Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 643. máls.
Þskj. 961 — 643. mál.
Frumvarp þetta er samið að tilhlutan sjávarútvegsráðherra og er ætlað að vera liður í baráttunni gegn ólöglegum veiðum erlendra fiskiskipa í fiskveiðilandhelginni og einnig utan hennar, m.a. á úthafinu, en með frumvarpinu er stefnt að því að skapa enn tryggari grundvöll og fjölga þeim úrræðum sem íslenskum stjórnvöldum eru tæk í baráttunni við að uppræta ólöglegar fiskveiðar á úthafinu.
Ólöglegar og óábyrgar veiðar eru alþjóðlegt vandamál og ljóst er að árangur næst ekki í baráttunni gegn þeim nema í náinni samvinnu ríkja sem og með fullnægjandi lagalegum heimildum til að taka á málum sem upp koma í tengslum við ólöglegar veiðar. Á vettvangi svæðisbundinna fiskveiðistjórnunarstofnana, Sameinuðu þjóðanna sem og á vettvangi Matvæla- og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna hafa aðildarríki samþykkt margháttaðar reglur sem ætlað er að sporna gegn ólöglegum og óábyrgum veiðum hentifánaskipa á úthafinu. Er m.a. um að ræða reglur sem taka til skipa sem staðin hafa verið að ólöglegum veiðum á úthafinu og verið færð á svokallaða „svarta lista“ svæðisbundinna fiskveiðistjórnunarstofnana, svokallaða IUU-lista (Illegal, unreported and unregulated fisheries). Meðal reglna sem samþykktar hafa verið á vettvangi svæðisbundinna fiskveiðistjórnunarstofnana eru bann við komu umræddra skipa til hafna aðildarríkja þeirra, bann við þjónustu við þau, bann við að færa þau á fána aðildarríkja og tilmæli um að fyrirtæki eigi ekki í viðskiptum með sjávarafla sem er upprunninn í skipum sem staðin hafa verið að ólöglegum veiðum.
Það er óumdeilt að svæðisbundnar fiskveiðistjórnunarstofnanir sem og Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) gegna mikilvægu hlutverki í baráttunni gegn ólöglegum fiskveiðum. Hins vegar hafa komið upp ýmsar brotalamir við framkvæmd samþykktra reglna þeirra af hálfu aðildarríkjanna. Komið hefur í ljós að stundum hefur skort nokkuð á að aðildarríki hafi haft nægjanlegan lagagrunn til að framfylgja slíkum reglum.
Ljóst er að til að unnt sé að framfylgja fjölþjóðlegum reglum sem samþykktar hafa verið í baráttunni gegn ólöglegum veiðum hér á landi verður íslensk löggjöf að vera þannig úr garði gerð að stjórnvöld hafi lagaheimildir til að grípa til þeirra úrræða sem talin eru nauðsynleg og lögð hafa verið til á þeim vettvangi. Í lögum nr. 22/1998, um veiðar og vinnslu erlendra skipa í fiskveiðilandhelgi Íslands, eru ákvæði sem banna erlendum skipum að koma til íslenskra hafna hafi þau orðið uppvís að því að stunda ólöglegar fiskveiðar. Í orðalagi ákvæðisins felst mikilvæg heimild sem á að tryggja að skip sem staðin hafa verið að ólöglegum veiðum komist ekki til hafnar á Íslandi. Einnig eru þar fleiri úrræði gegn skipum sem staðin hafa verið að ólöglegum veiðum en nokkuð vantar á að í íslenskum lögum sé að finna öll þau úrræði sem lögð hafa verið til á framangreindum vettvangi.
