ýmsar aðgerðir í samræmi við forsendur fjárlaga 2019.
Herra forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti meiri hluta efnahags- og viðskiptanefndar um frumvarp til laga um ýmsar aðgerðir í samræmi við forsendur fjárlaga fyrir árið 2019. Þetta er á þskj. 638.
Nefndin fjallaði um málið og fékk á sinn fund fulltrúa frá fjármála- og efnahagsráðuneyti, ríkisskattstjóra, Samtökum atvinnulífsins, Alþýðusambandi Íslands og Öryrkjabandalagi Íslands, auk þess sem nefndinni bárust umsagnir frá Félagi atvinnurekenda, ríkisskattstjóra, Hagsmunasamtökum heimilanna, Landssambandi eldri borgara, Öryrkjabandalaginu, Samtökum atvinnulífsins, Seðlabanka og Viðskiptaráði Íslands.
Í frumvarpinu er lagt til að breyting á fjárhæðarmörkum efra skattþreps taki mið af breytingum á vísitölu neysluverðs frá upphafi til loka hvers árs en ekki launavísitölu eins og gert er samkvæmt gildandi lögum. Með þessu er ætlunin að samræmi sé á milli uppfærslu persónuafsláttar og skattþreps en persónuafsláttur tekur breytingum miðað við vísitölu neysluverðs samkvæmt gildandi lögum.
Meiri hlutinn telur æskilegt að stuðst sé við samræmda aðferðafræði við breytingu fjárhæðarmarka í tekjuskattskerfinu. Galli breytingartillögu frumvarpsins er hins vegar augljós: Þar sem launavísitalan hækkar nær undantekningarlaust meira en vísitala neysluverðs færast fleiri skattgreiðendur en áður í efra þrep tekjuskattsins vegna þess að fjárhæðarmörk hækka minna samkvæmt neysluverðsvísitölu en launavísitölu. Stöðugt fleiri einstaklingar með millitekjur greiða því tekjuskatt í efra þrepi eftir því sem tíminn líður og að lokum, að öðru óbreyttu, færist nær allt launafólk í efra þrep tekjuskattsins.
Með því að miða breytingu fjárhæðar, hvort heldur persónuafsláttar eða efra þreps tekjuskattsins, við vísitölu neysluverðs en ekki almenna launaþróun, er búið til innbyggt ferli skattahækkana. Hækki persónuafsláttur í takt við verðlag en ekki hækkun launa leiðir það óhjákvæmilega til þess að skattbyrði allra verður þyngri. Þessi innbyggði skattahækkunarferill er þegar til staðar í gildandi lögum. Breytingin sem lögð er til í frumvarpinu við útreikning fjárhæða efra skattþreps felur í raun í sér að komið er fyrir öðru innbyggðu ferli sem leiðir til þyngri skattbyrði, ekki síst á millitekjuhópa.
Hækkun persónuafsláttar um 1% umfram lögbundna hækkun í samræmi við vísitölu neysluverðs er jákvæð og vinnur gegn innbyggðum galla tekjuskattskerfisins.
Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar er lögð áhersla á að lækka tekjuskatt í neðra þrepi til að tryggja farsæla niðurstöðu kjarasamninga. Í fjármálaáætlun 2019–2023, sem samþykkt var á Alþingi í júní sl., kemur fram að unnið sé að heildarendurskoðun á skattkerfinu samhliða endurskoðun bótakerfa. Við endurskoðunina er haft að leiðarljósi að auka sérstaklega ráðstöfunartekjur lágtekjuhópa og þeirra sem eru með lægri millitekjur. Þessi vinna fer fram í samráði við aðila vinnumarkaðarins.
Nefndin hefur verið upplýst um að í fjármála- og efnahagsráðuneytinu sé til athugunar að búa til nýtt viðmið fyrir breytingar á persónuafslætti og fjárhæðarmörkum þrepa samhliða endurskoðun tekjuskattskerfisins sem ekki er lokið. Ekki síst í því ljósi telur meiri hluti rétt að breyting sú sem kveðið er á um í 1. gr. frumvarpsins verði tímabundin og falli úr gildi 31. desember 2019.
Meiri hlutinn undirstrikar mikilvægi þess að við endurskoðun tekjuskattskerfisins sé hugað að því að samræma aðferðafræði um hækkun fjárhæða persónuafsláttar og skattþrepa en um leið að koma í veg fyrir innbyggða sjálfkrafa hækkun á skattbyrði.
Í frumvarpinu eru lagðar til viðbótarhækkanir á tekjuviðmiðum barnabóta umfram forsendur fjármálaáætlunar. Gert er ráð fyrir að árleg tekjumörk einstæðra foreldra hækki úr 2,9 milljónum í 3,6 milljónir eða um 29% á milli ára. Tekjumörk hjá hjónum og sambýlisfólki verða tvöfalt hærri. Jafnframt verða tekjutengdar barnabætur með hverju barni undir 18 ára hækkaðar um 5%.
Í frumvarpinu er hert á tekjuskerðingu barnabóta þegar tilteknu tekjumarki er náð til að tryggja að hækkun barnabóta gangi ekki upp allan tekjuskalann heldur gagnist fyrst og fremst þeim fjölskyldum sem hafa lægri tekjur.
