Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 735. máls.
131. löggjafarþing 2004–2005.
Þskj. 1097 — 735. mál.
um skipan ferðamála.
Samgönguráðherra skipar ferðamálastjóra til fimm ára í senn og veitir hann Ferðamálastofu forstöðu. Ferðamálastjóri ræður annað starfsfólk stofnunarinnar.
1. Útgáfa leyfa, skráning á starfsemi og eftirlit með að skilyrðum fyrir þeim sé fullnægt.
2. Þróunar-, gæða- og skipulagsmál ferðaþjónustu, þ.e. framkvæmd markaðrar ferðamálastefnu, samræming umhverfis- og fræðslumála, miðlun upplýsinga, svæðisbundin þróun og alþjóðlegt samstarf.
3. Markaðs- og kynningarmál ferðaþjónustu, í samræmi við ákvörðun ráðherra hverju sinni.
Ráðherra getur með reglugerð kveðið nánar á um hlutverk og starfshætti Ferðamálastofu og einstök verkefni hennar.
Ferðamálastofu er heimilt með samþykki ráðherra að fela öðrum að annast ákveðin verkefni og vera aðili að samstarfsverkefnum, þar á meðal eiga eignarhluta í fyrirtækjum sem starfa á ákveðnum sviðum.
Ferðamálastjóri og fulltrúi ráðuneytisins sitja fundi ráðsins með málfrelsi og tillögurétt.
Ráðherra er heimilt að setja reglugerð um starfsemi ferðamálaráðs.
1. Ferðaskipuleggjandi merkir í lögum þessum aðili, hvort sem er einstaklingur eða lögaðili sem, hvort sem er að eigin frumkvæði eða eftir beiðni viðskiptavinar, setur saman, býður fram og selur í atvinnuskyni eftirfarandi ferðatengda þjónustu fyrir almenning:
a. Skipulagningu og sölu ferða til hópa og einstaklinga og skipulagningu á ferðum, dvöl, afþreyingu og frístundaiðju, innan lands og erlendis.
b. Skipulagningu funda, sýninga og ráðstefna og hvers kyns þjónustu því tengda, innan lands sem utan.
c. Hvers konar umboðs- og endursölu farmiða með skipum, bifreiðum, flugvélum eða járnbrautum.
d. Afþreyingu, svo sem hestaferðir, vélsleðaferðir, fljótasiglingar og ævintýraferðir með sérútbúnum ökutækjum.
e. Ferðir og veitingar sem hluta af veittri þjónustu.
2. Ferðaskrifstofa merkir í lögum þessum aðili, hvort sem er einstaklingur eða lögaðili, sem setur saman, býður fram og selur alferðir í atvinnuskyni, hvort sem er að eigin frumkvæði eða eftir beiðni viðskiptavinar, innan lands eða erlendis.
Ferðaskrifstofa getur jafnframt haft með höndum og veitt alla þá ferðatengdu þjónustu sem ferðaskipuleggjandi gerir, hvort sem hún er veitt í formi alferða eða ekki.
Hugtakið ferðaskrifstofa nær til bæði ferðaheildsala og ferðasmásala samkvæmt lögum nr. 80/1994, um alferðir.
3. Bókunarþjónusta merkir í lögum þessum starfræksla hvers kyns bókunarþjónustu til almennings, fyrir ferðaskipuleggjendur og ferðaskrifstofur, hvort sem er innan lands eða erlendis, þar með talin rafræn bókunarþjónusta.
4. Upplýsingamiðstöð merkir í lögum þessum aðili sem stundar hlutlausa upplýsingagjöf til almennings. Upplýsingamiðstöð hvorki setur saman, býður til sölu eða auglýsir ferðir eða aðra ferðatengda starfsemi.
5. Alferð merkir í lögum þessum fyrirframákveðin samsetning ekki færri en tveggja eftirtalinna atriða: flutnings, gistingar, og/eða annarrar þjónustu við viðskiptavin sem tekur til verulegs hluta ferðarinnar, þegar ferð er seld eða boðin til sölu á heildarverði og þegar þjónustan tengd ferðinni tekur til a.m.k. 24 klst. eða í henni er falin gisting. Það telst alferð þótt reikningar séu gerðir sérstaklega fyrir hvern hluta ferðar og greitt sé fyrir ferð í hlutum.
6. Leyfisskyld starfsemi er öll starfsemi og þjónusta ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu sem fellur undir skilgreiningu laganna, hvort sem hún er innt af hendi af einstaklingi, fyrirtæki eða félagi.
7. Skráningarskyld starfsemi samkvæmt lögum þessum er öll starfsemi bókunarþjónustu og upplýsingamiðstöðva, hvort sem starfsemin er innt af hendi af einstaklingi, fyrirtæki eða félagi.
8. Viðskiptavinur samkvæmt lögum þessum getur verið hvort sem er einstaklingur, fyrirtæki, félag eða stofnun.
Ferðamálastofa skal eiga myndrænt auðkenni sem leyfishafi fær heimild til að nota við útgáfu leyfis. Auðkenni þetta skal leyfishafi nota í hvers kyns auglýsingum um starfsemi sína og á heimasíðu sinni.
Leyfi til reksturs ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu er ótímabundið.
Þeim einum er heimilt að hafa orðið ferðaskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa í nafni starfsemi sinnar sem hlotið hefur leyfi samkvæmt lögum þessum.
Starfsemi ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu skal rekin á fastri starfsstöð sem opin skal almenningi á tilgreindum tíma. Heimilt er þó að víkja frá þessu skilyrði ef þjónusta er einungis rekin á rafrænan hátt og skal leyfishafi uppfylla skilyrði 6. gr. laga nr. 30/2002, um rafræn viðskipti og aðra rafræna þjónustu, um það sem koma skal fram á heimasíðu.
Heimilt er að reka útibú frá ferðaskipuleggjanda eða ferðaskrifstofu á grundvelli leyfisins og skal forsvarsmaður útibús einnig fullnægja skilyrðum 9. gr.
Ferðamálastofa skal halda skrá yfir þá sem leyfi hafa samkvæmt lögum þessum og birta hana með aðgengilegum hætti, svo sem á heimasíðu sinni. Jafnframt skal auglýsa á heimasíðu brottfall leyfa.
Til að öðlast leyfi þarf umsækjandi eða forsvarsmaður umsækjanda, ef hann er lögaðili, að uppfylla eftirfarandi skilyrði:
a. hafa búsetu á Íslandi,
b. hafa náð 20 ára aldri,
c. vera lögráða og hafa ekki á síðustu þremur árum í tengslum við atvinnurekstur hlotið dóm fyrir refsiverðan verknað samkvæmt almennum hegningarlögum eða lögum um hlutafélög, einkahlutafélög, bókhald, ársreikninga, gjaldþrot eða opinber gjöld né lögum þessum,
d. hafa forræði á búi sínu,
e. hafa ekki verið sviptur ferðaskipuleggjanda- eða ferðaskrifstofuleyfi á síðustu þremur árum frá umsókn.
Staðfestingu á tryggingu skv. V. kafla skal leggja fram áður en starfsleyfi til reksturs ferðaskrifstofu er veitt.
Í umsókn um leyfi skal koma fram heiti ferðaskipuleggjanda eða ferðaskrifstofu og skal geta um öll hjáheiti sem aðili hyggst nota í starfsemi sinni. Óheimilt er að reka starfsemina undir öðrum heitum en þeim sem leyfi hljóðar um.
Heimilt er að bæta hjáheitum við þegar fengið leyfi með sérstakri umsókn frá leyfishafa til Ferðamálastofu sem þá skal gefa út nýtt leyfisbréf, án gjalds.
Erlendur ferðaskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa sem hyggst opna starfsstöð á Íslandi skal sækja um leyfi og leggja fram skírteini um tryggingu eins og nánar er mælt fyrir um í lögum þessum.
Leyfishafa er heimilt að leggja leyfið inn til Ferðamálastofu en ferðaskrifstofu er óheimilt að segja upp tryggingu sinni samkvæmt lögum þessum fyrr en að fenginni staðfestingu Ferðamálastofu á innlögn leyfisins.
Ferðamálastofa gefur út skírteini til staðfestingar á að starfsemi hafi verið tilkynnt og uppfylli ákvæði laga þessara um tilkynningarskyldu.
Ferðamálastofa skal halda skrá yfir skráningarskylda aðila sem tilkynnt hafa um starfsemi og birta hana með aðgengilegum hætti, svo sem á heimasíðu sinni.
Skráðir aðilar hafa heimild til að nota myndrænt auðkenni Ferðamálastofu.
Upplýsingamiðstöðvar sem njóta opinbers fjárstuðnings skulu halda þeim þætti starfseminnar fjárhagslega aðskildum frá öðrum þáttum starfseminnar, svo sem bókunarþjónustu. Ráðherra er heimilt að setja nánari reglur um bókhald og fjárhagslegan aðskilnað þjónustu sem nýtur opinbers fjárstuðnings og annars reksturs.
a. Nafn starfseminnar, kennitala, heimili, símanúmer og netfang.
b. Nafn og kennitala forráðamanns.
c. Rekstrarfyrirkomulag.
d. Ítarleg lýsing á starfsemi.
e. Hvort og þá hvaða opinberra styrkja starfsemin nýtur.
f. Opnunartími starfsstöðvar.
Ferðamálastofu er heimilt að fella skráðan aðila af skrá ef hinni skráðu starfsemi hefur verið hætt eða starfsemi er útvíkkuð þannig að hún falli undir skilgreiningu á ferðaskipuleggjanda eða ferðaskrifstofu. Ferðamálastofa úrskurðar ef ágreiningur rís um til hvaða flokks starfsemi heyrir.
Ferðaskrifstofa skal hafa tryggingu fyrir endurgreiðslu fjár sem viðskiptavinur hefur greitt vegna alferðar sem enn er ófarin og til heimflutnings viðskiptavinar úr alferð, hvort sem hann er innan lands eða erlendis, komi til gjaldþrots eða rekstrarstöðvunar ferðaskrifstofu. Trygging skal einnig ná til þess að gera viðskiptavini kleift að ljúka alferð í samræmi við upphaflega áætlun hennar.
Trygging skv. 1. mgr. getur verið:
a. Fé sem lagt er inn í viðurkenndan banka eða sparisjóð í nafni Ferðamálastofu, sbr. 17. gr.
b. Ábyrgð viðskiptabanka eða sparisjóðs eða vátrygging hjá vátryggingafélagi. Skulu þessir aðilar hafa starfsleyfi á Evrópska efnahagssvæðinu. Þeir skulu jafnframt leggja fram yfirlýsingu um að gildissvið og fjárhæð tryggingarinnar sé í samræmi við lög þessi.
c. Önnur trygging sem Ferðamálastofa metur sambærilega. Leggja skal fram yfirlýsingu um að gildissvið og fjárhæð slíkrar tryggingar sé í samræmi við lög þessi.
Viðskiptavinur sem hefur greitt inn á alferð hjá ferðaskrifstofu skal fá endurgreitt það fé sem hann hefur greitt, hvort sem endanlegur samningur um alferðina hefur komist á eða ekki, enda leggi hann fram fullnægjandi sönnunargögn um innáborgunina.
Þeir sem hafa greitt alferð að hluta eða öllu leyti en ekki hafið ferð skulu fá endurgreitt það fé sem þeir hafa þegar greitt.
Hafi tryggingarfé verið notað til að gera viðskiptavini kleift að ljúka alferð í samræmi við upphaflegan samning eru frekari kröfur ekki teknar til greina.
Þegar um heimflutning farþega er að ræða fyrir milligöngu Ferðamálastofu vegna rekstrarstöðvunar eða gjaldþrots ferðaskrifstofu, áður en alferð er lokið, skal aðeins greiddur sá hluti alferðarinnar er viðskiptavini tókst ekki að ljúka.
Einungis beint fjárhagslegt tjón af alferð skal greitt af tryggingarfé ferðaskrifstofu en ekkert tjón sem rekja má til hugsanlegra óþæginda eða miska.
a. 60% af veltu tveggja söluhæstu mánaðanna í röð,
b. 35% af veltu fjögurra söluhæstu mánaðanna í röð eða
c. 15% af heildarveltu á ári.
Trygging skal þó aldrei nema lægri fjárhæð en 1 millj. kr.
Samgönguráðherra skal setja reglur um bókhald og reikningsskil ferðaskrifstofa til að aðskilja sölu alferða frá annarri starfsemi og til að nauðsynlegar upplýsingar við mat á tryggingarfjárhæð liggi fyrir.
Ferðamálastofu er heimilt að krefjast hærri tryggingar í þeim tilfellum þegar um sérstaklega áhættusaman rekstur er að ræða eða að öðru leyti er ljóst að trygging samkvæmt lögum þessum mun ekki nægja komi til gjaldþrots eða rekstrarstöðvunar ferðaskrifstofu.
Ferðamálastofa leggur mat á forsendur áætlunarinnar og er heimilt að óska eftir samningum og öðrum frekari gögnum sem stofnunin telur nauðsynleg til mats á áætluninni. Ferðamálastofa leggur mat á fjárhæð tryggingar á grundvelli fyrirliggjandi gagna, en áður skal leita umsagnar löggilts endurskoðanda.
Ferðaskrifstofur skulu fyrir 30. apríl ár hvert senda Ferðamálastofu endurskoðaðan ársreikning og önnur gögn sem áskilin eru í reglum, sbr. 2. mgr. 17. gr., auk áætlunar um fyrirhuguð umsvif á starfsárinu. Ferðamálastofa tekur ákvörðun á grundvelli þeirra upplýsinga um hvort þörf sé á breytingu á tryggingarfjárhæð að fenginni umsögn löggilts endurskoðanda.
