Ferill 197. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.

---

1992. – 1062 ár frá stofnun Alþingis.
116. löggjafarþing. – 197 . mál.

235. Frumvarp til fjáraukalaga

fyrir árið 1991, sbr. lög nr. 75/1991.

(Lagt fyrir Alþingi á 116. löggjafarþingi 1992.)

1. gr.

    Samkvæmt niðurstöðum greiðsluuppgjörs ríkissjóðs 1991 verða eftirtaldar breytingar á greiðsluyfirliti A-hluta ríkissjóðs 1991 frá 1. gr. fjárlaga fyrir árið 1991, sbr. lög nr. 75/1991:

Greiðsluyfirlit ríkissjóðs

Þús. kr.

Þús. kr.

Rekstrarreikningur

-1 950 533
236 640

2 187 173

Lánahreyfingar

127 000


-36 000
-1 147 000

1 131 173     Afborganir af teknum lánum      -77 000

1 054 173
-5 092 000



-6 146 173

2. gr.

    Útgjöld ríkissjóðs breytast frá ákvæðum 2. gr. fjárlaga fyrir árið 1991, sbr. 2. gr. laga nr. 75/1991, samkvæmt nánari sundurliðun í 3. gr.:

Þús. kr.

Þús. kr.

-8 604
-6 721
-144 673
-80 794
118 150
-10 346
-27 210
-124 963
-252 901
960 656
47 255
1 406
-189 922
-1 932
-42 761

236 640

3. gr.

    Sundurliðun gjalda skv. 2. gr. á stofnanir er þessi:

00     Æðsta stjórn ríkisins
75
15 960
193
1 593
134
-26 559

-8 604

01     Forsætisráðuneyti
70
1 422
-8 213

-6 721


02     Menntamálaráðuneyti
49 374
12 985
7 556
1 497
506
2 718
2 923
3 362
1 372
964
1000
999
499
300
658
1 550
525
143
1 002
379
253
317
623
453
2 306
13 006
1 840
4 699
1 831
1 172
1 712
984
24 989
4 604
1500
2 624
-297 898

-144 673

03     Utanríkisráðuneyti
1 265
-82 059

-80 794
04     Landbúnaðarráðuneyti
992
1 745
15 921
1 403
93
3 397
1 243
316
99 137
2 862
-8 959

118 150

05     Sjávarútvegsráðuneyti
107
1 350
1 005
-12 808

-10 346

06     Dóms- og kirkjumálaráðuneyti
186
739
1 388
1 478
3 600
1 175
1 011
1 487
2 183
2 059
1 993
238     Dómstóll og rannsóknadeild í ávana-
309
46
3 058
1 376
16 831
5 481
4 060
-75 670

-27 210
07     Félagsmálaráðuneyti
888
1 250
1 750
1 823
2 000
3 082
773
-136 529

-124 963

08     Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneyti
530
1 374
329
247
2 827
1 098
42
19
1 804
22
902
470
435
252
1 042
214
2 000
359
289
2 695
1 521
3 039
1 564
-275 977

-252 901

09     Fjármálaráðuneyti
499
1 003
133
1 442
95
2 475
15 751
175 511
475 057
230
80 860
297 674
-90 074

960 656

10     Samgönguráðuneyti
2 482
23 977
108
462
1 030
868
247
31 032
1 193
-14 144

47 255

11     Iðnaðarráðuneyti
269
4 274
47 306
15
-50 458

1 406

12     Viðskiptaráðuneyti
268
1 662
-191 852

-189 922

13     Hagstofa Íslands
-1 932

-1 932

14     Umhverfisráðuneyti
421
29 093
2 505
-74 780

-42 761

Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.

Inngangur.

    Með frumvarpi þessu eru lagðar fyrir Alþingi niðurstöðutölur um greiðslur úr ríkissjóði á árinu 1991 umfram þær heimildir sem veittar hafa verið af Alþingi í fjárlögum 1991 og lögum nr. 75/1991, fjáraukalögum fyrir árið 1991. Í frumvarpinu er einnig sótt um heimildir til að flytja greiðslustöðu stofnana, bæði óhafnar fjárveitingar og umframgjöld, frá árinu 1990 til ársins 1991. Frumvarpið var flutt áður á vorþingi, en fékk ekki afgreiðslu þá, og er nú endurflutt að teknu tilliti til endanlegs greiðsluuppgjörs Ríkisbókhalds fyrir árið 1991.
    Með frumvarpi að fjáraukalögum, sem lagt var fram á Alþingi í október 1991, fylgdi ítarleg greinargerð um framvindu ríkisfjármála á árinu 1991 og þær heimildir sem óskað var samþykktar á umfram heimildir fjárlaga. Þá var 27. febrúar sl. lögð fyrir Alþingi skýrsla um ríkisfjármál árið 1991 þar sem afkoma ríkissjóðs er skýrð með samanburði við áform samkvæmt fjárlögum og útkomu ársins 1990.
    Eftirfarandi yfirlit sýnir greiðsluheimildir á árinu 1991 sem Alþingi hefur samþykkt í samanburði við útkomu ársins:

Afkoma ríkissjóðs 1991.

Fjár-

Fjárveitingar

Mismunur

Fjárlög

aukalög

alls

Reikningur

fjárveitinga

Greiðslugrunnur

1991

75/1991

1991

1991

og reiknings

m.kr.

m.kr.

m.kr.

m.kr.

m.kr.