Sjávarútvegsráðherra hafði af þessu tilefni forgöngu um að koma á starfshópi fulltrúa frá sjávarútvegs-, utanríkis-, dómsmála- og samgönguráðuneyti um ólöglegar veiðar á alþjóðlegu hafsvæði (IUU-fisheries) en starfshópurinn var skipaður 24. nóvember 2006. Starfshópnum var falið á grunni þeirra atriða sem hér hafa verið kynnt að fara yfir íslenska löggjöf og gera tillögur um breytingar og viðbætur sem ætlað er að tryggja betur lagalegan grunn Íslands í baráttunni við að uppræta ólöglegar fiskveiðar á úthafinu. Helstu atriði sem starfshópurinn hefur haft til skoðunar eru eftirfarandi:
– skipum á óstaðfestum IUU-listum svæðisbundinna fiskveiðistjórnunarstofnana verði óheimilt að landa afla í íslenskri höfn en þau beri að skoða af íslenskum eftirlitsaðilum,
– íslenskum veiði-, þjónustu- eða flutningaskipum verði óheimilt að taka þátt í veiðum með eða þjónusta skip á óstaðfestum IUU-listum,
– óheimilt verði að veita skipum á óstaðfestum IUU-listum þjónustu í höfn,
– skipum á staðfestum IUU-listum verði óheimilt að stunda veiðar í íslenskri lögsögu,
– óheimilt verði að skrá skip á staðfestum IUU-lista í íslenska skipaskrá/færa á íslenskan fána,
– óheimilt verði að skrá skip á staðfestum IUU-lista til leigu á íslenskum fána,
– innflutningur sjávarafla til Íslands sem upprunninn er á skipum sem eru á staðfestum IUU-listum verði óheimill,
– íslenskum fyrirtækjum (inn- og útflytjendum, þjónustuaðilum) verði óheimilt að stunda nokkur viðskipti með afla sem upprunninn er á skipum á staðfestum IUU-listum sem og við útgerðir þeirra,
– heimilt verði að krefja íslenska aðila um upplýsingar liggi fyrir rökstuddur grunur um aðild þeirra að viðskiptum með ólöglegan afla og/eða útgerðir skipa á staðfestum IUU- listum,
– heimilt verði að vísa skipum úr íslenskri höfn séu þau á IUU-listum eða hafi orðið uppvís að ólöglegum veiðum á úthafinu (á við ef skip komast til hafnar vegna yfirsjónar sem og í þeim tilfellum sem þau koma til hafnar vegna einhvers konar neyðarástands),
– heimilt verði að gera ólöglegan afla upptækan,
– hvaða heimildir og möguleikar séu fyrir íslensk stjórnvöld til að færa fánalaus skip sem eru að veiðum á úthafinu til hafnar, og hvaða úrræði til aðgerða þau kunna að hafa gegn skipum sem staðin hafa verið að ólöglegum veiðum á úthafinu.
Eins og fram hefur komið eru nokkur framangreindra úrræða nú þegar tryggð í löggjöf hér á landi en með frumvarpinu er bætt við texta laganna fleiri úrræðum sem íslensk stjórnvöld geta gripið til vegna ólöglegra veiða og heimildir til tiltekinna úrræða sem þegar hafa verið tryggðar í löggjöf eru gerðar skýrari. Hins vegar hefur, a.m.k. að svo stöddu, ekki verið talið fært að lögfesta öll framangreind úrræði sem nefndin hefur haft til skoðunar og er það m.a. vegna skuldbindinga Íslands samkvæmt alþjóðasamningum og óvissu um réttarstöðu einstakra ríkja á úthafinu að þjóðarétti. Má þar nefna m.a. bann við innflutningi sjávarafla til Íslands sem upprunninn er á skipum sem eru á staðfestum IUU-listum sem og að íslenskum aðilum sé óheimilt að eiga viðskipti með afla sem upprunninn er á skipum á staðfestum IUU-listum. Önnur atriði sem talin eru upp hér að framan og falla undir verksvið annarra ráðuneyta eru enn til frekari skoðunar í viðkomandi ráðuneytum.
