greiðsla ríkissjóðs á bótum til þolenda afbrota.
Virðulegi forseti. Það er gjarnan þannig að við í Flokki fólksins skoðum löggjöfina og reynum að bæta hana. Hv. þm. Brynjar Níelsson kenndi mér það nú t.d. ekki alls fyrir löngu að hún væri nú götótt sums staðar og mætti kannski sparsla pínulítið í þetta og færa í rétt horf. Frumvarpið sem ég mæli fyrir hér og nú snýst um breytingu á lögum um greiðslu ríkissjóðs á bótum til þolenda afbrota, nr. 69/1995. Við erum sem sagt að tala um að hækka bæturnar, enda hafa þær ekkert breyst síðan 2012 eins og kemur fram síðar. Með mér á frumvarpinu er hv. þm. Guðmundur Ingi Kristinsson.
Í 1. gr. frumvarpsins viljum við gera eftirfarandi breytingar á 2. mgr. 7. gr. laganna sem fjallar um ábyrgð ríkissjóðs á dæmdum eða ákvörðuðum bótum til þolenda afbrota: Í stað 250.000 kr. í a-lið, sem nú er, komi 400.000 kr. Hér er verið að tala um tjón á munum. Í b-lið komi í stað 5 millj. kr. 8 millj. kr. og hér erum við að tala um líkamstjón. Í c-lið komi 6 millj. kr. í stað 3 millj. kr., vegna miska. Í d-lið komi 4 milljónir í stað 2,5 millj. kr., fyrir missi framfæranda, og í stað 1,5 millj. kr. í e-lið komi 2,5 millj. kr., vegna útfararkostnaðar.
2. gr. hljóðar svo:
„Á eftir 19. gr. laganna kemur ný grein, svohljóðandi:
Fjárhæðir tilgreindar í 7. gr. skulu breytast árlega í samræmi við þróun launavísitölu, en þó þannig að þær hækki aldrei minna eða lækki meira en verðlag samkvæmt vísitölu neysluverðs.“
3. gr. frumvarpsins er:
„Lög þessi öðlast þegar gildi.
Miða skal fyrstu árlega breytingu á fjárhæðum bóta við þróun launavísitölu frá þeim mánuði þegar lögin taka gildi til næstu áramóta.“
Virðulegi forseti. Mál þetta var flutt á 149. löggjafarþingi, 892. mál, en hlaut ekki afgreiðslu. Er það nú endurflutt óbreytt. Bótagreiðslur sem ríkissjóður ábyrgist á grundvelli laga um greiðslu ríkissjóðs á bótum til þolenda afbrota takmarkast við fjárhæðir samkvæmt 2. mgr. 7. gr. laganna. Þær fjárhæðir sem þar er kveðið á um hafa verið óbreyttar frá árinu 2012, sem sagt í sjö heil ár. Síðan þá hafa orðið breytingar á verðlagi og jafnframt hafa bætur ákvarðaðar í refsimálum þróast í samræmi við þær verðlagsbreytingar. Það er ágalli á gildandi löggjöf að þessar fjárhæðir þróast ekki í samræmi við verðlag. Þegar fjárhæðum var breytt síðast, í júní 2012, stóð launavísitalan, miðað við grunn frá 1989 samkvæmt vefsíðu Hagstofu Íslands, í 433,1 stigi en nú stendur hún í 675,3 stigum. Þá er ekki ósennilegt að hún kunni að hækka verulega í framtíðinni. Af framangreindum ástæðum er lagt til að fjárhæðir samkvæmt 2. mgr. 7. gr. hækki. Þykir manni það bara eðlilegt miðað við allt og ég myndi segja að þegar við erum að tala um mál eins og miska, missi framfæranda og þær bætur sem ríkissjóður greiðir til að koma til móts við þá sem hafa orðið fyrir mismiklum missi hljóti það að vera hálfgerð handvömm að láta bæturnar ekki fylgja vísitöluþróun eða launaþróun.
Ástæða þykir til að hækka fjárhæð c-liðar umfram hlutfallslega hækkun annarra liða. Ávallt kemur betur í ljós hve mikil áhrif afbrot hafa á líf og líðan brotaþola. Erfitt er að meta slík áhrif út frá læknisfræðilegum viðmiðum. Þótt líkamleg áhrif brots séu metin er erfiðara að meta andleg áhrif og þau geta oft komið fram eða aukist löngu eftir að brot er framið. Því er mikilvægt að hækka ábyrgð á bótum fyrir miska umfram hækkanir annarra bótaflokka. Þá er óskandi að slíkt veiti dómstólum hvatningu til að ákvarða hærri bætur fyrir miska í alvarlegri málum en tíðkast hefur.
Einnig er lagt til að til frambúðar hækki fjárhæðir bóta samkvæmt 2. mgr. 7. gr. árlega í samræmi við breytingar á launavísitölu. Einnig skal lágmark ábyrgðar á bótakröfu hækka, samanber 1. mgr. 7. gr., í samræmi við breytingar á launavísitölu. Eðlilegt er að breyting á fjárhæðum skuli fara fram um hver áramót.
Við þekkjum það náttúrlega öllsömul, það er nákvæmlega þá sem ríkið uppfærir venjulega allt sitt og hækkar brennivínið og rafmagnið, nefnið það bara, það er allt vísitölutengt og allt hækkar 1. janúar, meira að segja er svakahækkun núna til almannatryggingaþega um heil 3,5%, er það ekki, hv. þm. Guðmundur Ingi Kristinsson? Það er eitt af því sem manni þykir þyngra en tárum taki að skuli bara fylgja þeirri vísitöluþróun. En það er svo sem ekki verið að fara fram á meira, virðulegi forseti, með þessari breytingu í frumvarpinu en nákvæmlega það, að árlega verði þetta skoðað því að það er bara eðli málsins samkvæmt. Það lítur út fyrir að vera sanngirnismál og hefði sennilega átt að vera í lögum frá byrjun. Annað finnst mér eiginlega stórfurðulegt. Það er eðlilegt að breyting á fjárhæðum skuli fara fram um hver áramót.
Miða skal fyrstu árlega breytingu við þróun launavísitölu frá þeim mánuði þegar lögin tóku gildi til áramóta. Þar sem launavísitala kann að lækka ef efnahagur versnar skyndilega er lagt til að miðað verði við vísitölu neysluverðs ef hún hefur hækkað meira eða lækkað minna á gefnu ári en launavísitala.
Ég vona að málið fái nánari umfjöllun og einhver taki eftir því að verið sé að flytja það hér því að við erum þrjú í salnum núna ásamt virðulegum forseta og aðstoðarmanni. Það er svolítið dapurt að það skuli vanta 59 þingmenn í salinn. En það er eins og gengur, það er af mörgu að taka í dag og margir eru á ráðstefnu í Hörpu vonandi, Arctic Circle og allt það. Starf þingmannsins fer sannarlega fram víðar en akkúrat í þessum háttvirta þingsal. En vonandi kemur málið aftur hingað í þingsal þar sem þetta er algjört sanngirnis- og réttlætismál að mínu mati og tel ég, miðað við þá grunnþekkingu sem ég hef í lögum, að það sé eðlilegt að þessu sé breytt.