Ferðamálastofu er heimilt að taka gjöld af ferðaskrifstofum sem renna til Ferðamálastofu til að standa straum af eftirliti samkvæmt lögum þessum. Fjárhæð gjaldanna skal koma fram í reglum sem samgönguráðherra setur skv. 2. mgr. 17. gr. að fengnum tillögum Ferðamálastofu. Gjöldin skulu standa undir kostnaði af bókhaldsrannsóknum og öðru því sem nauðsynlegt er til að sannreyna fjárhæð tryggingar á hverjum tíma.
Ferðamálastofa getur fellt úr gildi leyfi til reksturs ferðaskipuleggjanda eða ferðaskrifstofu ef leyfishafi eða forsvarsmaður uppfyllir ekki lengur skilyrði 9. gr. og jafnframt ef leyfishafi eða forsvarsmaður verður uppvís að misnotkun á leyfi eða myndrænu auðkenni Ferðamálastofu eða brýtur á annan hátt gegn ákvæðum laganna.
Einnig er Ferðamálastofu heimilt að fella leyfi niður ef ferðaskrifstofa uppfyllir ekki skilyrði 18. gr. um skil á ársreikningum og öðrum gögnum sem eru nauðsynleg til mats á fjárhæð tryggingar skv. 14. gr. eða ef ferðaskrifstofa sinnir ekki ákvörðun Ferðamálastofu um hækkun tryggingarfjárhæðar innan mánaðar frá því að ákvörðun um hækkun er tilkynnt.
Ef til niðurfellingar skv. 2. og 3. mgr. 21. gr. kemur skal Ferðamálastofa senda leyfishafa skriflega tilkynningu þess efnis og um frá hvaða tíma leyfi telst niður fallið.
Ferðskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa sem svipt er leyfi skal skila leyfisbréfi til Ferðamálastofu án tafar frá því að tilkynning skv. 2. mgr. berst.
Ferðamálastofa skal auglýsa með tryggilegum hætti þegar um brottfall leyfis er að ræða bæði í Lögbirtingablaði og á heimasíðu sinni. Jafnframt getur Ferðamálastofa auglýst brottfall leyfis á annan hátt eins og heppilegt þykir hverju sinni.
Niðurfelling leyfis ferðaskrifstofu skv. 2. og 3. mgr. 21. gr. jafngildir því að um rekstrarstöðvun sé að ræða og gilda ákvæði V. kafla er varðar tryggingarskylda starfsemi ferðaskrifstofunnar.
Leyfis- og skráningarskyld starfsemi samkvæmt lögum þessum sem stunduð er án tilskilins leyfis eða skráningar varðar sektum nema þyngri refsing liggi við samkvæmt öðrum lögum.
Með brot gegn lögum þessum skal farið að hætti laga um meðferð opinberra mála.
Ef leyfis- og skráningarskyld starfsemi samkvæmt lögum þessum er rekin án tilskilins leyfis eða skráningar er unnt að leita dómsúrskurðar um stöðvun starfseminnar, þar á meðal með lokun starfsstöðvar og lokun heimasíðu.
Ákvæði þessi taka þó ekki til þjóðgarða eða annarra svæða á vegum Umhverfisstofnunar nema samþykki hennar komi til.
Með lögum þessum eru felld úr gildi lög nr. 117/1994, um skipulag ferðamála.
Við gildistöku laga þessara tekur Ferðamálastofa við öllum einkaréttarlegum réttindum og skuldbindingum skrifstofu Ferðamálaráðs, svo sem aðild að leigusamningum og samstarfssamningum innan lands og utan. Eignir Ferðamálaráðs renna til Ferðamálastofu. Þá gilda ráðningarsamningar sem skrifstofa Ferðamálaráðs hefur gert við starfsfólk sitt áfram gagnvart Ferðamálastofu. Skipun ferðamálastjóra skal jafnframt halda gildi sínu út skipunartíma.
Leyfishafar, sem hafa útgefin og gild leyfi til reksturs ferðaskrifstofu þegar lög þessi taka gildi, skulu skila leyfum og sækja um á ný til Ferðamálastofu innan sex mánaða frá gildistöku laga þessara.
Öll leyfi til reksturs ferðaskrifstofu sem gefin hafi verið út fyrir gildistöku laga þessara falla úr gildi sex mánuðum eftir gildistöku laganna.
Frumvarp þetta er samið í samgönguráðuneytinu og er því ætlað að leysa af hólmi lög um skipulag ferðamála, nr. 117/1994. Megintilgangur þess er að breyta hlutverki Ferðamálaráðs og gera skrifstofu Ferðamálaráðs kleift að gegna hlutverki stjórnsýslustofnunar, einnig að setja skýrari og fyllri reglur um leyfisskylda starfsemi og réttindi og skyldur sem leyfum fylgja.
Eins og málum er nú háttað er Ferðamálaráð ekki eiginleg stjórnsýslustofnun en frumvarpinu er ætlað að gera Ferðamálastofu að slíkri stofnun. Í frumvarpinu er lagt til að núverandi skrifstofa Ferðamálaráðs fái heitið Ferðamálastofa og er það í samræmi við t.d. nafnbreytingu Umferðarstofu sem áður var Umferðarráð. Er þetta gert til að gera skýran greinarmun á ráði annars vegar og skrifstofu hins vegar.
Þau markaðs- og kynningarmál ferðaþjónustunnar sem fjármögnuð eru með opinberu fé hafa að miklu leyti verið framkvæmd af Ferðamálaráði. Í frumvarpinu er lagt til að almenn landkynning af þessu tagi verði í höndum Ferðamálastofu eftir því sem ráðherra ákveður hverju sinni. Ferðamálastofu er einnig heimilt taka þátt í samstarfsverkefnum með hagsmunasamtökum eða fyrirtækjum í greininni. Þá er hlutverk ráðsins endurskilgreint. Samkvæmt frumvarpinu verður hlutverk þess m.a. að gera tillögur til ráðherra um markaðs- og kynningarmál en gert er ráð fyrir að það vinni a.m.k. árlega tillögur um þau og leggi fyrir ráðherra. Á þeim grunni taki síðan ráðherra ákvarðanir um tilhögun og framkvæmd markaðs- og kynningarmála í samræmi við ákvarðanir Alþingis um fjárveitingar. Ferðamálaráð mun jafnframt hafa það hlutverk að gefa umsagnir um lög og reglur er varða ferðamál.
Í frumvarpi þessu eru gerðar breytingar frá núgildandi lögum er varða skilgreiningu á þeim aðilum er hafa með höndum starfsemi er fellur undir lögin. Er hér byggt á tæplega sjö ára reynslu af núverandi fyrirkomulagi en hún hefur sýnt fram á nauðsyn þess að endurskoða skilgreiningar á starfseminni.
Í gildandi lögum hefur hugtakið ferðaskrifstofa tvenns konar merkingu, annars vegar samheiti allrar þjónustu sem undir lögin fellur og hins vegar heiti ákveðinnar starfsemi samkvæmt lögunum. Þetta hefur valdið ýmiss konar misskilningi og vandamálum. Sama má segja um skilin á milli ferðaskrifstofu og ferðaskipuleggjanda. Sérstaklega hefur orðið ágreiningur um hvaða aðilar selja alferðir og hvort það eru einungis þeir sem eru leyfisskyldir.
Því er lagt til í frumvarpi þessu að kveða skýrt á um hvaða aðilar eru leyfisskyldir og taka af allan vafa um að það eru fleiri aðilar en einungis þeir sem selja alferðir. Leyfisskyldir aðilar eru áfram annaðhvort ferðaskrifstofa eða ferðaskipuleggjandi en breytingarnar snúa að því hvernig þau hugtök eru skilgreind.
Mismunurinn á skilgreiningunum felst fyrst og fremst í því hverjir selja alferðir en samkvæmt frumvarpi þessu eru það einungis ferðaskrifstofur sem það gera. Allir aðrir sem hafa með höndum ferðatengda þjónustu sem undir frumvarpið fellur, án þess að um alferð sé að ræða, eru ferðaskipuleggjendur.
Frumvarpið gerir þannig ráð fyrir að næstum öll ferðatengd þjónusta í atvinnuskyni verði leyfisskyld, enda er það eitt af markmiðum frumvarpsins að gera það eftirsóknarvert og jákvætt að hafa leyfi og tengja við það ýmis réttindi, svo sem heimild til notkunar á sérstöku auðkenni Ferðamálastofu.
Í gildandi lögum er ekki skýrt hvort þeir sem sinna bókunarþjónustu eða upplýsingagjöf eingöngu eru leyfisskyldir. Með frumvarpi þessu er tekin skýr afstaða til slíkrar starfsemi og lagt til að bókunarþjónusta og upplýsingamiðstöðvar teljist ferðatengd starfsemi sem undir lögin fellur. Hins vegar er sú starfsemi ekki leyfisskyld heldur er þeim sem hyggjast stunda slíkt gert skylt að skrá starfsemina hjá Ferðamálastofu.
Áfram er gert ráð fyrir skyldu þeirra er selja alferðir til að hafa tryggingu eins og er í gildandi lögum. Tryggingin tryggir ákveðna fjárhagslega hagsmuni komi til rekstrarstöðvunar eða gjaldþrots ferðaskrifstofu en tryggingunni er ætlað að tryggja að vipskiptavinur geti lokið alferð í samræmi við upphaflega áætlun, heimflutning viðskiptavina úr alferð og endurgreiðslu fjár sem viðskiptavinur hefur þegar greitt vegna alferðar sem enn er ófarin og er það í samræmi við tilskipun 90/314/EBE.
Engar breytingar eru gerðar á fyrirkomulagi tryggingarinnar í frumvarpi þessu og er áfram gert ráð fyrir að tryggingu megi leggja fram sem peninga hjá banka, í formi bankaábyrgðar eða vátryggingar hjá vátryggingafélagi.
Megintilgangurinn með I. kafla frumvarpsins er að gera nauðsynlegar skipulagsbreytingar til að færa megi veitingu leyfa frá samgönguráðuneytinu til þeirrar stofnunar ráðuneytisins sem fer með ferðamál, Ferðamálastofu (áður Ferðamálaráð). Er þetta liður í þeirri þróun sem átt hefur sér stað varðandi flutning annarra leyfisveitinga frá ráðuneytinu til stofnana þess. Sem dæmi má nefna að leyfi til að stunda leigubifreiðaakstur og hópferðaleyfi hafa verið flutt til Vegagerðarinnar og endurveiting ökuréttinda til lögreglustjóra.
Til að tryggja að umsóknir um leyfi fái hlutlausa umfjöllun hjá Ferðamálastofu eru tengsl ferðamálaráðs við Ferðamálastofu rofin þar sem ráðið er skipað hagsmunaaðilum í ferðaþjónustu. Verði frumvarpið að lögum mun embætti ferðamálastjóra heyra beint undir samgönguráðherra eins og tíðkast með forstöðumenn annarra stofnana ráðuneytisins.
Núverandi Ferðamálaráð hefur farið með hlutverk stjórnar skrifstofu Ferðamálaráðs en frumvarpið gerir ráð fyrir að hlutverk ráðsins breytist og að það verði ráðherra til ráðgjafar um ferðamál en hafi engin tengsl við Ferðamálastofu önnur en þau að ferðamálastjóri sitji fundi þess með málfrelsi og tillögurétti. Þetta er í samræmi við starfsemi flugráðs, hafnaráðs, siglingaráðs og umferðarráðs.
Samkvæmt núgildandi lögum sér samgönguráðuneytið um útgáfu ferðaskrifstofuleyfa og alla umsýslu vegna tryggingamála ferðaskrifstofa. Ferðaskrifstofum hefur fjölgað mikið undanfarin ár og eru þær nú um 90 talsins.
Stjórnsýslulögin kveða á um þann grundvallarrétt borgaranna að þeir geti skotið stjórnvaldsákvörðun til æðra stjórnvalds. Með því að veita stofnunum ráðuneyta heimild til að ákvarða um rétt og skyldu manna, svo sem um veitingu leyfa, eftirlit með því að skilyrðum fyrir þeim sé fullnægt o.s.frv., verður þessu við komið.
Hér er tilgangur laganna skilgreindur og er hann að hluta til sá sami og í núgildandi lögum.
Samgönguráðherra fer framvegis sem hingað til með yfirstjórn ferðamála nema annað sé ákveðið í lögum. Ferðamál teygja þó anga sína inn á verksvið fleiri ráðuneyta eins og fram kemur í fylgiskjali með þingsályktunartillögu um ferðamál sem lögð verður fram á yfirstandandi löggjafarþingi.
Hér er kveðið á um hver fer með framkvæmd laganna og er ákvæðið í samræmi við tillögur um breytingar á stjórnsýslu þessa málaflokks.
Í frumvarpinu eru verkefni Ferðamálastofu skilgreind á annan hátt en gert er í núgildandi lögum. Eins og áður hefur komið fram er gert ráð fyrir að útgáfa og eftirlit með leyfum og skráningu verði hjá Ferðamálastofu en einnig þróunar-, gæða- og skipulagsmál ferðaþjónustunnar. Þessum málum er þegar sinnt hjá Ferðamálaráði og því ekki um annað en orðalagsbreytingu að ræða.
Ferðamálaráð skal, samkvæmt frumvarpinu, skipað átta fulltrúum og skipar ráðherra formann ráðsins og varaformann án tilnefningar. Samtök ferðaþjónustunnar tilnefna þrjá fulltrúa og Ferðamálasamtök Íslands tilnefna tvo fulltrúa. Nýmæli er í frumvarpinu að Útflutningsráð Íslands tilnefni einn fulltrúa í ferðamálaráð og er það til að tryggja þátttöku annarra útflutningsgreina í umfjöllun um ferðamál og efla samhæfingu ferðaþjónustunnar við annan útflutning á vöru og þjónustu.
