Heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra (Guðmundur Bjarnason) :
    Herra forseti. Ég mæli hér fyrir frv. til sóttvarnalaga sem er 394. mál Nd. á þskj. 708. Um nokkurt skeið hefur það
verið skoðun manna í heilbr.- og trmrn. að nauðsynlegt væri að endurskoða lagaákvæði um farsóttir og sóttvarnir. Því skipaði ég nefnd í október 1988 sem fékk það verkefni að endurskoða sóttvarnalögin frá 1954, farsóttalög frá 1958 og ýmis sérlög um varnir gegn tilteknum smitsjúkdómum, svo sem berklavarnalög frá 1939, lög um varnir gegn kynsjúkdómum frá 1978, með síðari breytingum, og lög um varnir gegn holdsveiki frá síðustu aldamótum.
    Í nefndina voru skipaðir Guðjón Magnússon aðstoðarlandlæknir, Haraldur Briem, sérfræðingur í smitsjúkdómum, Skúli Johnsen, borgarlæknir í Reykjavík, og Dögg Pálsdóttir, deildarstjóri í heilbrrn., og var hún ritari nefndarinnar og Páll Sigurðsson ráðuneytisstjóri, og var hann formaður.
    Nefndin skilað fullbúnu frv. ásamt fskj. í september 1989 og var frv. lagt fram í þeim búningi, eins og tillögur nefndarinnar gerðu ráð fyrir, á 112. löggjafarþinginu. Frv. náði þó ekki fram að ganga. Það var mælt fyrir því, það fór til nefndar, það var sent út til umsagnar og komu ýmsar athugasemdir, en náði ekki að ganga til 2. umr.
    Á síðasta hausti endurskoðaði farsóttanefnd frv. m.a. með hliðsjón af þeim gögnum sem borist höfðu Alþingi og þeim umsögnum sem þá lágu fyrir. Í farsóttanefnd, sem í eiga sæti Ólafur Ólafsson landlæknir, formaður, Haraldur Briem læknir, Skúli G. Johnsen borgarlæknir, Ólafur Steingrímsson yfirlæknir, Hrafn Tulinius prófessor, Sigurður B. Þorsteinsson læknir og Margrét Guðnadóttir prófessor. Farsóttanefnd hefur gert tillögur um nokkrar breytingar á frv. og er það nú lagt fram í þeirri mynd sem farsóttanefnd, að Margréti Guðnadóttur undanskilinni, var sammála um.
    Þau nýmæli sem koma fram í þessu frv. frá fyrri lögum eru eftirfarandi:
    1. Gerð er tillaga að rammalöggjöf þar sem sameinuð eru í ein lög ákvæði um farsóttavarnir, sóttvarnir og varnir gegn tilteknum smitsjúkdómum. Hér er fylgt fordæmi annarra nágrannaþjóða okkar, svo sem Norðurlanda og Bretlands.
    Verði frv. að lögum mun það hafa í för með sér umtalsverða lagahreinsun þar sem gert er ráð fyrir að a.m.k. níu lög falli úr gildi við setningu laganna.
    2. Gert er ráð fyrir að ábyrgð á sóttvörnum verði áfram hjá embætti landlæknis. Samkvæmt gildandi lögum eru héraðslæknar sóttvarnalæknar hver í sínu héraði. Auk þess skulu sóttvarnanefndir starfa í öllum kaupstöðum og er tollstjóri á hverjum stað formaður.
    Í ljósi gerbreyttra samgangna þykir eðlilegt að fella sóttvarnanefndina niður. Jafnframt þessu þykir nauðsynlegt að hjá embætti landlæknis verði ráðinn til starfa sérstakur læknir sem hefur sem aðalstarf að

vinna að sóttvarnamálum, svokallaður sóttvarnalæknir. Þetta er talið nauðsynlegt til þess að tryggja samræmi í sóttvörnum um landið allt, en að sjálfsögðu bera héraðslæknar eftir sem áður ábyrgð á sóttvörnum hver í sínu héraði undir yfirstjórn sóttvarnalæknis og heilsugæslulæknar og aðrir læknar eftir því sem við á.
    3. Um skýrslugerð vegna smitsjúkdóma er fylgt mjög sambærilegum reglum og nú þegar gilda samkvæmt hinum ýmsu lögum um þessi efni en þó eru ákvæði um skýrslugerð mun skýrari en í gildandi lögum.
    Ég tel ekki ástæðu, herra forseti, til að fjalla mjög ítarlega um frv. að þessu sinni. Það var gert er ég mælti fyrir því í fyrra með mjög ítarlegri framsögu og vil ég vísa til þeirrar framsögu fyrir nefndarmenn að skoða málið nánar.
    Við framsögu fyrir einu ári voru breytingarnar sem gerðar hafa verið ítarlega skýrðar og þær hafa ekki breyst við endurskoðunina svo neinu nemi. Ég vil þó sérstaklega undirstrika þá lagahreinsun sem samþykkt þessa frv. hefur í för með sér. Í fyrsta lagi er um að ræða lög um útbúnað og ársútgjöld spítala handa holdsveikum mönnum frá febr. 1898. Í öðru lagi lög um aðgreiningu holdsveikra frá öðrum mönnum og flutning þeirra á opinbera spítala frá 1898, með breytingum frá 1909 --- hér er sem sagt um mjög gamla lagasetningu að ræða, sem ekki er í takt við tímann lengur. Í þriðja lagi eru berklavarnalög frá 1939. Í fjórða lagi lög um ráðstafanir til varnar gegn fýlasótt frá 1940. Í fimmta lagi um eyðingu á rottum frá 1945. Í sjötta lagi lög um hundahald og varnir gegn sullaveiki frá 1953. Í sjöunda lagi sóttvarnalög frá 1954. Í áttunda lagi farsóttalög frá 1958. Í níunda lagi lög um varnir gegn kynsjúkdómum frá 1978 með breytingum frá 1986.
    Á þessari upptalningu sést að hér er um að ræða mikla lagahreinsun sem nauðsynlegt er að koma fram.
    Í frv. er eitt fskj. þar sem taldir eru þeir smitsjúkdómar sem vænta má að reglugerð geri ýmist tilkynningarskylda eða skráningarskylda.
    Með frv. sem lagt var fram 1989 voru ítarleg fskj. um þróun íslenskrar löggjafar á þessu sviði sem og um erlenda löggjöf. Ekki var talin ástæða til að endurprenta þessi fskj. að þessu sinni.
    Ég hef nú í stuttu máli gert grein fyrir því lagafrv. sem hér er lagt fram. Ég tel að hér hafi vel tekist til með að endurskoða og einfalda löggjöf um smitsjúkdóma og sóttvarnir og flestir eru sammála um að löngu er tímabært að gera breytingar á lagaákvæðum okkar í samræmi við breytta tíma. Það er von mín að þetta frv. fái jákvæðar undirtektir á Alþingi og það fái afgreiðslu nægilega fljótt til þess að það geti gengið í gildi eins og gert er ráð fyrir í ársbyrjun 1992.
    Eftir umfjöllun þingsins um málið í fyrra og miðað við þær breytingar sem gerðar hafa verið á frv. eins og það er lagt fram nú, vona ég að um þetta geti náðst góð samstaða. Það ætti að vera hægt með góðum vilja hv. þm. og nefndarmanna í hv. heilbr.- og trn. að afgreiða málið fyrir þinglok.

    Hæstv. forseti. Að lokinni þessari umræðu legg ég til að frv. verði vísað til 2. umr. og hv. heilbr.- og trn.