Samkvæmt gildandi lögum er tekjuskerðingarhlutfall barnabóta 4% með einu barni, 6% með tveimur börnum og 8% með þremur börnum eða fleiri þegar tekjurnar fara umfram tekjuskerðingarmörkin. Í frumvarpinu er hins vegar lagt til að tekjuskerðingarhlutföllin hækki þegar tilteknum tekjum er náð, þ.e. 5,5 milljónum hjá einstæðu foreldri og 11 milljónum hjá hjónum og sambýlisfólki, og verði 5,5% með einu barni, 7,5% með tveimur og 9,5% með þremur. Engar breytingar eru lagðar til á skerðingarhlutfalli tekjutengdra barnabóta með börnum yngri en sjö ára sem nú eru 4%, en lagt er til að bótafjárhæðin sjálf hækki á sama hátt og aðrar barnabætur um 5%. Heildarútgjöld ríkisins vegna þessara breytinga eru áætluð 12,1 milljarður á komandi ári sem er hækkun um 1,8 milljarða á milli ára. Þetta er 17,5% hækkun eða um 14% að raungildi.
Skerðingarmörk barnabóta samkvæmt tekjuskattslögum taka mið af þeim fjárhæðum sem þar koma fram, þ.e. án þeirrar þrepaskiptingar sem lögð er til í frumvarpinu. Í umsögn sinni til nefndarinnar benti ríkisskattstjóri á að í samræmi við þá breytingu að skerðingarhlutfallið verði þrepaskipt miðað við tekjur væri nauðsynlegt að skýrt kæmi fram í lagaákvæðinu við hvaða fjárhæðir skyldi miða útreikning á 4% skerðingu viðbótarbarnabóta vegna barna yngri en sjö ára.
Í athugasemdum við 2. gr. frumvarpsins kemur fram að skerðingarhlutfall tekjutengdra barnabóta með börnum yngri en sjö ára verði áfram 4%, óháð tekjum. Nefndin leggur því til að við ákvæðið verði bætt texta þess efnis að skerðingin taki mið af tekjuskattsstofni umfram 7,2 milljónir hjá hjónum og 3,6 milljónir hjá einstæðu foreldri.
Útreikningsreglur vaxtabóta sem tóku gildi í lok árs 2010 áttu að gilda í tvö ár en hafa hins vegar verið framlengdar árlega án breytinga. Enn er unnið að heildarendurskoðun á húsnæðisstuðningi stjórnvalda í samhengi við tekjuskatt, eins og áður gat um, og stuðning við barnafjölskyldur. Í því ljósi er í frumvarpinu lagt til að reglurnar verði framlengdar um eitt ár í viðbót en um leið að nettóeignamörk bótanna hækki um 10% og fjárhæðir hámarksvaxtagjalda og vaxtabóta um 5%. Áætlað er að útgjöld vegna vaxtabóta nemi alls 3,4 milljörðum á komandi ári borið saman við nálægt 3 milljarða á þessu ári. Hækkunin er um 13,3%.
Frá miðju ári 2014 hefur einstaklingum verið veitt tímabundin heimild til að taka út séreignarlífeyri skattfrjálst til að kaupa íbúðarhúsnæði eða greiða inn á veðlán sem hvílir á viðkomandi húsnæði. Á næsta ári fellur niður almenn heimild íbúðareigenda, að uppfylltum ákveðnum skilyrðum, til að nýta skattfrelsi séreignarsparnaðar með þessum hætti. Einstaklingar sem eru að kaupa sína fyrstu íbúð njóta þess áfram að geta nýtt séreignarsparnaðinn skattfrjálst. Sá stuðningur er varanlegur og gildir í tíu ár fyrir hvern einstakling að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.
Á þessu ári er áætlað að heildarstuðningur í formi skattleysis séreignarsparnaðar sé um 5,5 milljarðar, þar af 3,5 milljarðar í formi lægri tekna fyrir ríkissjóð og 2 milljarðar fyrir sveitarfélögin í formi lægra útsvars.
Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar er lækkun tryggingagjalds sögð forgangsmál. Í samræmi við það er lagt til í frumvarpinu að almennt tryggingagjald verði lækkað um 0,25% 1. janúar nk. og um sömu tölu, 0,25, frá og með 1. janúar 2020.
Gert er ráð fyrir að lækkun tryggingagjalds leiði til þess að tekjur ríkisins lækki um 4 milljarða á næsta ári og samtals um 8 milljarða árið 2020. Meiri hlutinn styður lækkun tryggingagjalds sem styrkir samkeppnishæfni atvinnulífsins og gefur fyrirtækjum aukið svigrúm í komandi kjarasamningum. Þá ber að fagna því að fyrirsjáanleiki sé aukinn með því að binda strax í lög lækkun gjaldsins árið 2020.
Auk þeirra breytinga sem að framan er getið og varða tímabindingu ákvæðis 1. gr. frumvarpsins annars vegar og aukinn skýrleika við útreikning skerðingar barnabóta samkvæmt ábendingum ríkisskattstjóra hins vegar leggur meiri hlutinn til nokkrar breytingar tæknilegs eðlis og þarfnast ekki útskýringa.
Meiri hlutinn leggur til að frumvarpið verði samþykkt með þeim breytingartillögum sem lagðar eru fram á sérstöku þingskjali, nr. 639.
Undir þetta nefndarálit rita sá er hér stendur og hv. þm. Bryndís Haraldsdóttir, Brynjar Níelsson, Ólafur Þór Gunnarsson og Ásgerður K. Gylfadóttir.