Einnig hefur starfshópurinn lagt áherslu á að íslensk stjórnvöld staðfesti svonefnt „FAO Compliance Agreement“, eða Fylgnisamninginn sem er hluti framfylgdar siðareglna FAO (FAO Code of Conduct) og tekur til ábyrgðar fánaríkja þeirra skipa sem stunda veiðar á úthafinu. Þá verði unnið að aðgerðaáætlun íslenskra stjórnvalda í tengslum við samstarf við önnur ríki í þessari baráttu, sem og skerpt á verklagi við tilkynningar erlendra skipa til íslenskra hafna.
Frumvarp þetta er byggt á vinnu starfshópsins en með því eru lagðar til nauðsynlegar breytingar á lögum sem heyra undir sjávarútvegsráðuneytið um þau úrræði sem ekki hafa þegar verið lögfest eða nauðsynlegt þykir að hafa skýrari lagaheimildir fyrir.
Einnig liggja fyrir drög utanríkisráðuneytisins að tillögu til þingsályktunar um að Ísland staðfesti áðurnefnt „Compliance Agreement“ eða Fylgnisamninginn. Til þess að það geti orðið þurfa að liggja fyrir frumvörp um breytingar á tilteknum lögum sem varða efni samningsins og heyra undir önnur ráðuneyti en utanríkisráðuneytið. Sú vinna stendur yfir en er ekki lokið.
Þá verði unnið að því, í samvinnu ráðuneyta, að skoða hvort og með hvaða hætti megi best undirbúa „aðgerðaáætlun“ hvað varðar samstarf og samvinnu við önnur ríki í sameiginlegri baráttu við að uppræta ólöglegar veiðar á úthafinu.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Verði frumvarpið óbreytt að lögum verður ekki séð að það muni hafa aukin útgjöld í för með sér fyrir ríkissjóð.
Þskj. 961 — 643. mál.
Frumvarp til laga
um breytingu á lögum nr. 22/1998, um veiðar og vinnslu
erlendra skipa í fiskveiðilandhelgi Íslands.
(Lagt fyrir Alþingi á 133. löggjafarþingi 2006–2007.)
1. gr.
2. gr.
3. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frumvarp þetta er samið að tilhlutan sjávarútvegsráðherra og er ætlað að vera liður í baráttunni gegn ólöglegum veiðum erlendra fiskiskipa í fiskveiðilandhelginni og einnig utan hennar, m.a. á úthafinu, en með frumvarpinu er stefnt að því að skapa enn tryggari grundvöll og fjölga þeim úrræðum sem íslenskum stjórnvöldum eru tæk í baráttunni við að uppræta ólöglegar fiskveiðar á úthafinu.
Ólöglegar og óábyrgar veiðar eru alþjóðlegt vandamál og ljóst er að árangur næst ekki í baráttunni gegn þeim nema í náinni samvinnu ríkja sem og með fullnægjandi lagalegum heimildum til að taka á málum sem upp koma í tengslum við ólöglegar veiðar. Á vettvangi svæðisbundinna fiskveiðistjórnunarstofnana, Sameinuðu þjóðanna sem og á vettvangi Matvæla- og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna hafa aðildarríki samþykkt margháttaðar reglur sem ætlað er að sporna gegn ólöglegum og óábyrgum veiðum hentifánaskipa á úthafinu. Er m.a. um að ræða reglur sem taka til skipa sem staðin hafa verið að ólöglegum veiðum á úthafinu og verið færð á svokallaða „svarta lista“ svæðisbundinna fiskveiðistjórnunarstofnana, svokallaða IUU-lista (Illegal, unreported and unregulated fisheries). Meðal reglna sem samþykktar hafa verið á vettvangi svæðisbundinna fiskveiðistjórnunarstofnana eru bann við komu umræddra skipa til hafna aðildarríkja þeirra, bann við þjónustu við þau, bann við að færa þau á fána aðildarríkja og tilmæli um að fyrirtæki eigi ekki í viðskiptum með sjávarafla sem er upprunninn í skipum sem staðin hafa verið að ólöglegum veiðum.
