innan 5 km fjarlægðar, að friðlýsa þetta svæði sem óbyggð víðerni. Þetta er mín skýring á því af hverju er verið að bæta þarna inn orðunum „að jafnaði“ í þessa setningu þannig að þetta sé tvisvar sinnum í setningunni, á undan stærðarmörkunum og undan fjarlægðarmörkunum.
Herra forseti. Ég held þá áfram að lesa úr greinargerðinni:
Fram komu athugasemdir við þá umfjöllun í greinargerð frumvarpsins að með breytingunni gætu opnast möguleikar á framkvæmdum innan 5 km fjarlægðar frá mörkum friðlýsts svæðis, svo framarlega sem þær hefðu ekki áhrif á verndargildi þess. Bent var á að það þyrfti að vera skýrt af texta laganna að ekki væri gert ráð fyrir 5 km mannvirkjalausu belti utan við svæði sem friðlýst eru sem óbyggð víðerni og framkvæmdir á því svæði bannaðar. Nefndin bendir á að við ákvörðun friðlýsingarmarka svæðis sem óbyggðs víðernis er litið til þessara fjarlægðar- og stærðarmarka 19. töluliðar 5. gr. og gilda þau friðlýsingarmörk með hefðbundnum hætti. Hvað varðar framkvæmdir og starfsemi utan svæðisins gildir 54. gr. líkt og um önnur friðlýst svæði. Samkvæmt henni skal taka mið af því ef leyfisskyldar framkvæmdir geta haft áhrif á verndargildi friðlýsta svæðisins við ákvörðun um veitingu leyfis. — Það verður sem sagt að skoða það, mitt innskot, hvort það séu leyfisskyldar framkvæmdir sem menn hafa áhuga á að framkvæma þar innan 5 km radíuss. Þá má setja skilyrði til að koma í veg fyrir skaða af starfseminni eða framkvæmdunum á hinu friðlýsta svæði. — Það er sem sagt, innskot mitt, ekki fortakslaust bann við því að mannvirki séu innan við 5 km frá mörkum friðlýsts svæðis.
Þá held ég áfram, hæstv. forseti:
Um aðra starfsemi og framkvæmdir, þ.e. sem ekki eru háðar leyfi, gildir aðgæsluskylda samkvæmt 6. gr. laganna en í því felst að rekstrar- eða framkvæmdaraðila er skylt að taka tilhlýðilegt tillit til verndargildis hins friðlýsta svæðis við reksturinn eða framkvæmdirnar. Því er ekki um að ræða afdráttarlaust bann við framkvæmdum á 5 km svæði utan friðlýsts svæðis. Að mati nefndarinnar er löggjöfin skýr um þetta og þarfnast ekki frekari breytinga en lagt er til í frumvarpinu. Nefndin áréttar að breytingin sem frumvarpið kveður á um snýr einungis að fjarlægðarmörkum svæðis sem skilgreina má sem óbyggt víðerni, þ.e. að svæði geti talist óbyggt víðerni að uppfylltum almennum skilyrðum 19. töluliðar 5. gr. laganna þótt mannvirki séu til staðar innan við 5 km frá mörkum svæðisins eða þótt ný mannvirki verði byggð á því svæði.
Herra forseti. Síðasti hlutinn af nefndarálitinu fjallar um orkurannsóknir og orkuvinnslu:
Fram kom að mikilvægt væri að sú breyting sem frumvarpið felur í sér hefði ekki áhrif á orkurannsóknir eða orkuvinnslu og flutning. Nefndin vísar að þessu leyti til 53. gr. laganna en við vinnslu frumvarps til laga um náttúruvernd í umhverfis- og samgöngunefnd á 141. löggjafarþingi var bann við orkurannsóknum á svæðum sem falla í verndarflokk samkvæmt rammaáætlun fellt brott úr ákvæðinu. Í 53. gr. er því einungis kveðið á um bann við orkuvinnslu á svæðinu. Í nefndaráliti kom fram um þá breytingu að eðlilegt væri að gefa öllu rannsóknarstarfi eins mikið svigrúm og mögulegt er en að auki gæti verið um að ræða rannsóknir sem beinast að orkuvinnslu utan friðlýsta svæðisins. Við orkurannsóknir þurfi eins og við aðrar rannsóknir að hlíta almennum takmörkunum friðlýsingarákvæða og afla nauðsynlegs leyfis hjá stjórnvöldum. Nefndin tekur undir þessi sjónarmið og leggur áherslu á að frumvarpið breytir í engu efni 53. gr. Sama á við um 6. gr. laga um verndar- og orkunýtingaráætlun, nr. 48/2011.
Svo ég skjóti því hér inn, herra forseti, þá er ekki um að ræða bann við rannsóknum hvers konar inni á friðlýstum svæðum að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.
Þá er að gera grein fyrir því að undir þetta skrifa allir hv. nefndarmenn í umhverfis- og samgöngunefnd.
Hanna Katrín Friðriksson var fjarverandi við afgreiðslu málsins en skrifar undir álitið samkvæmt heimild í 4. mgr. 18. gr. starfsreglna um fastanefndir Alþingis.
Björn Leví Gunnarsson, áheyrnarfulltrúi í nefndinni, er samþykkur álitinu.
Hér með leggur nefndin fram sitt álit, telur frumvarpið til bóta og leggur til að það verði samþykkt óbreytt.
Undir álitið skrifa, sá sem hér stendur, Ari Trausti Guðmundsson, Bergþór Ólason, Guðjón S. Brjánsson, Hanna Katrín Friðriksson, Jón Gunnarsson, Karl Gauti Hjaltason, Kolbeinn Óttarsson Proppé, Líneik Anna Sævarsdóttir og Vilhjálmur Árnason.
Herra forseti. Ég hef lokið máli mínu.