Í frumvarpinu er gerð tillaga um breytingu á skipan og hlutverki Ferðamálaráðs og það verði samgönguráðherra til ráðgjafar á sviði ferðamála. Samkvæmt núgildandi lögum má segja að ráðið gegni hlutverki stjórnar skrifstofu Ferðamálaráðs. Ferðamálaráði er jafnframt falið það lögbundna verkefni að gera tillögu, árlega eða oftar, til ráðherra í markaðs- og kynningarmálum. Tillagan gæti lotið að megináherslum í vali á mörkuðum, útgáfumálum, auglýsingum, þátttöku í sýningum og annarri landkynningu. Þá er gert ráð fyrir að ráðið hafi frumkvæði að málum sem það telur vera í þágu ferðaþjónustunnar og geri tillögur til ráðherra um slíkt.
Hér eru skýrð nokkur hugtök sem koma fyrir í lagatextanum.
Ferðaskipuleggjandi: Lagt er til að skilgreining á því hvað er ferðaskipuleggjandi taki að miklu leyti yfir skilgreiningu núgildandi laga á bæði ferðaskrifstofu og ferðaskipuleggjanda.
Hugtaki þessu er ætlað að ná yfir margs konar ferðaþjónustuaðila hér á landi sem sinna fjölbreyttri ferðatengdri starfsemi sem ekki telst alferð þar sem ekki er um gistingu að ræða eða ferð er í styttri tíma en 24 klst. Hér undir falla hvers kyns mislangar dagsferðir sem bjóða upp á ýmiss konar afþreyingu og frístundaiðju, bæði skipulagða og valfrjálsa, og ferðir og veitingar sem eru hluti af slíkum ferðum.
Um er að ræða eftirfarandi, en ekki er um tæmandi talningu að ræða:
– Gönguferðir, hestaferðir.
– Hvalaskoðunarferðir, flúðasiglingar.
– Veiði í ám og vötnum, dorgveiði gegnum ís.
– Veiði villtra dýra, svo sem hreindýra og fugla.
– Seglbrettaleigu, bátaleigu, köfun.
– Sig, kletta- og fossaklifur.
– Drekaflug, fallhlífastökk, teygjustökk.
– Ævintýraferðir með ýmsum ökutækjum.
Við mat á því hvað er leyfisskyld starfsemi er lögð áhersla á að um sölu í atvinnuskyni til almennings sé að ræða. Með því er átt við að viðkomandi ferðaþjónustuaðili selji hina ferðatengdu þjónustu gegn endurgjaldi og/eða þóknun og hafi af því einhverjar tekjur en ekki er gert að skilyrði að um aðalstarfsemi viðkomandi sé að ræða.
Ferðaskrifstofa: Ferðaskrifstofa í frumvarpi þessu tekur til þess aðila sem selur alferðir og til að gæta samræmis við lög nr. 80/1994, um alferðir, er tekið fram að það sé hvort sem ferðaskrifstofa selji alferð sem ferðaheildsali eða ferðasmásali. Jafnframt, til að taka af allan vafa um starfsemi ferðaskrifstofu, er tekið fram að slíkur aðili geti haft með höndum alla sömu starfsemi og þjónustu sem ferðaskipuleggjandi, hvort sem er í formi alferða eða ekki.
Bókunarþjónusta: Hugtak þetta er nýmæli í frumvarpinu og er hér átt við aðila sem bóka fyrir almenning ýmsa þjónustu ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu.
Upplýsingamiðstöðvar: Hugtakið er nýmæli í frumvarpinu og á einungis við um þá sem stunda hreina upplýsingagjöf til almennings um ferðatengda þjónustu.
Alferð: Skilgreining hugtaksins er í samræmi við ákvæði tilskipunar Evrópusambandsins nr. 90/314/EBE og var lögfest hér á landi með lögum nr. 80/1994, um alferðir. Reynsla er komin á túlkun hugtaksins sem hefur ekki valdið ágreiningi og er ekki ástæða til frekari umfjöllunar um það hér.
Leyfisskyld starfsemi: Skilgreiningin í frumvarpinu er önnur en í núgildandi lögum og í samræmi við aðrar breytingar sem lagðar eru til. Samkvæmt frumvarpinu eru það tvenns konar aðilar sem stunda ferðatengda starfsemi sem eru leyfisskyldir, ferðaskipuleggjandi og ferðaskrifstofa.
Skráningarskyld starfsemi: Nýmæli er í frumvarpinu að ferðatengd starfsemi sé skráningarskyld í stað þess að vera leyfisskyld. Starfsemi þessi er bókunarþjónusta og upplýsingamiðstöðvar og þykir ekki nauðsynlegt að slíkir aðilar þurfi leyfi þar sem þeir stunda ekki neina eiginlega sölu á ferðum í atvinnuskyni til almennings. Algengt er að þetta tvennt sé rekið saman.
Viðskiptavinur: Viðskiptavinur samkvæmt lögum þessum getur verið hvort sem er einstaklingur, fyrirtæki, félag eða stofnun.
Í þessum kafla eru lagðar til ýmsar breytingar á fyrirkomulagi leyfisveitinga og skilyrðum fyrir leyfi. Einnig eiga þessar breytingar að gera leyfið sjálft sýnilegra og eftirsóknarvert að hafa.
Tillögur um breytingar snúa einnig að því að vernda hagsmuni neytenda enn frekar og gera þá meðvitaðri um virði þess að ferðaþjónustuaðilar hafi tilskilin leyfi og hvetja til aukins eftirlits neytenda með því.
Í frumvarpinu er lagt til að tvenns konar stafsemi sé leyfisskyld, þ.e. starfsemi ferðaskipuleggjanda og starfsemi ferðaskrifstofu.
Það nýmæli er í frumvarpinu að til skuli vera sérstakt myndrænt auðkenni (logo) sem skuli vera í eigu Ferðamálastofu. Líta megi á auðkenni þetta sem ákveðinn gæðastimpil og staðfestingu á því að viðkomandi sé með lögbundið starfsleyfi þar sem heimild til að nota auðkennið er bundin útgáfu leyfisins. Lagt er til að leyfishöfum verði gert skylt að nota auðkennið í auglýsingum sínum, hvort sem er í bæklingum, á heimasíðu eða á annan hátt, þannig að neytendur geti sjálfir gengið úr skugga um það á auðveldan hátt að tilskilin leyfi séu fyrir hendi.
Í frumvarpinu er lagt til að leyfi verði ótímabundin. Talið er að núverandi tímabinding leyfa sé óþörf og þjóni engum sérstökum tilgangi.
Áfram er leyfishafa gert skylt að hafa leyfið sýnilegt á starfsstöð sinni og heimild til að nota heitið ferðaskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa fyrir starfsemina er áfram bundin við leyfishafa eingöngu. Það er hins vegar nýmæli að kveða á um að leyfishafi skuli almennt hafa fasta starfsstöð sem opin skuli almenningi á tilgreindum tíma. Litið er svo á að viðskiptavinir eigi rétt á að geta náð persónulega sambandi við þann sem skipt er við. Það er lagt í hendur leyfishafa að ákveða að öllu leyti hvernig opnunartíma hans er háttað og er sú skylda lögð á leyfishafa að auglýsa slíkan opnunartíma á skýran og ótvíræðan hátt og standa við hann.
Jafnframt er lagður til sá valkostur að bjóða þjónustuna einungis á rafrænan hátt. Litið er svo á að markmiðinu um rétt viðskiptavinar sé einnig náð þótt þjónustan sé einungis rafræn ef uppfyllt eru ákveðin skilyrði. Leyfishafa er því gert skylt að uppfylla skilyrði laga nr. 30/2002, um rafræn viðskipti og aðra rafræna þjónustu, um þær almennu upplýsingar sem koma þurfa fram á heimasíðunni.
Það nýmæli er lagt til í frumvarpinu að í ferðaskipuleggjanda- og ferðaskrifstofuleyfinu felst einnig heimild til að reka útibú frá viðkomandi leyfishafa án þess að sækja þurfi sérstaklega um það. Það skilyrði er þó gert að forsvarsmaður útibúsins uppfylli þau almennu skilyrði sem forsvarsmaður leyfishafa þarf að uppfylla. Til að uppfylla skilyrði laganna um að leyfi skuli vera sýnilegt á starfsstöð er eðlilegt að leyfishafi fái samrit leyfisins hjá Ferðamálastofu til að hafa í útibúi.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að haldin skuli skrá yfir leyfishafa og sú skrá skuli vera opinber með aðgengilegum hætti. Lagt er til að skráin skuli birt á heimasíðu Ferðamálastofu þar sem sá birtingarháttur þykir vera flestum aðgengilegur. Einnig er lagt til að á heimasíðu skuli auglýst brottfallin leyfi þar sem telja verður að upplýsingar um slíkt séu nauðsynlegar fyrir neytendur.
Í greininni er fjallað um skilyrði sem umsækjandi um ferðaskipuleggjanda- og ferðaskrifstofuleyfi þarf að uppfylla til að fá leyfi. Ekki er um að ræða verulegar breytingar frá gildandi lögum en leitast er við að gera skilyrðin skýrari og einfaldari auk þess sem bætt er við heimild til að hafa hjáheiti og jafnframt skyldu til að skrá slík heiti.
Í samræmi við tillögur um breytta stjórnsýslu flyst útgáfa leyfa frá ráðuneytinu til Ferðamálastofu. Verður því ekki lengur þörf á að leita umsagnar ferðamálstjóra eða annarra áður en leyfi er veitt. Tekið er fram, til að taka af allan vafa, að skilyrðin eigi við um persónu, annaðhvort umsækjanda sjálfan ef hann óskar leyfis í eigin nafni eða, ef um lögaðila er að ræða, forsvarsmann sem uppfylla þurfi skilyrðin. Í núgildandi lögum kemur þetta ekki fram í samhengi og því ekki með nægilega skýrum hætti og getur auðveldlega valdið þeim misskilningi að mismunandi kröfur séu gerðar til umsækjenda eftir því hvort um einstakling eða lögaðila er að ræða.
Lagt er til að skilyrðið í núverandi lögum um lögheimili hér á landi í a.m.k. eitt ár verði fellt úr gildi og í staðinn komi búsetuskilyrði. Er talið að lögheimiliskrafan geti verið of íþyngjandi og sé óþörf takmörkun aðgangs að stéttinni og hverjir geti verið í forsvari fyrir umsækjanda. Einnig verður að telja að lögheimiliskrafan sé óþarft skilyrði á tímum innri markaðar Evrópu.
Bætt er við skilyrði um 20 ára aldur umsækjanda eða forsvarsmanns. Áfram er krafist búsforræðis og lögræðis en í núgildandi lögum er einungis gerð krafa um fjárræði. Eðlilegra þykir að miða við að umsækjandi eða forsvarsmaður sé lögráða, þ.e. bæði fjárráða og sjálfráða og hafi að auki náð 20 ára aldri.
Nýmæli er í c-lið 2. mgr. að umsækjandi eða forsvarsmaður hafi ekki hlotið dóm fyrir refsiverð brot gegn nánar tilgreindum lögum. Er um að ræða ýmis lög er tengjast rekstri fyrirtækja og þykir eðlilegt að hafa slíkt skilyrði vegna atvinnurekstrar sem háður er opinberu leyfi.
Lagt er til í frumvarpinu það nýmæli að það heiti sem fyrirhugað er að starfrækja starfsemi ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu undir skuli koma fram í umsókn, bæði aðalheiti og hjáheiti. Gert er ráð fyrir að leyfið taki einungis til starfsemi undir þessu tilgreinda heiti og er leyfishafa óheimilt að reka starfsemi sína undir öðru heiti en samkvæmt leyfinu. Skilyrði sem þetta þykir eðlilegt til að koma í veg fyrir óvissu viðsemjenda um hver er rekstraraðili og ber ábyrgð á rekstrinum og er til þess fallið að vernda hagsmuni neytenda. Samkvæmt þessu er ólöglegt að starfa undir heiti sem ekki er sérstaklega skráð og tilkynnt til Ferðamálastofu og skráð á leyfisbréf viðkomandi og er það í samræmi við reglur samkeppnisréttar og sjónarmið neytendaverndar.
Frumvarpið gerir jafnframt ráð fyrir að leyfishafar geti bætt við hjáheitum fyrir rekstur sinn á einfaldan hátt og án kostnaðar.
Nýmæli er í frumvarpinu að leyfishafi geti lagt inn leyfi til Ferðamálastofu þegar starfsemi er hætt og er það til samræmis við að leyfi eru ótímabundin.
Greinin þarfnast ekki skýringa.
Bókunarþjónustur og upplýsingamiðstöðvar hafa um árabil verið reknar víða um land án þess að um þær hafi gilt nein lög. Eðlilegt þykir að fyrir liggi hjá Ferðamálastofu opinber skrá yfir aðila sem veita þessa tegund þjónustu. Er því hér lagt til að þeir sem reka eða hyggjast reka slíka þjónustu skrái starfsemi sína hjá Ferðamálastofu. Þeir njóta síðan þeirrar þjónustu Ferðamálastofu að upplýsingar um þá eru veittar með aðgengilegum hætti og þeir hafa heimild til að nota myndrænt auðkenni Ferðamálastofu.
Hér er kveðið á um skylduna til skráningar og að tilkynning skuli vera skrifleg, einnig að gefa skuli út skírteini til staðfestingar á skráningu og að halda skuli skrá yfir skráða aðila og birta með aðgengilegum hætti. Með þessu er verið að gæta hagsmuna neytenda sem geta með þessu kynnt sér hvort viðkomandi starfsemi er skráð og uppfyllir skilyrði frumvarpsins.
Í grein þessari kemur fram í 1. og 2. mgr. að skráðir aðilar hafi einir heimild til að nota tiltekið heiti í starfsemi sinni, sem og heimild til að nota myndrænt auðkenni Ferðamálastofu.
