Kjaragliðnun.

Forseti. Kjaragliðnun er pólitísk ákvörðun. Lög um almannatryggingar tryggja lífeyristaka gegn kjaragliðnun, en þrátt fyrir það er kjaragliðnun staðreynd á Íslandi. Á hverju ári leggur hæstv. fjármála- og efnahagsráðherra fram fjárlagafrumvarp. Árlega kemur þar fram hvað ráðherrann og ráðuneyti hans ætla eldra fólki til að lifa af, hversu hár ellilífeyrir eigi að vera. Þar er ár eftir ár beitt ótrúlegustu reiknikúnstum til að komast hjá því að framfylgja 69. gr. laga um almannatryggingar þar sem skýrt er kveðið á um að ellilífeyrir eigi aldrei að hækka minna en verðlag samkvæmt vísitölu neysluverðs. Reiknikúnstir ráðuneytis hæstv. ráðherra hafa sífellt vanmetið verðlagsþróun, almenna launaþróun og vísitölu neysluverðs og þá hefur alltaf hallað á lífeyristakann.

Samkvæmt útreikningum Landssambands eldri borgara hefur kaupmáttur ellilífeyris ekki haldið í við almenna launaþróun á síðustu árum, frá árinu 2018, hvort sem horft er til lágmarkslauna eða launavísitölu, en til að svo megi vera ætti hann að vera 20.000–40.000 kr. hærri en hann er í dag. Þetta er vel tíundað í umsögn landssambandsins um síðustu fjárlög og rökstutt skýrt og afar skilmerkilega. Telur ráðherra þetta ásættanlegt?

Nú lifum við á verðbólgutímum. Verðbólgan sleikir tveggja stafa tölu í dag. Í ár er gert ráð fyrir að verðbólga verði 8,2% en ekki 5,6%, eins og gert var ráð fyrir í fjárlagafrumvarpinu. Hvernig hyggst ráðherra bregðast við og jafna mismunun á gildandi fjárlögum og rauntölum verðlagsbreytinga varðandi lífeyri þeirra sem eiga lífsafkomu sína undir þessu? Hvers vegna hefur ráðherra ekki beitt sér fyrir hækkun almannatrygginga í samræmi við verðlag samkvæmt vísitölu neysluverðs?

Ranglega hefur hæstv. ráðherra haldið því fram í mörg liðin ár að ellilífeyrir væri 300.000 kr. Ráðherra veit fullvel að ellilífeyrir náði ekki þessari tölu fyrr en í ár, loksins á þessu ári. Í dag er ellilífeyrir 307.829 kr. fyrir skatta og skerðingar. Það er nú öll rausnin. Lífeyristakar hafa árum saman kallað eftir því að óskertur ellilífeyrir nái sömu upphæð og lágmarkstaxtalaun á vinnumarkaði. Lágmarkstaxti Eflingar er í dag 402.235 kr. Þarna munar um 95.000 kr. ellilífeyristakanum í óhag. Láglaunafólk getur vart lifað af 402.000 kr., hvað þá að fátækt eldra fólk geti lifað af 307.000. Síðan á eftir að greiða tekjuskatt af þessum upphæðum svo rauntekjurnar eru lægri.

Hverjar eru ástæður kjaragliðnun ellilífeyris- og lágmarkslauna að mati ráðherra?

Svo koma skerðingarnar. Við skulum tala um þær því að þær eru óhjákvæmilegar samkvæmt lögum, enda er það svo að það eru sárafáir sem fá ellilífeyri óskertan vegna þess hve almenna frítekjumarkið er lágt. 1. janúar 2017 var sett frítekjumark á allar tekjur sem nú gilda fyrir lífeyrissjóðstekjur og fjármagnstekjur. Frítekjumarkið var þá 25.000 kr. Það er enn, rúmum sex árum síðar, 25.000 kr. Lágt frítekjumark kemur harðast niður á því fólki sem hefur lægstu tekjurnar, einkum og sér í lagi konum sem unnið hafa láglaunastörf, einhleypu fólki, að ógleymdum þeim sem eru á hinum alræmda íslenska leigumarkaði þar sem leiguverð er í hæstu hæðum og húsnæðisöryggið lítið.

Fjármagnstekjur eru að fullu reiknaðar til skerðinga á ellilífeyri jafnvel þótt yfirleitt sé um að ræða neikvæða vexti af sparireikningum. Skattalöggjöfin gefur frítekjumark upp á 300.000 kr. á ári en það gefur skerðingum á ellilífeyri þá enga miskunn. (Forseti hringir.)

Kjaragliðnun verður að uppræta strax. Það er lágmarkskrafa að ráðherra og ráðuneyti hans fari eftir 69. gr. laga um almannatryggingar og reikni rétt. Eldra fólk hefur ekki tíma til að bíða eftir réttlæti.