Samantekt um þingmál

Kynrænt sjálfræði

752. mál á 149. löggjafarþingi.
Forsætisráðherra.

Markmið

Að kveða á um rétt einstaklinga til þess að skilgreina sjálfir kyn sitt og miða þannig að því að tryggja að kynvitund þeirra njóti viðurkenningar. Að standa vörð um rétt einstaklinga til líkamlegrar friðhelgi.

Helstu breytingar og nýjungar

Lagt er til að skilið verði á milli lagalegrar kynleiðréttingar annars vegar, þ.e. breyttrar skráningar kyns í þjóðskrá, og þeirrar heilbrigðisþjónustu sem trans fólk þarf að hafa aðgang að hins vegar. Með samþykkt frumvarpsins falla úr gildi skilyrði gildandi laga fyrir lagalegri kynleiðréttingu sem lúta að sjúkdómsgreiningu og læknismeðferð. Gert er ráð fyrir að einstaklingum sem eru 15 ára og eldri verði heimilað að skilgreina kyn sitt á eigin forsendum og ráða skráningu þess. Einnig yrði börnum sem eru yngri en 15 ára veitt sú heimild með samþykki forsjáraðila eða ef sérfræðinefnd fellst á erindi barns að fá að breyta skráningu kyns. Lagt er til að óheimilt verði að gera varanlegar breytingar á kynfærum, kynkirtlum eða öðrum kyneinkennum einstaklings 16 ára eða eldri án skriflegs samþykkis hans. Jafnframt er gert ráð fyrir að starfrækt verði teymi Landspítala um kynvitund og breytingar á kyneinkennum sem og teymi barna- og unglingageðdeildar um kynvitund og ódæmigerð kyneinkenni.

Breytingar á lögum og tengd mál

Um er að ræða ný lög en við gildistöku laganna falla úr gildi lög um réttarstöðu einstaklinga með kynáttunarvanda, nr. 57/2012, og breytingar verða á lögum um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla, nr. 10/2008, lögum um mannanöfn, nr. 45/1996, lögum um fullnustu refsinga, nr. 15/2016, og lögum um aukatekjur ríkissjóðs, nr. 88/1991.

Kostnaður og tekjur

Ekki liggja fyrir upplýsingar um áhrif á ríkissjóð.

Afgreiðsla

Samþykkt með nokkrum breytingum, m.a. þeim að miðað er við að einstaklingar þurfi að hafa náð 18 ára aldri til að geta breytt skráningu á kyni sínu í þjóðskrá og að börn yngri en 18 ára þurfa samþykki forsjáraðila til að breyta opinberri skráningu kyns síns.

Aðrar upplýsingar

Löggjöf í öðrum löndum

Danmörk
Bekendtgørelse af lov om Det Centrale Personregister  LBK nr 646 af 02/06/2017.
Bekendtgørelse af lov om assisteret reproduktion i forbindelse med behandling, diagnostik og forskning m.v.  LBK nr 93 af 19/01/2015.
Bekendtgørelse af sundhedsloven   LBK nr 1286 af 02/11/2018.

Írland
Gender Recognition Act 2015  Number 25 of 2015.

Malta
Gender Identity, Gender Expression and Sex Characteristics Act  ACT XI of 2015.

Noregur
Lov om endring av juridisk kjønn  LOV-2016-06-17-46.

Svíþjóð
Lag om fastställande av könstillhörighet i vissa fall  ( 1972:119).


Síðast breytt 26.06.2019. Tenglar í efni sem ekki er á vef Alþingis geta breyst og eru birtir án ábyrgðar. Unnið af starfsfólki upplýsinga- og rannsóknaþjónustu Alþingis.

Um samantektir

Samantektir um þingmál hafa verið birtar á vef Alþingis síðan á 141. þingi (2012-2013). Markmiðið er að setja fram í stuttu máli greinargóðar upplýsingar um þingmál og að tengja í efni sem gæti skýrt það frekar.

Samantektir eru einkum unnar um stjórnarfrumvörp en upplýsingum um önnur mál er bætt við eftir þörfum. Fylgst er með máli frá því að það kemur fram á þinginu og upplýsingum bætt við eftir því sem fram vindur. Þær eru að mestu fengnar úr texta frumvarps og umsagna, en tengt er í efni á öðrum vefjum eftir því sem tilefni er til. Tenglar í efni sem ekki er á vef Alþingis geta breyst og eru birtir án ábyrgðar. Umfjöllunin á að vera óhlutdræg en ekki er hægt að gera ráð fyrir að hún sé tæmandi. Samantektin er ekki hluti af þinglegri meðferð né formlegum skjölum þingmálsins.

Allar ábendingar og athugasemdir eru vel þegnar og má senda þær á netfangið rannsoknathjonusta@althingi.is.