aukatekjur ríkissjóðs.
Herra forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti með breytingartillögu um frumvarp til laga um breytingu á lögum um aukatekjur ríkissjóðs, nr. 88/1991, á þingskjali 1411.
Nefndin fjallaði um málið og fékk á sinn fund sérfræðinga frá fjármála- og efnahagsráðuneytinu og dómsmálaráðuneytinu, gesti frá Samtökum atvinnulífsins og Samtökum fjármálafyrirtækja. Nefndinni bárust umsagnir frá Viðskiptaráði Íslands, auk áðurgreindra aðila.
1. apríl sl. tóku gildi lög nr. 151/2018, um breytingu á þinglýsingalögum og fleiri lögum, þar sem kveðið er á um heimild til að þinglýsa réttindum með rafrænni færslu. Samhliða gildistöku laganna var sett reglugerð um rafrænar þinglýsingar, nr. 360/2019, þar sem framkvæmd þeirra er nánar lýst. Í 1. mgr. 8. gr. laga um aukatekjur ríkissjóðs, nr. 88/1991, er kveðið á um að greiða skuli 2.500 kr. fyrir þinglýsingu skjala. Í frumvarpinu sem hér er til umfjöllunar er lagt til að sama gjald skuli greiða fyrir þinglýsingu með rafrænni færslu.
Við umfjöllun nefndarinnar komu fram sjónarmið um að kostnaður hins opinbera af þinglýsingum myndi lækka eftir því sem rafrænar þinglýsingar yrðu algengari og að eðlilegt væri að gjaldtaka vegna rafrænna þinglýsinga tæki mið af því. Í greinargerð með frumvarpi því sem varð að áðurnefndum lögum nr. 151/2018 kemur fram að greiningarvinna í tengslum við innleiðingu rafrænna þinglýsinga hafi leitt í ljós að umtalsverður samfélagslegur ávinningur felist í upptöku rafrænna þinglýsinga en erfitt sé að meta með áreiðanlegum hætti hver sú hagræðing kunni að verða. Þá sé ekki stefnt að því að allar þinglýsingar verði rafrænar nú þegar og því taki nokkurn tíma að meta þá hagræðingu sem breytingin hafi í för með sér.
Nefndin telur rétt að neytendur og þinglýsingarbeiðendur njóti þeirrar hagræðingar sem felst í upptöku rafrænna þinglýsinga og leggur í því skyni til að gjald fyrir þinglýsingu með rafrænni færslu verði 40% lægra en gjald vegna hefðbundinnar þinglýsingar skjals. Jafnframt telur nefndin að með auknum hvata til að nota rafrænar þinglýsingar verði stuðlað að hraðari innleiðingu hins nýja kerfis.
Þar sem hagræðingaráhrif af rafrænum þinglýsingum koma ekki fram samstundis, auk þess sem gert hefur verið ráð fyrir óbreyttu þinglýsingargjaldi við tekjuáætlun ríkissjóðs fyrir yfirstandandi ár, leggur nefndin til að gjald fyrir þinglýsingu með rafrænni færslu verði jafnt gjaldi fyrir þinglýsingu skjala, þ.e. 2.500 kr., fram til 1. janúar 2020. Ljóst er að sú breytingartillaga sem að framan er lýst hefur áhrif til skerðingar á tekjum ríkisins af þinglýsingum, en tekjur af þeim stofni námu 240 millj. kr. á árinu 2018 og voru áætlaðar 328 millj. kr. í fjárlögum fyrir árið 2019. Umfang skerðingarinnar ræðst af hlutfalli þinglýsinga sem framkvæmdar verða rafrænt en á móti henni koma hagræðingaráhrif líkt og áður var getið.
Sú krónutala sem nefndin leggur til að greiða skuli fyrir þinglýsingu með rafrænni færslu byggist ekki á nákvæmu mati á raunkostnaði hins opinbera af rafrænum þinglýsingum enda liggja upplýsingar þar að lútandi ekki fyrir. Nefndin hvetur til þess að þegar reynsla verður komin á framkvæmd rafrænna þinglýsinga fari fram mat á raunkostnaði að baki þeim með það fyrir sjónum að gjaldið taki mið af raunkostnaði. Nefndin ítrekar þá afstöðu sem kom fram í nefndaráliti meiri hluta hennar um 4. mál á yfirstandandi löggjafarþingi að nauðsynlegt sé að fylgja þeirri meginreglu við ákvörðun á gjöldum fyrir opinbera þjónustu að þau endurspegli tilkostnað viðkomandi stofnana. Það sé réttlætismál að almenningur njóti þess beint þegar kostnaður stofnana lækkar m.a. með aukinni sjálfvirkni og rafrænni þjónustu.
Að framansögðu, hæstv. forseti, leggur nefndin til að frumvarpið verði samþykkt með þeirri breytingu sem ég hef gert hér að umtalsefni.
Brynjar Níelsson var fjarverandi við afgreiðslu málsins en skrifar undir álitið samkvæmt heimild í 3. mgr. 18. gr. starfsreglna fastanefnda.
Smári McCarthy skrifar undir álitið með fyrirvara sem hann hyggst gera grein fyrir síðar.
Undir álitið skrifa Óli Björn Kárason, Brynjar Níelsson, Þorsteinn Víglundsson, Bryndís Haraldsdóttir, Einar Kárason, Ólafur Þór Gunnarsson, Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, Silja Dögg Gunnarsdóttir og Smári McCarthy, með fyrirvara.
