Ferill 163. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1996. – 1066 ár frá stofnun Alþingis.
121. löggjafarþing. – 163 . mál.
180. Frumvarp til laga
um breytingu á lögum um almannatryggingar, nr. 117/1993, með síðari breytingum.
Flm.: Ásta R. Jóhannesdóttir, Össur Skarphéðinsson.
1. gr.
Við 2. mgr. 11. gr. bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Þá skulu þeir sem notið hafa örorkulífeyris við 67 ára aldur halda öllum réttindum sínum, þar með talinni fjárhæð tekjutryggingar öryrkja, þegar þeir hefja töku ellilífeyris.2. gr.
Við 17. gr. bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
Fjárhæð tekjutryggingar ellilífeyrisþega, sem fengu greiddan örorkulífeyri við 67 ára aldur, skal ekki lækka við greiðslu ellilífeyris ef tekjur hlutaðeigandi hafa ekki breyst.
3. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Greinargerð.
Samkvæmt núgildandi lögum hafa greiðslur til þeirra sem fengið hafa greiddan örorkulífeyri lækkað við það eitt að þeir verða 67 ára og hefja töku ellilífeyris. Skýring þessa er m.a. sú að skerðingarprósenta ellilífeyris skv. 2. mgr. 11. gr. almannatryggingalaga, nr. 117/1993, er 30% en skerðingarprósenta örorkulífeyris skv. 3. mgr. 12. gr. sömu laga er 25%. Auk þess hefst skerðing grunnlífeyris ellilífeyrisþega við lægri tekjumörk en grunnlífeyrir örorkulífeyrisþega, sbr. sömu ákvæði. Tekjutrygging öryrkja er einnig hærri en tekjutrygging ellilífeyrisþega. Hún lækkar um 689 kr. við það að hann verður 67 ára og fær greiddan ellilífeyri.
Ef öryrkjar eiga að halda óbreyttum greiðslum frá almannatryggingum eftir að þeir ná ellilífeyrisaldri þarf að gera þær breytingar á almannatryggingalögunum sem hér eru lagðar til. Ljóst er að framfærslukostnaður öryrkja lækkar ekki við það eitt að hann nær 67 ára aldri. Öryrki, sem verið hefur óvinnufær lengi, jafnvel stóran hluta ævinnar og búið við fötlun af einhverju tagi, má búast við að fötlunin ágerist og kostnaður við að draga fram lífið aukist því frekar en minnki. Því er það ósanngjarnt að lækka greiðslur almannatrygginga til öryrkja við það eitt að þeir ná 67 ára aldri og hefja töku ellilífeyris.
Framreikningur örorkulífeyris samkvæmt ákvæðum EES-samningsins leiðir oft til hlutfallslega hærri greiðslna en ellilífeyrisþegar fá með búsetunni einni saman. Því kunna greiðslur að lækka þegar viðkomandi hefur töku ellilífeyris. Þannig fær t.d. einstaklingur sem flytur frá Íslandi við 25 ára aldur til annars EES-lands og verður öryrki þar um þrítugt greiddan u.þ.b. 33 / 40 hluta örorkulífeyris frá Íslandi til 67 ára aldurs. Ef hann síðan flyttist hingað aftur eftir það fengi hann aðeins 9 / 40 hluta ellilífeyris. Viðkomandi ætti þó væntanlega meiri réttindi við töku ellilífeyris í landinu sem flust var til. Ekki er gert ráð fyrir að breyta þessu fyrirkomulagi með þessu lagafrumvarpi, en rétt þykir að benda á það misræmi sem skapast getur við framangreindar aðstæður.
Fylgiskjal.
Tryggingarstofnun ríkisins:
Dæmi um tekjutengingu bóta almannatrygginga.
(5. september 1996.)
Ellilífeyrir:
Einstaklingur með almennar tekjur.
Grunn-
Tekju-
Heimilis-
Sérstök
Tekjur
lífeyrir
trygging
uppbót
heimilisuppbót
Einstaklingur með lífeyrissjóðstekjur.
Grunn-
Tekju-
Heimilis-
Sérstök
Tekjur
lífeyrir
trygging
uppbót
heimilisuppbót
Hjón með almennar tekjur (annað hjóna).
Samanlagðar
Viðmiðunar-
Grunn-
Tekju-
tekjur
tekjur
lífeyrir
trygging
Hjón með lífeyrissjóðstekjur (annað hjóna).
Samanlagðar
Viðmiðunar-
Grunn-
Tekju-
tekjur
tekjur
lífeyrir
trygging
Örorkulífeyrir:
Einstaklingur með almennar tekjur.
Grunn-
Tekju-
Heimilis-
Sérstök
Tekjur
lífeyrir
trygging
uppbót
heimilisuppbót
Einstaklingar með lífeyrissjóðstekjur.
Grunn-
Tekju-
Heimilis-
Sérstök
Tekjur
lífeyrir
trygging
uppbót
heimilisuppbót
Hjón með almennar tekjur (annað hjóna).
Samanlagðar
Viðmiðunar-
Grunn-
Tekju-
tekjur
tekjur
lífeyrir
trygging
Hjón með lífeyrissjóðstekjur (annað hjóna).
Samanlagðar
Viðmiðunar-
Grunn-
Tekju-
tekjur
tekjur
lífeyrir
trygging
Þegar sameiginlegar tekjur hjóna verða það háar að þau missa tekjutryggingu alveg er kannað hvort skerða á grunnlífeyrinn. Við þann útreikning er litið til tekna hvors um sig, en tekjunum ekki jafnað. Skerðing á grunnlífeyrinum verður eins og um einstakling væri að ræða.