vantraust á matvælaráðherra.
Virðulegi forseti. Hér hjá síðasta ræðumanni kom fram að hv. þingmanni þætti sem hún væri stödd í einhverjum endurteknum veruleika. Þá er kannski bara ástæða til að benda á að það er dálítið sjálfskapað. Það er stjórnarandstaðan sjálf sem kemur ítrekað á dagskrá þingsins með vantrauststillögur. Það er ekki langt síðan við vorum síðast að ræða vantraust en þessi vantrauststillaga er miklu kostulegri í öllu tilliti. Það er af mörgu að taka og mig langar að byrja á því að segja að ég hef sjálfur alla tíð verið mikill þingræðissinni, að það sé hingað sem menn verði að líta þegar þeir spyrja: Hvar liggur valdið á Íslandi fyrst og fremst? Í því liggur líka að þingið á að veita aðhald með framkvæmdarvaldinu.
Við sögðum, þegar við komum þessari ríkisstjórn á fót 2017 í samstarfi þessara flokka, að við vildum efla þingið. Og við höfum gert það með því t.d. að fjölga starfsmönnum fyrir þingflokkana. Við höfum komið á fót þverpólitískum nefndum og það hljóta allir að þekkja sem hafa starfað einhvern tíma hér í þinginu að það er allt annað að starfa sem þingmaður borið saman við það sem áður var hvað varðar stuðning sem þingið hefur. Og eitt gerðum við tiltölulega nýlega á Alþingi, sem var að koma á fót stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd, sem hefur það sérstaka hlutverk að taka til umfjöllunar og skoðunar eftir atvikum með frumkvæðisrannsóknum stjórnsýsluna í landinu til viðbótar við embætti umboðsmanns Alþingis, svo dæmi sé tekið. Við höfum frá þessu kjörtímabili dæmi um að stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd hafi látið sig varða hinar ýmsu embættisfærslur í stjórnkerfinu okkar og við höfum sömuleiðis dæmi um það að umboðsmaður hafi gert athugasemdir. En við erum hérna í dag saman komin til að ræða vantrauststillögu á ráðherra sem hefur starfað í örfáar vikur í raun og veru án þess að þessar stofnanir eftirlitsins væru með nokkrum hætti virkjaðar. Hvar var beiðnin um að taka málið til skoðunar í stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd? Eða skiptir hún engu máli allt í einu þegar við erum að framkvæma þetta þingræði, nota þingið til að veita ráðherrum aðhald? Nei, það er skautað fram hjá því eins og það skipti engu máli.
Hér síðast þegar var lögð fram vantrauststillaga þá var það eftir margra mánaða athugun. Hér koma menn hver á eftir öðrum og fullyrða að lög hafi verið brotin og þetta hafi verið hinsegin og hitt hafi verið svona með nákvæmlega ekki neitt í höndunum annað en einhverja blaðagreinar, einhver almenn orð sem hafa fallið í fjölmiðlum. Hér fyrir nokkrum dögum síðan stóð ég úti á Austurvelli og vildi vekja máls á mikilvægi þess að við gættum að getu okkar til málefnalegra skoðanaskipta, að við þyrftum að varðveita lýðræðið. Og við berum öll ábyrgð á því sameiginlega að tryggja að þegar við erum að fjalla um stór mál sem smá þá séum við að vanda okkur, að við séum að leggja eitthvað málefnalegt til, vegna þess að það er þannig að gæði skoðanaskiptanna haldast í hendur við gæði ákvarðana. En eftir að hafa hlustað á þær ræður sem hafa fallið hér og farið fram í þessari umræðu hingað til þá sé ég að við erum í raun og veru ekkert að ræða um vantraust á ráðherra út af einhverri tiltekinni embættisfærslu. Nei, við erum að tala um eitthvað meira en ársgamalt ferli þar sem margir ráðherrar komu við sögu. Við erum að tala um frústrasjón, örvæntingu stjórnarandstöðunnar. Hún bara þolir ekki þessa ríkisstjórn lengur og hún verður að fá tækifæri til að koma á hana höggi. Gott og vel, það er pláss fyrir það.