Það er óumdeilt að svæðisbundnar fiskveiðistjórnunarstofnanir sem og Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) gegna mikilvægu hlutverki í baráttunni gegn ólöglegum fiskveiðum. Hins vegar hafa komið upp ýmsar brotalamir við framkvæmd samþykktra reglna þeirra af hálfu aðildarríkjanna. Komið hefur í ljós að stundum hefur skort nokkuð á að aðildarríki hafi haft nægjanlegan lagagrunn til að framfylgja slíkum reglum.
Ljóst er að til að unnt sé að framfylgja fjölþjóðlegum reglum sem samþykktar hafa verið í baráttunni gegn ólöglegum veiðum hér á landi verður íslensk löggjöf að vera þannig úr garði gerð að stjórnvöld hafi lagaheimildir til að grípa til þeirra úrræða sem talin eru nauðsynleg og lögð hafa verið til á þeim vettvangi. Í lögum nr. 22/1998, um veiðar og vinnslu erlendra skipa í fiskveiðilandhelgi Íslands, eru ákvæði sem banna erlendum skipum að koma til íslenskra hafna hafi þau orðið uppvís að því að stunda ólöglegar fiskveiðar. Í orðalagi ákvæðisins felst mikilvæg heimild sem á að tryggja að skip sem staðin hafa verið að ólöglegum veiðum komist ekki til hafnar á Íslandi. Einnig eru þar fleiri úrræði gegn skipum sem staðin hafa verið að ólöglegum veiðum en nokkuð vantar á að í íslenskum lögum sé að finna öll þau úrræði sem lögð hafa verið til á framangreindum vettvangi.
Sjávarútvegsráðherra hafði af þessu tilefni forgöngu um að koma á starfshópi fulltrúa frá sjávarútvegs-, utanríkis-, dómsmála- og samgönguráðuneyti um ólöglegar veiðar á alþjóðlegu hafsvæði (IUU-fisheries) en starfshópurinn var skipaður 24. nóvember 2006. Starfshópnum var falið á grunni þeirra atriða sem hér hafa verið kynnt að fara yfir íslenska löggjöf og gera tillögur um breytingar og viðbætur sem ætlað er að tryggja betur lagalegan grunn Íslands í baráttunni við að uppræta ólöglegar fiskveiðar á úthafinu. Helstu atriði sem starfshópurinn hefur haft til skoðunar eru eftirfarandi:
– skipum á óstaðfestum IUU-listum svæðisbundinna fiskveiðistjórnunarstofnana verði óheimilt að landa afla í íslenskri höfn en þau beri að skoða af íslenskum eftirlitsaðilum,
– íslenskum veiði-, þjónustu- eða flutningaskipum verði óheimilt að taka þátt í veiðum með eða þjónusta skip á óstaðfestum IUU-listum,
– óheimilt verði að veita skipum á óstaðfestum IUU-listum þjónustu í höfn,
– skipum á staðfestum IUU-listum verði óheimilt að stunda veiðar í íslenskri lögsögu,
– óheimilt verði að skrá skip á staðfestum IUU-lista í íslenska skipaskrá/færa á íslenskan fána,
– óheimilt verði að skrá skip á staðfestum IUU-lista til leigu á íslenskum fána,
– innflutningur sjávarafla til Íslands sem upprunninn er á skipum sem eru á staðfestum IUU-listum verði óheimill,
– íslenskum fyrirtækjum (inn- og útflytjendum, þjónustuaðilum) verði óheimilt að stunda nokkur viðskipti með afla sem upprunninn er á skipum á staðfestum IUU-listum sem og við útgerðir þeirra,
– heimilt verði að krefja íslenska aðila um upplýsingar liggi fyrir rökstuddur grunur um aðild þeirra að viðskiptum með ólöglegan afla og/eða útgerðir skipa á staðfestum IUU- listum,
– heimilt verði að vísa skipum úr íslenskri höfn séu þau á IUU-listum eða hafi orðið uppvís að ólöglegum veiðum á úthafinu (á við ef skip komast til hafnar vegna yfirsjónar sem og í þeim tilfellum sem þau koma til hafnar vegna einhvers konar neyðarástands),
– heimilt verði að gera ólöglegan afla upptækan,
– hvaða heimildir og möguleikar séu fyrir íslensk stjórnvöld til að færa fánalaus skip sem eru að veiðum á úthafinu til hafnar, og hvaða úrræði til aðgerða þau kunna að hafa gegn skipum sem staðin hafa verið að ólöglegum veiðum á úthafinu.