206 101 904 99 953 -1 951
6 483 112 250 112 487 237

-6 277 -10 346 -12 534 -2 188
-1 360 -3 170 -2 114 1 056

7 637 13 516 14 648 1 132
- 7 700 7 623 -77

7 637 21 216 22 271 1 055
7 650 21 250 16 158 -5 092

13 34 -6 113 -6 147


    Endanleg rekstrargjöld nema þannig 237 m.kr. umfram útgjaldaheimildir fjárlaga og fjáraukalaga. Að frádregnum notuðum geymdum fjárveitingum frá fyrra ári, samtals að fjárhæð 298 m.kr., eru útgjöld innan heimilda sem nemur 61 m.kr. Heimilda til lántöku, umfram það sem áætlað var í fjáraukalögum, var aflað með lögum nr. 74/1991, um breyting á lánsfjárlögum fyrir árið 1991. Samkvæmt því eru nægar lántökuheimildir til þess að mæta lánsfjárþörf ársins.
    Í athugasemdum hér á eftir er fyrst fjallað um nokkur lykilatriði í efnahagsmálum ársins 1991, afkomu ríkissjóðs og frávikum frá áætlun. Síðan er gerð grein fyrir fjárheimildum einstakra ráðuneyta og stofnana.
    Í þjóðhagsspá, sem lögð var til grundvallar fjárlögum ársins 1991, var gert ráð fyrir að samdráttarskeiði undanfarinna þriggja ára væri um það bil að ljúka og að hagvöxtur tæki að glæðast á nýjan leik. Þannig var talið að þjóðartekjur mundu aukast um tæplega 2% árið 1991, en þær höfðu dregist saman um 3,5% á árunum 1988 til 1990. Spáin um auknar þjóðartekjur var byggð á forsendu um aukna framleiðslu sjávarafurða og hækkun afurðaverðs á erlendum mörkuðum. Jafnframt var gert ráð fyrir að innlendri eftirspurn yrði haldið í skefjum, jafnt útgjöldum opinberra aðila og fyrirtækja sem heimila. Viðskiptahallinn gagnvart útlöndum var því talinn geta minnkað verulega á árinu 1991 samkvæmt forsendum fjárlaga.
    Þær upplýsingar, sem nú liggja fyrir um efnahagsþróun síðasta árs, sýna umtalsverð frávik frá forsendum fjárlaga. Tvö atriði skera sig úr. Annars vegar minni fiskafli og hins vegar meiri eftirspurn innan lands, m.a. vegna aukins kaupmáttar. Þessi frávik birtast í minnkandi útflutningstekjum, vaxandi þjóðarútgjöldum og þrefalt meiri viðskiptahalla en reiknað var með við afgreiðslu fjárlaga. Þjóðartekjur jukust þó vegna batnandi viðskiptakjara um tæplega 3% borið saman við tæplega 2% í áætlun fjárlaga. Þrátt fyrir meiri aukningu þjóðartekna en búist var við versnaði skuldastaða þjóðarbúsins erlendis enn frekar vegna vaxandi viðskiptahalla.
    Í fjárlögum ársins 1991, sem samþykkt voru á Alþingi í desember 1990, var gert ráð fyrir að halli á rekstri ríkissjóðs yrði um 4,1 milljarður króna. Þegar við afgreiðslu lánsfjárlaga í marsmánuði voru útgjaldaheimildir hækkaðar um 1 milljarð króna. Samhliða frumvarpi til fjárlaga 1992 var lagt fram frumvarp til fjáraukalaga fyrir árið 1991. Á þeim tíma voru tekjur ríkissjóðs áætlaðar 101,9 milljarðar króna, þannig að rekstrarhalli ríkissjóðs stefndi í 8,9 milljarða króna. Fjáraukalögin voru samþykkt í byrjun desember sl. og höfðu útgjaldaheimildir aukist um 1,4 milljarða króna í meðförum Alþingis. Áætlun um tekjur var ekki breytt frá því sem var í frumvarpinu.
    Nú liggur fyrir endanlegt greiðsluuppgjör vegna A-hluta ríkissjóðs fyrir árið 1991. Eins og sést á yfirlitinu hér að framan námu innheimtar tekjur ríkissjóðs tæpum 100 milljörðum króna og útgjöld námu 112,5 milljörðum króna. Tekjurnar reyndust hins vegar 1,9 milljörðum króna lægri en áætlað var sl. haust. Afkoma ríkissjóðs varð því um 2,2 milljörðum króna lakari en gert var ráð fyrir við afgreiðslu fjáraukalaga í desember sl. og nam rekstrarhallinn rúmlega 12,5 milljörðum króna sem svarar til 3,3% af landsframleiðslu.

Tekjur.

    Ef fyrst er litið á þróun tekjuöflunar ríkissjóðs kemur í ljós eins og sést á meðfylgjandi yfirliti að innheimtar tekjur ríkissjóðs 1991 urðu rúmlega 1,7 milljörðum króna lægri en gert var ráð fyrir í fjárlögum og tæplega 2 milljörðum króna lægri en miðað var við í endurskoðaðri áætlun í september. Þessi munur kemur fyrst og fremst fram í virðisaukaskatti.

Innheimtar tekjur ríkissjóðs 1991.

Fjárlög

Áætlun

Reikningur

1991

sept. 1991

1991

Mismunur

Greiðslugrunnur

m.kr.

m.kr.

m.kr.

m.kr.

19 346 19 263 -83

76 263 74 240 -2 023
9 269 9 460 191
41 400 38 954 -2 446
25 594 25 826 232

6 295 6 450 155

101 904 99 953 -1 951


    Að baki minni tekjum af virðisaukaskatti á árinu 1991 liggja margvíslegar ástæður. Í fyrsta lagi hækkaði frádráttarbær virðisaukaskattur af aðföngum (innskattur) hlutfallslega meira framan af ári en endanleg álagning (útskattur). Af því leiðir að nettóskil á skattinum urðu talsvert minni en gert var ráð fyrir í forsendum fjárlaga. Í öðru lagi urðu beinar endurgreiðslur virðisaukaskatts talsvert meiri en reiknað hafði verið með. Í þriðja lagi sýnir lausleg athugun að innheimta virðisaukaskatts af innlendri veltu, sem hlutfall af álagningu, hefur ívið lækkað á árinu 1991 borið saman við árið 1990. Samdráttur í skilum virðisaukaskatts í ríkissjóð á sama tíma og innlend eftirspurn eykst rennur einnig stoðum undir þetta. Nánari umfjöllun um tekjur ríkissjóðs á árinu 1991 er að finna í Skýrslu um ríkisfjármál 1991 sem lögð var fram á Alþingi í lok febrúar sl.

Gjöld.

    Verulegar breytingar urðu á gjaldahlið frá því sem áætlað var í fjárlögum ársins 1991. Útgjöld A-hluta ríkissjóðs á árinu 1991 námu alls 112,5 milljörðum króna, eða um 6,7 milljörðum króna umfram upphafleg fjárlög.
    Þegar við afgreiðslu lánsfjárlaga í marsmánuði voru útgjaldaheimildir hækkaðar um 1,0 milljarð króna. Við mat á stöðu ríkissjóðs í lok apríl höfðu komið fram enn frekari útgjaldatilefni sem metin voru á 3,2 milljarða króna. Þar vó þyngst 1,6 milljarða króna aukin fjárþörf almannatrygginga og sjúkrahúsa. Eins þótti sýnt að fjárvöntun Lánasjóðs íslenskra námsmanna yrði a.m.k. 0,7 milljarðar króna og ríkisstjórnin hafði gefið fyrirheit um 0,9 milljarða króna viðbótarfjárveitingar af ýmsu tagi. Ný ríkisstjórn endurmat stöðuna og greip til viðnámsaðgerða í maímánuði sem ætlað var að draga úr halla á ríkissjóði um rúma 2 milljarða króna og hafa þær að mestu gengið eftir. Upp úr miðju ári kom í ljós enn frekari fjárvöntun til ýmissa þátta sem ríkissjóður er skuldbundinn af og að fjárhagsstaða ýmissa stofnana var veikari en talið var við samþykkt fjárlaga.
    Frumvarp til fjáraukalaga var lagt fram á Alþingi í október 1991 og afgreitt í byrjun desember þar sem leitað var útgjaldaheimilda sem námu 6,5 milljörðum króna umfram fjárlög. Frávik frá áætlun sem gerð var í maí skýrast einkum af bundnum liðum eins og auknum útflutningsuppbótum, framlagi vegna ríkisábyrgðar á laun við gjaldþrot, framlagi til atvinnutryggingardeildar Byggðastofnunar og hallarekstri stofnana. Þá reyndist staða Lánasjóðs íslenskra námsmanna 300 m.kr. lakari en áður var talið. Loks eru fasteignakaup samkvæmt heimildum í 6. gr. fjárlaga að fullu færð til gjalda á meðan fjárveiting í fjárlögum var miðuð við greiðslur sem inntar yrðu af hendi á árinu. Eftirfarandi yfirlit sýnir gjöld ríkissjóðs 1991 borið saman við fjárlög og lög nr. 75/1991:

Útgjöld ríkissjóðs 1991.