Samkvæmt 3. mgr. þurfa þeir sem njóta opinbers fjárstuðnings að halda þeim þætti rekstrar sem slíks stuðnings nýtur aðskildum frá öðrum þáttum starfseminnar. Krafa þessi er fyrst og fremst til að koma í veg fyrir að unnt sé að nota fjárstuðning þennan til að niðurgreiða aðra starfsemi.
1. mgr. kveður á um það sem koma þarf fram í tilkynningu um skráningu og þarfnast ekki frekari skýringar.
Í 2. mgr. er kveðið á um heimild til að fella aðila af skrá ef starfsemi hans fellur ekki lengur undir skilgreiningu laganna á því hvað er skráningarskyld starfsemi. Hér er fyrst og fremst verið að líta til þess þegar skráður aðili víkkar út starfsemi sína þannig að hún falli undir starfsemi ferðaskipuleggjanda eða ferðaskrifstofu. Í slíkum tilvikum ber aðila að sækja um starfsleyfi og er eðlilegt að skráning hans falli þá niður. Til að taka af allan vafa er kveðið á um að Ferðamálastofa hafi úrskurðarvald um flokkun starfseminnar og er um stjórnvaldsákvörðun að ræða sem er kæranleg til ráðuneytisins.
Samkvæmt frumvarpinu er einungis sala alferða tryggingarskyld starfsemi sem þýðir að það eru eingöngu ferðaskrifstofur sem hafa með höndum tryggingarskylda starfsemi. Í þessum kafla er kveðið á um skyldu ferðaskrifstofu til að hafa tryggingu. Er um að ræða sams konar tryggingu og er í núgildandi lögum, tryggingu vegna gjaldþrots eða rekstrarstöðvunar, og er hún í samræmi við 7. gr. tilskipunar Evrópusambandsins nr. 90/314/EBE, um pakkaferðir.
Þannig skal tryggingin, með sama hætti og gildandi lög mæla fyrir um, tryggja heimflutning farþega erlendis frá og gera farþega kleift að ljúka alferð, hvort heldur innan lands eða utan, í samræmi við upphaflega áætlun. Enn fremur skal tryggja endurgreiðslu þess fjár er viðskiptavinur hefur þegar greitt vegna alferðar sem enn er ófarin komi til rekstrarstöðvunar eða gjaldþrots ferðaskrifstofu.
Trygging þessi er einungis vegna alferða og eru ekki lagðar til neinar breytingar í frumvarpi þessu á gildissviði tryggingarinnar. Þess vegna er einungis ferðaskrifstofum gert að hafa slíka tryggingu þar sem samkvæmt frumvarpinu selja einungis ferðaskrifstofur alferðir. Ekki eru heldur lagðar til breytingar á framlagningu gagna vegna mats á tryggingarfjárhæð eða aðferð við mat á henni nema í 3. mgr. 14. gr. frumvarpsins er lagt til að viðmið við hlutfall af veltu séu nokkuð lækkuð frá gildandi lögum. Er þessi tillaga byggð á reynslu af gildandi lögum og ekki talin áhætta fólgin í því að tryggingarfjárhæðir verði lægri sem þessu nemur.
Aftur á móti er hér ekki lagt til að leiguflug frá útlöndum sé tryggt sérstaklega eins og er í gildandi lögum. Er það til að létta tryggingarskyldu af ferðaskrifstofum og bæta samkeppnisstöðu þeirra, enda eru nú minni skil á milli þeirra sem selja áætlunarflug og leiguflug en við setningu gildandi laga.
Samkvæmt núgildandi lögum er öll stjórnsýsla er varðar tryggingar og mat á tryggingaþörf hjá samgönguráðuneytinu. Verði frumvarp þetta að lögum flyst öll umsýsla er varðar tryggingu þess til nýrrar stofnunar, Ferðamálastofu.
Ekki þykir því ástæða til frekari umfjöllunar um tryggingu þessa í frumvarpinu heldur er vísað til skýringa með núgildandi lögum, nr. 117/1994, með síðari breytingum.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir nýjum sérkafla um brottfall leyfa. Eru þar settar nánari reglur um hvenær leyfi fellur niður, hvenær heimilt er að fella leyfi úr gildi sem og framkvæmd sem slíkt kallar á. Nauðsynlegt þykir að hafa reglur er þetta varðar skýrar og einfaldar bæði fyrir leyfishafann sjálfann og neytendur.
Greint er á milli þess þegar leyfið fellur niður án aðgerða og þegar heimilt er að fella leyfi úr gildi. 1. mgr. fjallar um sjálfkrafa niðurfellingu leyfis og er um svipuð tilvik og að ræða og samkvæmt gildandi lögum.
Í 2. og 3. mgr. eru talin upp þau tilvik þegar heimilt er að fella leyfi úr gildi og er það lagt í hendur og mat Ferðamálastofu að kveða á um slíkt. Ekki þykir nauðsynlegt að leyfi falli sjálfkrafa úr gildi í þeim tilvikum sem þar eru talin enda getur oft verið um smávægileg brot að ræða sem auðveldlega má bæta úr og því of harkalegt að það leiði til niðurfellingar, án aðgerða.
Með vísan til 2. og 3. mgr. 21. gr. er lagt til í 1. mgr. 22. gr. að ef til þess kemur að leyfi er fellt úr gildi skuli það tilkynnt viðkomandi skriflega og honum gefinn kostur á að bæta úr annmörkum sem gætu verið ástæða niðurfellingar.
Ef til niðurfellingar kemur er Ferðamálastofu gert skylt að tilkynna leyfishafa það skriflega. Það verður að telja eðlilega málsmeðferð þar sem ýmis réttaráhrif eru tengd niðurfellingu leyfisins og mikilvægt fyrir t.d. viðsemjendur ferðaskrifstofu að fá vitneskju um slíkt vegna tryggingarinnar. Einnig skiptir máli að afmarka upphafstíma þess hvenær ólögmæt starfsemi hefst ef rekstri er haldið áfram eftir að leyfi er fellt niður, vegna hagsmuna neytenda og aðgerða sem grípa verður til, til að starfsemi verði stöðvuð.
Af sama meiði eru sú skylda sem lagt er til að lögð sé á Ferðamálastofu að auglýsa með tryggilegum hætti þegar leyfi er fellt niður. Lagt er til að birting fari fram bæði í Lögbirtingablaði sem er hinn opinberi birtingarháttur sem og á heimasíðu Ferðamálastofu. Jafnframt þykir rétt að Ferðamálastofa hafi heimild til að auglýsa með öðrum hætti, t.d. í dagblöðum, þegar nauðsynlegt þykir í því skyni að koma upplýsingum áleiðis til sem flestra með skjótum hætti.
Í 4. mgr. er tekið fram, til að taka af allan vafa, að ef leyfi til reksturs ferðaskrifstofu er fellt niður samkvæmt kafla þessum gilda reglur V. kafla um rétt kaupenda alferða og möguleika þeirra á að ganga að tryggingu með þeim hætti sem þar er lýst. Brottfall leyfis til reksturs ferðaskrifstofu er þannig lagt að jöfnu við rekstrarstöðvun þótt ekki sé um gjaldþrot að ræða.
Greinin þarfnast ekki skýringa.
Hér er áréttað til að taka af allan vafa að öll rafræn þjónusta skuli fara að lögum nr. 30/2002, um rafræn viðskipti og aðra rafræna þjónustu.
Með því að færa leyfisveitingu og stjórnsýslu er henni tengist til stofnunar sem á undir ráðuneytið er komið á málskotsleið til ráðuneytisins og er það í samræmi við reglur stjórnsýsluréttar.
Hér er gert ráð fyrir að hægt sé að grípa til þess að stöðva ólögmæta starfsemi en úrræði til þess eru ekki fyrir hendi í núgildandi lögum. Einnig er hér tilgreint hvaða brot gegn ákvæðum laganna eru refsiverð og sú verknaðarlýsing brots að stunda leyfisskylda eða tilkynningarskylda starfsemi án tilskilins leyfis eða skráningar.
Í ákvæði þessu er lagt til að Ferðamálastofa innheimti gjald fyrir útgáfu leyfa og er það í samræmi við núgildandi lög að leyfishafar greiða til samgönguráðuneytisins leyfisgjald. Samkvæmt frumvarpi þessu eru leyfin ótímabundin og því þarf leyfishafi einungis að greiða einu sinni gjald fyrir gilt leyfi.
Ákvæðið er óbreytt frá 36. gr. gildandi laga.
Gildistaka er 1. janúar 2006.
Með ákvæði þessu er kveðið á um yfirtöku nýrrar stofnunar, Ferðamálastofu, á réttindum og skuldbindingum núverandi Ferðamálaráðs verði frumvarp þetta að lögum.
Ákvæðið kveður á um skyldu allra sem hafa í gildi leyfi samkvæmt núgildandi lögum að sækja um leyfi á ný til nýrrar stofnunar, Ferðamálastofu. Þykir eðlilegt að hafa þann háttinn þar sem núgildandi leyfi eru tímabundin og því mismunandi gildistími eftir af gildandi leyfum en frumvarpið gerir ráð fyrir ótímabundnum leyfum. Einnig kemur þetta til af því að frumvarpið hefur nokkuð breytta skilgreiningu á þeirri ferðatengdu starfsemi sem er leyfis- eða skráningarskyld auk þess sem í frumvarpinu er gert ráð fyrir auknum réttindum tengdum leyfum, svo sem notkun á sérstöku auðkenni. Með þessu er strax komið á samræmdu skipulagi allra sem þurfa leyfi og eru tryggingarskyldir. Samhliða þessu er kveðið á um að öll leyfi samkvæmt gildandi lögum falli sjálfkrafa úr gildi eftir ákveðinn tíma og eru tímamörk það rúm að öllum núverandi leyfishöfum á að hafa gefist tækifæri á að sækja um á ný í samræmi við reglur frumvarpsins.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Gert er ráð fyrir því að framangreindur kostnaður rúmist innan ramma langtímaáætlunar samgönguráðuneytisins.
131. löggjafarþing 2004–2005.
Þskj. 1097 — 735. mál.
Frumvarp til laga
um skipan ferðamála.
(Lagt fyrir Alþingi á 131. löggjafarþingi 2004–2005.)
I. KAFLI
Tilgangur og yfirstjórn.
1. gr.
2. gr.
Samgönguráðherra fer með yfirstjórn mála sem lög þessi taka til nema annað sé ákveðið í lögum.3. gr.
Ferðamálastofa fer með framkvæmd ferðamála samkvæmt lögum þessum og eins og henni er falið með öðrum lögum.Samgönguráðherra skipar ferðamálastjóra til fimm ára í senn og veitir hann Ferðamálastofu forstöðu. Ferðamálastjóri ræður annað starfsfólk stofnunarinnar.
4. gr.
Verkefni Ferðamálastofu eru einkum:1. Útgáfa leyfa, skráning á starfsemi og eftirlit með að skilyrðum fyrir þeim sé fullnægt.
2. Þróunar-, gæða- og skipulagsmál ferðaþjónustu, þ.e. framkvæmd markaðrar ferðamálastefnu, samræming umhverfis- og fræðslumála, miðlun upplýsinga, svæðisbundin þróun og alþjóðlegt samstarf.
3. Markaðs- og kynningarmál ferðaþjónustu, í samræmi við ákvörðun ráðherra hverju sinni.
Ráðherra getur með reglugerð kveðið nánar á um hlutverk og starfshætti Ferðamálastofu og einstök verkefni hennar.
Ferðamálastofu er heimilt með samþykki ráðherra að fela öðrum að annast ákveðin verkefni og vera aðili að samstarfsverkefnum, þar á meðal eiga eignarhluta í fyrirtækjum sem starfa á ákveðnum sviðum.
5. gr.
Ráðherra skipar ferðamálaráð. Í ferðamálaráði skulu eiga sæti átta fulltrúar. Skulu formaður og varaformaður skipaðir af ráðherra án tilnefningar en aðra fulltrúa skipar ráðherra eftir tilnefningu eftirtalinna: Samtaka ferðaþjónustunnar sem tilnefna þrjá fulltrúa, Ferðamálasamtaka Íslands sem tilnefna tvo fulltrúa og Útflutningsráðs Íslands sem tilnefnir einn. Skipunartími ferðamálaráðs skal vera fjögur ár en skipunartími formanns og varaformanns skal þó takmarkaður við embættistíma ráðherra.Ferðamálastjóri og fulltrúi ráðuneytisins sitja fundi ráðsins með málfrelsi og tillögurétt.
6. gr.
Ferðamálaráð gerir, árlega eða oftar, tillögu til ráðherra um markaðs- og kynningarmál ferðaþjónustunnar. Jafnframt skal ferðamálaráð vera ráðherra til ráðgjafar um áætlanir í ferðamálum. Ferðamálaráð skal veita umsagnir um breytingar á lögum og reglum er varða ferðamál og annað sem ráðherra felur því eða ráðið telur ástæðu til að taka upp í þágu ferðaþjónustunnar.Ráðherra er heimilt að setja reglugerð um starfsemi ferðamálaráðs.
II. KAFLI
Orðskýringar.
7. gr.
1. Ferðaskipuleggjandi merkir í lögum þessum aðili, hvort sem er einstaklingur eða lögaðili sem, hvort sem er að eigin frumkvæði eða eftir beiðni viðskiptavinar, setur saman, býður fram og selur í atvinnuskyni eftirfarandi ferðatengda þjónustu fyrir almenning:
a. Skipulagningu og sölu ferða til hópa og einstaklinga og skipulagningu á ferðum, dvöl, afþreyingu og frístundaiðju, innan lands og erlendis.
b. Skipulagningu funda, sýninga og ráðstefna og hvers kyns þjónustu því tengda, innan lands sem utan.
c. Hvers konar umboðs- og endursölu farmiða með skipum, bifreiðum, flugvélum eða járnbrautum.
d. Afþreyingu, svo sem hestaferðir, vélsleðaferðir, fljótasiglingar og ævintýraferðir með sérútbúnum ökutækjum.
e. Ferðir og veitingar sem hluta af veittri þjónustu.
