Ferill 18. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
Frumvarp til laga
um breytingu á lögum um tekjuskatt og lögum um staðgreiðslu opinberra gjalda (reiknað endurgjald).
Flm.: Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, Steinunn Þóra Árnadóttir, Orri Páll Jóhannsson, Bjarni Jónsson, Jódís Skúladóttir.
I. KAFLI
Breyting á lögum um tekjuskatt, nr. 90/2003, með síðari breytingum.
1. gr.
2. gr.
Ákvæði 1. og 2. mgr. skulu einnig gilda um mann sem hefur með höndum umsýslu og umsjón með fjárfestingum á vegum lögaðila þar sem hann er ráðandi aðili vegna eignar- eða stjórnunaraðildar.
II. KAFLI
Breyting á lögum um staðgreiðslu opinberra gjalda, nr. 45/1987, með síðari breytingum.
3. gr.
4. gr.
Greinargerð.
Markmiðið með frumvarpinu er að koma í veg fyrir að hluthafar og hlutareigendur lögaðila geti komist hjá því að reikna sér endurgjald eða ákvarði sér endurgjald sem er langt undir því sem almennt gæti talist eðlilegt endurgjald fyrir sambærilega umsjón eigna og fjárfestinga í þágu þriðja aðila. Reglur um reiknað endurgjald kveða á um skyldu manna til þess að reikna sér endurgjald vegna eigin atvinnurekstrar, sem og vegna vinnu í þágu lögaðila, skv. 58. gr. laga um tekjuskatt, sbr. 7. gr. laganna sem kveður á um hvað telja skal sem skattskyldar tekjur. Skýrar var kveðið á um skyldu einstaklinga til að reikna sér endurgjald í 2. gr. laga nr. 133/2001, þar sem gerðar voru breytingar á ýmsum lögum. Í greinargerð með frumvarpi því er varð að lögum nr. 133/2001 segir að breytingin sé gerð í þeim tilgangi að girða fyrir að hluthafar eða hlutareigendur ákvarði sér laun langt undir því sem almennt getur talist eðlilegt endurgjald fyrir sambærileg störf fyrir óskylda eða ótengda aðila. Hér er hins vegar lagt til að bæta við ákvæði í 7. gr. og 58. gr. laga um tekjuskatt þar sem hnykkt er enn frekar á skyldu einstaklinga sem eiga félög og/eða hlut í félögum til að reikna sér endurgjald.
Gögn í skýrslu stýri- og sérfræðingahóps um endurskoðun tekjuskatts og bótakerfa hjá einstaklingum og fjölskyldum frá 2019 leiða í ljós töluvert ósamræmi milli fjölda lögaðila í skattgrunnskrá og þeirra einstaklinga sem gera grein fyrir einhvers konar rekstri í skattframtali sínu. Líkur eru á því að umtalsverður fjöldi hafi með höndum starfsemi í svo litlum mæli að hún teljist ekki sjálfstæð samkvæmt skilyrðum fyrir reiknuðu endurgjaldi. Þá er vert að horfa til þess hvort of stórt hlutfall rekstraraðila í skattgrunnskrá sé samsett af lögaðilum sem hafa lítinn sem engan rekstrartilgang. Gögn um álagningu tekjuskatts og tryggingagjalds á árunum 2015–2020 sem birtast í rannsókn Sigurðar Jenssonar, „Álagning rekstraraðila: Hver er afraksturinn?“, gefa slíkt til kynna. Þá sýna gögn rannsóknarinnar að álagðir skattar á lögaðila á rannsóknartímabilinu fara lækkandi, að tekjuskattur rekstraraðila stendur nánast í stað í nafnverðskrónum á sama tíma og fjöldi rekstrarframtala eykst um 20%. Þá hafa skatttekjur á hvern lögaðila dregist saman og greiðir 71% rekstraraðila engan tekjuskatt, um 55% rekstraraðila greiða engin laun og um 42% greiða hvorki tekjuskatt né tryggingagjald. Þessi félög kallar höfundur „óvirk“ en bendir jafnframt á að það segi ekki til um fjárhagsleg umsvif þeirra. Ekki er hægt að nefna reiknað endurgjald og sjálfstæða starfsemi án þess að víkja sérstaklega að þessum þætti.
Ljóst er að lögaðilar sem stunda ekki hefðbundinn atvinnurekstur geta átt miklar eignir og haft umtalsverð fjárhagsleg umsvif þótt engum skatti sé skilað. Slík tilvik eiga til að mynda við þegar einstaklingur sinnir fjárfestingum á vegum lögaðila í sinni eigu, þar sem ekki er augljós rekstrarlegur tilgangur annar en sá að hafa tekjur af eignum í eigu félagsins, og má því líta svo á að umsjón manns með þeim lögaðila sé í eigin þágu. Þetta getur átt við um umsjón og umsýslu á vegum lögaðila vegna eignarhalds á fasteignum, eignarhluta í öðrum félögum og um sölu og kaup hlutabréfa. Rétt er að víkja sérstaklega að sölu hlutabréfa en söluhagnaður vegna þeirra telst frádráttarbær skv. 9. tölul. a 31. gr. laga um tekjuskatt. Telja má að þau tilvik þar sem söluhagnaður hlutabréfa er innleystur inni í félagi geti leitt til freistnivanda sem felst í því að eigendur lögaðila nýta óskattlagða fjármuni til kaupa á eignum sem almennt teljast persónubundnar, t.d. fasteignum eins og einbýlishúsum eða sumarhúsum, jörðum og þess háttar, í stað þess að greiða sér út arð.
Það er afstaða flutningsmanna þessa frumvarps að lögaðili taki hvorki ákvarðanir né hafi umsjón eða umsýslu með þeim atriðum sem nefnd eru í greinargerð án aðkomu hluthafa. Hafi lögaðili engan skýran rekstrartilgang má telja ljóst að sá einstaklingur sem hefur umsjón og umsýslu með þeim lögaðila geri svo í eigin þágu. Slíkt útheimtir vinnu af hálfu viðkomandi og ber honum að reikna sér endurgjald fyrir þá vinnu sem hann innir af hendi í þágu lögaðilans. Tilgangur þessarar lagabreytingar yrði því að tryggja að maður sem í raun hefur tekjur af umsýslu og utanumhaldi með lögaðila sem heldur utan um eignir, hlutabréf og önnur félög, og stundar þar með ekki eiginlegan atvinnurekstur, greiði skatta vegna þeirrar vinnu á sambærilegum forsendum og ef hann væri ráðinn til hins sama hjá þriðja aðila á grundvelli reglna um reiknað endurgjald.
Um einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.