Ég minnist þess þegar þáverandi hv. þm. Þráinn Bertelsson ofbauð það hvernig við fórum með tímann hér í þinginu undir umræðu og dagskrárliðnum störf þingsins. Hann var farinn að kalla þann lið hálftíma fyrir hálfvita vegna þess að honum misbauð svo gjörsamlega hvernig menn nýttu þann tíma til málefnalegra skoðanaskipta um málefni dagsins og um hina pólitísku umræðu sem þurfti að eiga sér stað hérna á þinginu. Og ég verð bara að játa það að þar sem ég sat hér í sæti mínu þá hugsaði ég með mér: Í hvað eru þessir hálftímar sem fara núna í þessa umræðu að fara sem á að gagnast þjóðinni? Fyrir liggur að ráðherrann hefur stuðning hjá meiri hlutanum sem er að baki þessari ríkisstjórn. En þegar maður hlustar á þá sem koma og tala fyrir tillögunni þá er það ýmist vegna þess að ríkisstjórnin er hvort eð er svo ómöguleg og það er margt tínt til eða menn segja að fyrri ráðherra hafi gert eitthvað af sér. Menn koma hingað og tína rökin bara af trjágreinum, bara svona eins og það sé hægt að segja hvað sem er hér. Það er ekkert léttvægt mál að bera upp vantrauststillögu á ráðherra. Menn eru farnir að umgangast þetta bara eins og að fá sér mjólkurglas hérna frammi í mötuneyti. Þetta hjálpar ekki við að lyfta upp virðingu þingsins. Þetta hjálpar ekki við að styrkja getu okkar til að komast að góðum niðurstöðum í þessum mikilvægu störfum sem við erum að vinna hér á þinginu fyrir fólkið í landinu. Og fyrir alla muni ekki misskilja mig þannig að það sé eitthvað að því að veita ríkisstjórninni aðhald. Það er sjálfsagt. Það er eðlilegt. Ég hef alltaf stutt það. Ég er þingræðissinni. En menn ættu þá kannski að lágmarki að nota þann farveg sem er skrifaður út í lögunum til að framkvæma nákvæmlega það aðhald. Mætti ég bara benda á farveginn stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd? Mætti ég kannski biðja bara um það að menn myndu grípa tækifærið og efna til samtals við ráðherrann um hans embættisfærslu o.s.frv.? En að koma hér með vantraust á síðustu dögum þingsins — ja, ég segi: Mér finnst þetta örvæntingarfull tilraun sem snýst um allt annað heldur en hinar raunverulegu embættisfærslu ráðherrans sem mér finnst vera dregin hér upp í vörn á grundvelli málsástæðna sem hafa mest lítið með embættisfærslur ráðherrans að gera og mér finnst það bara dapurlegt fyrir þingið og fyrir fólkið í landinu sem horfir upp á það hvernig framganga manna er hér.
Ekkert af þessu breytir því að ráðherrar eiga að standa ábyrgir gjörða sinna. En í því sambandi þá hafði síðasti ræðumaður að orði ráðherraábyrgð. Ef menn koma hingað upp og segja: Það þarf að fara að virkja ráðherraábyrgðarlögin, þá verða menn að vera tilbúnir til að stíga næsta skref. Fara að ræða um ákæruna sem menn vilja fara að draga saman. Eða eru menn bara komnir hingað upp til að segja hvað sem er? Þegar þú segir ráðherraábyrgð og þú heldur því fram að einhver ráðherra hafi gerst brotlegur við hana, þá þarftu að svara því: Ertu að undirbúa ákæru, hv. þingmaður? Á að fara að kalla saman landsdóm? Eða er bara hægt að segja hvað sem er til að fanga athygli og koma höggi á stjórnina? Er hægt að biðja um að við leggjum öll eitthvað aðeins meira af mörkum til að lyfta undir virðingu þingsins þegar við erum að reyna að vinna þjóðinni eitthvert gagn?
Þessi tillaga verður felld. Ég mun greiða atkvæði gegn henni vegna þess að mér finnst hún vera sett fram hér á fölskum forsendum og mér finnst ráðherrann ekki eiga það skilið eftir nokkrar vikur í embætti að fá yfir sig vantrauststillögu frá þinginu. Svo skal ég líka glaður mótmæla öllum hinum rökunum sem koma hér fram, maður veit ekkert hvað verður notað af því að það virðist vera hægt að nota hvað sem er nú til dags, því miður.
Það er stundum sagt þegar maður er kominn á botninn að þá sé það ekki svo slæmt vegna þess að þá geti maður spyrnt sér aftur upp. Vonandi finnum við botninn einhvern tíma núna þessa dagana til að spyrna okkur aðeins upp og lyfta þinginu og virðingu þess aðeins upp og hærra. (Gripið fram í: Heyr, heyr.)