Fjárlög

Heimildir

Reikningur

1991

alls 1991

1991

Mismunur

Greiðslugrunnur

m.kr.

m.kr.

m.kr.

m.kr.

42 471 42 418 53

45 368 45 109 259
14 295 14 406 -111
10 625 10 496 129
1 360 1 266 94
2 430 2 432 -2
5 450 5 266 184
2 317 2 426 -109
8 891 8 817 74

9 400 9 875 -475

2 457 2 287 170

12 554 12 798 -244

112 250 112 487 -237


    Útgjöld umfram fjárveitingar í fjárlögum og fjáraukalögum urðu þannig 237 m.kr., en að teknu tilliti til geymdra fjárheimilda frá árinu 1990, sem námu 298 m.kr., voru útgjöldin 61 m.kr. innan fjárheimilda ársins.

     Yfirfærsla heimilda og umframgjalda frá 1990 til 1991. Umframgreiðslur stofnana voru alls 609 m.kr. á árinu 1990 en á móti vega óhafnar fjárveitingar að fjárhæð 1.406 m.kr. Lagt er til að 298 m.kr. verði fluttar yfir til ársins 1991. Af þeirri fjárhæð eru 193 m.kr. vegna ýmissa óhafinna viðhalds- og stofnkostnaðarverkefna. Þá eru 105 m.kr. vegna rekstrar og tilfærslna sem skýrist að mestu af ónýttum greiðsluheimildum til aðstoðar við flóttafólk vegna Persaflóastríðsins, en þau framlög komu til greiðslu á árinu 1991. Í yfirliti hér á eftir er gerð grein fyrir flutningi innstæðna og skulda ráðuneyta milli áranna 1990 og 1991 og í fskj. I eru sýndar yfirfærslur einstakra stofnana.

Umframgjöld, óhafnar fjárveitingar og geymdar fjárveitingar 1990.

Gjöld umfram

Óhafnar

Stofnkostn.

fjárlög og fjár-

fjár-

Rekstur

og viðhald

aukalög 1990

veitingar

flutt staða

flutt staða

Greiðslugrunnur

þús. kr.

þús. kr.

þús. kr.

þús. kr.

5 116 - -
5 550 4 798 5 310
150 130 -4 300 74 233
93 008 92 832 -
41 207 -4 000 -
2 640 -1 000 -
42 374 -1 500 54 117
65 826 3 632 13 969
146 223 12 365 17 275
723 723 -1 100 24 296
3 432 372 -
109 162 1 800 -
14 070 1 600 -
3 260 1 668 3 307
- -2 000 -

1 405 721 105 167 192 507


     Yfirfærsla heimilda og umframgjalda frá 1991 til 1992. Í samræmi við stefnu ríkisstjórnarinnar um aukna fjárhagslega ábyrgð stofnana ríkisins og bréf fjármálaráðherra frá 14. júní 1991 er nú gert ráð fyrir að fjárheimildir til rekstrar verði í fyrsta sinn með almennum hætti færðar á milli ára með tilliti til greiðslustöðu í árslok. Áður hafa geymdar fjárveitingar nær eingöngu miðast við óhafin framlög til stofnkostnaðar og viðhalds. Þessi stefna er mörkuð í ljósi þess að rekstur stofnana ríkisins er samfelldur frá ári til árs og það væri nánast hending ef greiðslustaðan um áramót væri nákvæmlega í samræmi við heimildir. Þessi flutningur á greiðsluheimildum yfir áramót hvetur til aukins aðhalds og sparnaðar í rekstri þar sem stofnanir hafa möguleika til að haga rekstri sínum með sveigjanlegri hætti en áður hefur verið.
    Eftirfarandi vinnureglur hafa verið notaðar við flutning innstæðna og umframgjalda yfir áramót:
    Flutningur á innstæðu tekur mið af lækkun gjalda sem náðst hefur með hagræðingu eða flutningi verkefna milli ára. Sé ástæða inneignar hins vegar sú að ekki hefur verið haldið uppi þeirri þjónustu sem gert er ráð fyrir í fjárlögum þá fellur heimildin niður.
    Greiðsluafgangur hjá stofnunum sem fengið hafa aukafjárveitingu á árinu er felldur niður. Undantekningar eru gerðar þegar um er að ræða afmörkuð verkefni sem ekki hefur tekist að ljúka fyrir áramót.
    Innstæður eða umframgjöld á tilfærsluliðum eru almennt felldar niður þegar um er að ræða lög- eða samningsbundnar greiðslur.

Umframgjöld, óhafnar fjárveitingar og geymdar fjárveitingar 1991.

Gjöld umfram

Óhafnar

Stofnkostn.

Greiðslugrunnur

fjárlög og fjár-

fjár-

Rekstur

Rekstur

og viðhald

aukalög 1991

veitingar

flutt inneign

flutt skuld

flutt staða

þús. kr.

þús. kr.

þús. kr.

þús. kr.

þús. kr.

26 559 6 999 - 18 814
8 213 6 213 -781 2 000
297 898 154 606 -94 936 70 194
82 059 17 431 - -
8 959 1 424 -17 664 -246
12 808 12 808 -2 462 -
75 670 44 479 -20 088 24 553
136 529 29 103 -11 566 38 193
275 977 94 435 -13 395 26 440
90 074 18 113 -6 999 40 673
14 144 - -2 303 -
50 458 22 457 -47 590 -
191 852 2 991 -1 930 -
1 932 1 932 - -
74 780 74 780 -3 421 -

1 347 912 487 771 -223 133 220 621


    Samkvæmt niðurstöðu Ríkisbókhalds eru greiðslur alls 61 m.kr. lægri en heimildir að meðtöldum ónotuðum fjárveitingum frá fyrra ári. Bent er á að vegna rekstrar er gert ráð fyrir að af ónotuðum heimildum ársins 1991 verði fluttar 487,8 m.kr. til ársins 1992, en á móti verði heimildir í fjárlögum 1992 lækkaðar um 223,1 m.kr. vegna umframgreiðslna sl. árs. Loks nema ónotaðar heimildir til stofnkostnaðar og viðhalds sem ráðgert er að flytja milli ára 220,6 m.kr. Í fskj. II er gerð grein fyrir flutningi innstæðna og skulda einstakra stofnana til ársins 1992.
    Hér á eftir er gerð nánari grein fyrir þeim greiðsluheimildum sem sótt er um í frumvarpinu og óhöfnum fjárveitingum sem gert er ráð fyrir að verði fluttar til ársins 1992. Í þeim tilvikum, þar sem vísað er til fjáraukalaga, er átt við lög nr. 75/1991.