2. Ferðaskrifstofa merkir í lögum þessum aðili, hvort sem er einstaklingur eða lögaðili, sem setur saman, býður fram og selur alferðir í atvinnuskyni, hvort sem er að eigin frumkvæði eða eftir beiðni viðskiptavinar, innan lands eða erlendis.
Ferðaskrifstofa getur jafnframt haft með höndum og veitt alla þá ferðatengdu þjónustu sem ferðaskipuleggjandi gerir, hvort sem hún er veitt í formi alferða eða ekki.
Hugtakið ferðaskrifstofa nær til bæði ferðaheildsala og ferðasmásala samkvæmt lögum nr. 80/1994, um alferðir.
3. Bókunarþjónusta merkir í lögum þessum starfræksla hvers kyns bókunarþjónustu til almennings, fyrir ferðaskipuleggjendur og ferðaskrifstofur, hvort sem er innan lands eða erlendis, þar með talin rafræn bókunarþjónusta.
4. Upplýsingamiðstöð merkir í lögum þessum aðili sem stundar hlutlausa upplýsingagjöf til almennings. Upplýsingamiðstöð hvorki setur saman, býður til sölu eða auglýsir ferðir eða aðra ferðatengda starfsemi.
5. Alferð merkir í lögum þessum fyrirframákveðin samsetning ekki færri en tveggja eftirtalinna atriða: flutnings, gistingar, og/eða annarrar þjónustu við viðskiptavin sem tekur til verulegs hluta ferðarinnar, þegar ferð er seld eða boðin til sölu á heildarverði og þegar þjónustan tengd ferðinni tekur til a.m.k. 24 klst. eða í henni er falin gisting. Það telst alferð þótt reikningar séu gerðir sérstaklega fyrir hvern hluta ferðar og greitt sé fyrir ferð í hlutum.
6. Leyfisskyld starfsemi er öll starfsemi og þjónusta ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu sem fellur undir skilgreiningu laganna, hvort sem hún er innt af hendi af einstaklingi, fyrirtæki eða félagi.
7. Skráningarskyld starfsemi samkvæmt lögum þessum er öll starfsemi bókunarþjónustu og upplýsingamiðstöðva, hvort sem starfsemin er innt af hendi af einstaklingi, fyrirtæki eða félagi.
8. Viðskiptavinur samkvæmt lögum þessum getur verið hvort sem er einstaklingur, fyrirtæki, félag eða stofnun.
III. KAFLI
Ferðaskipuleggjanda- og ferðaskrifstofuleyfi.
8. gr.
Ferðamálastofa skal eiga myndrænt auðkenni sem leyfishafi fær heimild til að nota við útgáfu leyfis. Auðkenni þetta skal leyfishafi nota í hvers kyns auglýsingum um starfsemi sína og á heimasíðu sinni.
Leyfi til reksturs ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu er ótímabundið.
Þeim einum er heimilt að hafa orðið ferðaskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa í nafni starfsemi sinnar sem hlotið hefur leyfi samkvæmt lögum þessum.
Starfsemi ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu skal rekin á fastri starfsstöð sem opin skal almenningi á tilgreindum tíma. Heimilt er þó að víkja frá þessu skilyrði ef þjónusta er einungis rekin á rafrænan hátt og skal leyfishafi uppfylla skilyrði 6. gr. laga nr. 30/2002, um rafræn viðskipti og aðra rafræna þjónustu, um það sem koma skal fram á heimasíðu.
Heimilt er að reka útibú frá ferðaskipuleggjanda eða ferðaskrifstofu á grundvelli leyfisins og skal forsvarsmaður útibús einnig fullnægja skilyrðum 9. gr.
Ferðamálastofa skal halda skrá yfir þá sem leyfi hafa samkvæmt lögum þessum og birta hana með aðgengilegum hætti, svo sem á heimasíðu sinni. Jafnframt skal auglýsa á heimasíðu brottfall leyfa.
9. gr.
Sækja skal um leyfi til reksturs ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu til Ferðamálastofu að minnsta kosti tveimur mánuðum áður en fyrirhuguð starfsemi skal hefjast.Til að öðlast leyfi þarf umsækjandi eða forsvarsmaður umsækjanda, ef hann er lögaðili, að uppfylla eftirfarandi skilyrði:
a. hafa búsetu á Íslandi,
b. hafa náð 20 ára aldri,
c. vera lögráða og hafa ekki á síðustu þremur árum í tengslum við atvinnurekstur hlotið dóm fyrir refsiverðan verknað samkvæmt almennum hegningarlögum eða lögum um hlutafélög, einkahlutafélög, bókhald, ársreikninga, gjaldþrot eða opinber gjöld né lögum þessum,
d. hafa forræði á búi sínu,
e. hafa ekki verið sviptur ferðaskipuleggjanda- eða ferðaskrifstofuleyfi á síðustu þremur árum frá umsókn.
Staðfestingu á tryggingu skv. V. kafla skal leggja fram áður en starfsleyfi til reksturs ferðaskrifstofu er veitt.
Í umsókn um leyfi skal koma fram heiti ferðaskipuleggjanda eða ferðaskrifstofu og skal geta um öll hjáheiti sem aðili hyggst nota í starfsemi sinni. Óheimilt er að reka starfsemina undir öðrum heitum en þeim sem leyfi hljóðar um.
Heimilt er að bæta hjáheitum við þegar fengið leyfi með sérstakri umsókn frá leyfishafa til Ferðamálastofu sem þá skal gefa út nýtt leyfisbréf, án gjalds.
Erlendur ferðaskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa sem hyggst opna starfsstöð á Íslandi skal sækja um leyfi og leggja fram skírteini um tryggingu eins og nánar er mælt fyrir um í lögum þessum.
Leyfishafa er heimilt að leggja leyfið inn til Ferðamálastofu en ferðaskrifstofu er óheimilt að segja upp tryggingu sinni samkvæmt lögum þessum fyrr en að fenginni staðfestingu Ferðamálastofu á innlögn leyfisins.
10. gr.
Ráðherra er heimilt að setja nánari reglur í reglugerð um umsóknir um leyfi og framkvæmd leyfisveitinga.IV. KAFLI
Skráningarskyld starfsemi.
11. gr.
Ferðamálastofa gefur út skírteini til staðfestingar á að starfsemi hafi verið tilkynnt og uppfylli ákvæði laga þessara um tilkynningarskyldu.
Ferðamálastofa skal halda skrá yfir skráningarskylda aðila sem tilkynnt hafa um starfsemi og birta hana með aðgengilegum hætti, svo sem á heimasíðu sinni.
12. gr.
Þeim einum er heimilt að nota heitin bókunarþjónusta og upplýsingamiðstöð í nafni starfsemi er undir þessi lög fellur sem hefur fengið útgefið skírteini samkvæmt lögum þessum.Skráðir aðilar hafa heimild til að nota myndrænt auðkenni Ferðamálastofu.
Upplýsingamiðstöðvar sem njóta opinbers fjárstuðnings skulu halda þeim þætti starfseminnar fjárhagslega aðskildum frá öðrum þáttum starfseminnar, svo sem bókunarþjónustu. Ráðherra er heimilt að setja nánari reglur um bókhald og fjárhagslegan aðskilnað þjónustu sem nýtur opinbers fjárstuðnings og annars reksturs.
13. gr.
Í tilkynningu til Ferðamálastofu um skráningarskylda starfsemi skal koma fram eftirfarandi eftir því sem við á:a. Nafn starfseminnar, kennitala, heimili, símanúmer og netfang.
b. Nafn og kennitala forráðamanns.
c. Rekstrarfyrirkomulag.
d. Ítarleg lýsing á starfsemi.
e. Hvort og þá hvaða opinberra styrkja starfsemin nýtur.
f. Opnunartími starfsstöðvar.
Ferðamálastofu er heimilt að fella skráðan aðila af skrá ef hinni skráðu starfsemi hefur verið hætt eða starfsemi er útvíkkuð þannig að hún falli undir skilgreiningu á ferðaskipuleggjanda eða ferðaskrifstofu. Ferðamálastofa úrskurðar ef ágreiningur rís um til hvaða flokks starfsemi heyrir.
V. KAFLI
Tryggingarskylda vegna alferða.
14. gr.
Ferðaskrifstofa skal hafa tryggingu fyrir endurgreiðslu fjár sem viðskiptavinur hefur greitt vegna alferðar sem enn er ófarin og til heimflutnings viðskiptavinar úr alferð, hvort sem hann er innan lands eða erlendis, komi til gjaldþrots eða rekstrarstöðvunar ferðaskrifstofu. Trygging skal einnig ná til þess að gera viðskiptavini kleift að ljúka alferð í samræmi við upphaflega áætlun hennar.
Trygging skv. 1. mgr. getur verið:
a. Fé sem lagt er inn í viðurkenndan banka eða sparisjóð í nafni Ferðamálastofu, sbr. 17. gr.
b. Ábyrgð viðskiptabanka eða sparisjóðs eða vátrygging hjá vátryggingafélagi. Skulu þessir aðilar hafa starfsleyfi á Evrópska efnahagssvæðinu. Þeir skulu jafnframt leggja fram yfirlýsingu um að gildissvið og fjárhæð tryggingarinnar sé í samræmi við lög þessi.
c. Önnur trygging sem Ferðamálastofa metur sambærilega. Leggja skal fram yfirlýsingu um að gildissvið og fjárhæð slíkrar tryggingar sé í samræmi við lög þessi.
15. gr.
Trygging skv. 14. gr. skal gilda á meðan leyfi til reksturs ferðaskrifstofu er í gildi. Trygging skal vera tiltæk í allt að sex mánuði eftir brottfall leyfis skv. 21. gr. eða eftir að starfsemi er hætt.16. gr.
Þeim viðskiptavinum ferðaskrifstofu sem þegar eru í alferð skal gert kleift að ljúka ferð sinni. Í því felst að allt það sem viðskiptvinur hefur þegar greitt og er í samræmi við fyrirframákveðna alferð, hvort sem um flutning, gistingu eða aðra fyrirframgreidda hluta ferðar er að ræða, skal greiða af tryggingarfé svo að honum sé kleift að ljúka ferð sinni. Ekki er hins vegar skylt að greiða það sem viðskiptavinur kaupir aukalega, þ.e. hluta ferðar sem ekki teljast til fyrirframákveðinnar alferðar.Viðskiptavinur sem hefur greitt inn á alferð hjá ferðaskrifstofu skal fá endurgreitt það fé sem hann hefur greitt, hvort sem endanlegur samningur um alferðina hefur komist á eða ekki, enda leggi hann fram fullnægjandi sönnunargögn um innáborgunina.
Þeir sem hafa greitt alferð að hluta eða öllu leyti en ekki hafið ferð skulu fá endurgreitt það fé sem þeir hafa þegar greitt.
Hafi tryggingarfé verið notað til að gera viðskiptavini kleift að ljúka alferð í samræmi við upphaflegan samning eru frekari kröfur ekki teknar til greina.
Þegar um heimflutning farþega er að ræða fyrir milligöngu Ferðamálastofu vegna rekstrarstöðvunar eða gjaldþrots ferðaskrifstofu, áður en alferð er lokið, skal aðeins greiddur sá hluti alferðarinnar er viðskiptavini tókst ekki að ljúka.
Einungis beint fjárhagslegt tjón af alferð skal greitt af tryggingarfé ferðaskrifstofu en ekkert tjón sem rekja má til hugsanlegra óþæginda eða miska.
17. gr.
Fjárhæð tryggingar skv. 14. gr. skal ákvörðuð samkvæmt einum eftirfarandi liða og skal sú niðurstaða gilda sem gefur hæsta tryggingu:a. 60% af veltu tveggja söluhæstu mánaðanna í röð,
b. 35% af veltu fjögurra söluhæstu mánaðanna í röð eða
c. 15% af heildarveltu á ári.
Trygging skal þó aldrei nema lægri fjárhæð en 1 millj. kr.
Samgönguráðherra skal setja reglur um bókhald og reikningsskil ferðaskrifstofa til að aðskilja sölu alferða frá annarri starfsemi og til að nauðsynlegar upplýsingar við mat á tryggingarfjárhæð liggi fyrir.
Ferðamálastofu er heimilt að krefjast hærri tryggingar í þeim tilfellum þegar um sérstaklega áhættusaman rekstur er að ræða eða að öðru leyti er ljóst að trygging samkvæmt lögum þessum mun ekki nægja komi til gjaldþrots eða rekstrarstöðvunar ferðaskrifstofu.
18. gr.
Til að unnt sé að meta upphæð tryggingar skal umsækjandi um leyfi til reksturs ferðaskrifstofu leggja fram með umsókn ítarlega áætlun um rekstur, greiðslustreymi og efnahag fyrir yfirstandandi og næsta ár. Áætluninni skal vera skipt á mánuði og áætluð tryggingarskyld velta sérgreind. Áætluninni skal fylgja staðfesting endurskoðanda á að hún sé rétt miðað við gefnar forsendur.Ferðamálastofa leggur mat á forsendur áætlunarinnar og er heimilt að óska eftir samningum og öðrum frekari gögnum sem stofnunin telur nauðsynleg til mats á áætluninni. Ferðamálastofa leggur mat á fjárhæð tryggingar á grundvelli fyrirliggjandi gagna, en áður skal leita umsagnar löggilts endurskoðanda.
Ferðaskrifstofur skulu fyrir 30. apríl ár hvert senda Ferðamálastofu endurskoðaðan ársreikning og önnur gögn sem áskilin eru í reglum, sbr. 2. mgr. 17. gr., auk áætlunar um fyrirhuguð umsvif á starfsárinu. Ferðamálastofa tekur ákvörðun á grundvelli þeirra upplýsinga um hvort þörf sé á breytingu á tryggingarfjárhæð að fenginni umsögn löggilts endurskoðanda.
