Ferill 53. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
122. löggjafarþing 1997–98.
Þskj. 53 – 53. mál.
Tillaga til þingsályktunar
um áætlanir sveitarfélaga um sjálfbæra þróun.
Flm.: Hjörleifur Guttormsson.
Alþingi ályktar að fela umhverfisráðherra í samvinnu við félagsmálaráðuneyti og Sam
Stefnt verði að því að sveitarfélög sem ekki hafa þegar byrjað slíkt starf hefji það sem fyrst og ekki síðar en vorið 1998. Miðað verði við að slíkar áætlanir geti legið fyrir hjá sem flest
Greinargerð.
Framkvæmdaáætlunin um umhverfi og þróun sem samþykkt var á ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna um umhverfi og þróun í Rio de Janeiro árið 1992 gengur undir nafninu „Dagskrá 21“ og höfðar heitið til næstu aldar. Áætlunin byggist á hugmyndunum um sjálfbæra þróun og þar er m.a. fjallað um æskilegt frumkvæði héraðs- og sveitarstjórna til stuðnings víðtæku starfi að umhverfisvernd. Var gert ráð fyrir því að ekki seinna en árið 1996 hefðu sem flestar sveitarstjórnir í hverju landi náð sammæli um það hver á sínu svæði hvernig staðið yrði að „staðbundinni dagskrá 21“. Undirbúningur að þessu ferli átti raunar að hefjast þegar á árinu 1993, m.a. með alþjóðlegu samráði og síðan samvinnu og skiptum á upplýsingum milli sveit
Leiðsögnin frá Ríó fyrir sveitarstjórnir.
Fjöldi vandamála sem fjallað er um í Dagskrá 21 á rætur í staðbundinni starfsemi og því er samvinna við heimastjórnvöld og þátttaka þeirra talin mikilvæg fyrir lausn þeirra. Sveitar
Samkvæmt leiðsögn Dagskrár 21 er gert ráð fyrir að hver sveitarstjórn hafi forustu um samstarf við íbúa sveitarfélagsins, félagasamtök og fyrirtæki um sjálfbæra þróun í byggðar
Skilgreining á sjálfbærri þróun.
Hugtakið sjálfbær þróun var fyrst sett fram opinberlega á vegum Sameinuðu þjóðanna í skýrslu Brundtland-nefndarinnar árið 1987 undir heitinu Sameiginleg framtíð okkar. Með því er átt við samfélagsþróun á heimsvísu af nýrri gerð þar sem tryggt sé gott og heilbrigt umhverfi samhliða því sem frumþörfum manna sé fullnægt. Framsetningin „maðurinn í sátt við umhverfi sitt til lengri tíma litið“ lýsir kannski best viðfangsefninu. Hugmyndin um sjálfbæra þróun gerir ráð fyrir að framleiðslu- og neysluhættir einstaklinga og þjóða virði þau takmörk sem umhverfi jarðar og einstakra vistkerfa setur. Líta ber á málin heildstætt og í samhengi til að tryggja verndun og viðhald umhverfisgæða. Lögð er jafnframt áhersla á lýðræðislega þátttöku og áhrif almennings á ákvarðanir á öllum stigum. — Þess ber að geta að hugtakið sjálfbær þróun er enn ekki fastmótað þar eð ekki hefur verið samþykkt skýrt afmörkuð skil
Brundtland-nefndin lagði til við Sameinuðu þjóðirnar að hafin yrði á þeirra vegum vinna að ýmsum alþjóðasáttmálum, m.a. vegna loftslagsbreytinga, um verndun líffræðilegrar fjöl
Framkvæmdaáætlunin Dagskrá 21 er ein helsta afurð Ríó-ráðstefnunnar og tekur til flestra þátta umhverfis- og þróunarmála. Hún skiptist í fjóra hluta: 1. Félagsmála- og efnahagssvið. 2. Verndun og stjórnun auðlinda til þróunar. 3. Aukið hlutverk helstu þjóðfélagshópa. 4. Tæki til framkvæmdar áætluninni. Kaflar dagskrárinnar eru síðan alls 40. Um þátt héraðs- og sveitarstjórna er fjallað í þriðja hluta, 28. kafla.
Hvernig geta sveitarfélögin nálgast viðfangsefnið?
Með þingsályktunartillögunni er ekki hugmyndin að gefa neina bindandi forskrift um það hvernig sveitarfélög hér á landi eigi að móta sínar áætlanir um sjálfbæra þróun. Hér verður aðeins bent á reynslu sem fengin er í nágrannalöndum okkar þar sem unnið hefur verið mark
Svipaðar áherslur hafa verið ríkjandi í Svíþjóð og Danmörku þar sem sveitarfélög og þriðja stjórnsýslustig (lén og ömt) hafa gegnt miklu og vaxandi hlutverki í framkvæmd og þróun umhverfismála.
Góð fordæmi vísa veginn.
Hér á landi hefur ráðleggingum Dagskrár 21 lítið verið sinnt að því er varðar þátt sveitar
Svo virðist sem umhverfisráðuneytið hafi ekki megnað að veita þá leiðsögn og hvatningu sem eðlilegt væri, m.a. með hliðsjón af því sem gert hefur verið í grannlöndum okkar. Þau fáu dæmi sem hægt er að benda á hér á landi þar sem sveitarfélög hafa sinnt kvaðningu Dag
Egilsstaðir á Fljótsdalshéraði hafa frá því í maí 1996 verið þátttakandi í verkefni norrænu ráðherranefndarinnar um umhverfisáætlanir í sveitarfélögum í samvinnu við Færeyinga. Í Færeyjum hafa 17 sveitarfélög samvinnu um þetta verkefni og er Egilsstaðabær fulltrúi Ís
Rétt er og að geta þess að Reykjavík gerðist í marsbyrjun 1997 þátttakandi í svonefndu Álaborgarsamstarfi sem er átak með samvinnu 240 borga og héraða í Evrópu til að stuðla staðbundið að sjálfbærri þróun. Samstarfinu var komið á eftir ráðstefnu í Álaborg vorið 1994. Borgarráð Reykjavíkur hefur skipað nefnd sem á í senn að vera verkefnisstjórn fyrir Álaborg
Á Stokkseyri hefur þegar verið unnið gott starf að umhverfisáætlun í anda Dagskrár 21.
Vafalaust er svipuð viðleitni víðar í gangi í einstökum sveitarfélögum en samræmt átak og nauðsynlegur stuðningur þarf að koma til svo að sem flest sveitarfélög hefji vinnu að áætl