00 Æðsta stjórn ríkisins

    Greiðslur til æðstu stjórnar ríkisins urðu 8,6 m.kr. lægri en heimildir fjár- og fjáraukalaga. Engar fjárheimildir verða fluttar frá árinu 1990. Sótt er um viðbótarheimild að fjárhæð 18,0 m.kr. vegna umframgreiðslna sem ekki er gert ráð fyrir að komi til lækkunar á fjárheimildum ársins 1992. Stærsta fjárhæðin er hjá Alþingi, 16,0 m.kr., sem skýrist af auknum kostnaði við breytingar samfara sameiningu þingsins í eina málstofu. Þá falla einnig niður umframgreiðslur Hæstaréttar, 1,6 m.kr., sem stafa af vanmati á launagreiðslum. Óhafnar fjárveitingar sem fyrirhugað er að flytja til ársins 1992 nema alls 25,8 m.kr. Þar af eru 18,8 m.kr. vegna stofnkostnaðar á Bessastöðum, 3,5 m.kr. vegna greiðsluafgangs Ríkisendurskoðunar og 3,5 m.kr. vegna opinberra heimsókna.

01 Forsætisráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu 6,7 m.kr. lægri en heimildir fjár- og fjáraukalaga að teknu tilliti til geymdra heimilda frá árinu 1990 að fjárhæð 10,1 m.kr. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 1,5 m.kr. en óhafnar fjárheimildir ráðuneytisins nema 8,2 m.kr. Umframgreiðslur eru að stærstum hluta vegna þjóðgarðsins á Þingvöllum og stafa einkum af útgjöldum við rekstur Þingvallabæjar. Lagt er til að helmingur þeirra falli niður en hinn helmingurinn komi til frádráttar á heimildum ársins 1992. Óhafin fjárveiting er öll vegna greiðsluafgangs aðalskrifstofu og er fyrirhugað að hún verði flutt til ársins 1992. Þar af eru 2,0 m.kr. vegna viðhalds.

02 Menntamálaráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu í heild 144,7 m.kr. lægri en heimildir fjár- og fjáraukalaga að teknu tilliti til fluttra fjárheimilda frá árinu 1990 að fjárhæð 69,9 m.kr. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 153,2 m.kr. en óhafnar fjárveitingar ráðuneytisins nema alls 297,9 m.kr.
    Lagt er til að af umframgjöldunum verði 50,8 m.kr. felldar niður. Um er að ræða greiðslur fjögurra stofnana; Tilraunastöðin á Keldum 13,0 m.kr., Raunvísindastofnun 7,6 m.kr., Unglingaheimili ríkisins 13,0 m.kr. og Þjóðleikhúsið 17,2 m.kr.
    Gert er ráð fyrir að umframgreiðslur að fjárhæð 102,4 m.kr. koma til lækkunar fjárheimilda á árinu 1992. Hæst er fjárhæðin hjá Háskóla Íslands, 49,4 m.kr., en mun lægri hjá öðrum stofnunum, þær hæstu hjá Þjóðminjasafni, 4,7 m.kr., og Menningarsjóði, 4,6 m.kr.
    Óhafnar rekstrarfjárveitingar, sem fyrirhugað er að flytja milli ára, nema alls 154,6 m.kr. Til háskólastofnana flytjast 14,5 m.kr., þar af 5,2 m.kr. til Háskólans á Akureyri. Til almennra framhaldsskóla og sérskóla flytjast 27 m.kr., þar af til Iðnskólans í Reykjavík 5,6 m.kr. og 5,5 m.kr. í óskiptan rekstur framhaldsskóla. Greiðslur til grunnskóla og sérskóla fatlaðra urðu 152 m.kr. innan heimilda þrátt fyrir niðurskurð í fjáraukalögum í haust. Af þeirri fjárhæð verða 91,1 m.kr. færðar til næsta árs. Aðrir málefnaflokkar ráðuneytisins fá mun lægri fjárhæðir færðar milli ára. Óhafnar fjárveitingar til stofnkostnaðar sem fluttar verða til ársins 1992 nema 70,2 m.kr.

03 Utanríkisráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu 80,8 m.kr. lægri en heimildir fjár- og fjáraukalaga að teknu tilliti til fluttra fjárheimilda frá árinu 1990 að fjárhæð 92,8 m.kr. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 1,3 m.kr. sem lagt er til að verði felldar niður, en óhafnar fjárveitingar ráðuneytisins nema alls 82 m.kr. Af óhöfnum fjárheimildum er gert ráð fyrir að 64,6 m.kr. verði felldar niður en að 17,4 m.kr. bætist við heimildir ársins 1992. Af 5,1 m.kr. ónýttri heimild varnarmálaskrifstofu er lagt til að um helmingur verði felldur niður, en sértekjur skrifstofunnar urðu mun hærri en gert var ráð fyrir í fjárlögum. Afgangur af heimildum lögreglustjóraembættisins á Keflavíkurflugvelli nam 8,4 m.kr. en embættið fékk aukafjárveitingu á árinu. Gerð er tillaga um að felldar verði niður 3,4 m.kr. en að embættið haldi eftir 5,0 m.kr. til hagræðingaraðgerða. Greiðsluafgangur sendiráða, 33,3 m.kr., er felldur niður en hann stafar einkum af hagstæðari gengisþróun en ætlað var í fjárlögum. Á fjáraukalögum voru 70 m.kr. veittar til aðstoðar kúrdískum flóttamönnum en við endanlegt uppgjör kom fjárveitingin ekki öll til skipta og eru eftirstöðvarnar, 21,5 m.kr., felldar niður. Óhafnar fjárheimildir vegna alþjóðastofnana nema 13,1 m.kr. og er gert ráð fyrir að þar af flytjist 9,4 m.kr. til ársins 1992.

04 Landbúnaðarráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu 118,2 m.kr. hærri en heimildir fjár- og fjáraukalaga að teknu tilliti til fluttra umframgjalda frá árinu 1990 að fjárhæð 4 m.kr. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgjalda að fjárhæð 127,1 m.kr. en óhafnar fjárveitingar ráðuneytisins nema 9 m.kr. Lagt er til að af umframgreiðslunum verði 109,4 m.kr. felldar niður en 18,7 m.kr. komi til lækkunar á fjárheimildum ársins 1992. Stærsti hluti niðurfelldra umframgreiðslna skýrist af útflutningsbótum, eða sem nemur 99,1 m.kr. Einnig er lagt til að hluti af rekstrarhalla Skógræktar ríkisins, Veiðimálastofnunar og Bændaskólans á Hvanneyri verði felldur niður. Gripið hefur verið til sérstakra aðgerða á þessu ári til þess að stofnanirnar starfi innan ramma fjárveitinga. Þá er gert ráð fyrir að greiðsluafgangur af tilfærsluliðnum Greiðslur vegna búvöruframleiðslu að fjárhæð 6,4 m.kr. falli niður.