Ferðamálastofu er heimilt að taka gjöld af ferðaskrifstofum sem renna til Ferðamálastofu til að standa straum af eftirliti samkvæmt lögum þessum. Fjárhæð gjaldanna skal koma fram í reglum sem samgönguráðherra setur skv. 2. mgr. 17. gr. að fengnum tillögum Ferðamálastofu. Gjöldin skulu standa undir kostnaði af bókhaldsrannsóknum og öðru því sem nauðsynlegt er til að sannreyna fjárhæð tryggingar á hverjum tíma.
19. gr.
Komi til rekstrarstöðvunar eða gjaldþrots ferðaskrifstofu skal Ferðamálastofa láta birta áskorun um kröfulýsingu í Lögbirtingablaði. Í áskorun skal skora á viðskiptavini að leggja fram skriflegar kröfulýsingar í tryggingarfé innan 60 daga frá birtingu áskorunar. Með kröfulýsingum skulu fylgja nauðsynleg sönnunargögn um kröfuna, svo sem farseðlar og kvittanir. Ferðamálastofa ákveður hvaða gögn eru fullnægjandi sem sönnun um kröfu. Ákvörðunum Ferðamálastofu má skjóta til ráðuneytisins.20. gr.
Ferðamálastofu er heimilt að tilnefna umsjónarmann til að sjá um uppgjör tryggingarfjár. Umsjónarmaður skal hafa með höndum umsýslu vegna heimflutnings farþega og endurgreiðslu af tryggingarfé ferðaskrifstofu. Kostnaður við störf umsjónarmanns skal greiddur af tryggingarfé.VI. KAFLI
Brottfall leyfis.
21. gr.
Ferðamálastofa getur fellt úr gildi leyfi til reksturs ferðaskipuleggjanda eða ferðaskrifstofu ef leyfishafi eða forsvarsmaður uppfyllir ekki lengur skilyrði 9. gr. og jafnframt ef leyfishafi eða forsvarsmaður verður uppvís að misnotkun á leyfi eða myndrænu auðkenni Ferðamálastofu eða brýtur á annan hátt gegn ákvæðum laganna.
Einnig er Ferðamálastofu heimilt að fella leyfi niður ef ferðaskrifstofa uppfyllir ekki skilyrði 18. gr. um skil á ársreikningum og öðrum gögnum sem eru nauðsynleg til mats á fjárhæð tryggingar skv. 14. gr. eða ef ferðaskrifstofa sinnir ekki ákvörðun Ferðamálastofu um hækkun tryggingarfjárhæðar innan mánaðar frá því að ákvörðun um hækkun er tilkynnt.
22. gr.
Áður en leyfi er fellt úr gildi skv. 2. og 3. mgr. 21. gr. skal Ferðamálastofa senda viðvörun um fyrirhugaða niðurfellingu leyfis þar sem koma skal fram tilefni niðurfellingar og skal leyfishafa gefinn frestur í a.m.k. 14 daga til að bæta úr annmörkum.Ef til niðurfellingar skv. 2. og 3. mgr. 21. gr. kemur skal Ferðamálastofa senda leyfishafa skriflega tilkynningu þess efnis og um frá hvaða tíma leyfi telst niður fallið.
Ferðskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa sem svipt er leyfi skal skila leyfisbréfi til Ferðamálastofu án tafar frá því að tilkynning skv. 2. mgr. berst.
Ferðamálastofa skal auglýsa með tryggilegum hætti þegar um brottfall leyfis er að ræða bæði í Lögbirtingablaði og á heimasíðu sinni. Jafnframt getur Ferðamálastofa auglýst brottfall leyfis á annan hátt eins og heppilegt þykir hverju sinni.
Niðurfelling leyfis ferðaskrifstofu skv. 2. og 3. mgr. 21. gr. jafngildir því að um rekstrarstöðvun sé að ræða og gilda ákvæði V. kafla er varðar tryggingarskylda starfsemi ferðaskrifstofunnar.
VII. KAFLI
Ýmis ákvæði.
23. gr.
24. gr.
Öll þjónusta ferðaskrifstofu sem veitt er á rafrænan hátt skal fara eftir lögum nr. 30/2002, um rafræn viðskipti og aðra rafræna þjónustu.25. gr.
Stjórnsýsluákvörðunum Ferðamálastofu, svo sem um synjun á útgáfu ferðaskipuleggjanda- eða ferðaskrifstofuleyfis, ákvörðun um brottfall leyfis eða ákvörðun um til hvaða flokks þjónusta heyrir samkvæmt lögum þessum, má skjóta til ráðuneytisins. Um málsmeðferð fer samkvæmt stjórnsýslulögum, nr. 37/1993.26. gr.
Leyfis- og skráningarskyld starfsemi samkvæmt lögum þessum sem stunduð er án tilskilins leyfis eða skráningar varðar sektum nema þyngri refsing liggi við samkvæmt öðrum lögum.
Með brot gegn lögum þessum skal farið að hætti laga um meðferð opinberra mála.
Ef leyfis- og skráningarskyld starfsemi samkvæmt lögum þessum er rekin án tilskilins leyfis eða skráningar er unnt að leita dómsúrskurðar um stöðvun starfseminnar, þar á meðal með lokun starfsstöðvar og lokun heimasíðu.
27. gr.
Ferðamálastofa innheimtir gjald fyrir útgáfu starfsleyfa og skráningu á starfsemi samkvæmt gjaldskrá, staðfestri af ráðherra. Við gjaldtöku skal taka mið af kostnaði við veitingu þjónustunnar.28. gr.
Ráðherra er heimilt að ákveða, að fenginni umsögn Ferðamálastofu, að greitt skuli sanngjarnt gjald fyrir þjónustu sem veitt er á ferðamannastöðum enda sé fé það sem þannig safnast, að frádregnum innheimtukostnaði, eingöngu notað til verndar, fegrunar og snyrtingar viðkomandi staðar og til að bæta aðstöðu til móttöku ferðamanna.Ákvæði þessi taka þó ekki til þjóðgarða eða annarra svæða á vegum Umhverfisstofnunar nema samþykki hennar komi til.
VIII. KAFLI
Gildistaka.
29. gr.
Með lögum þessum eru felld úr gildi lög nr. 117/1994, um skipulag ferðamála.
Ákvæði til bráðabirgða.
Við gildistöku laga þessara tekur Ferðamálastofa við öllum einkaréttarlegum réttindum og skuldbindingum skrifstofu Ferðamálaráðs, svo sem aðild að leigusamningum og samstarfssamningum innan lands og utan. Eignir Ferðamálaráðs renna til Ferðamálastofu. Þá gilda ráðningarsamningar sem skrifstofa Ferðamálaráðs hefur gert við starfsfólk sitt áfram gagnvart Ferðamálastofu. Skipun ferðamálastjóra skal jafnframt halda gildi sínu út skipunartíma.
Leyfishafar, sem hafa útgefin og gild leyfi til reksturs ferðaskrifstofu þegar lög þessi taka gildi, skulu skila leyfum og sækja um á ný til Ferðamálastofu innan sex mánaða frá gildistöku laga þessara.
Öll leyfi til reksturs ferðaskrifstofu sem gefin hafi verið út fyrir gildistöku laga þessara falla úr gildi sex mánuðum eftir gildistöku laganna.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frumvarp þetta er samið í samgönguráðuneytinu og er því ætlað að leysa af hólmi lög um skipulag ferðamála, nr. 117/1994. Megintilgangur þess er að breyta hlutverki Ferðamálaráðs og gera skrifstofu Ferðamálaráðs kleift að gegna hlutverki stjórnsýslustofnunar, einnig að setja skýrari og fyllri reglur um leyfisskylda starfsemi og réttindi og skyldur sem leyfum fylgja.
Eins og málum er nú háttað er Ferðamálaráð ekki eiginleg stjórnsýslustofnun en frumvarpinu er ætlað að gera Ferðamálastofu að slíkri stofnun. Í frumvarpinu er lagt til að núverandi skrifstofa Ferðamálaráðs fái heitið Ferðamálastofa og er það í samræmi við t.d. nafnbreytingu Umferðarstofu sem áður var Umferðarráð. Er þetta gert til að gera skýran greinarmun á ráði annars vegar og skrifstofu hins vegar.
Þau markaðs- og kynningarmál ferðaþjónustunnar sem fjármögnuð eru með opinberu fé hafa að miklu leyti verið framkvæmd af Ferðamálaráði. Í frumvarpinu er lagt til að almenn landkynning af þessu tagi verði í höndum Ferðamálastofu eftir því sem ráðherra ákveður hverju sinni. Ferðamálastofu er einnig heimilt taka þátt í samstarfsverkefnum með hagsmunasamtökum eða fyrirtækjum í greininni. Þá er hlutverk ráðsins endurskilgreint. Samkvæmt frumvarpinu verður hlutverk þess m.a. að gera tillögur til ráðherra um markaðs- og kynningarmál en gert er ráð fyrir að það vinni a.m.k. árlega tillögur um þau og leggi fyrir ráðherra. Á þeim grunni taki síðan ráðherra ákvarðanir um tilhögun og framkvæmd markaðs- og kynningarmála í samræmi við ákvarðanir Alþingis um fjárveitingar. Ferðamálaráð mun jafnframt hafa það hlutverk að gefa umsagnir um lög og reglur er varða ferðamál.
Í frumvarpi þessu eru gerðar breytingar frá núgildandi lögum er varða skilgreiningu á þeim aðilum er hafa með höndum starfsemi er fellur undir lögin. Er hér byggt á tæplega sjö ára reynslu af núverandi fyrirkomulagi en hún hefur sýnt fram á nauðsyn þess að endurskoða skilgreiningar á starfseminni.
Í gildandi lögum hefur hugtakið ferðaskrifstofa tvenns konar merkingu, annars vegar samheiti allrar þjónustu sem undir lögin fellur og hins vegar heiti ákveðinnar starfsemi samkvæmt lögunum. Þetta hefur valdið ýmiss konar misskilningi og vandamálum. Sama má segja um skilin á milli ferðaskrifstofu og ferðaskipuleggjanda. Sérstaklega hefur orðið ágreiningur um hvaða aðilar selja alferðir og hvort það eru einungis þeir sem eru leyfisskyldir.
Því er lagt til í frumvarpi þessu að kveða skýrt á um hvaða aðilar eru leyfisskyldir og taka af allan vafa um að það eru fleiri aðilar en einungis þeir sem selja alferðir. Leyfisskyldir aðilar eru áfram annaðhvort ferðaskrifstofa eða ferðaskipuleggjandi en breytingarnar snúa að því hvernig þau hugtök eru skilgreind.
Mismunurinn á skilgreiningunum felst fyrst og fremst í því hverjir selja alferðir en samkvæmt frumvarpi þessu eru það einungis ferðaskrifstofur sem það gera. Allir aðrir sem hafa með höndum ferðatengda þjónustu sem undir frumvarpið fellur, án þess að um alferð sé að ræða, eru ferðaskipuleggjendur.
Frumvarpið gerir þannig ráð fyrir að næstum öll ferðatengd þjónusta í atvinnuskyni verði leyfisskyld, enda er það eitt af markmiðum frumvarpsins að gera það eftirsóknarvert og jákvætt að hafa leyfi og tengja við það ýmis réttindi, svo sem heimild til notkunar á sérstöku auðkenni Ferðamálastofu.
Í gildandi lögum er ekki skýrt hvort þeir sem sinna bókunarþjónustu eða upplýsingagjöf eingöngu eru leyfisskyldir. Með frumvarpi þessu er tekin skýr afstaða til slíkrar starfsemi og lagt til að bókunarþjónusta og upplýsingamiðstöðvar teljist ferðatengd starfsemi sem undir lögin fellur. Hins vegar er sú starfsemi ekki leyfisskyld heldur er þeim sem hyggjast stunda slíkt gert skylt að skrá starfsemina hjá Ferðamálastofu.
Áfram er gert ráð fyrir skyldu þeirra er selja alferðir til að hafa tryggingu eins og er í gildandi lögum. Tryggingin tryggir ákveðna fjárhagslega hagsmuni komi til rekstrarstöðvunar eða gjaldþrots ferðaskrifstofu en tryggingunni er ætlað að tryggja að vipskiptavinur geti lokið alferð í samræmi við upphaflega áætlun, heimflutning viðskiptavina úr alferð og endurgreiðslu fjár sem viðskiptavinur hefur þegar greitt vegna alferðar sem enn er ófarin og er það í samræmi við tilskipun 90/314/EBE.
Engar breytingar eru gerðar á fyrirkomulagi tryggingarinnar í frumvarpi þessu og er áfram gert ráð fyrir að tryggingu megi leggja fram sem peninga hjá banka, í formi bankaábyrgðar eða vátryggingar hjá vátryggingafélagi.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um I. kafla.
Megintilgangurinn með I. kafla frumvarpsins er að gera nauðsynlegar skipulagsbreytingar til að færa megi veitingu leyfa frá samgönguráðuneytinu til þeirrar stofnunar ráðuneytisins sem fer með ferðamál, Ferðamálastofu (áður Ferðamálaráð). Er þetta liður í þeirri þróun sem átt hefur sér stað varðandi flutning annarra leyfisveitinga frá ráðuneytinu til stofnana þess. Sem dæmi má nefna að leyfi til að stunda leigubifreiðaakstur og hópferðaleyfi hafa verið flutt til Vegagerðarinnar og endurveiting ökuréttinda til lögreglustjóra.
Til að tryggja að umsóknir um leyfi fái hlutlausa umfjöllun hjá Ferðamálastofu eru tengsl ferðamálaráðs við Ferðamálastofu rofin þar sem ráðið er skipað hagsmunaaðilum í ferðaþjónustu. Verði frumvarpið að lögum mun embætti ferðamálastjóra heyra beint undir samgönguráðherra eins og tíðkast með forstöðumenn annarra stofnana ráðuneytisins.