Eins og fram hefur komið eru nokkur framangreindra úrræða nú þegar tryggð í löggjöf hér á landi en með frumvarpinu er bætt við texta laganna fleiri úrræðum sem íslensk stjórnvöld geta gripið til vegna ólöglegra veiða og heimildir til tiltekinna úrræða sem þegar hafa verið tryggðar í löggjöf eru gerðar skýrari. Hins vegar hefur, a.m.k. að svo stöddu, ekki verið talið fært að lögfesta öll framangreind úrræði sem nefndin hefur haft til skoðunar og er það m.a. vegna skuldbindinga Íslands samkvæmt alþjóðasamningum og óvissu um réttarstöðu einstakra ríkja á úthafinu að þjóðarétti. Má þar nefna m.a. bann við innflutningi sjávarafla til Íslands sem upprunninn er á skipum sem eru á staðfestum IUU-listum sem og að íslenskum aðilum sé óheimilt að eiga viðskipti með afla sem upprunninn er á skipum á staðfestum IUU-listum. Önnur atriði sem talin eru upp hér að framan og falla undir verksvið annarra ráðuneyta eru enn til frekari skoðunar í viðkomandi ráðuneytum.
Einnig hefur starfshópurinn lagt áherslu á að íslensk stjórnvöld staðfesti svonefnt „FAO Compliance Agreement“, eða Fylgnisamninginn sem er hluti framfylgdar siðareglna FAO (FAO Code of Conduct) og tekur til ábyrgðar fánaríkja þeirra skipa sem stunda veiðar á úthafinu. Þá verði unnið að aðgerðaáætlun íslenskra stjórnvalda í tengslum við samstarf við önnur ríki í þessari baráttu, sem og skerpt á verklagi við tilkynningar erlendra skipa til íslenskra hafna.
Frumvarp þetta er byggt á vinnu starfshópsins en með því eru lagðar til nauðsynlegar breytingar á lögum sem heyra undir sjávarútvegsráðuneytið um þau úrræði sem ekki hafa þegar verið lögfest eða nauðsynlegt þykir að hafa skýrari lagaheimildir fyrir.
Einnig liggja fyrir drög utanríkisráðuneytisins að tillögu til þingsályktunar um að Ísland staðfesti áðurnefnt „Compliance Agreement“ eða Fylgnisamninginn. Til þess að það geti orðið þurfa að liggja fyrir frumvörp um breytingar á tilteknum lögum sem varða efni samningsins og heyra undir önnur ráðuneyti en utanríkisráðuneytið. Sú vinna stendur yfir en er ekki lokið.
Þá verði unnið að því, í samvinnu ráðuneyta, að skoða hvort og með hvaða hætti megi best undirbúa „aðgerðaáætlun“ hvað varðar samstarf og samvinnu við önnur ríki í sameiginlegri baráttu við að uppræta ólöglegar veiðar á úthafinu.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. 22/1998, um veiðar og vinnslu erlendra skipa í fiskveiðilandhelgi Íslands.
Verði frumvarpið óbreytt að lögum verður ekki séð að það muni hafa aukin útgjöld í för með sér fyrir ríkissjóð.