05 Sjávarútvegsráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu 10,3 m.kr. lægri en heimildir fjár- og fjáraukalaga. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 2,5 m.kr. en óhafnar fjárveitingar eru 12,8 m.kr. Gert er ráð fyrir að allar umframgreiðslur og óhafnar fjárheimildir ráðuneytisins færist yfir til ársins 1992. Stærsta óhafna fjárveitingin, 5 m.kr., er vegna markaðsátaks rækju- og hörpudisksframleiðenda, en það hófst ekki fyrr en á árinu 1992.

06 Dóms- og kirkjumálaráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu alls 27,2 m.kr. lægri en heimildir fjár- og fjáraukalaga að teknu tilliti til fluttra fjárheimilda frá árinu 1990 að fjárhæð 52,6 m.kr. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 48,5 m.kr. en óhafnar fjárveitingar eru 75,7 m.kr.
    Gert er ráð fyrir að greiðslur umfram heimildir ársins 1991 hjá fimmtán stofnunum ráðuneytisins, sem samtals nema 20,1 m.kr., komi til lækkunar á rekstrarfjárheimildum ársins 1992. Stærsta fjárhæðin er hjá fangelsinu að Litla-Hrauni, eða 3,1 m.kr., sem er 3% af fjárveitingu ársins 1992. Hjá þremur stofnunum er gert ráð fyrir að umframgreiðslur verði ekki fluttar til ársins 1992, alls 24,3 m.kr. Meðal þess sem fellt er niður eru 16,8 m.kr. umframgreiðslur vegna ýmiss dómsmálakostnaðar. Málskostnaðurinn er lögbundinn og háður ákvörðun dómara og rannsóknaraðila hverju sinni. Einnig eru felldar niður umframgreiðslur vegna ýmiss löggæslukostnaðar að fjárhæð 5,5 m.kr. Sá kostnaðarauki skýrist af endurnýjun lögreglubifreiða og að útlendingaeftirlit reyndist mun kostnaðarsamara en áætlað var. Þá er gert ráð fyrir að 4 m.kr. umframgreiðslur komi til frádráttar stofnkostnaði prestssetra á árinu 1992.
    Óhafnar rekstrarfjárveitingar sem fyrirhugað er að flytja milli ára nema 44,5 m.kr. og eru einkum til þriggja aðila. Í fyrsta lagi 20,9 m.kr. til lögreglustjórans í Reykjavík, sem er 2,4% af fjárveitingu ársins. Talið er eðlilegt að stofnunin njóti á þessu ári rekstrarhagræðingar sem hefur skilað sér í lægri útgjöldum. Í öðru lagi 5,1 m.kr. til Rannsóknarlögreglu ríkisins sem er 3,1% af fjárveitingu ársins og í þriðja lagi 11,1 m.kr. til Landhelgisgæslu Íslands. Óhafnar fjárveitingar vegna stofnkostnaðar og viðhalds, sem gert er ráð fyrir að færa yfir til ársins 1992, nema 24,6 m.kr.

07 Félagsmálaráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu alls 125 m.kr. lægri en heimildir fjár- og fjáraukalaga að teknu tilliti til fluttra heimilda frá árinu 1990 að fjárhæð 17,6 m.kr. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgjalda að fjárhæð 11,6 m.kr. en óhafnar fjárveitingar nema 136,5 m.kr. Gert er ráð fyrir að allar umframgreiðslur komi til lækkunar á fjárheimildum ársins 1992. Þar er um að ræða sjö stofnanir og er stærsta fjárhæðin 3,1 m.kr. vegna Brunamálastofnunar ríkisins.
    Óhafnar rekstrarheimildir að fjárhæð 29,1 m.kr. flytjast milli ára. Stærstu fjárhæðirnar eru til aðalskrifstofu 6,7 m.kr., málefna fatlaðra 5,7 m.kr., vinnumála 4,8 m.kr. og ríkissáttasemjara 3,0 m.kr. Á aðalskrifstofu var ýmsum greiðslum frestað fram yfir áramótin auk almennrar hagræðingar sem kemur fram í lægri kostnaði. Rekstrarkostnaður embættis ríkissáttasemjara reyndist mun lægri á síðasta ári heldur en áætlað var og er helmingur greiðsluafgangsins fluttur til næsta árs. Aðrar heimildir, sem flytjast milli ára, eru óverulegt hlutfall af heildarfjárveitingu. Hjá Framkvæmdasjóði fatlaðra er fyrirhugað að flytja 38,2 m.kr. til ársins 1992 vegna óhafins stofnkostnaðar.
    Óhafnar fjárveitingar eru felldar niður hjá þremur stofnunum og nema alls 69,2 m.kr. Veitt var aukafjárveiting vegna ríkisábyrgðar á laun sem ekki var nýtt að fullu og eru eftirstöðvarnar felldar niður, alls 58,3 m.kr. Einnig falla niður ónýttar fjárheimildir Vinnueftirlits ríkisins sem er hluti af aukafjárveitingu, alls 7,9 m.kr., og hluti af ónýttri heimild embættis ríkissáttasemjara.

08 Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu í heild 252,9 m.kr. lægri en heimildir fjár- og fjáraukalaga að teknu tilliti til fluttra fjárheimilda frá árinu 1990 að fjárhæð 29,6 m.kr. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 23,1 m.kr. en óhafnar fjárveitingar eru 276 m.kr. Lagt er til að af umframgreiðslunum verði 8,6 m.kr. felldar niður en umframgreiðslur átján stofnana að fjárhæð 13,4 m.kr. komi til lækkunar á rekstrarfjárheimildum og 1,1 m.kr. á heimildum til stofnkostnaðar á árinu 1992. Hlutfallslega er mest dregið af landlæknisembættinu, 1,4 m.kr. eða 3,1%, og Heilsugæslustöðinni Kópavogi, 2,0 m.kr. eða 3,4% af heildarheimild 1991. Óhafnar rekstrarfjárveitingar sem flytjast til 1992 eru að fjárhæð 94,4 m.kr. hjá tuttugu stofnunum. Heilsuverndarstöðin í Reykjavík og heilsugæslustöðvar eiga óhafnar heimildir að fjárhæð 34,5 m.kr., Ríkisspítalar 8,9 m.kr., Borgarspítalinn 17,8 m.kr., sjúkrahús í Reykjavík 10,9 m.kr. en aðrir minna. Meginskýringin á afgangi hjá heilsugæslustöðvum er sú að frestað var opnun heilsugæslustöðvar í Mjódd. Aðrar inneignir um áramót eru óverulegt hlutfall af heildarfjárheimild stofnana. Gert er ráð fyrir að 27,5 m.kr. verði fluttar milli áranna 1991 og 1992 vegna óhafins stofnkostnaðar. Gerð er tillaga um að fella niður heimildir að fjárhæð 154 m.kr., þar af 48,7 m.kr. hjá Tryggingastofnun ríkisins og 94 m.kr. hjá Atvinnuleysistryggingasjóði.