Núverandi Ferðamálaráð hefur farið með hlutverk stjórnar skrifstofu Ferðamálaráðs en frumvarpið gerir ráð fyrir að hlutverk ráðsins breytist og að það verði ráðherra til ráðgjafar um ferðamál en hafi engin tengsl við Ferðamálastofu önnur en þau að ferðamálastjóri sitji fundi þess með málfrelsi og tillögurétti. Þetta er í samræmi við starfsemi flugráðs, hafnaráðs, siglingaráðs og umferðarráðs.
Samkvæmt núgildandi lögum sér samgönguráðuneytið um útgáfu ferðaskrifstofuleyfa og alla umsýslu vegna tryggingamála ferðaskrifstofa. Ferðaskrifstofum hefur fjölgað mikið undanfarin ár og eru þær nú um 90 talsins.
Stjórnsýslulögin kveða á um þann grundvallarrétt borgaranna að þeir geti skotið stjórnvaldsákvörðun til æðra stjórnvalds. Með því að veita stofnunum ráðuneyta heimild til að ákvarða um rétt og skyldu manna, svo sem um veitingu leyfa, eftirlit með því að skilyrðum fyrir þeim sé fullnægt o.s.frv., verður þessu við komið.
Um 1. gr.
Hér er tilgangur laganna skilgreindur og er hann að hluta til sá sami og í núgildandi lögum.
Um 2. gr.
Samgönguráðherra fer framvegis sem hingað til með yfirstjórn ferðamála nema annað sé ákveðið í lögum. Ferðamál teygja þó anga sína inn á verksvið fleiri ráðuneyta eins og fram kemur í fylgiskjali með þingsályktunartillögu um ferðamál sem lögð verður fram á yfirstandandi löggjafarþingi.
Um 3. gr.
Hér er kveðið á um hver fer með framkvæmd laganna og er ákvæðið í samræmi við tillögur um breytingar á stjórnsýslu þessa málaflokks.
Um 4. gr.
Í frumvarpinu eru verkefni Ferðamálastofu skilgreind á annan hátt en gert er í núgildandi lögum. Eins og áður hefur komið fram er gert ráð fyrir að útgáfa og eftirlit með leyfum og skráningu verði hjá Ferðamálastofu en einnig þróunar-, gæða- og skipulagsmál ferðaþjónustunnar. Þessum málum er þegar sinnt hjá Ferðamálaráði og því ekki um annað en orðalagsbreytingu að ræða.
Um 5. gr.
Ferðamálaráð skal, samkvæmt frumvarpinu, skipað átta fulltrúum og skipar ráðherra formann ráðsins og varaformann án tilnefningar. Samtök ferðaþjónustunnar tilnefna þrjá fulltrúa og Ferðamálasamtök Íslands tilnefna tvo fulltrúa. Nýmæli er í frumvarpinu að Útflutningsráð Íslands tilnefni einn fulltrúa í ferðamálaráð og er það til að tryggja þátttöku annarra útflutningsgreina í umfjöllun um ferðamál og efla samhæfingu ferðaþjónustunnar við annan útflutning á vöru og þjónustu.
Um 6. gr.
Í frumvarpinu er gerð tillaga um breytingu á skipan og hlutverki Ferðamálaráðs og það verði samgönguráðherra til ráðgjafar á sviði ferðamála. Samkvæmt núgildandi lögum má segja að ráðið gegni hlutverki stjórnar skrifstofu Ferðamálaráðs. Ferðamálaráði er jafnframt falið það lögbundna verkefni að gera tillögu, árlega eða oftar, til ráðherra í markaðs- og kynningarmálum. Tillagan gæti lotið að megináherslum í vali á mörkuðum, útgáfumálum, auglýsingum, þátttöku í sýningum og annarri landkynningu. Þá er gert ráð fyrir að ráðið hafi frumkvæði að málum sem það telur vera í þágu ferðaþjónustunnar og geri tillögur til ráðherra um slíkt.
Um 7. gr.
Hér eru skýrð nokkur hugtök sem koma fyrir í lagatextanum.
Ferðaskipuleggjandi: Lagt er til að skilgreining á því hvað er ferðaskipuleggjandi taki að miklu leyti yfir skilgreiningu núgildandi laga á bæði ferðaskrifstofu og ferðaskipuleggjanda.
Hugtaki þessu er ætlað að ná yfir margs konar ferðaþjónustuaðila hér á landi sem sinna fjölbreyttri ferðatengdri starfsemi sem ekki telst alferð þar sem ekki er um gistingu að ræða eða ferð er í styttri tíma en 24 klst. Hér undir falla hvers kyns mislangar dagsferðir sem bjóða upp á ýmiss konar afþreyingu og frístundaiðju, bæði skipulagða og valfrjálsa, og ferðir og veitingar sem eru hluti af slíkum ferðum.
Um er að ræða eftirfarandi, en ekki er um tæmandi talningu að ræða:
– Gönguferðir, hestaferðir.
– Hvalaskoðunarferðir, flúðasiglingar.
– Veiði í ám og vötnum, dorgveiði gegnum ís.
– Veiði villtra dýra, svo sem hreindýra og fugla.
– Seglbrettaleigu, bátaleigu, köfun.
– Sig, kletta- og fossaklifur.
– Drekaflug, fallhlífastökk, teygjustökk.
– Ævintýraferðir með ýmsum ökutækjum.
Við mat á því hvað er leyfisskyld starfsemi er lögð áhersla á að um sölu í atvinnuskyni til almennings sé að ræða. Með því er átt við að viðkomandi ferðaþjónustuaðili selji hina ferðatengdu þjónustu gegn endurgjaldi og/eða þóknun og hafi af því einhverjar tekjur en ekki er gert að skilyrði að um aðalstarfsemi viðkomandi sé að ræða.
Ferðaskrifstofa: Ferðaskrifstofa í frumvarpi þessu tekur til þess aðila sem selur alferðir og til að gæta samræmis við lög nr. 80/1994, um alferðir, er tekið fram að það sé hvort sem ferðaskrifstofa selji alferð sem ferðaheildsali eða ferðasmásali. Jafnframt, til að taka af allan vafa um starfsemi ferðaskrifstofu, er tekið fram að slíkur aðili geti haft með höndum alla sömu starfsemi og þjónustu sem ferðaskipuleggjandi, hvort sem er í formi alferða eða ekki.
Bókunarþjónusta: Hugtak þetta er nýmæli í frumvarpinu og er hér átt við aðila sem bóka fyrir almenning ýmsa þjónustu ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu.
Upplýsingamiðstöðvar: Hugtakið er nýmæli í frumvarpinu og á einungis við um þá sem stunda hreina upplýsingagjöf til almennings um ferðatengda þjónustu.
Alferð: Skilgreining hugtaksins er í samræmi við ákvæði tilskipunar Evrópusambandsins nr. 90/314/EBE og var lögfest hér á landi með lögum nr. 80/1994, um alferðir. Reynsla er komin á túlkun hugtaksins sem hefur ekki valdið ágreiningi og er ekki ástæða til frekari umfjöllunar um það hér.
Leyfisskyld starfsemi: Skilgreiningin í frumvarpinu er önnur en í núgildandi lögum og í samræmi við aðrar breytingar sem lagðar eru til. Samkvæmt frumvarpinu eru það tvenns konar aðilar sem stunda ferðatengda starfsemi sem eru leyfisskyldir, ferðaskipuleggjandi og ferðaskrifstofa.
Skráningarskyld starfsemi: Nýmæli er í frumvarpinu að ferðatengd starfsemi sé skráningarskyld í stað þess að vera leyfisskyld. Starfsemi þessi er bókunarþjónusta og upplýsingamiðstöðvar og þykir ekki nauðsynlegt að slíkir aðilar þurfi leyfi þar sem þeir stunda ekki neina eiginlega sölu á ferðum í atvinnuskyni til almennings. Algengt er að þetta tvennt sé rekið saman.
Viðskiptavinur: Viðskiptavinur samkvæmt lögum þessum getur verið hvort sem er einstaklingur, fyrirtæki, félag eða stofnun.
Um III. kafla.
Í þessum kafla eru lagðar til ýmsar breytingar á fyrirkomulagi leyfisveitinga og skilyrðum fyrir leyfi. Einnig eiga þessar breytingar að gera leyfið sjálft sýnilegra og eftirsóknarvert að hafa.
Tillögur um breytingar snúa einnig að því að vernda hagsmuni neytenda enn frekar og gera þá meðvitaðri um virði þess að ferðaþjónustuaðilar hafi tilskilin leyfi og hvetja til aukins eftirlits neytenda með því.
Um 8. gr.
Í frumvarpinu er lagt til að tvenns konar stafsemi sé leyfisskyld, þ.e. starfsemi ferðaskipuleggjanda og starfsemi ferðaskrifstofu.
Það nýmæli er í frumvarpinu að til skuli vera sérstakt myndrænt auðkenni (logo) sem skuli vera í eigu Ferðamálastofu. Líta megi á auðkenni þetta sem ákveðinn gæðastimpil og staðfestingu á því að viðkomandi sé með lögbundið starfsleyfi þar sem heimild til að nota auðkennið er bundin útgáfu leyfisins. Lagt er til að leyfishöfum verði gert skylt að nota auðkennið í auglýsingum sínum, hvort sem er í bæklingum, á heimasíðu eða á annan hátt, þannig að neytendur geti sjálfir gengið úr skugga um það á auðveldan hátt að tilskilin leyfi séu fyrir hendi.
Í frumvarpinu er lagt til að leyfi verði ótímabundin. Talið er að núverandi tímabinding leyfa sé óþörf og þjóni engum sérstökum tilgangi.
Áfram er leyfishafa gert skylt að hafa leyfið sýnilegt á starfsstöð sinni og heimild til að nota heitið ferðaskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa fyrir starfsemina er áfram bundin við leyfishafa eingöngu. Það er hins vegar nýmæli að kveða á um að leyfishafi skuli almennt hafa fasta starfsstöð sem opin skuli almenningi á tilgreindum tíma. Litið er svo á að viðskiptavinir eigi rétt á að geta náð persónulega sambandi við þann sem skipt er við. Það er lagt í hendur leyfishafa að ákveða að öllu leyti hvernig opnunartíma hans er háttað og er sú skylda lögð á leyfishafa að auglýsa slíkan opnunartíma á skýran og ótvíræðan hátt og standa við hann.
Jafnframt er lagður til sá valkostur að bjóða þjónustuna einungis á rafrænan hátt. Litið er svo á að markmiðinu um rétt viðskiptavinar sé einnig náð þótt þjónustan sé einungis rafræn ef uppfyllt eru ákveðin skilyrði. Leyfishafa er því gert skylt að uppfylla skilyrði laga nr. 30/2002, um rafræn viðskipti og aðra rafræna þjónustu, um þær almennu upplýsingar sem koma þurfa fram á heimasíðunni.
Það nýmæli er lagt til í frumvarpinu að í ferðaskipuleggjanda- og ferðaskrifstofuleyfinu felst einnig heimild til að reka útibú frá viðkomandi leyfishafa án þess að sækja þurfi sérstaklega um það. Það skilyrði er þó gert að forsvarsmaður útibúsins uppfylli þau almennu skilyrði sem forsvarsmaður leyfishafa þarf að uppfylla. Til að uppfylla skilyrði laganna um að leyfi skuli vera sýnilegt á starfsstöð er eðlilegt að leyfishafi fái samrit leyfisins hjá Ferðamálastofu til að hafa í útibúi.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að haldin skuli skrá yfir leyfishafa og sú skrá skuli vera opinber með aðgengilegum hætti. Lagt er til að skráin skuli birt á heimasíðu Ferðamálastofu þar sem sá birtingarháttur þykir vera flestum aðgengilegur. Einnig er lagt til að á heimasíðu skuli auglýst brottfallin leyfi þar sem telja verður að upplýsingar um slíkt séu nauðsynlegar fyrir neytendur.
Um 9. gr.
Í greininni er fjallað um skilyrði sem umsækjandi um ferðaskipuleggjanda- og ferðaskrifstofuleyfi þarf að uppfylla til að fá leyfi. Ekki er um að ræða verulegar breytingar frá gildandi lögum en leitast er við að gera skilyrðin skýrari og einfaldari auk þess sem bætt er við heimild til að hafa hjáheiti og jafnframt skyldu til að skrá slík heiti.
Í samræmi við tillögur um breytta stjórnsýslu flyst útgáfa leyfa frá ráðuneytinu til Ferðamálastofu. Verður því ekki lengur þörf á að leita umsagnar ferðamálstjóra eða annarra áður en leyfi er veitt. Tekið er fram, til að taka af allan vafa, að skilyrðin eigi við um persónu, annaðhvort umsækjanda sjálfan ef hann óskar leyfis í eigin nafni eða, ef um lögaðila er að ræða, forsvarsmann sem uppfylla þurfi skilyrðin. Í núgildandi lögum kemur þetta ekki fram í samhengi og því ekki með nægilega skýrum hætti og getur auðveldlega valdið þeim misskilningi að mismunandi kröfur séu gerðar til umsækjenda eftir því hvort um einstakling eða lögaðila er að ræða.
Lagt er til að skilyrðið í núverandi lögum um lögheimili hér á landi í a.m.k. eitt ár verði fellt úr gildi og í staðinn komi búsetuskilyrði. Er talið að lögheimiliskrafan geti verið of íþyngjandi og sé óþörf takmörkun aðgangs að stéttinni og hverjir geti verið í forsvari fyrir umsækjanda. Einnig verður að telja að lögheimiliskrafan sé óþarft skilyrði á tímum innri markaðar Evrópu.
