Ferill 241. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
152. löggjafarþing 2021–2022.
Þingskjal 341 — 241. mál.
Tillaga til þingsályktunar
um greiningu á samúðarþreytu og tillögur að úrræðum.
Flm.: Ingibjörg Isaksen, Halla Signý Kristjánsdóttir, Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir, Ágúst Bjarni Garðarsson, Líneik Anna Sævarsdóttir, Þórarinn Ingi Pétursson, Jóhann Friðrik Friðriksson, Stefán Vagn Stefánsson, Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, Ásthildur Lóa Þórsdóttir, Guðmundur Ingi Kristinsson, Tómas A. Tómasson, Jakob Frímann Magnússon, Gísli Rafn Ólafsson, Oddný G. Harðardóttir.
Alþingi ályktar að fela heilbrigðisráðherra að skipa starfshóp sem hafi það markmið að greina og gera tillögur að fyrirkomulagi til þess að efla geðheilsu fagfólks sem vinnur við að hjálpa öðrum, svo sem starfsfólks heilbrigðiskerfisins, lögreglu, slökkviliðs og í leik-, grunn- og framhaldsskólum o.fl. Hlutverk starfshópsins verði að:
a. greina vandann, þ.e. rannsaka starfstengd lífsgæði meðal fagfólks í þessum greinum með áherslu á samúðarþreytu, annars stigs áföll, kulnun og samúðarsátt,
b. bera niðurstöður saman við niðurstöður sem fengist hafa í öðrum löndum,
c. nýta niðurstöður til þess að bera saman starfstengd lífsgæði fagfólks á milli starfseininga og þar með meta þörfina,
d. koma með tillögur að úrræðum.
Ráðherra geri Alþingi grein fyrir niðurstöðum starfshópsins og kynni tillögur að úrræðum eigi síðar en 1. nóvember 2022.
Greinargerð.
Heilbrigðisstarfsmaður upplifir samúðarsátt meðal annars þegar honum líður vel í vinnu, upplifir öryggi á vinnustað, að það ríki traust á meðal samstarfsfélaga, að það sem hann gerir skipti máli fyrir einstaklinginn sem hann þjónar, aðstandendur og samfélagið. Þá fær starfsmaðurinn orku til baka frá umhverfinu sem vegur á móti orkunni sem hann gaf af sér við það að hjálpa öðrum. Hægt er að stuðla að samúðarsátt með íhlutun, t.d. með fræðslu og námskeiðum, fá handleiðslu frá fagaðila, hafa skýr mörk á milli einkalífs og vinnu, gefa svigrúm fyrir slökun, hugleiðslu og núvitundaræfingar og loks með því að taka eftir því sem vel er gert og veita styrkleikum athygli. Það getur verið auðveldara að vinna með annars stigs áföll heldur en kulnun og því er mikilvægt að greina vandann sem fyrst. Erlendar rannsóknir sýna að samúðarþreyta meðal heilbrigðisstarfsfólks er vaxandi vandi. Þá er talin sérstök áhætta að vinna á bráðadeildum (slysa- og gjörgæsludeildum) og krabbameinsdeildum. Fyrir yfirstandandi heimsfaraldur (COVID-19) bentu rannsóknir til þess að samúðarþreyta væri að aukast á meðal heilbrigðisstarfsfólks og nauðsynlegt væri að fyrirtæki/stofnanir ígrunduðu mikilvægi þess að hlúa að mannauðnum. Ætla má að samúðarþreyta sé enn meiri eftir COVID-19 þar sem öryggi fagfólks hefur verið ógnað og starfsaðstæður orðið enn meira krefjandi. Það hefur sýnt sig að þegar vinnustaðir leggja áherslu á að sporna við samúðarþreytu með íhlutun á borð við námskeið um samúðarþreytu og samúðarsátt, þá eykst samúðarsátt, dregur úr samúðarþreytu og minni líkur eru á atgervisflótta. Alma Möller landlæknir benti á í desember sl. að starfsfólk Landspítalans væri að þreytast og í því samhengi benti hún á að allt upp í 20% hefðu hætt í öðrum löndum vegna álags.
Til þess að greina vandann er oft stuðst við spurningalistann Professional Quality of Life Measure (ProQOL) sem er mælitæki sem kannar neikvæð og jákvæð áhrif þess að starfa við að hjálpa þeim sem hafa upplifað eða eru að upplifa einhvers konar þjáningu, angist, sorg eða hafa lent í áfalli. Hérlendis eru ekki til rannsóknir, samkvæmt heimildaleit, þar sem ProQOL-sjálfsmatskvarðinn hefur verið notaður til að rýna í starfstengd lífsgæði. Flutningsmenn telja mikilvægt að innleiddur verði sjálfsmatskvarði sem þessi svo að hægt sé að greina umfang vandans. Flutningsmenn telja brýnt að skoðað verði hvernig kerfið hlúi að fólkinu sem veiti þjónustu við að hjálpa öðrum. Kostnaður vegna veikinda, ofþreytu og neikvæðra afleiðinga álagseinkenna er hár, hvort sem er fyrir einstaklinginn eða kerfið. Því er mikilvægt að hanna gagnalíkan út frá rannsóknum til þess að meta hverjir séu í meiri hættu en aðrir á að þróa með sér samúðarþreytu og þannig mætti grípa fyrr inn í. Þörf er á að greina og gera tillögur að fyrirkomulagi til þess að efla geðheilsu fagfólks sem vinnur við að hjálpa öðrum svo að hægt sé að efla aðgerðir til heilsueflingar og forvarna.