09 Fjármálaráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu 663 m.kr. hærri en heimildir fjár- og fjáraukalaga. Á liðnum Launa- og verðlagsmál hjá ráðuneytinu er sótt um að flytja umframgjöld og fjárheimildir ráðuneyta að fjárhæð 297,7 m.kr. milli áranna 1990 og 1991, en þar af eru 23,2 m.kr. vegna fjármálaráðuneytisins. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 753 m.kr. en óhafnar fjárveitingar ráðuneytisins nema 90,1 m.kr. Lagt er til að af umframgreiðslunum verði 746 m.kr. felldar niður og valda þar þrír liðir mestu. Í fyrsta lagi urðu vaxtagreiðslur 475,1 m.kr. hærri en áætlun fjárlaga sem skýrist einkum af hærri vaxtagjöldum af yfirdrætti ríkissjóðs hjá Seðlabanka en ráð var fyrir gert. Í öðru lagi urðu greiðslur vegna uppbóta á lífeyri 175,5 m.kr. hærri en áætlun, einkum vegna uppgjörs á skuld við Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins. Í þriðja lagi urðu greiðslur vegna 6. gr. fjárlaga 80,9 m.kr. hærri en fyrirhugað var. Umframgreiðslur, sem gert er ráð fyrir að flytja milli ára, eru að fjárhæð 7 m.kr. og þar af 6 m.kr. vegna tollstjórans í Reykjavík sem er 2,2% af heildarheimild stofnunarinnar á árinu 1991. Óhafnar rekstrarfjárveitingar, sem fyrirhugað er að flytja til ársins 1992, eru 18,1 m.kr. Þar vega þyngst 7,7 m.kr. hjá Fasteignamati ríkisins og 3,5 m.kr. hjá Skattstofu Reykjaness. Stofnanirnar hafa frestað ýmsum verkefnum og hagrætt í rekstri. Þá er ráðgert að 40,7 m.kr. færist yfir til þessa árs vegna óhafins stofnkostnaðar. Á móti þessu eru felldar niður ónýttar fjárheimildir af átta fjárlagaliðum og vegur þar þyngst skýrsluvélakostnaður, 30,5 m.kr.

10 Samgönguráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu 47,3 m.kr. hærri en heimildir fjár- og fjáraukalaga. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 61,4 m.kr., þar af eru 31 m.kr. viðbótarkostnaður hjá Flugmálastjórn sem leiðir af kjarasamningi við flugumferðarstjóra frá árinu 1990. Gert er ráð fyrir að umframgreiðslur að fjárhæð 2,3 m.kr. komi til lækkunar á fjárveitingum yfirstandandi árs. Óhafnar fjárveitingar eru 14,1 m.kr. og falla þær allar niður.

11 Iðnaðarráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu 1,4 m.kr. hærri en heimildir fjár- og fjáraukalaga að teknu tilliti til fluttra heimilda frá árinu 1990 að fjárhæð 1,8 m.kr. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 51,9 m.kr. en óhafnar fjárveitingar eru 50,5 m.kr. Lagt er til að af umframgreiðslunum verði 4,3 m.kr. felldar niður en 47,6 m.kr. komi til lækkunar á fjárveitingum þessa árs. Þar er nær eingöngu um að ræða 47,3 m.kr. hjá Orkustofnun og er það 20% af heildarfjárheimild ársins 1991. Skýringin er sú að stofnunin skilaði ekki innheimtum sértekjum til ríkissjóðs fyrr en eftir áramótin. Fjárveitingar til rekstrar að fjárhæð 22,5 m.kr. færast milli ára og munar þar mest um 7,8 m.kr. til aðalskrifstofu, 7,3 m.kr. til iðju og iðnaðar, 5,5 m.kr. til ýmissa orkumála, en það er aukafjárveiting sem ekki náðist að greiða út fyrir áramót. Óhafnar fjárheimildir að fjárhæð 28 m.kr. falla þá niður.

12 Viðskiptaráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu 189,9 m.kr. lægri en heimildir fjár- og fjáraukalaga að teknu tilliti til fluttra fjárheimilda frá árinu 1990 að fjárhæð 1,6 m.kr. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 1,9 m.kr. en óhafnar fjárveitingar ráðuneytisins nema 191,9 m.kr. Þar af eru 186,4 m.kr. vegna niðurgreiðslna sem ekki verða færðar milli ára. Um er að ræða lögbundinn tilfærslulið og stafar greiðsluafgangurinn því ekki af sérstökum sparnaðaraðgerðum eða hagræðingu. Heimildir til rekstrar, sem flytjast milli ára, eru að fjárhæð 3 m.kr. Aðalskrifstofa fær 2,1 m.kr. og Löggildingarstofan 0,9 m.kr. Gert er ráð fyrir að umframgreiðslur að fjárhæð 1,9 m.kr. hjá Verðlagsstofnun og Hlutafélagaskrá komi til lækkunar á fjárheimildum ársins 1992.

13 Hagstofan

    Greiðslur ráðuneytisins urðu 1,9 m.kr. lægri en heimildir fjárlaga. Gert er ráð fyrir að óhafna fjárveitingin flytjist milli ára.

14 Umhverfisráðuneyti

    Greiðslur ráðuneytisins urðu alls 42,8 m.kr. lægri en heimildir fjárlaga að teknu tilliti til fluttra umframgjalda frá árinu 1990 að fjárhæð 2 m.kr. Sótt er um viðbótarheimild vegna umframgreiðslna að fjárhæð 32 m.kr. en óhafnar fjárveitingar ráðuneytisins nema 74,8 m.kr. Lagt er til að af umframgjöldunum verði 28,6 m.kr. felldar niður en 3,4 m.kr. komi til lækkunar á fjárheimildum ársins 1992. Umframgreiðslur, sem ekki er fyrirhugað að flytja milli ára, skiptast þannig að 2,5 m.kr. eru vegna Náttúrufræðistofnunar og 26,1 m.kr. vegna Náttúruverndarráðs, en þar af eru 15 m.kr. vegna kaupa á jörðinni Ási í Kelduhverfi sem eru gerð samkvæmt ákvæðum í ábúðarlögum. Embætti veiðistjóra og skipulagsstjóra fengu aukafjárveitingu til sérstakra verkefna sem ekki náðist að ljúka á sl. ári. Yfirfærsla heimilda hjá þessum tveimur stofnunum er samtals að fjárhæð 69,6 m.kr. Einnig færist greiðsluafgangur Ýmissa verkefna hjá Veðurstofu Íslands á milli ára.

Lánahreyfingar ríkissjóðs.