Bætt er við skilyrði um 20 ára aldur umsækjanda eða forsvarsmanns. Áfram er krafist búsforræðis og lögræðis en í núgildandi lögum er einungis gerð krafa um fjárræði. Eðlilegra þykir að miða við að umsækjandi eða forsvarsmaður sé lögráða, þ.e. bæði fjárráða og sjálfráða og hafi að auki náð 20 ára aldri.
Nýmæli er í c-lið 2. mgr. að umsækjandi eða forsvarsmaður hafi ekki hlotið dóm fyrir refsiverð brot gegn nánar tilgreindum lögum. Er um að ræða ýmis lög er tengjast rekstri fyrirtækja og þykir eðlilegt að hafa slíkt skilyrði vegna atvinnurekstrar sem háður er opinberu leyfi.
Lagt er til í frumvarpinu það nýmæli að það heiti sem fyrirhugað er að starfrækja starfsemi ferðaskipuleggjanda og ferðaskrifstofu undir skuli koma fram í umsókn, bæði aðalheiti og hjáheiti. Gert er ráð fyrir að leyfið taki einungis til starfsemi undir þessu tilgreinda heiti og er leyfishafa óheimilt að reka starfsemi sína undir öðru heiti en samkvæmt leyfinu. Skilyrði sem þetta þykir eðlilegt til að koma í veg fyrir óvissu viðsemjenda um hver er rekstraraðili og ber ábyrgð á rekstrinum og er til þess fallið að vernda hagsmuni neytenda. Samkvæmt þessu er ólöglegt að starfa undir heiti sem ekki er sérstaklega skráð og tilkynnt til Ferðamálastofu og skráð á leyfisbréf viðkomandi og er það í samræmi við reglur samkeppnisréttar og sjónarmið neytendaverndar.
Frumvarpið gerir jafnframt ráð fyrir að leyfishafar geti bætt við hjáheitum fyrir rekstur sinn á einfaldan hátt og án kostnaðar.
Nýmæli er í frumvarpinu að leyfishafi geti lagt inn leyfi til Ferðamálastofu þegar starfsemi er hætt og er það til samræmis við að leyfi eru ótímabundin.
Um 10. gr.
Greinin þarfnast ekki skýringa.
Um IV. kafla.
Bókunarþjónustur og upplýsingamiðstöðvar hafa um árabil verið reknar víða um land án þess að um þær hafi gilt nein lög. Eðlilegt þykir að fyrir liggi hjá Ferðamálastofu opinber skrá yfir aðila sem veita þessa tegund þjónustu. Er því hér lagt til að þeir sem reka eða hyggjast reka slíka þjónustu skrái starfsemi sína hjá Ferðamálastofu. Þeir njóta síðan þeirrar þjónustu Ferðamálastofu að upplýsingar um þá eru veittar með aðgengilegum hætti og þeir hafa heimild til að nota myndrænt auðkenni Ferðamálastofu.
Um 11. gr.
Hér er kveðið á um skylduna til skráningar og að tilkynning skuli vera skrifleg, einnig að gefa skuli út skírteini til staðfestingar á skráningu og að halda skuli skrá yfir skráða aðila og birta með aðgengilegum hætti. Með þessu er verið að gæta hagsmuna neytenda sem geta með þessu kynnt sér hvort viðkomandi starfsemi er skráð og uppfyllir skilyrði frumvarpsins.
Um 12. gr.
Í grein þessari kemur fram í 1. og 2. mgr. að skráðir aðilar hafi einir heimild til að nota tiltekið heiti í starfsemi sinni, sem og heimild til að nota myndrænt auðkenni Ferðamálastofu.
Samkvæmt 3. mgr. þurfa þeir sem njóta opinbers fjárstuðnings að halda þeim þætti rekstrar sem slíks stuðnings nýtur aðskildum frá öðrum þáttum starfseminnar. Krafa þessi er fyrst og fremst til að koma í veg fyrir að unnt sé að nota fjárstuðning þennan til að niðurgreiða aðra starfsemi.
Um 13. gr.
1. mgr. kveður á um það sem koma þarf fram í tilkynningu um skráningu og þarfnast ekki frekari skýringar.
Í 2. mgr. er kveðið á um heimild til að fella aðila af skrá ef starfsemi hans fellur ekki lengur undir skilgreiningu laganna á því hvað er skráningarskyld starfsemi. Hér er fyrst og fremst verið að líta til þess þegar skráður aðili víkkar út starfsemi sína þannig að hún falli undir starfsemi ferðaskipuleggjanda eða ferðaskrifstofu. Í slíkum tilvikum ber aðila að sækja um starfsleyfi og er eðlilegt að skráning hans falli þá niður. Til að taka af allan vafa er kveðið á um að Ferðamálastofa hafi úrskurðarvald um flokkun starfseminnar og er um stjórnvaldsákvörðun að ræða sem er kæranleg til ráðuneytisins.
Um 14.–20. gr.
Samkvæmt frumvarpinu er einungis sala alferða tryggingarskyld starfsemi sem þýðir að það eru eingöngu ferðaskrifstofur sem hafa með höndum tryggingarskylda starfsemi. Í þessum kafla er kveðið á um skyldu ferðaskrifstofu til að hafa tryggingu. Er um að ræða sams konar tryggingu og er í núgildandi lögum, tryggingu vegna gjaldþrots eða rekstrarstöðvunar, og er hún í samræmi við 7. gr. tilskipunar Evrópusambandsins nr. 90/314/EBE, um pakkaferðir.
Þannig skal tryggingin, með sama hætti og gildandi lög mæla fyrir um, tryggja heimflutning farþega erlendis frá og gera farþega kleift að ljúka alferð, hvort heldur innan lands eða utan, í samræmi við upphaflega áætlun. Enn fremur skal tryggja endurgreiðslu þess fjár er viðskiptavinur hefur þegar greitt vegna alferðar sem enn er ófarin komi til rekstrarstöðvunar eða gjaldþrots ferðaskrifstofu.
Trygging þessi er einungis vegna alferða og eru ekki lagðar til neinar breytingar í frumvarpi þessu á gildissviði tryggingarinnar. Þess vegna er einungis ferðaskrifstofum gert að hafa slíka tryggingu þar sem samkvæmt frumvarpinu selja einungis ferðaskrifstofur alferðir. Ekki eru heldur lagðar til breytingar á framlagningu gagna vegna mats á tryggingarfjárhæð eða aðferð við mat á henni nema í 3. mgr. 14. gr. frumvarpsins er lagt til að viðmið við hlutfall af veltu séu nokkuð lækkuð frá gildandi lögum. Er þessi tillaga byggð á reynslu af gildandi lögum og ekki talin áhætta fólgin í því að tryggingarfjárhæðir verði lægri sem þessu nemur.
Aftur á móti er hér ekki lagt til að leiguflug frá útlöndum sé tryggt sérstaklega eins og er í gildandi lögum. Er það til að létta tryggingarskyldu af ferðaskrifstofum og bæta samkeppnisstöðu þeirra, enda eru nú minni skil á milli þeirra sem selja áætlunarflug og leiguflug en við setningu gildandi laga.
Samkvæmt núgildandi lögum er öll stjórnsýsla er varðar tryggingar og mat á tryggingaþörf hjá samgönguráðuneytinu. Verði frumvarp þetta að lögum flyst öll umsýsla er varðar tryggingu þess til nýrrar stofnunar, Ferðamálastofu.
Ekki þykir því ástæða til frekari umfjöllunar um tryggingu þessa í frumvarpinu heldur er vísað til skýringa með núgildandi lögum, nr. 117/1994, með síðari breytingum.
Um VI. kafla.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir nýjum sérkafla um brottfall leyfa. Eru þar settar nánari reglur um hvenær leyfi fellur niður, hvenær heimilt er að fella leyfi úr gildi sem og framkvæmd sem slíkt kallar á. Nauðsynlegt þykir að hafa reglur er þetta varðar skýrar og einfaldar bæði fyrir leyfishafann sjálfann og neytendur.
Um 21. gr.
Greint er á milli þess þegar leyfið fellur niður án aðgerða og þegar heimilt er að fella leyfi úr gildi. 1. mgr. fjallar um sjálfkrafa niðurfellingu leyfis og er um svipuð tilvik og að ræða og samkvæmt gildandi lögum.
Í 2. og 3. mgr. eru talin upp þau tilvik þegar heimilt er að fella leyfi úr gildi og er það lagt í hendur og mat Ferðamálastofu að kveða á um slíkt. Ekki þykir nauðsynlegt að leyfi falli sjálfkrafa úr gildi í þeim tilvikum sem þar eru talin enda getur oft verið um smávægileg brot að ræða sem auðveldlega má bæta úr og því of harkalegt að það leiði til niðurfellingar, án aðgerða.
Um 22. gr.
Með vísan til 2. og 3. mgr. 21. gr. er lagt til í 1. mgr. 22. gr. að ef til þess kemur að leyfi er fellt úr gildi skuli það tilkynnt viðkomandi skriflega og honum gefinn kostur á að bæta úr annmörkum sem gætu verið ástæða niðurfellingar.
Ef til niðurfellingar kemur er Ferðamálastofu gert skylt að tilkynna leyfishafa það skriflega. Það verður að telja eðlilega málsmeðferð þar sem ýmis réttaráhrif eru tengd niðurfellingu leyfisins og mikilvægt fyrir t.d. viðsemjendur ferðaskrifstofu að fá vitneskju um slíkt vegna tryggingarinnar. Einnig skiptir máli að afmarka upphafstíma þess hvenær ólögmæt starfsemi hefst ef rekstri er haldið áfram eftir að leyfi er fellt niður, vegna hagsmuna neytenda og aðgerða sem grípa verður til, til að starfsemi verði stöðvuð.
Af sama meiði eru sú skylda sem lagt er til að lögð sé á Ferðamálastofu að auglýsa með tryggilegum hætti þegar leyfi er fellt niður. Lagt er til að birting fari fram bæði í Lögbirtingablaði sem er hinn opinberi birtingarháttur sem og á heimasíðu Ferðamálastofu. Jafnframt þykir rétt að Ferðamálastofa hafi heimild til að auglýsa með öðrum hætti, t.d. í dagblöðum, þegar nauðsynlegt þykir í því skyni að koma upplýsingum áleiðis til sem flestra með skjótum hætti.
Í 4. mgr. er tekið fram, til að taka af allan vafa, að ef leyfi til reksturs ferðaskrifstofu er fellt niður samkvæmt kafla þessum gilda reglur V. kafla um rétt kaupenda alferða og möguleika þeirra á að ganga að tryggingu með þeim hætti sem þar er lýst. Brottfall leyfis til reksturs ferðaskrifstofu er þannig lagt að jöfnu við rekstrarstöðvun þótt ekki sé um gjaldþrot að ræða.
Um 23. gr.
Greinin þarfnast ekki skýringa.
Um 24. gr.
Hér er áréttað til að taka af allan vafa að öll rafræn þjónusta skuli fara að lögum nr. 30/2002, um rafræn viðskipti og aðra rafræna þjónustu.
Um 25. gr.
Með því að færa leyfisveitingu og stjórnsýslu er henni tengist til stofnunar sem á undir ráðuneytið er komið á málskotsleið til ráðuneytisins og er það í samræmi við reglur stjórnsýsluréttar.
Um 26. gr.
Hér er gert ráð fyrir að hægt sé að grípa til þess að stöðva ólögmæta starfsemi en úrræði til þess eru ekki fyrir hendi í núgildandi lögum. Einnig er hér tilgreint hvaða brot gegn ákvæðum laganna eru refsiverð og sú verknaðarlýsing brots að stunda leyfisskylda eða tilkynningarskylda starfsemi án tilskilins leyfis eða skráningar.
Um 27. gr.
Í ákvæði þessu er lagt til að Ferðamálastofa innheimti gjald fyrir útgáfu leyfa og er það í samræmi við núgildandi lög að leyfishafar greiða til samgönguráðuneytisins leyfisgjald. Samkvæmt frumvarpi þessu eru leyfin ótímabundin og því þarf leyfishafi einungis að greiða einu sinni gjald fyrir gilt leyfi.
Um 28. gr.
Ákvæðið er óbreytt frá 36. gr. gildandi laga.
Um 29. gr.
Gildistaka er 1. janúar 2006.
Um ákvæði til bráðabirgða.
Með ákvæði þessu er kveðið á um yfirtöku nýrrar stofnunar, Ferðamálastofu, á réttindum og skuldbindingum núverandi Ferðamálaráðs verði frumvarp þetta að lögum.
Ákvæðið kveður á um skyldu allra sem hafa í gildi leyfi samkvæmt núgildandi lögum að sækja um leyfi á ný til nýrrar stofnunar, Ferðamálastofu. Þykir eðlilegt að hafa þann háttinn þar sem núgildandi leyfi eru tímabundin og því mismunandi gildistími eftir af gildandi leyfum en frumvarpið gerir ráð fyrir ótímabundnum leyfum. Einnig kemur þetta til af því að frumvarpið hefur nokkuð breytta skilgreiningu á þeirri ferðatengdu starfsemi sem er leyfis- eða skráningarskyld auk þess sem í frumvarpinu er gert ráð fyrir auknum réttindum tengdum leyfum, svo sem notkun á sérstöku auðkenni. Með þessu er strax komið á samræmdu skipulagi allra sem þurfa leyfi og eru tryggingarskyldir. Samhliða þessu er kveðið á um að öll leyfi samkvæmt gildandi lögum falli sjálfkrafa úr gildi eftir ákveðinn tíma og eru tímamörk það rúm að öllum núverandi leyfishöfum á að hafa gefist tækifæri á að sækja um á ný í samræmi við reglur frumvarpsins.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um skipan ferðamála.
Gert er ráð fyrir því að framangreindur kostnaður rúmist innan ramma langtímaáætlunar samgönguráðuneytisins.