    Í fjárlögum 1991 var ráðgert að mæta áætluðum greiðsluhalla ríkissjóðs, að fjárhæð um 4,1 milljarði króna og útstreymi á lánahreyfingum ríkissjóðs að fjárhæð um 1,8 milljörðum króna, með nýrri lántöku ríkissjóðs að fjárhæð um 5,9 milljörðum króna. Lánsfjárlög 1991 voru afgreidd frá Alþingi í mars 1991. Með þeim hækkaði lánsfjárþörf ríkissjóðs um 1,7 milljarða króna, þ.e. útgjaldaheimildir um 1 milljarð og heimildir ríkissjóðs til endurlána um 0,7 milljarða. Reyndin varð hins vegar sú að greiðsluhalli ríkissjóðs varð 12,5 milljarðar króna og útstreymi á lánahreyfingum að fjárhæð 2,1 milljarður króna. Hrein lánsfjárþörf ríkissjóðs á árinu 1991 nam því alls 14,6 milljörðum króna eða sem svarar til um 3,9% af vergri landsframleiðslu. Þetta hlutfall hefur ekki í annan tíma verið hærra. Árið 1990 var þetta hlutfall 2,1% og 2,6% árið 1989.
    Eftirfarandi yfirlit sýnir niðurstöðutölur ríkisfjármála á árinu 1991 borið saman við fjárlög 1991 og útkomu ársins 1990:

Lánahreyfingar og lánsfjárþörf ríkissjóðs 1991.

Reikningur

Fjárlög

Reikningur

1990

1991

1991

Mismunur

Greiðslugrunnur

m.kr.

m.kr.

m.kr.

m.kr.

-4.069 -12.534 -8.465

-1.040 -1.627 -587
-270 -234 36
-500 -253 -247

-5.879 -14.648 -8.769

-7.700 -7.623 77

-13.579 -22.271 -8.692

13.600 16.158 -2.558

21 -6.113 -6.092


    Í Skýrslu um ríkisfjármál árið 1991 er gerð ítarleg grein fyrir hreyfingum á lánareikningum A-hluta ríkissjóðs og vísast til þeirrar umfjöllunar. Hér verður þó gerð grein fyrir þremur lykilatriðum, þ.e. veitt lán, nettó, lánsfjáröflun 1991 og stöðu ríkissjóðs gagnvart Seðlabanka Íslands.

     Veitt lán, nettó. Þessi liður sýnir hreyfingar á veittum lánum ríkissjóðs til lengri tíma en eins árs. Á árinu 1991 varð útstreymi á þessum lið, þ.e. veitt ný lán umfram innheimtar afborganir af eldri lánum, að fjárhæð 1,6 milljarðar króna í stað 1 milljarðs króna eins og ætlað var í fjárlögum. Eftirfarandi yfirlit sýnir nánari sundurliðun á hreyfingum veittra lána:

Reikningur

Fjárlög

Reikningur

1990

1991

1991

Mismunur

Greiðslugrunnur

m.kr.

m.kr.

m.kr.

m.kr.

3.350 3.243 -107
1.920 2.085 165
1.430 1.158 -272

4.390 4.870 -480

4.390 3.637 753
3.000 3.000 - Hafnabótasjóður      20 240 275 -35
500 162 338
550 200 350
- -
100 - -

- 823 -
- - -
- - -
- 28 -
- - -
- - -
- 11 -
- 709 -
- - -
- 45 -
- 20 -
- 6 -
- 4 -

- 410 -
- 410 -

Veitt lán, nettó     

-522

-1.040 -1.627 -587


     Innheimtar afborganir. Innheimtar afborganir voru áætlaðar 3.350 m.kr. í fjárlögum en urðu ívið lægri eða 3.243 m.kr. Mismunurinn skýrist að stærstum hluta af lægra gengi Bandaríkjadals en gengið var út frá í fjárlögum.

     Veitt lán. Í fjárlögum voru lánveitingar áætlaðar 4.390 m.kr. Í reynd urðu lánveitingar ríkissjóðs samtals 4.870 m.kr. Skipta má lánveitingum ríkissjóðs í þrjá flokka. Í fyrsta lagi eru almenn lán veitt skv. 1. gr. fjárlaga. Í öðru lagi eru lán veitt skv. 6. gr. fjárlaga sem tengjast aðallega fasteignaviðskiptum ríkissjóðs. Loks eru lán veitt skv. 15. gr. lánsfjárlaga. Hér er um að ræða ýmsar heimildir sveitarfélaga og fyrirtækja þeirra til lántöku með ríkisábyrgð sem ríkissjóður nýtir sjálfur og endurlánar síðan. Í þeim tilvikum, þar sem um er að ræða tiltölulega lágar fjárhæðir, er oft hagkvæmara að ríkissjóður hafi milligöngu um útvegun fjárins. Aðeins lánveitingar skv. 1. gr. fjárlaga koma fram í greiðsluyfirliti fjárlaga og skýrir það m.a. hið mikla frávik sem kemur fram í heildarlánveitingum ríkissjóðs.
    Frávik á einstökum liðum skýrast á eftirfarandi hátt. Í fyrsta lagi ákvað ný ríkisstjórn að veita atvinnutryggingardeild Byggðastofnunar fjárveitingu í stað lánsfjár eins og áður hafði verið ákveðið. Var þetta gert með tilliti til slæmrar fjárhagsstöðu deildarinnar. Í annan stað var frestað framkvæmdum við nýja flugstjórnarmiðstöð á vegum Alþjóðaflugþjónustunnar sem dró úr lánsfjárþörf hennar. Loks skal þess getið að af 700 m.kr. lánveitingu til Herjólfs hf. voru 470 m.kr. veittar samkvæmt lántökuheimild frá árinu 1990.
    Í lánsfjárlögum fyrir árið 1991 voru heimildir ríkissjóðs til endurlána auknar um 735 m.kr. frá því sem gert hafði verið ráð fyrir. Þannig voru Fiskveiðasjóði ætlaðar 200 m.kr. til að endurlána loðnuverksmiðjum vegna úreldingar og Byggðastofnun voru einnig ætlaðar 200 m.kr. til að endurlána rækjuverksmiðjum. Ný ríkisstjórn féll frá nýtingu beggja þessara heimilda. Þá var heimild til að endurlána Síldarverksmiðjum ríkisins 300 m.kr. Það lán var tekið af SR um bankakerfið og hafði því engin áhrif á greiðsluhreyfingar ríkissjóðs á árinu 1991.

     Lánsfjáröflun ríkissjóðs. Í fjárlögum var gert ráð fyrir að mæta allri lánsfjárþörf ríkissjóðs með lántökum á innlendum markaði. Það gekk hins vegar ekki eftir. Rekja má það til þrenns. Í fyrsta lagi var lánsfjárþörf ríkissjóðs mun meiri en ætlað var í fjárlögum eins og fram hefur komið. Í annan stað varð aukning peningalegs sparnaðar á árinu 1991 nokkru minni en áætlað var. Við afgreiðslu fjárlaga var talið að nýr sparnaður yrði 36 milljarðar króna en nú er talið að nýr sparnaður hafi numið 32–33 milljörðum króna. Loks varð veruleg aukning á framboði húsbréfa. Afgreidd húsbréf á árinu 1990 námu 5,5 milljörðum króna en afgreidd húsbréf á árinu 1991 námu hins vegar samtals 15,1 milljarði króna. Allt þetta torveldaði innlenda lánsfjáröflun ríkissjóðs og leiddi til verulegs yfirdráttar á viðskiptareikningi ríkissjóðs í Seðlabanka Íslands og til erlendrar lántöku. Eftirfarandi yfirlit sýnir sundurliðun á lánsfjáröflun ríkissjóðs:

Reikningur

Fjárlög

Reikningur

1990

1991

1991

Mismunur

Greiðslugrunnur

m.kr.

m.kr.

m.kr.

m.kr.

13.600 8.819 -4.781
- 5.844 -
- -28 -
- 1.395 -
- 1.608 -

- 7.339 -

13.600 16.158 2.558


     Staðan gagnvart Seðlabanka Íslands. Seðlabanki Íslands er viðskiptabanki ríkissjóðs. Fjármálaráðherra er fyrir hönd ríkissjóðs heimilt að taka skammtímalán í Seðlabankanum til að fjármagna sveiflur í tekjum og gjöldum ríkissjóðs innan ársins. Skuld ríkissjóðs sem reynast kann að vera á viðskiptareikningum í lok árs ber að gera upp innan þriggja mánaða frá lokum viðkomandi fjárhagsárs.
    Greiðsluhreyfing ríkissjóðs gagnvart Seðlabanka Íslands var neikvæð um 5 milljarða króna á árinu 1991. Yfirdráttur A-hluta ríkissjóðs í árslok 1991 nam 6,1 milljarði króna en á móti komu afborganir ríkissjóðs af áður teknum lánum að fjárhæð 1,1 milljarður króna.
    Fjármagnsfyrirgreiðsla Seðlabanka við A-hluta ríkissjóðs á árinu 1991 nam um 9 milljörðum króna að jafnaði á mánuði. Á árinu 1990 var fyrirgreiðsla Seðlabankans hins vegar um 4,5 milljarðar króna að meðaltali á mánuði. Eins og nefnt var hér að framan stafar aukin fjármagnsfyrirgreiðsla Seðlabankans fyrst og fremst af meiri rekstrarhalla ríkissjóðs og erfiðleikum í fjármögnun hans á innlendum lánamarkaði, einkum á fyrri hluta ársins. Eftirfarandi yfirlit sýnir greiðsluhreyfingar við Seðlabanka Íslands árin 1990 og 1991:

Reikningur

Fjárlög

Reikningur

1990

1991

1991

Mismunur

Greiðslugrunnur

m.kr.

m.kr.

m.kr.

m.kr.

714 21 -6.113 -6.092

3.065 855 755 -100
1.903 327 327 -
-9 - - -

5.673 1.203 -5.031 -6.234

-66 - 20 -

5.607 1.203 -5.011 -6.214

B-hluti.

    Samkvæmt bráðabirgðatölum um fjárstreymi milli A- og B-hluta ríkissjóðs 1991 kemur í ljós að tilfærslur til B-hluta fyrirtækja og sjóða urðu um 35 m.kr. lægri en ætlað var í fjárlögum að viðbættum lögum nr. 75/1991. Þá urðu skil B-hluta fyrirtækja í ríkissjóð um 161 m.kr. undir áætlunum. Eftirfarandi yfirlit sýnir greiðslustreymi milli A-og B-hluta ríkissjóðs samkvæmt fjárlögum og lögum nr. 75/1991 svo og greiðsluuppgjöri 1991:

Greiðslustreymi milli A- og B-hluta ríkissjóðs 1991.

Fjárlög

Lög nr. 75

Reikningur

1991

1991

1991

Mismunur

Greiðslugrunnur

m.kr.

m.kr.

m.kr.

m.kr.

1 346 6 492 35
- 7 482 -161


    Fimm fyrirtækjum í B-hluta ríkissjóðs var ætlað að skila hagnaði af starfsemi sinni í ríkissjóð. Frávik á greiðsluskilum þeirra til A-hluta frá áætlun koma fram í eftirfarandi yfirliti:

Greiðslur B-hluta fyrirtækja í ríkissjóð 1991.

Fjárlög

Lög nr. 75

Reikningur

1991

1991

1991

Mismunur

Greiðslugrunnur

m.kr.

m.kr.

m.kr.

m.kr.

- 420 75
- - -18
- 25 -5
- 6 487 -213
- 550 -

- 7 482 -161


    Frávik milli fjárlaga að viðbættum lögum nr. 75/1991 og endanlegs uppgjörs hvað varðar tilfærslur frá A-hluta ríkissjóðs til einstakra fyrirtækja og sjóða í B-hluta urðu sem hér segir:
    Eins og sést á yfirlitinu urðu frávik mest hjá Atvinnuleysistryggingasjóði, en greiðslur til sjóðsins urðu 94 m.kr. innan heimilda fjárlaga og laga nr. 75/1991. Umframgreiðslur vegna Ríkisábyrgðasjóðs urðu hins vegar tæplega 40 m.kr. og vegna reksturs Þjóðleikhússins um 19 m.kr. Önnur frávik eru minni.

Tilfærslur til B-hluta fyrirtækja og sjóða 1991.

Fjárlög

Lög nr. 75

Reikningur

1991

1991

1991

Mismunur

Greiðslugrunnur

þús. kr.

þús. kr.

þús. kr.

þús. kr.

Forsætisráðuneyti
357 000 357 000 -

357 000 357 000 -

Menntamálaráðuneyti
- 110 000 -
- 20 000 -
- 61 550 6 050
700 000 2 431 840 -1 840
47 000 293 088 -19 088
- 94 000 -
- 15 604 -4604

747 000 3 026 082 -19 482

Landbúnaðarráðuneyti
- 29 254 746
- 25 992 -992
6 400 16 893 -93
1 000 6 306 -316

7 400 78 445 -655

Sjávarútvegsráðuneyti
- 20 000 -

- 20 000 -

Dómsmálaráðuneyti
- 6 550 -
- 16 380 840

- 22 930 840

Félagsmálaráðuneyti
- 900 000 -
60 000 60 000 -

60 000 960 000 -

Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneyti
80 000 1 266 000 94 000
- 2 275 225
- 10 000 -

80 000 1 278 275 94 225

Fjármálaráðuneyti
- 339 755 -39 755

- 339 755 -39 755

Samgönguráðuneyti
100 000 234 400 -
- 50 000 -

100 000 284 400 -

Iðnaðarráðuneyti
-5 000 125 115 -15

-5 000 125 115 -15

1 346 400 6 492 002 35 158
Fylgiskjal I.

Flutningur inneigna og skulda yfir áramótin 1990–1991.

Fylgiskjal II.

Flutningur inneigna og skulda yfir áramótin 1991–1992.